Dolar 60 TL olur mu?

İBRAHİM EKİNCİ

Şu sıralar döviz kurlarıyla ilgili çok spekülasyon var. Genel seçimler sonrası dolar 20 liradan 26 liraya çıkmıştı. Bu olgu hatırda. Acaba bu seçimden sonra da sert bir çıkış olur mu? İşte bu noktada kur – toto devreye giriyor.

PODCASTİ DİNLEMEK İÇİN PLAY'E TIKLAYIN

Öncelikle şunu göz önüne almalıyız. Türkiye öngörülebilir bir ülke değil. Göreve daha 7 ay önce başlamış Merkez Bankası Başkanı bugün yerinde değil. Yarın benzer bir anlaşmazlıkla Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’in gönderilmeyeceğini kim garanti edebilir? Merkez Bankası Başkan Yardımcısı Cevdet Akçay için söylenti dolaştırılıyor mesela…

Bunlar, bu gibi işler bugünkü şartlarda zor ama mümkün. Dolayısıyla bu tür şoklar kurlarda beklenmedik ölçüde sert çıkışlara yolaçabilir mi? Açabilir. Ama bugünkü şartların devamı halinde “dolar 50 lira olur, 60 lira olur” demek tamamen spekülasyon. Bu gibi dayanaksız iddialara itibar edilmemeli.

Beklenmesi mümkün olan şu… Gördüğümüz, yaşadığımız için mümkün olan şu: Yerel seçime kadar kurda sert çıkışlara izin verilmeyecektir. Merdiven düzeni devam edecektir. Ama seçimden sonra, genel seçimden sonra olduğu gibi biraz gevşetilmesi mümkündür ve beklenti de bu yöndedir. Dolayısıyla kurda bir miktar çıkış mümkün ama spekülasyona gerek yok. 31 lira, 33 lira, 35 lira, 36 lira olabilir.

1. Hükümetin ekonomide politika değişimine gitmesi, Erdoğan’ın Nas’tan vazgeçmesinin nedeni, yabancı dövizi ihtiyacının yakıcı hale gelmesiydi… Bu ihtiyaç sürüyor ve sürdüğü sürece de hükümet yükselen bir kur tablosuna izin vermek istemeyecektir.
2. Dezenflasyon programı yürüten Merkez Bankası’nın, kur artışının yarattığı enflasyonist etkilere izin vermesi de düşünülemez. Sert kur çıkışı dezenflasyon programını çökertebilecek ölçüde etki yapar. Dolayısıyla bütün yıllık enflasyon hedefleri de çöker.
3. Borçlar, garantiler, KKM gibi yükümlülükler nedeniyle kur artışı en fazla hükümeti zorluyor. Genel seçim sonrası kur çıkışının, MY borç stokunda 1 ay içinde 850 milyar liralık artışa yol açtığını hatırlayalım.
4. Peki sert kur çıkışına izin vermek istemeyecek Merkez Bankası’nın kuru baskılama imkânı var mı? Var. KKM’yi sürdürüyor. İhracatçının dövizinin yüzde 40’ını alıyor. Bu seviyelerde devam eden bir döviz talebini karşılayabiliyor.

Cevdet Akçay söylentisi

Merkez Bankası yönetiminin 8 Şubat’taki Enflasyon Raporu açıklamasında, Başkan Yardımcısı Cevdet Akçay’ın sözleri, “Acaba görevden alınır mı” spekülasyonlarına yol açmıştı. Akçay, o toplantıda, “Bugün içinden çıkmaya çalıştığımız sistem KKM’yi palazlandırmak için kurulmuş sistem. Fonlama maliyeti ile mevduat faizi bağlantısı kopmuş. Politika faizi ile enflasyon bağlantısı kopmuş. Faiz, kur bağlantısı kopmuş. 7 aydır bu kopan linkleri tekrar ihdas ediyoruz” demişti. Dolayısıyla isim vermese de başta Erdoğan olmak üzere önceki Maliye Bakanı Nureddin Nebati’nin KKM’sinin yol açtığı sorunları düzeltmeye çalıştıklarını söylemişti. Bu konuşma sonrası “görevden alınır” spekülasyonları oldu ancak böyle bir gelişme yaşanmadı. Erdoğan, atamasını yaptığı bir kamu görevlisi tarafından sorumlu gösterilmesini sindirebilecek bir profil değil ancak, durumun kritikliği, G. Erkan sonrası, piyasa çevrelerince de programın asıl sürdürücüsü, güvencesi olarak görülen Akçay’ın görevden alınmasını, özellikle bu sıralar söylenti olarak kalmaya mahkûm ediyor.

Kredi kartlarına düzenleme yolda

Tüketici kredilerine, özellikle kredi kartlarına sınırlama getirilmesi üzerinde çalışılıyor. Merkez Bankası da böyle bir sınırlamayı istiyor. Bankalar Birliği daha önce dile getirmişti. Konu Finansal İstikrar Komitesi’nde de ele alınmış. Toplantı sonrası çalışmaların sürdürüldüğü açıklandı. Dolayısıyla, krediler konusunda yeni bir düzenlemenin yolda olduğunu söyleyebiliriz.

Kart harcamaları 26 Ocak-02 Şubat haftasında haftalık yüzde 16,96, yıllık yüzde 122,28 artarak 241 milyar₺ tutarında gerçekleşti. Yıllık artış oranları 26 Ocak haftası itibariyle yüzde 108’di. Kredi kartı harcamalarının artmasının en önemli nedeni gelir kayıpları… Bu borçlar önemli bir sıkıntı alanı oluşturuyor olabilir.

Seçim biter bitmez yüklü zamlar gelebilir

Hükümetin, oy atraksiyonlu ekonomi kararlarından en önemlisi elektrik ve doğalgaz zamlarının ertelenmesiydi. Elektrik fiyatlarında geçen yıl genel seçimden önce yüzde 15 indirim yapılmış, seçim sonrasında yüzde 2 gibi düşük bir artış olmuştu. Bu uygulama sonucu TÜFE ile elektrik fiyat endeksi arasındaki fark hesaplamalara göre ocak ayında yüzde 90'ı buldu. Dolayısıyla bu kalemlerde birikmiş zamların seçim sonrası yapılması çok muhtemel.

Borsa coşkularda

Borsa, Gaye Erkan türbülansını kolay atlattı. Yerine yapılan atama ‘programa şahin bağlılık’ olarak algılandı. Mutedil yabancı alımı devam ediyor. 2 Şubat haftasında borsaya 133 milyon dolarlık giriş oldu. Son günlerde, zorunlu karşılık düzenlemesi ile 2-3 puan toparlasa dahi TL mevduat faizleri henüz çok da cezbedici seviyede değil. Merkez Bankası politika faizinde yeni bir faiz artışı, yeni bir sıkılaştırma sinyali de vermedi. Son enflasyon raporu açıklaması, piyasanın kollanacağına güveni artırdı… Bütün bunların sonucu olarak borsa yukarı yönlü hareket etti.

Ancak çok kısa vadeli tahminler yapılabildiğini de gözardı etmeden şunu söyleyebiliriz: Önümüzde, borsayı dramatik biçimde aşağı itebilecek bir veri, haber akışı görünmüyor. Ancak 9000 seviyelerinin üzerine çıkmış bir endeks borsaya giriş için uygun bir seviye midir? Bu konuda tavsiyeden kaçınarak genel bir düsturdan bahsetmek daha mantıklı olacak: “Düşükken gir – yüksekken çık” Dolayısıyla endeks çok yükselmişse, giriş için iyi zaman olmayabilir.

KKM’de düşüş sürüyor

Bilindiği gibi TL dönüşümlü KKM’de yeni hesap açılamıyor. Vadesi gelenler yenilenmiyor. Dolayısıyla TL KKM ağırlıklı erime de devam ediyor. KKM bakiyesinde 2 Şubat haftasında görece yüksek (76 milyar TL) bir erime oldu. Bakiyesi halen 2 trilyon 382 milyar seviyesinde. Merkez Bankası yönetimi, KKM’den çıkışların bir miktar dövize gittiğini açıkladı. Merkez Bankası rezervlerinde son haftalarda gördüğümüz (145 milyar dolardan 135 milyar dolar seviyelerine) erimenin nedeni de bu dönüşler oldu.