Vergi savaşları... Dövizdeki kıpırdanma

Kısa Dalga - Haftanın ekonomik gelişmelerini öğrenmek ve gelecek için sağlıklı öngörüler yapabilmeniz için İbrahim Ekinci'nin hazırladığı haftalık ekonomi bülteni Marjinal Fayda'da ekonomideki genel manzara, piyasalardaki gelişmeler, dünyadan ve şirketlerden haberler var.

PODCASTİ DİNLEMEK İÇİN OYNAT'A TIKLAYIN...

GENEL DURUM

• Kredi derecelendirme kuruluşları takipte: Derecelendirme takvimi, son aylarda, iç siyasal ortamın olağanüstü gerginleştiği bir döneme denk gelen Moody’s, beklentilerin aksine Türkiye’nin kredi notunu yükseltmedi. Fitch de notunu değiştirmedi. Türkiye değerlendirmesinde ise “finansal istikrar risklerinin yeniden canlanmasına yol açabilecek ve dövize olan talebi yeniden canlandırabilecek olan politikanın tersine çevrilmesi riski devam etmektedir" denildi.

Moody's açıklamasında, makroekonomik istikrarı yeniden tesis eden, enflasyonu düşüren, ekonominin kalıcı olarak dolarsızlaştırılmasını sağlayan ve büyümeyi kredi odaklı iç talepten uzaklaştıran politikaların etkin bir şekilde uygulanmaya devam edilmesi halinde Türkiye'nin kredi notunun yükseltilebileceği aktarıldı.

Geçen yıl 2 kez kredi not artıran Fitch, geçtiğimiz günlerde açıklanan değerlendirmesinde Türkiye'nin halihazırda BB- Durağan olan kredi notu ve görünümünü aynı bıraktı. Açıklamasında, “Türkiye'nin notları, para politikasında siyasi müdahale, yüksek enflasyon, yüksek finansman gereksinimleri bağlamında düşük dış likidite ve akranlarına göre daha zayıf yönetim geçmişini yansıtıyor. (…) Temel senaryomuz mevcut programı sürdürmesi yönündedir, ancak finansal istikrar risklerinin yeniden canlanmasına yol açabilecek ve dövize olan talebi yeniden canlandırabilecek olan politikanın tersine çevrilmesi riski devam etmektedir."

Her iki kuruluşun analizinde de Erdoğan’ın öngörülemezliğinin ve artan politika risklerinin etkisi olduğu söylenebilir.

• Enflasyon: İTO’nun yeni indeksine göre açıklanan ocak ayı enflasyonu %5,16 geldi. Yıllık enflasyon %48,40 oldu. TÜİK, bugün saat 10’da ocak ayı enflasyon verilerini açıklayacak. Genel beklenti %4 üzeri gelmesi yönünde. TCMB’nin anketi, reel sektör ve hanehalkının enflasyon beklentilerindeki iyileşmenin, yüzde 20 civarı hedefin hâlâ uzağında kaldığına işaret etti. Ankete göre, 12 ay sonrası yıllık enflasyon beklentisi, piyasa katılımcılarında 1,7 puan azalarak yüzde 25,4’e, reel sektörde 3,8 puan azalarak 43,8’e ve hanehalkı tarafında 4,3 puan azalarak yüzde 58,8’e geriledi.
• Çip savaşları: Çinli girişim DeepSeek, Donald Trump yönetiminin Çinli teknoloji şirketlerine savaş açtığı bir dönemde ABD'nin yapay zekâdaki liderliğini sarstı. DeepSeek’in ardından Çin’den ikinci bir atak daha geldi. Çinli teknoloji şirketi Alibaba, DeepSeek’ten daha iddialı olduğunu savunduğu yapay zekâ uygulamasını duyurdu. Çin’in yapay zekâ rekabetinde güçlü bir rakip olarak ortaya çıkmasını temsil eden DeepSeek, ABD ve yakın müttefiklerinin karşı atağını tetikledi. Singapur, Tayvan, İtalya erişim engeli getirdi. Çip Yasası olarak bilinen düzenleme ile Çin’e çip ihracatını yasaklayan ABD, DeepSeek sonrası “yasaklı çip kullanılmış olabileceği” gerekçesiyle araştırma başlattı. Önümüzdeki dönem ticaret savaşlarının şiddetleneceğini gösteren gelişmeler yaşanıyor
• Türkiye çok geride kaldı: Yapay Zekâ Politikaları Derneği Başkanı Zafer Küçükşabanoğlu’nun AA’ya açıklamaları: Yapay zekâ 2030'a kadar 15,7 trilyon dolarlık ekonomik büyüklüğe ulaşacak. Birleşik Krallık, YZ ofisi açtı. BAE, Yapay Zekâ Bakanlığı ve YZ Üniversitesi kurdu. Singapur 40 yaş üstüne eğitim veriyor. Fransa, YZ Bakanı atadı, 2 milyar avro kaynak ayırdı. Ülkemizde yaşayan 0-21 yaş gençlerimizin yapay zekâya ilgileri, bilgiye çevrilebilir. Türkiye hedeflediği gibi YZ liginde şu an bulunduğu 40'lı sıralardan ilk 20 ülke arasına girebilir. Yeni nesil gençlerimizin DNA'sının teknolojiye yatkınlığı gelecekte Türkiye'ye avantaj sağlayabilir. Yeter ki potansiyelimizi kullanabilelim."

PİYASALAR

BORSA: BIST 100 endeksi, en düşük 9.962,56 puanı ve en yüksek 10.180,41 puanı gördükten sonra haftayı, önceki hafta kapanışının yüzde 0,99 altında 10.004,38 puandan tamamladı.

Ne olur? ABD istihdam verisi ve ocak ayı enflasyon rakamı etkili olacak. Ayrıca şirket bilançoları geliyor. Bankacılık sektörü bilançoları kötü geldi. Sanayi tarafında da iyi bilanço beklentisi düşük. Açıklanan rakamlara göre hisse bazlı hareketlenmeler beklenebilir.

ALTIN: Kapalıçarşı'da işlem gören 24 ayar külçe altının gram satış fiyatı bu hafta yüzde 1,57 artışla 3 bin 236 liraya, cumhuriyet altınının satış fiyatı da yüzde 1,55 yükselişle 21 bin 931 liraya çıktı. Geçen hafta sonu 5 bin 337 lira olan çeyrek altının satış fiyatı yüzde 1,56 artarak 5 bin 420 liraya yükseldi. Ons altın 2.817 dolarla tarihi seviyelere çıktı. Halen 2.811 dolarda.

Ne olur? Birçok yatırım kuruluşu birinci veya ikinci çeyrekte 3000 dolar bekliyor. 2025 yılı genelinde altının ortalama yüzde 14.5, gümüşün de yüzde 16.3 oranında değerlenmesi bekleniyor. Uzmanlar, altında test edilebilecek seviyeler olarak en düşük 2.250 dolar ve en yüksek 3.290 dolar arasına işaret ediyor.

DÖVİZ: Bu hafta ABD Dolar'ı yüzde 0,47 değer kazanarak 35,8580 liraya çıkarken Euro yüzde 0,51 azalışla 37,2210 liraya indi. Ayın tamamında ise dolar %1.40’tan, euro’da %1.70 civarında kazanç var.

Ne olur? Kur artışı önceki aylara göre kısmen bir hızlanma gözleniyor. Bunun temel nedeni de aylık yüksek enflasyon beklentisi. Normal şartlarda baskılı kurun devam etmesi beklenir. Bu alanda tek risk siyasal alandan geliyor. Daha da tırmanacak siyasal gelişmeler kur şokunu tetikleyebilir. Kredi derecelendirme kuruluşları da bu gibi risklere dikkat çekiyor.

FAİZ: Büyük özel ve kamu bankalarında faiz oranları yüzde 40’ın üstünde seyrediyor. %45’e kadar faiz var. Bütün bankalar kısa vadeyle bu faizleri verirken vade uzadıkça oran düşüyor. Tutar büyüdükçe oran birkaç puan artıyor.

Ne olur? Ocak şubat enflasyonunda yüksek beklenti faizlerin % 45 civarında tutunmasını sağladı. Genel gidişat düşüş yönündedir.

YATIRIM FONLARI: Yatırım fonları bu hafta yüzde 0,06, emeklilik fonları yüzde 0,48 değer kazandı. Kategorilerine göre bakıldığında, yatırım fonları arasında en çok kazandıranlar yüzde 1,07 ile "borçlanma araçları" fonları oldu.

NELER OLDU?

YILIN İLK ENFLASYONU BUGÜN AÇIKLANACAK

TÜİK, ocak enflasyonunu bugün saat 10’da açıklayacak. İTO enflasyonu aylık %5,16 geldi. Bu ve diğer öncü göstergeler (özellikle ocak ayı kamu zamları) Türkiye için de %4 üzeri bir enflasyon geleceği beklentisini doğurdu. Şubat ayında da yüksek bekleniyor. Eğer bu iki ay %8 civarında enflasyon oluşursa %21 hedefinin tutması imkansıza yakın hale gelecek.

İSTANBUL OCAK ENFLASYONU YÜZDE 5,16

İstanbul Ticaret Odası’nın (İTO) açıkladığı İstanbul Ücretliler Geçinme İndeksi, 8 ana harcama grubu 12’ye, 242 olan madde sayısı 493’e çıkarılarak ve ağırlıklar İstanbul Tüketici Fiyat İndeksi olarak yeniden belirlenerek yapılandırıldı. Yeni indeksin ilk verisi geçtiğimiz cumartesi günü açıklandı. Aylıkta %5,16, yıllıkta %48,40 geldi. En yüksek aylık artış %18,82 ile sağlık grubunda, yıllıkta %91,07 ile eğitimde gerçekleşti.

BAZI FONLAR VE MEVDUATTA STOPAJ ARTTI

Stopaj; para piyasası ve borçlanma araçları fonları, değişken fonlar, kıymetli maden fonlarında %10’dan %15’e, fon sepeti fonlarında %7,5’ten 12’ye yükseldi. Hisse senedi fonlarında sıfır stopaj değişmedi. Yeni açılan ve vadesi yenilenen vadeli mevduat/katılma hesaplarında tevkifat oranları, 6 aya kadar (6 ay dahil) vadeli hesaplarda %10'dan 15'e, 1 yıla kadar hesaplarda %7.5'ten 12'ye, 1 yıldan uzun vadeli hesaplarda %5'ten 10'a çıktı. Prof. Dr. Hakan Kara, “Yurt içi yerleşikler için TL’nin cazibesini korurken yurt dışından sıcak para girişini teşvik etmeyecek bir yapıya ihtiyaç var. Ardı ardına gelen stopaj artışları bunun tam tersini yapıyor” dedi. (Etkileri konusunda bkz)

TL KKM BAKİYESİ SIFIRLANDI

TCMB verilerine göre kasım sonunda 36,1 milyar dolardan revize edilen 35,8 milyar dolar olan döviz dönüşümlü KKM stok bakiyesi, aralık sonunda 32,6 milyar dolara indi. Gerçek kişi döviz dönüşümlü KKM stok bakiyesi 28,8 milyar dolardan revize edilen 28,5 milyar dolardan 26,0 milyar dolara, tüzel kişi döviz dönüşümlü KKM stok bakiyesi 7,3 milyar dolardan 6,6 milyar dolara indi. TL KKM stok bakiyesi ise en son 0,4 milyar TL seviyesinden sıfırlandı.

2024’TE 1 MİLYON 478 BİN 25 ADET KONUT SATILDI

Türkiye İstatistik Kurumunun (TÜİK) 2024 yılına ilişkin açıkladığı konut satış istatistiklerinden derlenen verilere göre, 2024 yılında 1 milyon 478 bin 25 adet konut satılırken, bunların 158 bin 486'sı ipotekli gerçekleşti. Böylece kredili satışların toplamda aldığı pay yüzde 10,7'de kaldı. İpotekli satışların toplamdan aldığı pay bir önceki yıl yüzde 14,5, 2022'de %18,9, 2021'de %19,7, 2020'de %38,2, 2019'da ise %24,7 şeklindeydi.

AÇLIK SINIRI BİR AYDA ASGARİ ÜCRETİ GEÇTİ

Türk-İş, ocak ayı açlık ve yoksulluk rakamlarını açıkladı. Ankara’da yaşayan 4 kişilik bir ailenin sağlıklı, dengeli ve yeterli beslenebilmesi için yapması gereken aylık gıda harcaması tutarını gösteren açlık sınırı 21 bin 83 TL'den 22 bin 131 TL'ye yükseldi. Yeni yılda 22 bin 104 lira olarak uygulanan asgari ücret, ocak ayı itibarıyla açlık sınırının altına düştü. Yoksulluk sınırı 68 bin 675 TL'den 72 bin 88 TL'ye yükseldi. Bekar bir çalışanın yaşama maliyeti de 27 bin 365 TL'den 28 bin 756 TL'ye yükseldi.

TROY LOGOLU KART SAYISI 50 MİLYONA ULAŞTI

Türkiye'nin Ödeme Yöntemi (TROY) logosuna sahip kart sayısı 2024 sonu itibarıyla önceki yıla göre yüzde 100 artarak 50 milyona ulaştı. Bankalararası Kart Merkezi (BKM), TROY logolu kartlara ilişkin 2024 verilerini paylaştı. Buna göre, TROY logolu kartlarla 2024'te gerçekleştirilen işlemlerin tutarı bir önceki yıla kıyasla 6 katına çıkarak 2,1 trilyon lirayı geçti. TROY'un pazar payı 8 puanlık artışla yüzde 18,3 oldu. (EKONOMİ)

YATIRIMLARDA DÜŞÜŞ EĞİLİMİ SÜRÜYOR

Teşvik belgeli yatırımlardaki daralma eğilimi sürüyor. 2024 yılı Kasım ayında teşvikli yatırımlar önceki yılın aynı ayına göre yüzde 29,6 azalarak 57,3 milyar liraya geriledi. Aynı dönemde yabancı sermayeli firmaların yatırımlarının yüzde 58,7 artarak 11 milyar 222 milyon dolara yükselmesi dikkat çekti. Ocak-Kasım döneminde ise teşvikli yatırımlar yüzde 38,2’lik azalışla 935,6 milyar liraya indi. (EKONOMİ)

YABANCININ TAHVİL VARLIĞI YÜZDE 695’LE REKOR ARTTI

TSPB tarafından açıklanan 2024 yılı finansal piyasa özet verilerine göre, 2024 yılında yerli yatırımcıların pay senedi varlıkları yüzde 39 oranında büyümeyle 3.6 trilyon lirayı aştı. Yerli yatırımcıların toplam finansal varlıkları ise bir önceki yıla kıyasla yüzde 32 artarak 2024 yılı sonu itibarıyla 29.8 trilyon lirayı aştı. Yabancı yatırımcıların finansal varlıklarının ise yüzde 51,2 artarak 3.9 trilyon liraya ulaştı. Yabancıların finansal varlıkları içerisinde devlet iç borçlanma senedi yatırımları yüzde 695 gibi rekor düzeyde artarak 616 milyar lirayı aştı.

MERKEZ BANKASI REZERV GÜÇLENDİRMEYE SON HIZ DEVAM EDİYOR

QNB ekonomistlerinin hesaplamalarına göre 24 Ocak haftasında MB’nin toplam döviz rezervi 4.3 milyar dolar artarak 167.6 milyar dolarlık rekor seviyeye ulaştı. Swap hariç net rezerv ise 3.7 milyar dolar artışla 63.2 milyar dolara çıktı. Ocak ayında toplam döviz alımı 15.5 milyar dolara yükseldi.

TCMB’DEN YABANCI PARA HESAPLARA FAİZ İNDİRİMİ

TCMB, teknik bir düzenleme yaparak, kendisinde tutulan yabancı para serbest hesaplara ödenecek faiz oranını 50 baz puan indirdi. TCMB tarafından Türk lirası cinsinden ve ihbarlı döviz mevduat hesap bakiyelerinin faizle tesis edilen kısmına (Ortalama tesis edilen tutarlar ile ortalama tesis edilmesi gereken tutarlar arasındaki faiz) uygulanan faiz oranı yüzde 3,50'den yüzde 3,00'e çekildi.

YABANCI PARA KREDİLERDE ARTIŞ LİMİTİ KATLADI

TCMB’nin büyüme sınırını yüzde 1,5’ten 1’e çekmesine rağmen, döviz cinsinden kredilerdeki hızlı artış sürüyor. BDDK verilerine göre, 24 Ocak itibariyle yabancı para krediler 171,5 milyar doları aştı, aylık büyüme ise yüzde 2,3 oldu. Döviz kredilerinin toplam kredilere oranı 5 puanlık artışla yüzde 37,5’e yükselirken, en yüksek artış kamu bankalarında yaşandı. (EKONOMİ)

E-TİCARETTE DIŞ AÇIK 1,8 MİLYAR DOLAR!

2024 yılında e-dış ticarette 1,8 milyar dolar açık verildi. Getirilen kısıtlamalara ve artırılan vergilere rağmen, yerli kartlarla yurtdışından yapılan alışveriş tutarı geçen yıl yüzde 40 artarak 218 milyar liraya ulaştı. Buna karşılık yabancıların Türkiye’den yaptığı kartlı alışverişin tutarı ise yüzde 38 arttı ve 159 milyar liraya yaklaştı. (EKONOMİ)

BANKACILIK SEKTÖRÜ KARI %6,2 ARTIŞLA 659 MİLYAR LİRA OLDU

BDDK verilerine göre 2024 yılında bankacılık sektörü net karı 2023’e göre sadece yüzde 6,2 artışla 658 milyar 975 milyon liraya yükseldi. Sektörün aktif büyüklüğü 32 trilyon 657 milyar 234 milyon TL olarak gerçekleşti. Sektörün aktif toplamı 2023 yılsonuna göre 9 trilyon 106 milyar 347 milyon TL arttı. Aralık 2024 döneminde en büyük aktif kalemi olan krediler 16 trilyon 52 milyar 180 milyon TL olarak hesaplandı.

2024’TE YURT DIŞINDA 28,6 MİLYAR DOLARLIK PROJE ALINDI

Türkiye Müteahhitler Birliği'nin (TMB) yurt dışı müteahhitlik ve teknik müşavirlik hizmetleri 2024 Yılı değerlendirme toplantısı Ticaret Bakanı Ömer Bolat’ın katılımıyla, birlik merkezinde yapıldı. Yurt dışı müteahhitlik sektörünün 2024 yılını, 28,6 milyar dolar gibi ciddi bir toplam proje değeri büyüklüğü ile kapattığını dile getiren Bakan Bolat, ilk 10 büyük pazarda Suudi Arabistan’ın geçen yıl birinci sıraya yükseldiğini söyledi.

SAVUNMADA YENİ ÇITA 10 MİLYAR DOLAR

Savunma sanayiinde ihracat hamlesi sürüyor. 18 milyar dolardan fazla ciroya ulaşan ve 2024’ü 7,15 milyar dolarlık ihracatla 11’inci sıraya yerleşerek kapatan savunma sanayii, bu yıl için de 10 milyar doların üzerine bir ihracat hacmini hedefliyor.

ELEKTRİK FATURALARINDA YENİ DÖNEM BAŞLADI

Elektrikte yeni fatura düzeni devreye girdi. Aylık tüketimi 417 kilovatsaatin üzerinde olan mesken aboneleri ile 1250 kilovatsaatin üzerinde olan sanayi, ticarethane ve kamu aboneleri sübvansiyon dışında kalacak. Bu tüketim miktarlarını aşanların faturalarından artış yaşanacak. Ocak ayında 1047 lira fatura ödeyen vatandaşın faturası yeni modelle birlikte 2016 liraya yükselecek. (Ayrıntılı bilgi için bkz.)

“DOĞALGAZA İLK ÇEYREKTE ZAM YOK”

Enerji Bakanı Alparslan Bayraktar, 2025 yılının ilk çeyreğinde doğalgaza zam yapılmayacağını söyledi. Bayraktar, doğal gazda bir düzenleme üzerinde çalışıldığına vurgu yaparak, "Muhtemelen bu kış hiçbir şey değişmeyecek. Muhtemelen vatandaşları etkileme noktasında belki yıl sonuna doğru ancak olabilir. Bu ilk çeyrekte zam konusunda bir şey düşünmüyoruz, yani zam yok" dedi.

İHRACAT TALEP ENDEKSİ 99,7’DE

TİM İhracat Pazar Monitörü'nün geçen yılın aralık ayı sonuçlarına göre, İhracat Talep Endeksi 99,7, Pazar Dayanıklılık Endeksi ise 99,3 puan oldu. Geçen yılın aralık ayında işsizlik ve sanayi üretimindeki kısmı iyileşmelere karşın, özellikle iş ve tüketici güveni ile enflasyon beklentilerindeki gerilemeler, talep endeksini uzun dönem ortalamasının altına düşürdü. TİM Pazar Dayanıklılık Endeksi, aralıkta aylık bazda yüzde 0,2 azalışla ve geçen yılın aynı ayına göre değişim göstermeyerek 99,3 oldu.

HAZIR GİYİM İHRACATI AB’DE KAN KAYBEDİYOR

Türkiye’nin en büyük pazarı konumundaki Avrupa Birliği’nin hazır giyim ithalatı 2024’ün 10 aylık döneminde sınırlı artışla da olsa 81 milyar Euro’ya ulaşırken Türk sanayicilerin bölgeye ihracatı yüzde 6,1 düşüşle 8,8 milyar Euro’ya geriledi. Bu daralma, Türkiye’nin AB giyim ithalatından aldığı payı da yüzde 11,4’ten 10,9’a çekti. Türkiye’nin pazar kaybıyla oluşan boşluğu, işçiliğin daha ucuz olduğu Kamboçya, Pakistan ve Fas gibi ülkeler doldurdu. (EKONOMİ)

DIŞ TİCARET AÇIĞI 2024 YILINDA AZALDI

TÜİK verilerine göre, ihracat 2024 yılı Ocak-Aralık döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 2,4 artarak 261 milyar 855 milyon dolar, ithalat yüzde 5,0 azalarak 344 milyar 20 milyon dolar olarak gerçekleşti. Dış ticaret açığı Ocak-Aralık döneminde yüzde 22,7 azalarak 106 milyar 339 milyon dolardan, 82 milyar 165 milyon dolara geriledi. İhracatın ithalatı karşılama oranı 2023 Ocak-Aralık döneminde yüzde 70,6 iken, 2024 yılının aynı döneminde yüzde 76,1'e yükseldi.

TÜRKİYE'YE 2024'TE 52,6 MİLYON YABANCI TURİST GELDİ

Kültür ve Turizm Bakanlığı, aralık ayı ve 2024 yılına ilişkin yabancı ziyaretçi verilerini açıkladı. Türkiye'ye gelen yabancı ziyaretçi sayısı aralıkta yüzde 4,23 artışla 2,59 milyon oldu. Türkiye'ye 2024 yılı tamamında gelen yabancı ziyaretçi sayısı yüzde 6,95 artışla 52,63 milyon oldu. 2024 yılı tamamında Türkiye'ye en çok yabancı ziyaretçi gönderen ülkeler arasında Rusya 6.71 milyon kişi ilk sırada yer alırken, bunu 6.62 milyon ile Almanya ve 4.43 milyon ile Birleşik Krallık izledi.

SANAYİ KAPASİTE KULLANIMI %75’İN ALTINA GERİLEDİ

İki yıla yakın süreden bu yana aşağı yönlü bir eğilimle yüzde 77-75 bandında seyreden imalat sanayii kapasite kullanım oranı, 20 ayın ardından yüzde 75 bandının altına indi. Mevsimsellikten arındırılmış kapasite kullanım oranı ocakta bir önceki aya göre 1,2 puan azalarak yüzde 74,6’ya geriledi. Sektörler itibariyle ocak ayında en düşük kapasite kullanım oranları yüzde 71'le tekstil, yüzde 72,9'la kauçuk ve plastik, yüzde 73,9'la gıda ürünleri, yüzde 74'le mobilya imalatında gözlendi.

EKONOMİK GÜVEN ENDEKSİ 99,7 OLDU

Ekonomik güven endeksi Aralık ayında 98,9 iken, Ocak ayında %0,8 oranında artarak 99,7 değerini aldı. Bir önceki aya göre ocakta tüketici güven endeksi %0,4 oranında azalarak 81,0 değerini, reel kesim (imalat sanayi) güven endeksi %0,1 oranında azalarak 102,6 değerini, hizmet sektörü güven endeksi %2,5 oranında artarak 116,5 değerini, perakende ticaret sektörü güven endeksi %1,4 oranında artarak 114,5 değerini, inşaat sektörü güven endeksi %2,6 oranında artarak 91,7 değerini aldı.

HİZMET ÜFE YILLIK %49,07 ARTTI, AYLIK %0,65 ARTTI

H-ÜFE 2024 yılı Aralık ayında bir önceki aya göre %0,65 artış, bir önceki yılın Aralık ayına göre %49,07 artış, bir önceki yılın aynı ayına göre %49,07 artış ve on iki aylık ortalamalara göre %67,06 artış gösterdi.

SURİYE, TÜRK MALINA VERGİYİ İNDİRECEK

Ticaret Bakanı Ömer Bolat, Türkiye’den ithal edilen ürünlere uygulanan yüksek gümrük vergisi oranlarında indirim yapılması konusunda Suriye yönetimiyle uzlaşmaya vardıklarını açıkladı. 269 ürünün vergisinde indirim yapıldığını belirten Bakan bu ürünler arasında un, yumurta, mısır, demir çelikten eşya, süt ve krema ile hijyenik ürünlerin de bulunduğunu kaydetti. Suriye’deki yeni yönetim, Türkiye’den gelen malların vergisini yüzde 300’e varan oranlarda artırmıştı.

BORÇ STOKU RİSK TAŞIYOR

TEPAV Mali ve Para Politikası Çalışmaları Merkezi Direktörü Dr. Coşkun Cangöz, dünya ile kıyaslandığında olumlu görünen Türkiye’nin kamu borç göstergelerinin, potansiyel önemli riskler barındırdığını söyledi. Cangöz, döviz kurundaki artış enflasyonun altında kaldığı sürece borç stokunun milli gelire oranına olumlu yansıdığına ancak bu durumun gerçek tabloyu yansıtmadığına işaret etti. (EKONOMİ)

KUBBE SEÇENEĞİ TÜRKİYE’NİN DE GÜNDEMİNE GİRDİ

Türkiye, "çok alçak irtifadan çok yüksek irtifaya" ve "çok kısa menzilden uzun menzile" kadar uzanan tehditlere karşı hava sahasının tamamını kapsayacak bir "güvenlik şemsiyesi" inşa edeceğini duyurdu. SSB Başkanı Haluk Görgün, kurumu tarafından paylaşılan bir videoda, "Millî Çelik Kubbe projemiz, hava savunma sistemlerimizin, sensörlerimizin ve silahlarımızın tek bir ağa entegre edilmesini sağlayacak" dedi.

ARABİSTAN İLE 6 MİLYAR DOLARLIK SAVUNMA ANLAŞMASI GÜNDEMDE

Türkiye, Suudi Arabistan ile savaş gemileri, tanklar ve füzeleri kapsayan 6 milyar dolar büyüklüğünde bir savunma anlaşması yapmayı hedefliyor. Bloomberg'in Türk yetkililerine dayandırdığı habere göre, Suudi Arabistan'ın Türkiye'nin savaş uçağı geliştirme projesine katılımını içerebilecek anlaşma, Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın Mart ayında Suudi Arabistan'a yapması beklenen ziyaret sırasında nihai hâle gelebilir.

YENİ HALKA ARZLARA ESKİ İŞTAH YOK

Ocak ayında halka arz onayı alan 10 şirketten üçünün hisseleri, zayıf performansla borsada işlem görmeye başladı. Bunlardan ikisinin fiyatı talep yetersizliği nedeniyle halka arz fiyatının altına geriledi. Bir şirket ise piyasa koşullarını gerekçe göstererek halka arzını erteledi. Piyasa uzmanları, yabancının net satıcı olduğu ve likidite sıkıntısının yaşandığı bu dönemde halka arzların yılın ikinci yarısına bırakılmasını öneriyor. (EKONOMİ)

DÜNYA EKONOMİSİ

ABD ÇEKİRDEK PCE ARALIKTA BEKLENTİYE PARALEL

Fed'in enflasyon göstergesi olarak takip ettiği gıda ve enerji kalemlerinin dışarıda tutulduğu çekirdek kişisel tüketim harcamaları aralıkta yüzde 0,2, yıllık bazda yüzde 2,8 ile beklentiler doğrultusunda artış kaydetti. Kasımda çekirdek PCE yüzde 0,1 artmış, yıllık bazda yüzde 2,8 olmuştu. Fed, gıda ve enerji harcamalarının dahil edilmediği çekirdek PCE'yi enflasyon göstergesi olarak kabul ediyor.

FED YILIN İLK TOPLANTISINDA FAİZ ORANINI SABİT TUTTU

ABD Merkez Bankası (Fed), 2025 yılının ilk faiz kararını duyurdu. Piyasa beklentilerine uygun olarak faiz oranlarında değişikliğe gitmeyen Fed, faiz oranlarını yüzde 4.25 ile yüzde 4.5 aralığında sabit bıraktı. Fed, 2024'ün son toplantısında faizleri 25 baz puan düşürerek yüzde 4.25-4.50 aralığına indirmişti. İlk toplantısını geride bırakan Federal Açık Piyasa Komitesi (FOMC) 2025 yılında 7 kez daha toplanacak.

ECB, FAİZ İNDİRDİ

Geçen hafta Avrupa Merkez Bankası (ECB) piyasa beklentileri doğrultusunda üç temel politika faizini 25 baz puan düşürerek, mevduat faizini yüzde 3’ten yüzde 2,75’e, refinansman faizi ve marjinal borçlanma faizini de 25 baz puan düşürerek sırasıyla yüzde 2,90 ve yüzde 3,15’e çekti. ECB Başkanı Christine Lagarde karar sonrası yaptığı açıklamada, Euro Bölgesi ekonomisinin şimdilik zayıf kalmaya devam edeceğini belirterek, "Ekonomi dördüncü çeyrekte durgunlaştı. Yakın gelecekte de zayıf kalması muhtemel" dedi. (EKONOMİ)

ABD’DE BÜYÜME VAR, EURO BÖLGESİ DURGUN

Eurostat verilerine göre Euro Bölgesi’nde GSYH 2024’ün son çeyreğinde üçüncü çeyreğe kıyasla sabit kaldı. GSYH, geçen yılın dördüncü çeyreğinde önceki yılın aynı dönemine kıyasla ise %0,9 yükseldi. Piyasa beklentileri, GSYH'nin çeyreklik bazda %0,1, yıllık bazda ise %1 artması yönündeydi. Eurostat, 2024 yılının tamamında Euro Bölgesi GSYH’sinin %0,7 arttığını, Avrupa'nın en büyüğü olan Alman ekonomisini ise %0,2 küçüldüğünü bildirdi. Üçüncü çeyrekte %3,1 büyüyen ABD ise son çeyrekte %2,3 büyüdü. Beklenti %2,7’ydi. Bu veri sonrası ons altın 2.798 doları gördü. Bu rakam tüm zamanların rekoru.

TRUMP’TAN BRICS’E 'ORTAK PARA' UYARISI

Trump, BRICS ülkelerinin BRICS para birimi oluşturarak doların yerini alacak bir adım atması halinde bu ülkelere ‘yüzde 100’ tarife uygulanacağına ilişkin açıklamalarını yineledi. Trump, "Bunu deneyen herhangi bir ülke tarifelere merhaba ve ABD'ye elveda demelidir. ABD buna seyirci kalmayacak. Bu ülkeler kendilerine başka bir 'enayi ulus' bulabilirler 'BRIC' Brezilya, Rusya, Hindistan ve Çin'i kapsıyordu. n büyüme potansiyelini vurgulayan bir makalede kullanılarak literatüre girmişti. Rusya'nın girişimleriyle 2009'da Güney Afrika'nın katılmasıyla BRICS adını aldı.

TRUMP, İLK VERGİ ARTIŞLARINI AÇIKLADI

Trump'ın attığı tarife adımlarının küresel ticaret sistemine yansımaları yakından takip ediliyor. Beyaz Saray, ABD Başkanı Donald Trump'ın geçen hafta Kanada ve Meksika'ya yüzde 25, Çin'e ise yüzde 10 gümrük vergisi uygulayacağına ilişkin açıklamalarını teyit etti. Bu vergilerin 1 Şubat itibariyle yürürlüğe girmesi bekleniyor.

LULA'DAN TRUMP'A KISASA KISAS

Brezilya Devlet Başkanı Luiz Inacio Lula da Silva, başkent Brasilia'da düzenlenen basın toplantısında, ABD Başkanı Donald Trump'ın Brezilya ürünlerine yüksek gümrük vergisi uygulayacağını ilişkin açıklamalarını değerlendirdi. Lula da Silva, "Çok basit. Eğer o Brezilya ürünlerine vergi koyarsa, Brezilya'da ABD'den ihraç edilen ürünlere vergi koyarak karşılık verecektir" dedi. Brezilya'nın ABD ile ikili ilişkilerinin karşılıklı saygıya dayalı olmasını istediğini belirten Lula da Silva, Çin'den sonra Brezilya'nın en büyük ikinci ticaret ortağı olan ABD ile bağları geliştirme niyetini dile getirdi. (CNBC-e)

MELONİ, SELMAN’LA 10 MİLYAR DOLARLIK ANLAŞMA İMZALADI

İtalya Başbakanı Giorgia Meloni, Al'-Ula'nın çöl bölgesinde Suudi Arabistan Kralı Muhammed bin Salman ile görüştü. İtalyan İlSole’nin haberine göre Başbakan Meloni’nin resmi teması, toplam değeri yaklaşık 10 milyar doları bulan anlaşmaların imzalanmasıyla sonuçlandı. Meloni, “Olağanüstü atılımlar olacak. Bunlar, birlikte daha fazla fırsat inşa etmek için platformlar oluşturan anlaşmalardır" dedi.

SUUDİ ARABİSTAN’DAN MADENCİLİK ÇIKARMASI

Suudi Arabistan’ın Trump döneminde ABD’deki yatırımlarını 600 milyar dolar artırma niyetini dile getirmesi ülkenin dünya pazarlarında büyüme planlarını gündeme taşıdı. Suudi Arabistan, sanayileşme planı için kritik lityum, kobalt ve nikel gibi enerji dönüşüm minerallerine ve ayrıca altın ve bazı nadir toprak metallerine yatırım yapmaya hazırlanıyor. (EKONOMİ)

ERNST & YOUNG’UN 2025 RAPORU AÇIKLANDI

Uluslararası danışmanlık şirketi EY’nin Jeostratejik Görünüm raporuna göre: Ekonomik rekabet ve jeopolitik çekişmeler bu yılki en önemli riskler olacak. Göçmenlik politikalarının önemi artacak. Şirketlerden ve yüksek gelirlilerden vergiler artacak. Hükümetler ekonomik egemenlikleri ve rekabet güçleri için güvenlik önlemlerini artıracak. Kaynaklara erişim (özellikle mineraller ve araç bataryalarında kullanılan metaller) yakından izlenecek. Dijital teknolojinin stratejik önemi artacak. Hükümetler yeni düzenlemelere yönelecek.

ABD DE DEMİR KUBBE KURUYOR

ABD Başkanı Donald Trump, İsrail’in Demir Kubbesi’ne benzer bir savunma sisteminin ABD’de kurulması talimatı da dahil olmak üzere dört yeni kararnameye imza attı. Beyaz Saray Genel Sekreteri Will Scharf yaptığı açıklamada, “Birincisi, Trump’ın daha önceki konuşmalarında belirttiği aşı zorunluluğu nedeniyle görevden alınan veya ayrılmaya zorlanan ordu mensuplarını yeniden göreve gelmesini sağlayan bir kararname. İkincisi Amerikan Demir Kubbesi’ni geliştirme sürecini belirleyen bir karar” dedi.

EV PAZARINDA YÜZDE 17 BÜYÜME TAHMİNİ

Araştırma firması Rho Motion'ın tahminine göre, tamamen elektrikli ve plug-in hibrid araçların küresel satışları, Çin'in otomobil takas sübvansiyonlarının uzatılmasının da yardımıyla bu yıl en az %17 artarak 20 milyonun üzerine çıkacak. Şirket Başkanı Hughes, dünyanın en büyük ikinci elektrikli araç pazarı olan Avrupa'nın, CO2 emisyon hedeflerinin yürürlüğe girmesi ve daha ucuz modellerin satışa sunulmasıyla birlikte satış büyümesine geri döneceğini, ancak hızın 2023'e göre daha yavaş kalacağını söyledi.

NORVEÇ, ELEKTRİKLİ ARAÇLARA TAM GEÇİŞ YAPAN İLK ÜLKE OLACAK

Norveç, benzinli ve dizel otomobilleri yeni otomobil pazarından etkin bir şekilde silen dünyadaki ilk ülke olmaya hazırlanıyor. Geniş petrol ve gaz rezervlerine rağmen uzun yıllardır çevre dostu sürdürülebilir ulaşım konusunda küresel lider olan Norveç’te elektrikli araçlar 2010 yılında toplam otomobil satışlarının %1'inden daha az iken geçen yıl bu oran %88,9'a yükseldi. Norveç Kamu Yolları İdaresi tarafından yayınlanan veriler, bu yılın ilk birkaç haftasında satılan yeni otomobillerin ise %96'sından fazlasını elektrikli araçların oluşturduğunu bildirdi. (EKONOMİ)

DANİMARKA, GRÖNLAND SAVUNMASINI GÜÇLENDİRİYOR

Danimarka, Trump'ın "Grönland'ı satın alma" açıklamalarına karşı Arktik bölgesindeki askeri varlığını artırmak amacıyla yaklaşık 2 milyar dolar harcayacağını duyurdu. Savunma Bakanı Poulsen, "Arktik ve Kuzey Atlantik'te güvenlik ve savunma konusunda ciddi zorluklarla karşı karşıya olduğumuz gerçeğini kabul etmeliyiz. Bu nedenle bölgede varlığımızı güçlendirmeliyiz" diye konuştu.

HİDROJEN ENERJİSİNDE ÖNEMLİ GELİŞME

Yeni geliştirilen bir reaktör, güneş ışığı kullanarak sudan hidrojen yakıtı üretebiliyor. Araştırmacılar karbon içermeyen hidrojen oluşturmanın bir yolunu bulmuş olabilirler. Profesör Takashi Hisatomi ve Profesör Kazunari Domen liderliğindeki bir grup araştırmacı, suyu hidrojen ve oksijene ayırmak için güneş ışığı ve fotokatalizörler kullanan 100 metrekarelik reaktör inşa etti. Bu işlem, suyu ayırmadan önce güneş ışığını elektriğe dönüştüren geleneksel fotovoltaik tabanlı yöntemleri atlatıyor.

ÇEK MERKEZ BANKASI BITCOINE YÖNELİYOR

Çek Merkez Bankası Başkanı Ales Michl, FT tarafından yayınlanan bir röportajda, merkez bankasının yönetim kuruluna Bitcoin'e yatırım yapma planını sunacağını söyledi. Michl, yönetim kurulunda onaylanırsa bankanın 140 milyar Euro’luk rezervinin %5'ine kadarını Bitcoin'de tutabileceğini söyledi, Michl, "Varlıklarımızın çeşitlendirilmesi için bitcoin iyi görünüyor" dedi.

KAHVE Fİ YATLARINDA ARZ ENDİŞESİ YENİ REKOR GETİRDİ

Kahve fiyatları, Brezilya’daki arz kaygılarının etkisiyle rekor seviyelere ulaştı. ICE’da Arabica kahve vadeli işlemleri, güçlü talep ve dünyanın en büyük üreticisi ve ihracatçısı olan Brezilya’dan gelen arzlara ilişkin endişelerin desteğiyle pound başına 3.48 dolara yükseldi. Bu da fiyatlarda 2025’in başından bu yana yüzde 8’in üzerinde artışa işaret ediyor. (EKONOMİ)

ABD'NİN SİLAH İHRACATI 2024'TE REKOR KIRDI

ABD şirketlerinin doğrudan askeri satışları 2023 yılındaki 157,5 milyar dolardan 200,8 milyar dolara yükselirken, ABD hükümeti aracılığıyla yapılan satışlar ise bir önceki yılki 80,9 milyar dolardan 117,9 milyar dolara yükseldi. 2024 yılında onay verilen satışlar arasında Türkiye'ye 23 milyar dolar değerinde F-16 jetleri ve modernizasyon kitleri, İsrail'e 18,8 milyar dolar değerinde F-15 savaş uçağı, Romanya'ya 2,5 milyar dolar değerinde M1A2 Abrams tankları yer alıyor.

DENİZDE RÜZGAR TERSE DÖNDÜ; NAVLUN ÇAKILDI

Denizyolu taşımacılığında, öncü gösterge niteliğindeki navlun endeksleri sert düşüşe geçti. Baltık Kuru Yük Endeksi’nde son iki haftadaki düşüş yüzde 40’ı aştı. ABD Başkanı Donald Trump’ın gümrük vergilerini artıracağı endişesiyle Çin’den ABD’ye ticaretin hızlanmasından kaynaklı olarak yıla yükselişle başlayan Drewry Bileşik Konteyner Endeksi’nde de son iki haftanın kaybı yüzde 15’e dayandı. (EKONOMİ)

6 BALKAN ÜLKESİNDE GIDA FİYATLARINA KARŞI 1 GÜNLÜK BOYKOT

Balkan ülkelerinde artan gıda fiyatlarına tepki olarak başlatılan alışveriş boykotu geniş yankı uyandırdı. Bosna Hersek, Sırbistan, Karadağ, Slovenya, Hırvatistan ve Kuzey Makedonya’da tüketici derneklerinin öncülüğünde gerçekleştirilen boykot kapsamında, vatandaşlardan marketlere gitmemeleri istendi. Hareketin etkisi büyük olurken, bazı marketler fiyat indirimi yapmak zorunda kaldı. Karadağ Başbakanı Milojko Spajić boykota destek verdiğini açıklarken, Kuzey Makedonya Başbakanı Hristijan Mickoski, marketlerin denetleneceğini duyurdu. Boykotun başladığı Hırvatistan’da ise alışveriş merkezleri dahi boş kaldı.

ŞİRKETLER

DEEPSEEK, NVDİA'YI VURDU, NASDAQ'I SALLADI

Çinli girişim DeepSeek'in yapay zekâ asistanı dün rakibi Chat-GPT'yi geride bırakarak App Store’da en çok indirilen ücretsiz yapay zekâ uygulaması olması Donald Trump yönetiminin Çinli teknoloji şirketlerine savaş açtığı bir dönemde ABD'nin yapay zekâdaki liderliğini sarstı. Yapay zekâ furyasından büyük fayda sağlayan çip tasarımcısı Nvidia'nın hisseleri pazartesi yüzde 17'ye yakın kayıpla günü tamamlarken, şirketin piyasa değeri yaklaşık 600 milyar dolar düştü. Bu düşüş, ABD tarihinde bir şirketin yaşadığı en büyük günlük değer kaybı olarak dikkati çekti. Çip şirketi Broadcom'un hisselerinde de yüzde 17,4 azalış görüldü.

ALİBABA DA YAPAY ZEKÂ SAHNESİNE ÇIKTI

Piyasaları altüst eden yapay zekâ girişimi DeepSeek’in ardından Çin’den ikinci bir atak daha geldi. Çinli teknoloji şirketi Alibaba, geçtiğimiz günlerde yayınlanan ve büyük sansasyon yaratan DeepSeek’ten daha iddialı olduğunu savunduğu yapay zekâ uygulamasını duyurdu. Alibaba, tanıttığı yeni yapay zekâ modeli Qwen 2.5’in, DeepSeek-V3 modelininin yanı sıra OpenAI’nin GPT-4 modelini ve Meta’nın Llama-3.1-405B modelini geride bıraktığını iddia ediyor.

YZ GELİŞMELERİ HOLLANDALI ASML’YE YARIYOR

Hollandalı teknoloji devi ASML yapay zekâdaki patlamanın şirketin en gelişmiş ekipmanlarına olan talebi artırmasıyla dördüncü çeyrekte beklentilerin çok üzerinde 7,09 milyar Euro’luk sipariş aldı. Analistler üçüncü çeyrekte 2,63 milyar Euro değerinde olan siparişlerin son çeyrekte 3,99 milyar Euro olmasını bekliyordu. Ayrıca şirketin geliri geçen yılın dördüncü çeyreğinde 2023'ün aynı dönemine kıyasla %24 artışla 9,26 milyar Euro’ya yükseldi.

STARBUCKS’IN KÜRESEL SATIŞLARINDA DÜŞÜŞ OLDU

ABD'li kahve zinciri Starbucks'ın küresel satışları, geçen yıl ekim-aralık döneminde yüzde 4 azaldı. Kahve zinciri Starbucks, bilançosunu yayınladı. Şirketin karşılaştırılabilir mağaza satışları, Kuzey Amerika ve ABD ile uluslararası pazarlarda da yüzde 4 geriledi. Starbucks'ın Çin'deki satışları ise yüzde 6 azalış gösterdi. Starbucks'ın geliri 29 Aralık 2024'te sona eren üç aylık dönemde bir önceki yılın aynı dönemine kıyasla değişim göstermeyerek 9,4 milyar dolar oldu.

NESTLE, MEKSİKA’DA YATIRIMINI BÜYÜTÜYOR

Meksika Devlet Başkanı Claudia Sheinbaum ve şirket yöneticileri salı günü yaptıkları açıklamada İsviçreli gıda devi Nestle'nin önümüzdeki üç yıl içinde Meksika'daki faaliyetlerini arttırmak üzere ülkeye 1 milyar dolar yatırım yapacağını duyurdu. Sheinbaum yatırımın, Meksika ve Kuzey Amerika pazarlarını güçlendirmek için ülkedeki Çin ithalatını yerli üretimle desteklemeyi amaçladığını söyledi.

TOYOTA, UZAY YARIŞINA KATILIYOR

Toyota, uzay ve roket alanına adım atacağını duyurdu. Şirketin yan kuruluşu Woven by Toyota, Japon uzay girişimi Interstellar Technologies’e yaklaşık 7 milyar yen (44,4 milyon dolar) yatırım yapacağını duyurdu. CNBC’nin haberine göre Toyota’nın başkanı Akio Toyoda, pazartesi günü Las Vegas’taki CES’te yaptığı sunumda “Biz de roketleri araştırıyoruz çünkü mobilitenin geleceği sadece Dünya ile veya sadece bir otomobil şirketi ile sınırlı olmamalı” dedi.

GOLDMAN SACHS'IN RUSYA'DAKİ İŞTİRAKİ SATILDI

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Goldman Sachs'ın ülkedeki iştirakinin Ermenistan merkezli Balchug Capital tarafından satın alınmasını onayladı. Putin'in onayladığı, Goldman Sachs'ın Rusya'daki varlığına ilişkin kararname, ülkenin yasal bilgi sisteminde yayımlandı. Buna göre, Balchug Capital adlı şirkete, Goldman Sachs'ın iştirakindeki yüzde 100 payı satın alma izni verildi. Rusya Merkez Bankası, Goldman Sachs'ın aracılık lisansını Ağustos 2024'te iptal etmişti. Batılı çok sayıda banka ve finans kurumu Ukrayna savaşı nedeniyle Rusya'daki faaliyetlerini sonlandırmıştı. (CNBC-e)

İLK YELKENLİ RO RO DENİZDE

Neoline, , dünyanın ilk ticari yelkenli Ro-Ro gemisini denize indirdi. Gemi, fosil yakıt tüketimini yüzde 80'in üzerinde azaltırken, "birincil itici gücü olarak rüzgârın gücünü" kullanacak. Geminin inşası, RMK Marine tarafından yürütüldü. Neoliner, 76 metre uzunluğunda iki katlanabilir karbon Solidsail direği ve 3 bin metrekare yelken alanıyla donatıldı. (EKONOMİ)

ÇİFT YAKITLI İLK RÖMORKÖR BOTAŞ’A TESLİM EDİLDİ

Türkiye’nin en köklü römorkörcülük teşkilatına sahip olan BOTAŞ, römorkör filosunun büyütülmesi ve gençleştirilmesine yönelik yatırımlarını sürdürüyor. Bu kapsamda sipariş edilen römorkörlerinden ikincisi olan Silivri, Uzmar Tersanesi’nde yapılan törenle teslim edildi. BOTAŞ, geçtiğimiz haftalarda teslimi gerçekleşen Sultanhanı römorkörünün ardından teslim edilen Silivri römorkörü ile birlikte, Türkiye’nin ilk çift yakıt sistemine sahip iki römorkörünü bünyesine katmış oldu. (EKONOMİ)