Çatışmalar yayılırken ekonomi... Altın, döviz ve borsada ne olur?

7 Ekim 2024 - Haftalık Ekonomi Bülteni - Hazırlayan: İbrahim Ekinci

PODCASTİ DİNLEMEK İÇİN TIKLAYIN

GENEL MANZARA

♦️ Önce İTO enflasyonu, arkasından TÜİK enflasyon verisi yüksek geldi. İTO aylık %3,9 yıllıkta %59,18 açıkladı. TÜİK aylıkta %2,97, yıllıkta %49,38 açıkladı. ENAG rakamları aylık %5.34, yıllık %88.63 olarak gerçekleşti.

♦️ TÜİK rakamının da yüksek gelmesi yıl sonu enflasyon hedefleri, politika faizinde indirim takviminin ne zaman başlayacağı tartışmalarında piyasa tahminlerinin güncellenmesine yol açtı. Politika faizinde indirim beklentisi aralık ayına kaymış gözüküyor.

♦️ MB hedefinin (%38) tutabilmesi için kalan aylarda ortalama %0,5, üst bandın (%42) tutabilmesi için ortalama aylık %1,5 aylık enflasyon gelmeli. Bu da zor görünüyor.

♦️ Şimşek’in ve diğer yetkililerin “program çalışıyor” değerlendirmeleri de tartışma konusu. Şimşek %38’le aldığı enflasyonu 1,5 yıl sonra %50’nin altına ancak getirebilmesini başarı olarak anlatıyor ancak, gerçek şu; halen enflasyon Nebati’nin bıraktığının 1,5 katına yakın seviyede. Son veri enflasyonda aylık %3 bandında yapışkanlık olduğunu ve MB ve ekonomi yönetiminin öngördüğü hızda bir düşüşün çok zor olduğunu gösterdi.

♦️ Hükümetin, İsrail’in savaşı Lübnan’a yaymasını iç politika aracı olarak devreye almasından bağımsız olarak, Ortadoğu’da artan savaş riskinin en çok ilgilendirdiği ülkelerden birinin Türkiye olduğunu söyleyebiliriz. Bir kere çatışma bölgesine komşu. Bu, yeni sığınmacı dalgaları tetikleyebilir. Çatışma bölgesi global enerji tedariki ve dış ticaret yolları bakımından kritik önemde. Petrol ve gaz fiyatlarında işaretleri şimdiden gelen yükselişler olursa Türkiye’nin enerji faturası artacak. Yüksek petrol ve gaz fiyatı dezenflasyon programının aleyhine çalışacak

PİYASALAR

BORSA

BIST 100, geçen hafta %7.36 düştü. Endeks en düşük 8.850 ila en yüksek 9.758 arasında dalgalandı. Son işlem gününü 9.057 seviyesinde kapattı. Erdoğan’ın “İsaril’in gözü Türkiye’de” sözleri borsada satış dalgasına yolaçtı. Ekonomide yavaşlama belirtileri, kötü bilançolar, manipülasyon iddiaları (AKP’li Şamil Tayyar, bakan Şimşek’i borsaya müdahaleye çağırdı) halka arz hisselerin negatifte kalması, sabit getirili enstrümanlar küçük yatırımcı çekilmesine yolaçıyor. BİST'te 10 bin liraya kadar hissesi olan yatırımcıların portföy değeri 9 ayda yüzde 19,02 düştü.

Ne olur? Geçen hafta borsayı olumsuz etkileyen faktörler bu hafta da geçerli olmayı sürdürüyor. Siyasetin, savaş riskini söylemde Türkiye’ye taşıyan açıklamaları, medya kampanyası etkisini sürdürebilir. Borsada genel olarak tatsız bir hava izleniyor. Küçük yatırımcının bir süre gözlemede kalması yerinde olabilir.

DÖVİZ

Dolar kuru hafta içinde %0,25 değer kazandı. En yüksek 34,28 TL’yi gördü. Euro haftalık %1,46 değer kaybetti. Hafta içinde en yüksek 38,35 TL’yi gördü.

Ne olur? Dövizde yukarı yönlü bir hareketi destekleyecek gelişme görünmüyor. Hükümet kuru kontrollü götürme politikasını sürdürüyor. Yabancı girişi önceki haftalara göre görece canlı.

ALTIN

Ons altın hafta içinde %0,28 değer kaybetti. 2.624 ila 2.673 dolar arasında seyretti. Haftanın son işlem günü akşam saatlerinde 2.651 dolar seviyesindeydi.

Ne olur? Fed ve ECB’nin faiz indirimleri, jeopolitik durum, bölgesel savaş riskinin yükselişi altını destekliyor. Ateşkes, müzakere gibi olası gelişmeler, belli seviyelerde kar satışları altında da geçici düşüşlere yol açabilir.

FAİZLER

TCMB’nin 3 aylık TL mevduatın bileşik faiz verisi 27 Eylül haftasında %59,82’den 59,48’e geriledi. Büyük bankalarda 3 ay vadeli TL mevduatın basit faizi %38 ile 48 arasındaydı. Aynı hafta ihtiyaç kredisi faizleri %71,47’den 70,84’e, taşıt kredisi faizleri %42,87’den 42,67’ye; konut kredisi faizleri %43,20’den 42,93’e düştü. Ticari kredi faizleri ise 57,81’den 59,57’ye çıktı.

Ne olur? Son enflasyon verisi görece yavaşlatıcı bir etkide bulanacaktır ancak faizlerde genel seyir düşüş yönündedir. Ayrıca kamu bankalarının konut kredisi paketleri uygulamaya girdi. Kart borcu yapılandırmalarında da özel faiz sınırı geldi.

EYLÜL AYI ENFLASYONU

TÜFE, Eylül bir önceki aya göre %2,97, bir önceki yılın aralık ayına göre %35,86, bir önceki yılın aynı ayına göre %49,38 ve 12 aylık ortalamalara göre %63,47 arttı. Yıllıkta en yüksek artış %97,87 ile konutta oldu. Okulların açıldığı döneme denk gelen eylülde eğitim harcamaları yıllık artışı %93,59’a ulaştı. Eğitim harcamaları enflasyonu aylık bazda da %14,21’le en yüksek artış olan grup oldu. Bu rakamlar fırsatçı zamlar tartışmasına yolaçtı. Haberleşme ana grubunda aylık enflasyon %-0,88 düştü. Yılbaşından bu yana Özel İletişim Vergileri %53 artmışken bu düşüşün nasıl gerçekleştiği de tartışıldı.

MEVSİM ETKİSİNDEN ARINDIRILMIŞ ENFLASYON

TÜİK, hafta başında mevsimsellikten arındırılmış enflasyon verilerini açıklamaya başlayacağını duyurmuştu. Açıklama geldi. Buna göre mevsimsel etkilerden arındırılmış tüketici fiyatları eylülde yüzde 2,80 artış kaydetti. TÜİK’in arındırılmamış eylül aylık enflasyon verisi %2,97’ydi. Verileri değerlendiren Dr. Cem Çakmaklı, “Enflasyonla ilgili süreçte artık asıl bakılması gereken veri bu. Aylık enflasyon yüzde 3 bandına yapışmış durumda” dedi.

YURT İÇİ ÜRETİCİ FİYAT ENDEKSİ

Yİ-ÜFE, eylülde bir önceki aya göre %1,37, bir önceki yılın aralık ayına göre %25,55, bir önceki yılın aynı ayına göre %33,09 ve 12 aylık ortalamalara göre %44,81 artış gösterdi. Sanayinin dört sektörünün yıllık değişimleri; madencilik ve taş ocakçılığında %43,59 artış, imalatta %33,77 artış, elektrik, gaz üretimi ve dağıtımında %17,01 artış ve su temininde %48,70 artış olarak gerçekleşti.

HİZMET ÜFE AYLIK % 2,62, YILLIK % 57,72 ARTTI

Hizmet ÜFE, ağustosta aylık bazda yüzde 2,62, yıllık bazda yüzde 57,72 artış gösterdi. Endeks, geçen yılın aynı ayına göre ulaştırma ve depolama hizmetlerinde yüzde 53,44, konaklama ve yiyecek hizmetlerinde yüzde 61,35, bilgi ve iletişim hizmetlerinde yüzde 65,99, gayrimenkul hizmetlerinde yüzde 57,69, mesleki, bilimsel ve teknik hizmetlerde yüzde 65,89, idari ve destek hizmetlerde yüzde 55,51 arttı.

İSTANBUL’UN EYLÜL ENFLASYONU

İTO’nun İstanbul Ücretliler Geçinme Endeksi eylül ayı verisi %3.90 geldi. Toptan fiyatlardaki aylık artış da yüzde 4,67 oldu. Böylece yıllık artışlar da perakende fiyatlarda yüzde 61,57’den 59,18’e gerilerken, toptan fiyatlarda ise yüzde 46,87’den 47,89’a yükseldi. Eylülde perakende fiyatlarda en yüksek artış, yüzde 13,24’le kültür eğitim ve eğlence harcamaları grubunda gözlendi.

HANE HALKI ENFLASYON HEDEFLERİNE İNANMIYOR

Koç Üniversitesi ve Konda’nın birlikte yaptığı Hane Halkı Beklenti Anketi eylül ayı sonuçlarına göre hanelerin yıllık enflasyon beklentisi %113’ten 109’a, yıl sonu enflasyon beklentisi %96’dan 94’e, 12 aylık enflasyon beklentisi %101’den 96’ya düştü. Rakamlar düşüş yansıtmakla birlikte hala çok yüksek ve MB, OVP beklentilerinin iki katından fazla seviyede. Bu rakamlar dezenflasyon programının halk nezdinde inandırıcı görülmediğini yansıtıyor.

TL'NİN REEL DEĞERİ

TCMB tarafından yayımlanan verilere göre, reel efektif döviz kuru endeksi eylül ayında TÜFE bazında yüzde 0,45 artışla 62,78 puan olarak hesaplandı. Böylelikle TL'nin reel değerinde temmuz ayında kaydedilen üç yılın zirve seviyesine yakın seyir devam etti. Yİ-ÜFE bazlı reel efektif döviz kuru endeksi eylül ayında yüzde 1,1 düşüşle 91,74 puan oldu. Bir önceki ayın endeksi 92,78 puandı. Reel efektif kurun artışı Türk Lirası'nın değer kazandığını gösteriyor.

CARRY TRADE GİRİŞİ

Yabancıların swap pozisyonu, 27 Eylül ile biten haftada yüklü girişlere sahne oldu. 29 Mart-27 Eylül döneminde carry trade girişleri 29,7 milyar dolar oldu. Carry trade işlemlerinde Mısır ile Türkiye’yi karşılaştıran Citigroup güçlü TL'nin Türkiye'ye girişleri riske attığını söyledi. (BLOOMBERG HT)

“BANKALAR GEVŞEMEYE HAZIRLANIYOR”

TCMB, Banka Kredileri Eğilim Anketi 3. Çeyrek sonuçlarına göre, “Son çeyrekte bankaların beklentisi, konut kredilerine uygulanan standartların gevşemeye başlayacağı yönünde” oldu. Taşıt kredilerinde uygulanan sıkılaşma seyrinin sonuna gelindiği belirtilirken, ihtiyaç kredilerinde ise sıkılaşmanın sürmesi bekleniyor. Ticari kredilerde, yabancı para cinsinden açılan krediler dışındaki tüm kredilere talebin azaldığı görüldü.

İMALATTA SERT YAVAŞLAMA

Nisan ayından bu yana 50 eşik değerin altında seyreden İSO Türkiye İmalat PMI, eylül ayında da 3,5 puan düşerek 44,3’e geriledi ve Mayıs 2020’den bu yana en düşük düzeyine indi. Yeni siparişlerde keskin yavaşlama kaydedilirken, üretim ve istihdamda daralma hız kazandı. Girdi maliyetleri ise belirgin artışını sürdürdü.

SAMEKS ENDEKSLERİNDE DÜŞÜŞ

MÜSİAD - Satınalma Müdürleri Bileşik Endeksi (SAMEKS) eylülde önceki aya göre 0,2 puan azalarak 46,5 seviyesine geldi. Bu dönemde Hizmet Sektörü SAMEKS Endeksi önceki aya göre 1,1 puan azalış kaydederek 45,7 seviyesinde gerçekleşti. Sanayi Sektörü SAMEKS Endeksi de önceki aya göre 1 puan hız kaybederek 44,6 seviyesine geriledi.

13 GÖSTERGE EKONOMİDE BELİRGİN YAVAŞLAMAYA İŞARET EDİYOR

Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı’nın toplulaştırdığı “üretim” verileri, ekonomide belirgin bir yavaşlama tablosu veriyor. 2024’ün son aylarına ilişkin veriler, son 29 – 30 – 31 ayın ortalamaları ile kıyaslandığında, ayrıca son ayların trend ifadesine bakıldığında 15 göstergenin çoğu aşağı yönlü duruyor. (EKONOMİM

KARAHAN: ENFLASYON VE BEKLENTİLERDE ALINACAK MESAFE VAR

MB Başkanı Fatih Karahan, TBMM Plan Bütçe Komisyonuna yaptığı sunumda enflasyonda gözettikleri 2 ana koşulun, ana eğiliminin belirgin ve kalıcı düşüş göstermesi ve beklentilerin öngörülen tahmin aralığına yakınsaması olduğunu söyledi. Karahan “Her iki kriterde de alınacak bir miktar mesafe olduğunu değerlendiriyoruz. Bu nedenle, para politikasında sıkılığı korumaya devam edeceğiz” dedi. Açıklama kasımda faiz indirimi yok, yorumlarına yolaçtı.

HİSSE VE TAHVİLDE YABANCI İŞLEMİ 9 AYDA 12 MİLYAR $

TCMB verilerine göre 27 Eylül ile biten haftada yabancı yatırımcı hissede 206.32 milyon dolar alım, devlet iç borçlanma senetlerinde ise 443.92 milyon dolarlık satış yaptı. Yılın ilk 9 ayında yabancı yatırımcıların hisse ve tahvildeki net hareketi 11 milyar 970,7 milyon dolara ulaştı.

KKM BAKİYESİ 22 MİLYAR AZALDI

27 Eylül ile biten haftada KKM‘nin bakiyesi yüzde 1,4 ve 22 milyar 187 milyon liralık azalışla 1 trilyon 511,7 milyar liraya geriledi. KKM’nin payı yüzde 8’li seviyelere geriledi. KKM hesaplarının toplamı 2023 ağustos ayında 140 milyar doların üzerine yükselmişti. Bakiye 45 milyar doların altına gerilemiş durumda. Bu gelişmeye bağlı olarak TL mevduatın toplam mevduat içindeki payı da yüzde 54 seviyesine ulaştı.

KREDİ HACMİNDE 151 MİLYARLIK ARTIŞ

Bankacılık sektörünün kredi hacmi, 27 Eylül ile biten haftada 150 milyar 891 milyon lira artarak 14 trilyon 926 milyar 253 milyon liraya çıktı. Tüketici kredilerinin tutarında 20 milyar 656 milyon lira artış oldu. Taksitli ticari kredilerin tutarı, 21 milyar 846 milyon lira artarak 1 trilyon 918 milyar 254 milyon lira oldu. Bireysel kredi kartı alacakları ise %2,7 artışla 1 trilyon 624 milyar 364 milyon liraya, takipteki alacaklar da 378 milyon lira artışla 260 milyar 899 milyon liraya çıktı.

REZERVLERDE YENİ REKOR

MB toplam rezervleri 27 Eylül haftasında bir önceki haftaya göre 998 milyon dolar yükselişle 157 milyar 390 milyon dolara çıktı. Net uluslararası rezervleri bir önceki haftaya göre 2 milyar 341.4 milyon dolar artış ile 54 milyar 116.89 milyon dolara yükseldi. Swap hariç net rezervler de 31.7 milyar dolara yükseldi. Bir önceki hafta swap hariç net rezervler 29.4 milyar dolardı.

DÖVİZ MEVDUATINDA AZALMA

27 Eylül ile biten haftada döviz mevduatı (DTH) 204 milyar dolardan 202,8 milyar dolara geriledi. Parite etkisinden arındırılmış düşüş 2 milyar dolar oldu. Düşüşün tamamı tüzel kişi (şirketler) döviz mevduatlarındaki düşüşten kaynaklandı.

DEVLET BORCUNDA KRİTİK YÜKSELİŞLER

AB tanımlı genel yönetim borç stoku (2024- 2.Ç) verilerine göre, merkezi yönetim, yerel yönetim ve sosyal güvenlik kurumlarını kapsayan genel yönetim borç stoku 9 trilyon 143 milyar liraya ulaştı. Bu rakam 2023 2.Ç’te 6 trilyon 344 milyardı. 1 yıl içinde %50’ye yakın artış olmuş. 2022 4Ç’ten bu yana 2’ye katlanmış görünüyor. Merkezi Yönetim Borç stokunda da hızlı artış dikkat çekiyor. Türkiye brüt dış borç stoku 2024 2.Ç sonu itibariyle 512 milyar dolar oldu. Bu rakam 1.Ç’te 502,3 milyar dolardı. 512 milyar dolar dış borcun 210,7 milyar doları kamu sektörüne ait.

DEĞERLİ TL, DÖVİZ KREDİSİNE ALAN AÇTI

TL’deki değerlenme, yakın döneme kadar negatif seyir izleyen döviz kredilerine yeniden ivme kazandırdı. Ağustos ayı sonunda yüzde 20 seviyesinde bulunan ticari kredilerde 13 haftalık yıllıklandırılmış kur etkisinden arındırılmış büyüme, aylık yüzde 1,5’lik sınırlamaya rağmen, eylülün ilk üç haftasında 4 puan artarak yüzde 24,2'ye çıktı. Özel bankalarda yabancı para kredilerindeki büyümenin yıllık % 65’e kadar ulaşması dikkat çekti. (EKONOMİM)

KÖPRÜLER VE AVRASYA TÜNELİ ÜCRETİNE ZAM

Köprüler ev Avrasya Tüneli geçiş ücretleri zamlandı. Yeni fiyat uygulaması 1 Ekim, 2024 itibariyle başladı. Prof. Dr. Uğur Emek’in hesaplamalarına göre, gerçek ücret, kullanıcıdan gişede alınan ücret ve sonradan üstüne Hazine’den ödenen rakamlar tabloda.

ESNAF, NAKİT ÖDEME İSTİYOR

Denetimler nedeniyle artık IBAN numarasına ödemeden de kaçınılıyor. Kart komisyonu ödemek istemeyen esnaf nakit tahsilat istiyor. Doktorlar, diş hekimleri, kuaförler, taşımacılar, kurslar, emlakçılar, tuhafiyeciler, klinikler, oto tamircileri gibi çok sayıda esnaf ve işyerinde mal ve hizmet bedeli nakit isteniyor. (EKONOMİM)

İSTANBUL'DA KİRA FİYATLARI %46 ARTTI

Endeksa verilerine göre, İstanbul'da kira fiyatları geçen yıla göre yüzde 46 arttı. İstanbul'da kira ortalaması en düşük ilçede ortalama 13 bin 800 olurken 3 ilçede ortalama 35 bin lirayı aştı. İstanbul genelinde ortalama konut kirası 24 bin 400 lira olarak ölçülürken ortalama metrekare fiyatı ise 244 lira olarak hesaplandı.

“KÜRESEL TİCARİ İFLASLARIN %10 ARTACAĞINI ÖNGÖRÜYORUZ”

Ticari alacak sigortası şirketi Allianz Trade’in CEO’su Aylin Somersan Coqui, “Küresel olarak şirketlerin yaklaşık %70’ine 30 ila 70 gün arasında ödeme yapıldığını tespit ettik. Şirketlerin %42’si önümüzdeki 6 ila 12 ay içinde ihracat ödeme vadelerinin uzamasını bekliyor. %40’ı ödeme alamama riskinin artmasını bekliyor. Bu beklentiler, küresel ticari iflasların bu yıl yüzde 10 oranında artacağı yönündeki tahminimizle de örtüşüyor” dedi. (EKONOMİM)

BAKANLIK TASARRUF TEDBİRLERİNİ ESNETTİ

İhracatçıların, Ticaret Bakanlığı tarafından uygulanması istenen tasarruf tedbirlerine yönelik bazı maddelerine yaptığı itirazı sonuç getirdi. Ticaret Bakanlığı, itiraz edilen maddelerden bir kısmını esnetirken, bazılarını da tamamen yürürlükten kaldırdı. Organizasyonlarda yemek yerine kuru pasta ikramı ve seyahatlerde ekonomi sınıfı uçma şartı kaldırıldı. (EKONOMİM)

'GEÇİCİ MÜHLET' ALAN ŞİRKET 1200'E YAKLAŞTI

Konkordato başvuruları artıyor. Yılın 9 ayında geçici mühlet kararı verilen dosya sayısı 1187’ye ulaştı. Konkordato dalgasının yaşandığı yıllar 2018 ve 2019'da sırasıyla 1384 ve 1387 konkordato talebi olduğu düşünüldüğünde, 2024 sonunda bu rakamların geçilmesi muhtemel. (EKONOMİM)

ÇEK ÖDEMELERİNDE DURUM KRİTİK

Çek ödemelerinde gelişmeler olumsuz. Yılın 8 aylık döneminde bankalara ibraz anında karşılıksız çıkan çek tutarı yüzde 225 artışla 102 milyar TL’ye ulaştı, her 100 çekten 2'si karşılıksız çıktı.

EYLÜL İHRACATI %1,8 GERİLEDİ

İhracat, eylülde %1,8 azaldı, 22 milyar 7 milyon dolar oldu. İthalat da %1,4 düşüşle 27 milyar 129 milyon dolara geriledi. Ticaret Bakanı Ömer Bolat, “Altın ve enerjiyi çıkardığımızda ihracatımız yüzde 3,3, artışla 20,8 milyar dolara ulaştı” dedi. Dış ticaret rakamlarında savaş içindeki Filistin’e ihracattaki dikkat çekici artış, İsrail’le ticaretin Filistin üzerinden yapıldığı kuşku ve tartışmalarına yolaçtı.

İHRACAT TALEBİ SINIRLI YÜKSELDİ

TİM İhracat Pazar Monitörü’nün ağustos sonuçlarına göre, ihraç ürünlerinin talep koşullarını izleyen endeks ağustosta aylık yüzde 0,4, geçen yılın aynı ayına göre de yüzde 0,2 artarak 99,9 oldu ve uzun dönem referans değerinin altında seyretti. Pazar risklerine karşı direnci ölçen dayanıklılık endeksi de aylık yüzde 0,3, yıllık yüzde 0,2 azalarak 99,5’e geriledi.

OTOMOBİL VE HAFİF TİCARİ PAZARI EYLÜLDE %11,6 DARALDI

ODMD verilerine göre eylül ayı otomobil ve hafif ticari araç pazarı geçen yılın aynı ayına göre %11,6 azalarak 85 bin 540 adet oldu. Eylülde otomobil satışları bir önceki yılın aynı ayına göre %14,61 azalarak 67 bin 434 olurken, hafif ticari araç pazarı %1,6 artarak 18 bin 106’ya yükseldi. Bu yıl Ocak-Eylül döneminde ise otomobil satışları, geçen yıla göre %0,9 artarak 673 bin 73, hafif ticari araç pazarı ise %8,4 azalarak 174 bin 619 adet oldu.

OTOMOTİVDE 'ELEKTRİKLİ' REKABETİ TİCARİYE TAŞINDI

Otomotiv sektöründe binek otomobillerde yaşanan elektrikli rekabeti, hafif ticari araç pazarına taşınıyor. Bir yandan Anadolu Isuzu ve Ford Otosan gibi yerli markalar, elektrikli ticari araç üretimi için harekete geçerken diğer yandan bu segmentte Türkiye’ye sunulan model sayısı da artıyor. Son olarak geçen hafta Volkswagen (VW), yüzde 100 elektrikli hafif ticari araç modeli D.Buzz’u ekim ayında Türkiye pazarına sunacağını açıkladı. (EKONOMİM)

TOGG’DA HEDEF 70 BİN, SATIŞ 19 BİN

TOGG’da sıkıntı söylentileri arttı. TOGG 9 ayda 17 bin adet satış yaptı. Bu yıl hedefi ilk açıklamalarda 70, sonraki açıklamalarda 40 bindi. Ancak mevcut satış grafiği ile geçen yılki satış rakamlarını ancak tutturabileceği belirtiliyor. Sanayi Bakanı Fatih Kacır, Togg’da yabancı bir ortaklık olup olmayacağı sorusuna, “TOGG’u kuvvetlendirecek her türlü işbirliğini olumlu karşılarız” dedi.

DÖRT YABANCI BANKANIN EKİPLERİ TÜRKİYE'DE

New York'ta ekonomi yönetiminin temaslarının ardından dört yabancı bankanın ekibi Türkiye'ye geldi. Bu hafta Deutsche Bank, JPMorgan, Standard Chartered ve HSBC ekipleriTürkiye'de farklı kesimlerle temaslarda bulunacak, ekonomi yönetimi ve çeşitli kurumlarla bir araya gelecek, ekonomistlerle de görüşmeler gerçekleştirecekler. (EKONOMİM)

TAKLİT VE HİLELİ GIDA ANLIK PAYLAŞILACAK

Tarım ve Orman Bakanı İbrahim Yumaklı, taklit veya tağşişli gıdaların kamuoyuna açıklanması uygulamasında duyuruların uzun aralıklarla yapılmasının önüne geçileceğini, yeni sistemde duyuruları anlık olarak, elektronik ortamda yapılacağını açıklamıştı. Yeni uygulama başladı ve bozuk ürün sayısı 66, taklit ürün sayısı 498 olarak açıklandı. Bakanlık internet sitesinde ayrıntılara yer verildi.

BEYAZ EŞYADA İÇ SATIŞLAR DA İHRACAT DA AZALDI

TÜRKBESD verilerine göre, 2024 yılı ağustos ayında 6 ana üründe iç satışlar geçen yılın aynı dönemine kıyasla %15 azaldı. Aynı dönemde ihracat bir önceki yıla kıyasla %4 azalış gösterirken ihracat ve iç satışlardan oluşan toplam satışlar %8 oranında azaldı.

AÇLIK SINIRI 20 BİN TL’YE DAYANDI

TÜRK-İŞ, eylül ayında 4 kişilik aile için açlık sınırını 19 bin 830 lira, yoksulluk sınırını 64 bin 595 lira olarak hesapladı. Gıda enflasyonu yüzde 2,90 oranında gerçekleşirken, son 12 ay itibarıyla değişim oranı ise yüzde 48,72 hesaplandı. Bekar çalışanın yaşama maliyeti 25 bin 706 TL, Gıda, giyim, konut, ulaşım, eğitim, sağlık ve benzeri ihtiyaçlar için yapılması zorunlu diğer harcamaların toplam tutarına denk gelen “yoksulluk sınırı” ise 64 bin 595 lira hesaplandı.

İPA: İSTANBUL'DA 'YAŞAMANIN' MALİYETİ 71 BİN 431 LİRA

İstanbul Planlama Ajansı, 'İstanbul'da Yaşam Maliyeti' araştırmasının eylül sonuçlarını duyurdu. İPA verilerine göre, İstanbul'da yaşam maliyeti bir önceki aya göre %3,62, geçen yılın aynı ayına göre ise %60,30 oranında artış gösterdi. Dört kişilik bir ailenin ortalama yaşam maliyetinin 71 bin 431 lira olduğu hesaplandı.

ORMANLAR TURİZME AÇILIYOR

Kamu Taşınmazlarının Turizm Yatırımlarına Tahsisi Hakkında Yönetmelik’te değişiklik yapıldı. Yönetmeliğin ‘Tahsis Yetkisi ve Diğer İşlemler’ başlıklı 30- A maddesine yapılan ekleme ile Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın turizm amaçlı tahsis edebileceği alanlar arasına devlet ormanları da dahil edildi.

KAMU BANKALARININ REKLAM HARCAMALARI

Vergi uzmanı Ozan Bingöl, kamu bankalarının 300 kat artan reklam harcamalarını eleştirdi. Bingöl, “Ziraat ve Halk kamu bankalarıdır. 19 yıllık sürede reklam harcamaları 1 milyar 283 milyon dolar. Bugünkü karşılığı 43 milyar 298 milyon lira. Bu reklam pastası hangi yayın kuruluşlarına, hangi kriterlere göre dağıtılmıştır? Yersiz, gereksiz yapılan her reklam vergilerimizden çalınmaktadır. Reklam vermede objektif kriterlere uyulmayıp belli bir medya grubuna yakınlık, iktidara yakınlık ve benzeri kriterler esas alındığında bunun adı kamu kaynaklarının kötüye kullanımı, medyanın ve siyasetin kamu kaynaklarıyla finansmanı olur” dedi. (SÖZCÜ)

KÜRESEL EKONOMİ

Ortadoğu’da çatışma bölgesi aynı zamanda dünya enerji kaynakları bakımından en önemli bölgelerden biri. Aynı zamanda önemli tedarik yolu. Çatışmaların yükselmesi doğrudan petrol fiyatlarını etkiliyor. Bu arada ABD Başkanı Biden’ın, “İsrail’in, İran’ın petrol tesislerine saldırmasını destekler misiniz?” şeklindeki bir soruya, “Şu anda bunu tartışıyoruz” şeklinde yanıt vererek açık kapı bırakması sonrası petrol fiyatlarındaki yükseliş dikkati çekti. Brent petrolün varil fiyatı, Türkiye saatiyle 19.50 itibarıyla yüzde 4,68 artarak 77,36 dolar oldu. Aynı dakikalarda Batı Texas türü (WTI) ham petrolün varili yüzde 4,96 artışla 73,58 dolardan alıcı buldu.

ABD TARIM DIŞI İSTİHDAM BEKLENTİLERİN ÇOK ÜZERİNDE GERÇEKLEŞTİ

ABD'de istihdam güçlü şekilde büyümeye devam etti. ABD Çalışma İstatistikleri Bürosu tarafından açıklanan verilere göre, eylül ayında tarım dışı istihdam 254 bin artış gösterdi. Analistlerin beklentisi istihdamda 150 bin artış olacağı yönündeydi. Ülkede işsizlik oranı yüzde 4,1 seviyesine geriledi. Piyasa beklentisi işsizlik oranının bir önceki ay gördüğü yüzde 4,2 seviyesinde sabit kalacağı şeklindeydi. Bu veri ekonominin canlı seyrettiğini, Fed’in faiz indiriminde ağırdan almasının muhtemel olduğunu gösteriyor.

İNGİLTERE, SON KÖMÜR SANTRALİNİ DE KAPATTI

Kömüre dayalı buhar gücüyle sanayi devrimini başlatan İngiltere, bu enerji kaynağını terkeden ilk G7 ülkesi oldu. Ülke, dün son kömür santralini de kapatarak kömürle elektrik üretiminden tamamen çıkmış oldu. Nottinghamshire bölgesinde bulunan Ratcliffe-on-Soar Santrali’ndeki türbinleri durduran İngiltere, bugün itibarıyla elektrik üretiminden kömürü çıkaran diğer OECD ülkeleri arasına katıldı.

KÜRESEL GIDA FİYATLARINDA 2,5 YILIN EN YÜKSEK AYLIK ARTIŞI

BM Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) verilerine göre, küresel gıda fiyatları eylülde aylık yüzde 3, yıllık yüzde 2,06 arttı. Aylık veri Rusya ile Ukrayna arasındaki savaşın başladığı dönemden bu yana en yüksek artışa işaret etti. Türkiye'de Eylül ayında aylık gıda enflasyonu yüzde 2,48 olarak kaydedilmişti.

AVUSTURYA'DA AŞIRI SAĞCI FPÖ, SEÇİMİ BİRİNCİ SIRADA TAMAMLADI

Avusturya’da genel seçimi, aşırı sağcı Avusturya Özgürlük Partisi (FPÖ) oyların % 28,8'ini alarak ülke tarihinde ilk defa birinci sırada tamamladı. İktidarın büyük ortağı merkez sağ Avusturya Halk Partisi % 26,3 ile ikinci, Sosyal Demokrat Parti % 21,1 ile üçüncü oldu. Liberal Yeni Avusturya Partisi % 9,3, oranında ve iktidarın küçük ortağı Yeşiller Partisi de % 8,3 oranında oy aldı.

RUSYA, BRICS GENİŞLEMESİNE ŞİMDİLİK KAPIYI KAPATTI

Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, Türkiye'nin üye olmak istediği BRICS'in genişlemeye şimdilik sıcak bakmadığını bildirdi. Lavrov, "Şu aşamada tüm üye ülkeler yeni bir genişleme kararı almamayı uygun buluyor. Beş üyeydik, şimdi 10 olduk. Bu yeni bir uyum ve alışma süreci gerektiriyor” dedi. Lavrov, halen 20'den fazla ülkenin örgüte katılmak istediğini de söyledi.

LAGARDE: ENFLASYON KONUSUNDA DAHA İYİMSERİZ

AP Ekonomik ve Mali İşler Komitesi toplantısında konuşan ECB Başkanı Christine Lagarde, "Son gelişmeler enflasyonun zamanında hedefe döneceğine olan güvenimizi güçlendiriyor. Bunu ekimdeki toplantımızda hesaba katacağız. İkinci çeyrekte iç talep zayıf kaldı. İmalat ve inşaat sektörlerindeki faaliyetler durgun kalmaya devam ediyor. Azalan enerji maliyetleri nedeniyle enflasyonun eylül ayında daha da gerilemesi bekleniyor" dedi.

EN FAZLA YÜKSELİŞ POTANSİYELİ OLAN METAL, BAKIR

Dünyada yıllık tüketimi 31 milyon tona ulaşan ve enerji geçişinin yarattığı taleple kullanımında hızlı artış öngörülen bakır, endüstriyel metaller içinde en iyi fiyat görünümüne sahip metal. Londra Metal Borsası’nın (LME) hafta başında düzenlediği etkinliğe katılanlar temel metallerde en büyük fiyat artışı potansiyelini bakırda görüyor.

GÜMÜŞ KOŞAR ADIMLA İLERLİYOR

Fed’in faiz indirimleri ve Çin’in teşviklerinin en çok yaradığı yatırım araçlardan biri gümüş. Değerli metallere yönelik alım iştahının artmasıyla ons altın 2.700 dolar seviyesini test etmeye başlarken, kardeşi gümüş ise 32.70 doların üzerinde 12 yıllık zirvesini aştı. Altına göre daha iyi performans sergileyen gümüşte momentumun sürmesi bekleniyor.

ŞİRKETLER

ZUCKERBERG’İN SERVETİ BEZOS’U SOLLADI

Meta CEO’su ve kurucu ortağı Mark Zuckerberg’in serveti Amazon’un kurucusu Jeff Bezos’unkini geçti. Zuckerberg 206 milyar dolarlık servetiyle Bloomberg Milyarderler Endeksi’nde ilk kez 2. sıraya yükseldi. İlk sırada 256 milyar dolarlık servetiyle Tesla CEO’su Elon Musk var. Bezos 205 milyar dolarlık servetiyle 3. sıraya geriledi.

AMAZON 14 BİN YÖNETİCİYİ İŞTEN ÇIKARIYOR

E-ticaret devi Amazon, dikkat çekici bir adım atarak daha az yöneticiyle çalışma kararı aldığını duyurdu. Bu gelişmenin ardından yatırım bankası Morgan Stanley tarafından hazırlanan bir raporda, Amazon’un 14 bin yöneticiyi işten çıkarabileceği öne sürüldü.

TESLA’NIN UCUZ MODELİ CYBERTRUCK SATIŞA ÇIKIYOR

Tesla, uygun fiyatlı Cybertrucks'lardan olan Cyberbeast siparişlerini resmi olarak almaya başladı. Bu serinin baz versiyonu 79 bin 990 dolardan, üst segment Cyberbeast versiyonu ise 99 bin 990 dolardan başlıyor. Bu arada TOGG da yeni sedan serisini piyasaya çıkadı. Markaya yöne model gelmiyor eleştirileri vardı.

BİM, DİJİTAL KATILIM BANKASI KURUYOR

BİM Birleşik Mağazalar zinciri dijital katılım bankasına iştirak çalışmalarına başladı. Şirket tarafından yapılan açıklamaya göre Yönetim Kurulu, 22 Temmuz’da aldığı kararla kurulması muhtemel bir dijital katılım bankasına iştirak edilmesi için araştırma yapılmasına karar vermişti. Konuyla ilgili SPK süreci tamamlandı.

IŞIKLAR ENERJİ’YE KAYYIM ATANDI, HİSSELER ÇAKILDI

Enerji, inşaat ve gayrimenkul sektörlerinde faaliyet gösteren Işıklar Enerji ve Yapı Holding’te yönetim krizi yaşanıyor. Şirketin yüzde 99.10’u halka açık, ancak %0.64 hisseye sahip yönetim kurulunun şirketi yönetmesi mahkemeye taşınmıştı. Patronlar Dünyası'nda yer alan habere göre, İstanbul Anadolu 8. Asliye Ticaret Mahkemesi, bağımsız denetçi Emine Leyla Kıyat’ı holdinge kayyım olarak atadı.

"Bu yayın, Avrupa Birliği’nin maddi desteği ile hazırlanmıştır. İçerik tamamen Kısa Dalga’nın sorumluluğu altındadır ve Avrupa Birliği’nin görüşlerini yansıtmak zorunda değildir”