Bulaşık süngeri: Tabaklarımızı 'bakteri yuvasıyla' mı temizliyoruz?

Kısa Dalga - Bulaşık süngeri özellikle elde yıkadığımız yemek tabakları için vazgeçilmez bir temizlik aracı.

Ancak tabağı temizleyelim derken tam aksini mi yapıyoruz? Çünkü bakteriler kendilerine 'ev' bulma konusunda çok tecrübeli. Uzmanlara göre bakterilerin en güvenli limanlarının başında bulaşık süngeri geliyor.

Yani tabaklarımızı ve bardaklarımızı temizlediğimiz süngerin kendisi mikrobiyom canlılarla dolu.

BBC Türkçe'nin haberine göre, Almanya'da Furtwangen Üniversitesi'nde mikrobiyolojist olan Markus Egert, mutfaklarda kullanılan süngerlerdeki bakteriyel mikrobiyomlarla ilgili 2017'de veri yayınladı. Egert, süngerlerde 362 mikrop türü yaşadığını, bazı yerlerde bakteri yoğunluğunun her santimetrekarede 54 milyar ayrı mikroba kadar ulaşabildiğini tespit etti.

'İnsan dışkısında bulunan bakteri sayısına yakın'

"Bu çok büyük bir miktar. İnsan dışkısında bulabileceğiniz bakteri sayısına yakın" diyen Egert'e göre bunun en büyük sebebi süngerlerde çok fazla delik ve boşluk bulunması. Her bir delik, bir mikrop topluluğunun yerleşmesi için uygun ortam sağlıyor.

Duke Üniversitesi'nden biyolog Lingchong You ve ekibi, 2022'de yaptıkları bir çalışmada, süngerlerin karmaşık yapısını modellemek için bilgisayar teknolojisinden faydalandı. Buna göre, süngerlerde bulunan farklı büyüklüklerdeki deliklerin mikrobiyal büyümeyi teşvik ettiğini buldu.

Tehdit endişelenmeye değer mi?

Süngerler kesinlikle bakteriler için çok güzel bir ortam. Ancak, bu haberden süngerlerin sağlığa zararlı olduğu sonucu da çıkmıyor. Bakteriler her yerde var: cildinizin üzerinde, toprakta, soluduğumuz havada. Bakterilerin hepsi zararlı değil. Aslında pek çoğunun çok önemli işlevleri bile var. Önemli soru şu: Süngerlerde bulunan bakteriler için endişelenmeye değer mi?

Egert, 2017 yılındaki çalışmasında en yaygın türlerin DNA dizilimini çıkardı. Her bakteri türünü kesin olarak tanımlamak mümkün olmasa da, bu çalışma sonucunda on yaygın türden beşinin, bağışıklık sistemi zayıf kişilerde enfeksiyona sebep olan bakterilere yakın olduğu saptandı.

Egert tarafından bulunan bakterilerin hiçbiriyle gıda zehirlenmesi veya ciddi rahatsızlıklar arasında bir bağ bulunamadı. Hatta, yiyecek sebebiyle gelişen hastalıklar sebebiyle hastaneye kaldırılanların yüzde 90'ında yalnızca beş patojen bulundu.

Ne yapabiliriz?

Peki mutfak süngerlerimizi hangi sıklıkla değiştirmeliyiz? Quinlan, hijyenik perspektifle bakıldığında süngerlerin haftada bir değiştirilmesi gerektiğini söylüyor. Ancak bu süreyi uzatmak da mümkün.

"Süngerleri temizlemek için iki kolay yöntem var. Onları her gün bulaşık makinesine atabilir ya da üzerinden buhar çıktığını görene kadar bir dakikalığına mikrodalgaya koyabilirsiniz. Patojenlerin çoğunu öldürecektir".

Kesinlikle çalışmalar, süngerleri bulaşık makinesine veya mikrodalgaya koymanın, süngerlerdeki bakteri miktarını çamaşır suyunda bekletmekten çok daha etkili bir biçimde azaltabileceğini gösteriyor.

Süngerleri kaynar suya ya da dezenfektana koymak da pek çok bakteriyi öldürebilir. Ancak bazıları yaşamaya devam edebilirler. Bu yöntemler Salmonella gibi potansiyel patojenleri azaltmakta da etkili.

Bir başka ipucu ise süngerleri lavabonun içinde bırakmamak ve bir sonraki kullanıma kadar kurumasını sağlamak. Süngerleri kullanmadan önce içindeki nemi ve yemek parçalarını elimine etmek için iyice sıkabilirsiniz.

Fırça alternatif olabilir mi?

Norveç'te bulunan gıda araştırmaları enstitüsü Nofima'da çalışan bilim insanı Solveig Langsrud, temizlik için kullanılan sünger ve fırçaları karşılaştırdı. Araştırmasına göre iki mutfak aletinde de zararsız bakteri türleri bulundu. Bunlar arasında Acinetobacter, Chryseobacterium, Enhydrobacter, Enterobacteriaceae and Pseudomonas vardı. Ancak, fırçalarda bu bakteri seviyesi çok daha düşüktü.

"Süngerlerde bulunan bakterilerin büyük bir çoğunluğu hastalık yapmıyor. Yalnızca kötü kokmalarına sebep oluyor. Zaman içinde kötü görünüyorlar" diyor Quinlan.