Ekonomi gündeminde neler var, neler bekleniyor?

İTO, İstanbul için ücretliler geçinme indeksini açıkladı. Mayıs ayı enflasyonu % 3,59, yıllık yüzde 82,20 geldi.

▪️ TÜİK de bugün mayıs ayı enflasyon rakamları açıklayacak. Ekonomistlerin beklentisi yüzde 3,04. Yıllık enflasyonun yüzde 74,5 civarına çıkması bekleniyor. Bu seviye muhtemelen yılın zirvesi olacak.

▪️ Ekonomide 1. çeyrek büyüme sonuçları açıklandı. Henüz sıkılaştırmanın belirgin bir etkisi olmadığı görüldü.

▪️ Ekonomi yönetimi, döviz sıkıntısını sıcak parada bulmuş gözüküyor. Sıcak para girişi hızlandı. Özellikle tahvil tarafında ve carry trade’de coşkulu bir seyir izliyoruz.

▪️ Merkez Bankası rezervleri nihayet eksi durumdan çıktı.

Şirketler döviz kredisi çekerek TL mevduat yapıyorlar. Bu kanalda döviz kredilerindeki hızlı yükseliş yeni bir sıkıntılı alan oluşturmaya başladı.

Doç. Dr. Baki Demirel, genel durumu şöyle özetledi: “Bir taraftan sıcak para teşvik edilerek memleket küresel finansal sömürüye maruz bırakılıyor. Diğer taraftan kur sabit tutularak yüksek faiz koşullarında dövizle borçlanma cazip hale getiriliyor ve finansal olmayan özel sektöre bilanço kur riski yükleniyor. Öte taraftan turizm anlaşması adı altında yeni göçmen girişleri gerçekleştirilerek Dünya Bankası direktifleri doğrultusunda memleket ucuz işgücü deposuna dönüştürülüyor. Sanayileşme, yapısal dönüşüm adı altında küresel sermayenin ve yerel işbirlikçilerin tüm talepleri karşılanıyor. Ve tüm bunlar bazı ekonomistler tarafından rasyonel bulunup TCMB rezerv biriktiriyor diye övülüyor.”

Piyasalar

DÖVİZ

Dolar kuru geçen hafta % 0,03 arttı. Hata içinde en yüksek 32,39, en düşük 31,67 arasında dalgalandı. Cumartesi itibariyle 32,23 seviyesindeydi.

Ne olur? Döviz kurları önceki bültenlerde de yer verdiğimiz gibi bugünkü şartlar ve ekonomi yönetiminin enflasyonla mücadele programı kapsamında baskılı kalmaya devam edecek. Yıl sonu kur tahminlerini aşağı çeken kuruluşlar da oldu. ABD'nin en büyük bankalarından JP Morgan, dolar/TL için yıl sonu hedefini revize etti ve 36 TL'den 35,5 TL'ye düşürdü. Tahvil tavsiyesini ise, "ağırlığı artır" seviyesine yükseltti.

BORSA

BIST 100, geçen hafta yüzde 2,59 düştü. Hafta içinde endeks en yüksek 10.758 ile en düşük 10.358 arasında dalgalandı. 10.400 seviyesinden kapandı.

Ne olur? Yapı Kredi’nin satış görüşmelerinin olumsuz sonuçlanması ve yabancı çıkışı borsada yükselişi kesmiş görünüyor. Kur baskılı kaldıkça ve faizler yukarı hareketlendikçe risk almaya hevesli olmayan yatırımcıların mevduata yönelmesi beklenebilir. Kur, rakip olmaktan çıktı ancak TL faizler ciddi rakip olmaya başladı. Borsada bu minval seyrin devamı beklenir.

ALTIN

Altın fiyatları geçen hafta da dalgalıydı. Ons altın fiyatı 2.327 - 2.350 dolar arasında dalgalandı. Haftya düşüşle kapattı. Cumartsi itibariyle %0,68 aşağıda, 2.327 dolardan işlem gördü.

Ne olur? Altın 2.400 dolar seviyelerinden düştü. Ancak analistler önümüzdeki dönem için hala yükseliş beklentisi açıklıyorlar. Saxo Bank teknik analisti Larsson, altında fiyatların 2.314 dolara kadar çekilmesinin mümkün olduğunu ancak 2.385’in üzerine kırılması halinde yükseliş eğiliminin 2.500’e doğru bir ivmeyle devam etmesinin muhtemel olduğunu söylüyor.

FAİZ

MB’nin zorunlu karşılıkları artırmasından sonra yukarı hareket etmesi, artması bekleniyordu ancak 3 aylık TL mevduat faizi bileşik % 63,71 seviyesinden 61,77’ye indi. Aylık bileşik % 56,08 seviyesinde. Halen bankalarda 32 gün vadeli 100 bin TL mevduata yüzde 53 – 41 arasında faiz teklif ediliyor. 17 – 24 Mayıs itibariyle:

İhtiyaç kredisi faizi 78,04’ten 76,94’e

Taşıt kredisi faizi 43,59’dan 33,90’a düştü.

Konut kredisi faizi 44,88’den 44,93’e çıktı.

Ticari kredi faizleri ise 63,70’den 62,70’e düştü.

Ne olur? Faiz artışlarının fazla yukarı gitmesi beklenmemli. Birkaç puanlık artışlar mümkün ama genel trendin, haziran sonrasında düşüş yönlü olması beklenir.

22 maddede geçen hafta

BÜYÜME HIZLI, SIKILAŞTIRMA ETKİSİ HENÜZ YOK

Gayrisafi Yurt İçi Hasıla (GSYH) 2024 yılı birinci çeyreğinde %5,7 arttı. Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış GSYH zincirlenmiş hacim endeksi, bir önceki çeyreğe göre %2,4 arttı. Sektörlerde en hızlı büyüme % 11.1 ile inşaatta oldu. Büyüme rakamlarının gösterdiği şu:

Sıkılaştırma önlemleri henüz etkili olmamış. Büyüme yüksek,

Tüketimin etkisi zayıflamış (%7.3) olmakla birlikte büyümeye en yüksek katkı da 5,5 puanla tüketimden gelmiş,

Şirketler yatırımlarında yüksek artış olmuş (%10.3),

Yılbaşı zamlarının etkisiyle işgücü ödemelerinin payı artmış (%42)

MB REZERVLERİ NİHAYET ARTIYA GEÇTİ

29 Mayıs itibariyle MB’nin swap hariç net rezervi 4 yıl 2 ay aradan sonra ilk kez pozitife döndü. Hazine mevduatı ve swap hariç net rezervi -8 milyar dolar oldu. Hazine mevduatı eklendiğinde ise swap hariç net rezervler +0.9 milyar dolar ile pozitif tarafa geçti.

ŞİRKETLER YÜKLENDİ, DÖVİZ KREDİLER 150 MİLYAR DOLARA DAYANDI

MB’nin aylık %2 büyüme sınırı getirdiği döviz kredilerinde, sınır konulan haftadaki 5 milyar dolarlık (%6.11) artışla kredilerin toplamı 24 Mayıs itibariyle 149,3 milyar doları buldu. Şirketler yılbaşından bu yana 20 milyar dolarlık döviz kredisi kullandı. Bankacılar, şirketlerin döviz kredisi çekerek TL mevduat yaptıklarını belirtti. Kurlar baskılanırken TL faizlerin %50’nin üzerine gelmesi etkili oldu.

TCMB’DEN KREDİ KARTI UYARISI: LİMİT GELİRE UYGUN OLMALI

MB’nin Finansal İstikrar Raporu’nda, hanehalkı borcunun milli gelire oranındaki düşük seviye korunurken bireysel kredi kartı borcunun payının arttığı ifade edildi. Raporda, “Artan kredi kartı faiz oranları ile birlikte özellikle gelir/borçlanma uyumsuzluğu olan bireylerde faize bırakma davranışının borç servis yükünü artırabileceği değerlendirilmektedir” ifadesi kullanıldı. Raporda 2024 başı itibarıyla bireylere tanımlanan toplam kredi kartı limitinin 4,2 trilyon TL’ye, toplam kart bakiyesinin de 1,3 trilyon TL’ye ulaştığı aktarıldı.

İHRACAT SIKINTILI GİDİYOR

İhracat, nisanda geçen yılın aynı ayına göre yüzde 0,1 artışla 19 milyar 254 milyon dolar, ithalatı ise yüzde 4 yükselerek 29 milyar 117 milyon dolar oldu. Dış ticaret açığı 9 milyar 863 milyon dolar olurken, ihracatın ithalatı karşılama oranı yüzde 66,1'e geriledi. Enerji ürünleri ve parasal olmayan altın hariç ihracat, nisanda yüzde 3,9 azalarak 17 milyar 985 milyon dolardan 17 milyar 291 milyon dolara geriledi.

TÜKETİM MALI İTHALATI HIZLI

Nisan'da tüketim malı ithalatı %34, yatırım malı ithalatı %3,2 arttı. Tüketim malı ithalatının %63'ünü binek oto ve dayanıklı tüketim malları oluşturdu. Sanayi ile ilgili taşımacılık araç ithalatı %65,8 artarken, taşımacılık araçları hariç yatırım malı ithalatı %3,4 geriledi.

EKONOMİK GÜVEN ENDEKSİNDE %0,8 DÜŞÜŞ OLDU

Ekonomik güven endeksi, mayısta yüzde 0,8 azalışla 98,2'ye geriledi. Aynı dönemde tüketici güven endeksi yüzde 0,1 artarak 80,51'e çıktı. Reel kesim (imalat sanayi) güven endeksi yüzde 1,1 azalarak 102,4'e geriledi. Hizmet sektörü güven endeksi aynı düzeyde kalarak 117,1 değerini, perakende ticaret sektörü güven endeksi yüzde 3,3 azalarak 111,7 değerini, inşaat sektörü güven endeksi yüzde 0,3 azalarak 88,3 değerini aldı.

YABANCI TAHVİLE GİRİYOR, HİSSEDEN ÇIKIYOR

Yabancı yatırımcıların devlet iç borçlanma senetlerinde kesintisiz girişi geçen haftayla birlikte 24 Mayıs ile biten haftada yabancı yatırımcılar tahvilde 1 milyar 570,33 milyon dolarlık net alım gerçekleştirdi. 9 haftada yabancı yatırımcının tahvilde net alımı 7 milyar 457,7 milyon dolar oldu. Yabancının hisse senedinde ise çıkışı sürüyor. 17 Mayıs haftasında 232.7 milyon dolar hisseden net çıkış yapan yabancı yatırımcı, 24 Mayıs haftasında da 27.93 milyon dolar daha net satış gerçekleştirdi.

DÖVİZ MEVDUATI VE KKM’DE DÜŞÜŞ DEVAM EDİYOR

Yurtiçi yerleşiklerin döviz mevduatı geçen hafta parite etkisinden arındırılmış olarak 708 milyon dolar azaldı. Gerçek kişilerin döviz mevduatı parite etkisinden arındırılmış olarak 1 milyar 516 milyon dolar düşerken, tüzel kişilerde 809 milyon dolar arttı. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) verilerine göre, kur korumalı mevduatlar 24 Mayıs haftasında 14.6 milyar dolar azaldı. Son düşüşle birlikte kur korumalı mevduatlar 2.16 trilyon TL'ye düştü.

VERGİ AVANTAJI HAZİRANDA BİTEBİLİR

Bilindiği gibi KKM’de şirketler için kur kazançlarından vergi muafiyeti getirilmişti. KKM yapan şirketlere uygulanan vergi istisnasının 30 Haziran'da yenilenmeyeceği kulislere yansıdı. Henüz resmi açıklama yok. Uygulama şirketleri KKM’ye teşvik için getirilmiş, en son 30 Haziran'a kadar 6 ay uzatılmıştı. Şimdi ise KKM’den çıkış teşvik edildiğinden kaldırılması gündemde.

DÖVİZ VE ALTIN DÖNÜŞÜMLÜ KKM HESAPLARI AÇIKLANMAYA BAŞLADI

MB, kur korumalı döviz/altın dönüşümlü mevduat/katılma (DDKKM) ve Türk lirası mevduat/katılma (TL KKM) hesaplarının stok bakiyeleri sonuçlarını açıklamaya başladı. İlk açıklama verilerine göre, mart sonunda 74,3 milyar dolar olan DDKKM stok bakiyesi, Nisan sonunda 72,8 milyar dolara indi. TL KKM stok bakiyesi ise bir ayda 33,7 milyar TL azalarak 98,8 milyar TL'den 65,1 milyar TL'ye geldi.

KAPASİTE KULLANIMI GERİLEDİ, SOĞUMA EĞİLİMİ BELİRGİNLEŞİYOR

İmalat sanayiinde, mevsimsellikten arındırılmış mayıs ayı kapasite kullanımı 0,4 düşüşle yüzde 76,6’ya indi ve son 4 ayın en düşük seviyesine geriledi. Kapasite kullanımı, arındırılmamış veriyle de aynı oranda kayıpla yüzde 76,3’e indi. İmalat sanayiindeki yavaşlama güven endeksine de yansıdı. Mevsim etkilerinden arındırılmış Reel Kesim Güven Endeksi, mayısta 1,1 puan azalarak 102,4’e geriledi.

E TİCARET GEÇEN YILI YÜZDE 115 ARTIŞLA KAPATTI

Özellikle pandemic dönemi artışa geçen e – ticartte artış devam ediyor. E-Ticaret Bilgi Platformu raporuna göre, e-ticaret hacmi 2023’te yıllık bazda yüzde 115,15 artarak 1 trilyon 855 milyar TL’ye ulaştı. Bu rakamın 989 milyar liralık kısmını perakende satışlar oluşturdu. İşlem sayısı da 2023’te bir önceki yıla göre yüzde 22,3 artarak 5 milyar 870 milyon adete ulaştı.

SIKILAŞMA, BİREYSELDE STRES ARTIRDI

QNB Finansbank ekonomistleri tarafından oluşturulan “Ekonomi Stres Endeksi”, henüz sınırlı seviyede olmakla birlikte, parasal sıkılaşmanın bireysel tarafta etkilerini göstermeye başladığına işaret etti. Endekse göre, ödenmemiş bireysel kredi kart borcundaki standart sapma, 2021 son çeyreğinden bu yana en yüksek seviyeye ulaştı. İşsizlik oranı ve atıl istihdam oranındaki sapmalar da tarihsel ortalamaların belirgin şekilde üzerine çıktı. (EKONOMİ)

ÇOKULUSLU ŞİRKETLERE “ASGARİ VERGİSİ” ÇALIŞMASI HIZLANDIRILDI

Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, başta AB ülkeleri olmak üzere 30'dan fazla ülkenin 2024 yılı kazançlarına uygulanmak üzere asgari kurumlar vergisi uygulamasını yasalaştırdığına işaret etti. Şimşek, asgari vergi uygulanırken, Türkiye’ye yatırım yapan çokuluslu şirketlerin kazanmış oldukları vergi teşviklerinin nasıl korunabileceği konusunda da alternatif modeller üzerinde çalışıldığını kaydetti. (EKONOMİ)

KRİPTO PLATFORMLARINDA SAKLANAN VARLIK DEĞERİ 7 MİLYAR DOLAR

Yurtiçinde faaliyet gösteren kripto varlık alım satımının yapıldığı 10 kripto varlık platformunda saklanan varlığın cari değeri 7 milyar dolar olarak hesaplandı. Söz konusu 10 platformda 20 milyon civarı müşteri bulunuyor. Bunların 10 milyonunu bakiyeli müşteri oluşturuyor. Kripto varlık ekosisteminin düzenlenmesi ve denetlenmesini öngören kanun teklifi bugün Meclis Plan Bütçe Komisyonunda görüşülecek.

PERAKENDEDE MAĞAZA AÇILIŞLARI DURDU

Yüksek enflasyonun satın alma gücünü zayıflatmasının yanı sıra talebi baskılayan politikaların etkisiyle perakendede daralmanın hızlandığını belirten sektör temsilcileri, maliyetleri ve finansmanı yönetemez noktaya geldiklerini söyledi. Sektör temsilcileri, mağaza açılışlarının durduğuna, yabancı alışverişinin ise rakip ülkelere kaydığına işaret etti. (EKONOMİ)

HAVA KARGOYU İSTANBUL TAŞIDI

Son yıllarda artış eğiliminde olan havayolu kargo taşımacılığında son veriler, ilginç bir tabloya işaret etti. Ocak-nisan döneminde İstanbul Havalimanı’ndan taşımalar yüzde 174 arttı. İstanbul’un toplamdaki payı da yüzde 94’e çıktı. Buna göre hava kargo trafiğinin tamamına yakını İstanbul Havalimanı’ndan gerçekleşti. Sabiha Gökçen de dahil, diğer havalimanlarındaki kargo trafiğinde düşüş yaşandı.

SAVAŞ GEMİLERİ DE SÖKÜM İÇİN ALİAĞA’YA GELİYOR

Aliağa’ya ilk 4 ayda söküm için gelen gemi sayısı yüzde 170’e yakın oranda artış kaydetti. GEMİSANDER Başkanı Kamil Önal, 4 ayda 106,3 bin ton ağırlığında, 35 geminin söküme geldiğini söyledi. Pandemi döneminde ağırlıklı olarak kruvaziyer, geçen yıl ise küresel ekonomideki yavaşlamaya paralel konteyner gemilerinin geri dönüşümüne ev sahipliği yapan Aliağa’ya bu yıl gelen askeri gemi sayısındaki artış da dikkat çekti. (EKONOMİ)

SGK’YA BÜTÇE TRANSFERİ 2 TRİLYONA İLERLİYOR

CB Erdoğan’ın önceki CHP lideri Kılıçdaroğlu’nu eleştirirken sık sık söylediği “SSK’yı batırdı” söylemi, Kılıçdaroğlu’nun liderliği devretmesiyle şimdilik bitmiş olsa bile SGK’nın şu anki mali durumu, kurumun tüm zamanların en büyük açıklarıyla başetmek zorunda kaldığını gösteriyor. SG sitemindeki mali dengesizlik bütçeye yük artışını sürdürüyor. 2024’te ilk kez, bütçeden SGK’ya aktarılan tutarlar 2 trilyona doğru ilerliyor. Yılın ilk iki ayında bütçe transferlerinin tutarı 258 milyar 660 milyon TL’ye ulaştı.

YOKSULLUK SINIRI 61 BİN, AÇLIK SINIRI 18 BİN TL’Yİ AŞTI

TÜRK-İŞ, mayıs ayında 4 kişilik aile için açlık sınırını 18 bin 969 lira, yoksulluk sınırını 61 bin 788 lira olarak hesapladı. Bekar bir çalışanın “yaşama maliyeti” aylık 24 bin 609 lira olarak belirlenirken, Ankara’da yaşayan 4 kişilik ailenin gıda için yapması gereken asgari harcama tutarı bir önceki aya göre yüzde 7,02 artış gösterdi. Son 12 ay itibarıyla değişim oranı yüzde 83,06 hesaplandı.

BORÇLANMANIN MALİYETİ DE ÖDENEN FAİZ DE ARTIŞ TRENDİNDE

Hazine'nin iç borç stoku nisan sonu itibariyle 4 trilyon 473 milyar lira seviyesinde bulunuyor. İç borçlanmanın aylık ortalama maliyeti yıllık bileşik olarak %34,87 ile 2003’te gördüğü zirveye yakın. İç ve dış borç servisinde faizin payı da yükselişini sürdürüyor. Hazine verilerine göre, mayısta iç borç servisinin yüzde 60'ı, haziranda yüzde 59,8'i, temmuzda ise yüzde 48,4'ü faize ödendi. Dış borç servisinde ise mayısta yüzde 74,2, haziranda yüzde 62, temmuzda yüzde 87,4'ü faiz ödemelerine gidecek.

Bir görüş

PROF. DR. HAYRİ KOZANOĞLU

“Kimler için rönesans?”

“Son zamanlarda sade yurttaşın anlamakta güçlük çektiği “carry trade”, “swap limitlerinin genişletilmesi”, “TL’de uzun pozisyona geçilmesi” gibi bir takım teknik finansal tabirler üzerinden ekonomik analizler yapılıyor. Zamanında Süleyman Demirel’in diline pelesenk ettiği, “mamur ve müreffeh Türkiye” hayali benzeri; gerçekleşmese bile en azından üretimin artmasına, istihdamın genişlemesi, halkın yaşam standartlarının yükselmesine yönelik bir gelecek vaadi telaffuz dahi edilmiyor.

(…)

Öncelikle, görevi bir yıl önce devraldığından beri Mehmet Şimşek’in temel amacı döviz girişlerini teşvik etmek, böylelikle kur geçişkenliği yoluyla enflasyonun beslenmesini engellemek, bu hedefe ulaşmak için de faizleri ve finansal getirileri “sıcak parayı” tatmin edecek bir düzeye getirmek.

(…)

Gelelim anahtar kavramlara: “carry trade”, düşük faizli bir para cinsinden, örneğin Japon yeni, Amerikan doları borçlanıp, yüksek faizli para birimine, örneğin TL veya Arjantin pezosuna geçerek yüksek getiri kazanmak anlamı taşıyor. Ancak son tahlilde reel getiri yen veya dolar cinsinden hesaplanacağı için bu süreçte yerel paranın iki ülkenin, örneğin Türkiye ve Amerika’nın faiz farkından daha az değer kaybetmesi gerekiyor. Geçtiğimiz yıllarda tanık olduğumuz üzere, bu durumun güvencesi sağlanamazsa yabancılar ülkenize rağbet etmez. Şimşek’in diline doladığı, Merkez Bankası (TCMB) faiz metinlerinde de sektirmeden yer alan “Türk lirasında reel değerlenme” ifadesi işte burada kilit önem taşıyor. Reel değerlendirme ile TL’deki değer kaybının enflasyonun altında kalması kastediliyor. Yabancı bizim gibi et, süt, benzin fiyatı ile doğrudan etkilenmediği için, tüketici enflasyonu aslında onun için bir geçiş aracı.

(…)

TCMB politika faizinin yüzde 50’ye yükseltilmesi ve seçim sonrası Şimşek politikalarının devam edeceği güvencesinin verilmesiyle, “carry trade” eğilimi arttı, geçmişten aşina olduğumuz bu kavram bir kez daha yaşamımıza girdi.

Dövizin ülkeye girişinin çeşitli yolları var. Devlet iç borçlanma senetlerine (DİBS) ve hisse senetlerine talep yaratmak için, dövizinizi bozdurup, TL’ye geçmek zorundasınız. Aynı rotayı yerliler de izleyerek, döviz mevduatlarını veya yastık altındaki paralarını bozdurup döviz arzını artırabilirler. Diğer bir yöntem de meşhur swap enstrümanının devreye sokulması. Bunu ticari bankalar zaten TCMB ile yapıyorlar. Yani döviz fazlalarını verip TL alıyorlar. (…) Aynı yöntemle yabancılar da dövizlerini satıp TL’ye geçebilir, yani bizim parada uzun pozisyon alabilirler. Sonra da bu TL’lerini bankalarla değiş tokuş edip karşılığında bankaların elindeki sözünü ettiğimiz fazla dövizlere park edebilirler. Ancak swapın 1 ay, 3 ay, 6 ay gibi önceden belirlenmiş vadeleri dolduğunda TL’lerini faiziyle geri alırlar. Sonra başlangıçtaki para birimlerine dönmek için TL’yi satıp, yani kısa pozisyona geçip, döviz almaları gerekir. Giriş sırasında döviz arzı yaratıp kuru aşağı çekme eğilimine katkıda bulunurlarken, çıkış sırasında döviz talebini artırıp kuru sıçratabilirler. Nitekim bu korkuyla 2019 sonundan başlayarak yurtdışı swap limitleri daraltıldı. Ancak düşük TL faizi nedeniyle zaten pek isteklisi de yoktu. Seçim sonrası cazip faiz ortamında yabancıların ağzının suyu akmaya başladı, bankaların özsermayelerine oranlanan swap limitleri neredeyse doldu. TL’nin reel değerleneceği güvencesi, yerli aktörleri de döviz borçlanıp TL’ye geçmeye teşvik etti.

(…)

Aslında Türkiye benzer bir süreci AKP’nin ilk 11 yılında 2013’e kadar yaşamıştı. Dünyada faizlerin düşük, likiditenin bol olmasının da etkisiyle yoğun döviz girişleri gerçekleşmişti. O dönemde TL reel anlamda değer kazandı, faizlerin de göreceli düşük tutulması sayesinde iç talep canlı seyretti. Aynı yıllarda en büyük özelleştirmeler yapılıp, kamu malları haraç mezat satılırken, borsa ve DİBS’lere de büyük rağbet oldu. Tarihin en hızlı dış borç artışı da bu dönemde gözlendi. Rekor cari açıklar verilirken, adeta sanayisizleşmeye davetiye çıkarıldı, özellikle ara mallarda dışa bağımlılık arttı. Ekonomi ekibi işte böyle benzer bir döneme daha kapı aralıyor. Zaten bu “ikinci baharı” Citybank yeniden doğuş anlamına gelen Rönesans diye niteledi.

(…)

Doğaldır ki, geçmişte defalarca tanık olduğumuz gibi Şimşek’in kurgusunda bir aksama meydana gelirse veya yetkileri daraltılırsa tekrar dövize yoğun bir rağbet yaşanabilir, ekonomi yeni bir türbülansla burun buruna gelebilir.

İşler öngörüldüğü gibi giderse de, bu süreçten zararlı çıkacaklar az değil. Çünkü bu tasarım yüksek faize dayandığı için, kredi kartı ve ihtiyaç kredisi borcu bulunan bireyler ve TL kredi borçlusu küçük ve orta işletmeler büyük bir faiz maliyetine katlanacaklar. Kamu bütçesindeki faiz harcamaları da öngörülenin üzerine çıkacak, bunun bedelini artan vergiler ve tırpanlanan hizmetlerle tüm halk ödeyecek. Belki de asıl önemlisi, yabancılara bu “hikaye” temmuz’da asgari ücretin artırılmayacağı, emekli maaşlarında kayda değer bir iyileştirme yapılmayacağı güvencesiyle pazarlanıyor. Yani “carry trade” istim aldı müjdesi, yabancıların borsaya giriş coşkusu, emeğiyle geçinen sade yurttaş için fazla bir anlam ifade etmiyor."

Yazının tamamı

Küresel ekonomi

FED’İN FAVORİ ENFLASYON GÖSTERGESİNDE GERİLEME

ABD'de kişisel tüketim harcamaları Nisan’da beklentilerin altında yüzde 0,2 artış gösterdi. Bu gösterge FED’in faiz kararlarında özellikle etkili oluyor. Son gelişmelerden sonra Minneapolis Fed Başkanı Neel Kashkari, ABD Merkez Bankası’nın (ABD) faiz indiriminde acele etmek için bir nedeni olmadığını söyledi. (Bloomberg HT)

EURO BÖLGESI'NDE YILLIK ENFLASYON BEKLENTILERI AŞTI

Euro Bölgesi’nde TÜFE Mayıs’ta beklentilerin üzerinde yıllık yüzde 2,6 artış gösterdi. Başekonomist Philip Lane'e göre Avrupa Merkez Bankası (AMB) gelecek ay faiz indirimine başlama yolunda ancak 2024 yılına kadar para politikasını kısıtlayıcı bölgede tutması gerekecek. Bilindiği gibi AMB Başkanı Lagarde, daha önce haziran itibariyle faiz indiriminin gündemlerinde olduğunu söylemişti. (BloombergHT)

NASDAQ TARİHİ ZİRVEYİ GÖRDÜ

Kaliforniya merkezli çip üreticisi Nvidia'nın hisselerine olan güçlü talep, Wall Street'in teknoloji ağırlıklı endeksi Nasdaq'ı tarihi zirveye yükseltti. Nasdaq önceki gün %0,59 artışla 17.019,88'e yükselerek ilk defa 17.000 puan seviyesini aştı. Nvidia coşkusunda Elon Musk'un yapay zeka girişimi xAI'nin yatırımcılardan 6 milyar dolar toplaması ve yeni süper bilgisayarı için Nvidia çipi kullanmayı planladığına dair haberler etkili oldu.

İRAN, GÜNLÜK PETROL ÜRETİMİNİ 4 MİLYON VARİLE ÇIKARACAK

İran’da Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi'nin ölümü sonrası vekaleten cumhurbaşkanlığı görevini devralan Muhammed Muhbir başkanlığındaki Ekonomi Konseyi, ülkenin petrol üretimini günde 3,6 milyon varilden 4 milyon varile çıkarma planını onayladı.

ÇİN, ÇİP ÜRETİMİ İÇİN 47,5 MİLYAR DOLARLIK FON KURUYOR

Çin, kendi çip endüstrisini araştırma ve geliştirmeye teşvik etmek için 47,5 milyar dolar sermaye ile devlet destekli yeni bir yatırım fonu kurdu. Çin Entegre Devre Endüstrisi Yatırım Fonu'nun üçüncü aşaması 24 Mayıs'ta resmen kuruldu. Washington yönetimi Çin’e yüksek teknoloji ihracatında kısıtlamalar getirirken, Pekin yönetimi de yarı iletkenlerde ülkenin kendi kendine yeterliliğini sağlamak için araştırma ve geliştirmeyi teşvik etmeyi hedefliyor.

DÜNYADA SOSYAL KORUMA İÇİN 1.4 TRİLYON DOLARA İHTİYAÇ VAR

ILO, yayınladığı bir çalışmada, gelişmekte olan ülkelerin toplam GSYH’sinin yüzde 3,3’üne den gelecek kadar sosyal korumaya ayrılması gereken kaynak açığı olduğunu açıkladı. Açık oranının bazı ülkelerin GSYH’sinin yüzde 52’sine kadar ulaşabildiği belirtilen çalışmada, kapsama giren ülkelerin yıllık olarak ihtiyaç duyduğu sosyal koruma toplam tutarının hak temelli, adil bir sosyal yardım sistemi olarak evrensel koruma finansman açığının 1.4 trilyon dolara kadar ulaşabildiği belirlendi.

BUĞDAY FİYATLARI YÜKSELİNCE TALEP MISIR’A KAYDI

Uluslararası piyasalarda haftalardır yükseliş eğilimi içindeki tahıl fiyatları güçlü görünümünü koruyor. Karadeniz’de etkili olan sıcak hava dalgası buğday fiyatlarında artışı tetikliyor. Buğday ve mısır arasında giderek büyüyen fark dünya genelinde hayvancılıkla uğraşanların mısır talebini büyütüyor. Chicago buğday vadeli işlemleri son 1 ayda yüzde 15 artarak kile başına 7 dolara geldi. Mısırın kile fiyatı yüzde 3 artışla 4.65 dolara, soyanın fiyatı da yüzde 7.7 yükselerek 12.5 dolara çıktı.

“DEĞERLİ METALLERDE YÜKSELİŞİN GERİ DÖNMESİ AN MESELESİ”

Değerli metallerin zayıflayan dolardan ve jeopolitik risklerden aldığı destekle gördüğü zirveleri büyük bir düzeltme hareketi takip etti. Uzmanlar ise gümüşün liderliğinde altın ve platindeki yükselişlerin geri gelmesinin an meselesi olduğunu söylüyor.

ŞEKER ÜRETİMİ DE TÜKETİMİ DE REKORA GİDİYOR

ABD Tarım Bakanlığı (USDA), şeker üretiminin 2024/25 sezonunda rekor bir seviye olan 186 milyon tona çıkmasını beklerken, talebin de tüm zamanların en yüksek seviyesi olan 178.8 milyon tona ulaşacağını öngörüyor. USDA, yıllık görünüm raporda Tayland, Çin ve Meksika gibi ülkelerdeki yüksek üretimin Brezilya’daki biraz daha düşük üretimi fazlasıyla telafi edeceğini söyledi.

PEKİN, SİYASET VE EKONOMİDE DİPLOMASİ TRAFİĞİNİ HIZLANDIRDI

Önde gelen Arap liderleri, Çin-Arap Ülkeleri İşbirliği Forumu için Pekin’de bir araya geldi. Forumda Pekin’den, Körfez ülkeleriyle serbest ticaret anlaşmaları konusunda adımlar gelebileceği belirtiliyor. Çin Devlet Başkanı Xi Jinping, Pekin forumunun işbirliklerini derinleştireceği beklentisini dile getirmişti. Arap ülkelerinin en büyük ticaret ortağı haline gelen Çin’in bu ülkelerle ticareti 2004'teki yaklaşık 37 milyar dolar seviyesinden, geçen yıl 400 milyar dolara ulaştı.

ÇİN’DEN İHRACATA KISITLAMA

Çin, "ulusal güvenliği koruma" ihtiyacını gerekçe göstererek 1 Temmuz'dan itibaren bazı havacılık ve uzay bileşenleri ile teknolojilerinin ihracatını kısıtlayacağını duyurdu. Ticaret Bakanlığı sözcüsü yaptığı açıklamada, yeni düzenlemelerin ulusal güvenliği daha iyi korumayı ve nükleer silahların yayılmasının önlenmesi gibi uluslararası yükümlülükleri yerine getirmeyi amaçladığını söyledi.

SÜVEYŞ KANALI’NDA GEMİ TRAFİĞİ DİBE VURDU, KONTEYNER KRİZİ PATLADI

Husilerin Kızıldeniz’de İsrail ile bağlantılı ticari gemilere aralıklarla devam eden saldırıları nedeniyle Doğu-Batı deniz ticareti Güney’e kaydı. Süveyş Kanalı'nda ticar gemi trafiği durma noktasına gelirken, Babu'l Mendeb Boğazı'nda yüzde 60 yavaşladı. Ticari gemilerin rotalarını çevirdiği Ümit Burnu'nu dolaşan gemilerin sayısı ise, saldırılar öncesine göre yüzde 125 arttı. Durum, “konteyner krizini” de yeniden alevlendirdi. Uzayan rotalar nedeniyle konteyner ve gemi arzında kapasite sorunu ortaya çıkarken, Uzakdoğu ve Akdeniz’deki önemli aktarma limanlarında da büyük yoğunluk yaşanıyor. Kapasite sorunu konteyner navlununu yukarıya çekiyor.

İSRAİL ULUSLARARASI TEPKİLERE RAĞMEN REFAH’TA İLERLİYOR

İsrail, Gazze’de yerinden edilen sivillerin sığındığı çadır kampta yangına neden olan ve en az 45 kişinin hayatını kaybettiği saldırının ardından aldığı uluslararası tepkilere rağmen güneydeki Refah kentine yönelik saldırıları yoğunlaştırdı. 26 Mayıs'ta bombardımana maruz kalan, Filistinlilerin sığındığı Refah'taki çadır kampı önceki gece yeniden hedef aldı ve 16 Filistinli daha yaşamını yitirdi.

BİDEN, ATEŞKES TEKLİF ETTİ, HAMAS OLUMLU CEVAP VERDİ

ABD Başkanı Joe Biden, İsrail'in Katar aracılığıyla Hamas'a yeni bir ateşkes teklifi sunduğunu ve yeni teklifin "kalıcı bir ateşkes ve tüm esirlerin serbest bırakılması için bir yol haritası" olduğunu söyledi. Teklif 3 aşamalı bir plandan oluşuyor. Hamas, yaptığı açıklamada, "Biden’ın (Gazze’de) kalıcı ateşkes, işgal güçlerinin çekilmesi, yeniden inşa ve esirlerin değişimini içeren önerilerine olumlu bakıyoruz" ifadelerini kullandı.

Şirketler

YAPI KREDİ SATIŞ GÖRÜŞMELERİ SONUÇSUZ KAPANDI

Koç Holding, Yapı Kredi’nin satışına ilişkin görüşmelerin sonlandırıldığını duyurdu. KAP’a yapılan açıklamada “Yapı ve Kredi Bankası A.Ş.’de sahip olduğumuz payların satışına yönelik ön görüşmeler bir sonuca ulaşılamadığı için görüşmelerin sonlandırılmasına karar verilmiştir” ifadesine yer verildi. Geçtiğimiz hafta First Abu Dhabi Bank'ın, Yapı Kredi'deki yüzde 61,2'lik Koç Grubu hissesini yaklaşık 8 milyar dolara satın almak için ileri düzeyde görüşmeler yürüttüğü belirtilmişti.

MALEZYALI ŞİRKET - IC HOLDİNG STRATEJİK ORTAKLIKLIĞI BİTTİ

Sabiha Gökçen Havalimanı işletmecisi Malezya Havalimanları Holdings Berhad (MAHB) ve IC Holding arasındaki “stratejik işbirliğinin” sona erdiği açıklandı. Açıklamada, 11 Aralık 2023 tarihinde başlattığı havalimanı operasyonlarındaki kapsamlı optimizasyon çalışmasının operasyonel verimliliğini önemli ölçüde artırdığı ve Haziran sonu tamamlanması beklendiği belirtildi. Bu kapsamda limanda CEO değişti ve bu göreve Kerem Maybek’in getirileceği kaydedildi. Malezyalı şirketin limandaki %100 hissedarlığı devam ediyor.