AİLE HEKİMLİĞİNİN VARLIK - YOKLUK MÜCADELESİ

Geçtiğimiz hafta 8 Şubat’ta 2022’de “görevdeyiz” çağrısı ile doktorlar bir günlük iş bıraktı. Halka zorunlu olmadıkça hastanelere, ile aile sağlık merkezlerine gitmeme çağrısı yapıldı. 8 Şubat’taki bir günlük iş bırakma çağrısını yapanlar arasında Aile Hekimler Derneği yoktu.

İlham Verisi ’ne mülakat veren İstanbul Aile hekimleri Derneği Başkanı Dr. Serkan Özbakış, bir günlük iş bırakma yerine şubat ayında iki, mart ayında üç ve bundan sonraki süreçte beş gün veya süresiz iş bırakmalara doğru ilerleyeceklerini söylüyor. 

Görünen o ki bakanlık aile hekimlerinin sorunlarını çözmez ve geçtiğimiz yılın haziran ayında yayınladığı Aile Hekimliği Sözleşme ve Ödeme Yönetmeliği’ne dair hekimlerin taleplerine kulaklarını tıkamaya devam ederse hepimizi daha da zor günler bekliyor. 

Dr. Özbakış’la röportajda tüm ayrıntılarını bulacağınız dertler sistemin kuruluşuna kadar uzanıyor, günümüze katlanarak geliyor:

• Birim, aile hekimliği bir hekim ve bir hemşireden oluşuyor. 2010’da sistem kurulurken her bir aile hekimliği başına 4.000 vatandaş düşüyordu bu sayının 2.500’lere inmesi hedefleniyordu, zira Avrupa ülkelerinde söz konusu rakam 850 ila 2.000 arasındaydı. Bugün bir aile hekimliği başına düşen vatandaş sayısı konuma göre 3.300-3400’lerde. İstanbul gibi metropollerde 3.700'lere kadar çıkıyor. Azalacağa da benzemiyor çünkü hâlihazırda hekim açığı var, şöyle ki; 2022 yılının sonunda 27.000, 2022’de 30.000 birim olması gerekirken Türkiye’de 24800 aktif çalışan aile hekimi bulunuyor. 
• Aile hekimlere izine çıkacakları zaman başka bir hekime vekalet vermek zorunda, Aile Sağlığı Merkezi'nde vekalet verecek kimse yoksa eğer izin aldıkları zaman maaşlarından kesiliyor.
• 1000 nüfusa kadar bir bölgede yeni işe başlayan bir aile hekimi asgari ücretten hallice maaş alıyor. Aynı birimdeki hemşire de şu an 3.000 lira civarında yani asgari ücretin altında ücret alıyor. 
• Aile hekimlikleri, hekimlerin işlettiği bir ticarethane aslında. Devlet hekimliklere işletme giderlerini karşılasınlar diye maaş dışında cari gider ödemesi yapıyor.  Hekimler tüm harcamaları cari giderden karşılıyor; kira, elektrik, su, doğalgaz, tamirat, çocuklara yapılan aşılar dışında kalan tıbbi malzemeler, tıbbi sekreter maaşları, vs. 
• Cari gider ödemeleri memur maaş zamları ile aynı oranda yapılıyor ki o bu yıl yüzde 30.5 olduğu için aile hekimleri sadece maaşlar değil işletme giderleri açısından enflasyona ve özellikle döviz bazlı tıbbi malzemeler açısından kur artışlarına yenilmiş durumda.
• Maliyetlerle ilgili bir diğer yakıcı konu kiralar. Aile hekimlikleri binalarının sahipleri fahiş artışlar istiyor ya da 10 yılını doldurmuş merkezlerin boşaltılmasını talep ediyor.  
• Görev başında bir hekime saldırı olduğunda bu mesela bir savcı veya polis gibi yine kamu görevi yapan memurdan farklı olarak tutuklanma risk taşımıyor. Saldırganlara verilen hapis ve para cezası ertelendiği için caydırıcı olmuyor. 

• Covid’den ölümler iş hastalığı sayılmıyor. Aile hekimleri toplum ortalamasının 20-25 katı daha fazla bulaşı ve ölümle karşılaşmasına rağmen bakanlık bu meslek hastalığı olarak değerlendirmiyor ve pandemiden kaynaklanan vefatlar sonrası hekimlerin yakınları sahipsiz kalıyor. 
• Mendil kapmaca oyunundan, badmintona, yüzmeye kadar mevzuatta olmamasına rağmen, belediye ve okulların işgüzarlığı yüzünden çocukların, gençlerin yapacakları her aktivitede aile hekiminden rapor almaları gerekiyor. 
• Haziran 2021’de yayınlanan Aile Hekimliği Sözleşme ve Ödeme Yönetmeliği ki aile hekimleri buna Ceza Yönetmeliği adını koymuşlar, özetle hekimlerin poliklinik, izlem ve raporlama ve mesai yükünü  ikiye katlayan ve ağır cezalarla onları iş yapamaz, gelir sağlayamaz hale getiriyor. Aile hekimleri an itibariyle bunun kaldırılması için mücadele ediyor.

Ez cümle sevgili Kısa Dalga okurları aile hekimliği sitemi pek çok açıdan bir problemler yumağına dönüşmüş vaziyette, bakanlık konuyla ilgili meslek gruplarının temsilcileri ile masaya oturmuyor, görüşlerini almıyor. Onlar da seslerini halka ulaştırıp buradan bir çözüm yolu üretmeye çalışıyor.  Bize de toplum sağlığımızın teminatı hekimlerimizin sesini sizlere iletmek düşüyor.