Ekonomide büyüme tartışması… Dövizde basınç

Haftanın ekonomik gelişmelerini öğrenmek ve gelecek için sağlıklı öngörüler yapabilmeniz için İbrahim Ekinci'nin hazırladığı haftalık ekonomi bülteni Marjinal Fayda'da ekonomideki genel manzara, piyasalardaki gelişmeler, dünyadan ve şirketlerden haberler var.

GENEL DURUM

3 AYDA 2 BİN DOLAR ZENGİNLEŞTİĞİNİZİ BİLİYOR MUYDUNUZ?

Geçen haftanın en önemli gelişmesi, büyüme rakamlarının açıklanmasıydı. İki çeyrek üst üste küçülme, ekonominin resesyona girdiğini gösteriyor. 4. Çeyrek rakamlarının nasıl geleceği belirsiz. Birinci çeyrek yüzde 1,2 büyüme vardı. İzleyen iki çeyrekte %0,2 küçülmeler geldi. Son çeyrek itibariyle büyüme gelebilir ancak bunun yine 1. Çeyrekteki gibi küçük oranlı bir büyüme olması muhtemel. Yıl, muhtemelen %1 -2 arası bir büyüme ile kapatılacak.

2 çeyrekte 13.243 dolar olan kişi başına milli gelir, 3. Çeyrekte 15 bin 200 dolara çıkmış gözüküyor. 3 ay arasında kişi başına 2 bin dolar zenginleşmiş gözüküyoruz ama yanı sıra gelir dağılımındaki adaletsizlik ücretli, maaşlı, dar gelirli kesimlerin değil zaten zengin olanların daha da zenginleştiğini gösteriyor. Dolasıyla bu zenginleşmenin pazarlarda ucuz domates kovalayan kesimlerce hissedilmemesi normal.

Kasım ayı enflasyon rakamı yarın açıklanacak. Yüzde 2’nin üzerinde gelmesi faiz indirim takvimini öteleyebilir. Baz etkisi yardımı ortadan kalktığı için bundan sonrası için tempolu düşüşler beklemek yanlış olur. 2025 sonu için yüzde 21 hedefinin tutması oldukça zordur. Asgari ücret tartışması da bu zeminde başlayacak.

Yanı başımızdaki savaş konjonktürü ekonomide birçok şeyi tersine çevirebilir. Suriye’de Halep’e saldıran cihadistler ile Türkiye destekli ÖSO’nun eylemleri, Türkiye’yi sıcak çatışma zeminine çekebilir. İçerde buna hevesli, toprak ilhakını talep eden kesimlerin söz aldığı izleniyor. Türkiye, “Esat’la görüşme” politikasını rafa kaldırmış gözüküyor. Rusya ve İran ile ilişkilerin gerginleşmesi (İran basını, İranlı bir generalin ölümüne yol açan saldırılardan Türkiye’yi sorumlu tuttu!) ihtimali beliriyor. Şimdiden, Türkiye’nin bölgede ABD – İsrail ittifakının işine gelen bir pozisyona geçtiği yorumları yapılıyor. İktidar ittifakının birdenbire iç barış, iç cephe ve çözüm laflarını hatırlamasının bu konjonktüre oturan boyutları var. Umalım memleketimizin başı daha fazla belaya girmesin ancak kötü senaryonun ivme kazanması ekonomide işleri durdurabilir, Türkiye’ye döviz girişini kesebilir, aksine çıkışa yol açabilir.

PİYASALAR

BORSA: BIST 100 endeksi, en düşük 9.575,85 ve en yüksek 9.744,57 puanı gördükten sonra haftayı, önceki hafta kapanışının yüzde 1,07 üzerinde 9.652,00 puandan tamamladı.

Ne olur? Borsada gözler MB’nin faiz indirimine başlamasında. En önemli beklenti bu. Yanı sıra SPK’nın açığa satış işlem yasağının “yakında” kaldırılacağının açıklanması da etkili. Yarın açıklanacak enflasyon rakamı ile ilgili beklentiler ve düşük gelmesi borsada moral etkisi yapabilir.

DÖVİZ: Bu hafta ABD doları yüzde 0,42 değer kazanarak 34,6950 liraya, Euro da yüzde 1,76 artışla 36,6660 liraya çıktı.

Ne olur? Dövizde MB devrede. Son günlerdeki yükseliş eğilimini yüklü rezerv satışıyla sınırladı. Geleneksel yılbaşı yabancı çıkışının yanı sıra Suriye’deki gelişmeler eğer Türkiye’nin iştirak boyutunu derinleştirirse döviz girişi çok çok düşebilir. Dövizde önümüzdeki dönem, geçmişe kıyasla daha yukarı yönlü bir basınç hissedilebilir.

ALTIN: Kapalıçarşı'da işlem gören 24 ayar külçe altının gram satış fiyatı bu hafta yüzde 1,17 azalışla 2 bin 965 liraya, cumhuriyet altınının satış fiyatı da yüzde 1,15 düşüşle 20 bin 115 liraya indi. Geçen hafta sonu 5 bin 25 lira olan çeyrek altının satış fiyatı yüzde 1,17 azalarak 4 bin 966 liraya geriledi. Ons altın cumartesi itibariyle %0,65 artışla 2.655 dolar seviyesinde.

Ne olur? Piyasa uzmanı İslam Memiş, “Yatırımcı her gelen haber akışını bir manipülasyon fiyatlaması yapabilir. O yüzden aralık ayında geniş bant aralığında dalgalanan bir fiyatlama görebiliriz. 3 haftalık süreç içerisinde ons altın tarafında aşağıda 2580 yukarıda 2680 dolar aralığını takip etmeyi sürdüreceğim teknik olarak. Ama yılı muhtemelen 2.700 dolar seviyesinin üzerinde tamamlarız diye tahmin ediyorum" dedi.

FAİZLER:

Mevduat: MB’nin takip ettiği 3 aylık TL mevduatın bileşik faizi 22 Kasım haftasında %58,96’dan 59,28’e çıktı. Büyük özel bankalarda 500 bin TL için basit yıllık faiz yüzde 40 – 47 aralığında seyretti. Daha yüksek faiz veren bankalar da var.

Kredi: İhtiyaç: %70,38’den %70,69’a; konut kredisi %40,88’den 41,28’e; ticari kredi faizleri % 57,83’ten 59,87’ye çıktı. Taşıt kredisi faizleri %40,65’ten 37,66’ya; tüketici kredisi faizleri % 66,27’den 66,09’a düştü.

YATIRIM FONLARI: Yatırım fonları bu hafta yüzde 1,37 ve emeklilik fonları yüzde 1,57 değer kazandı. Kategorilerine göre bakıldığında ise yatırım fonları içinde en çok kazandıran yüzde 2,48 ile "Hisse Senedi" fonları oldu.

Ne olur? Her yıl kasım ortasından aralık sonuna kadar devam eden bilanço makyajlama dönemi başladı. Bankalar 32 ve 45 gün gibi kısa vadeli mevduatta 50 baz puan faiz artışına giderken 3 ay ve üzeri vadelerdeki mevduata uygulanan faizde ise indirim dikkat çekiyor. Mevduat yarışının aralık ayı ile birlikte hızlanması ve faiz oranlarının birkaç puan daha yükselmesi bekleniyor. Faizlerde genel trend düşüş yönündedir. Bu süreci MB’nin faiz indirim döngüsünün başlaması ile aylık enflasyon rakamları belirleyecek.

BITCOIN: 100 bin dolara yaklaşarak rekor kırsa da kritik eşiği geçemeden düşüş kaydetti. Cumartesi itibariyle % 2.74 artışla 97 bin 437 dolardan işlem görüyordu. Uzmanlar 100 bin doların yatırımcılar için sert bir direnç seviyesi ve psikolojik satış noktası olduğunu söyledi. Analistler bitcoinin bu yıl 100 bin doları aşabileceğini belirtiyor. (CNBC-e)

NELER OLDU?

İTO ENFLASYONU YÜKSEK GELDİ

İTO’nun açıkladığı İstanbul Ücretliler Geçinme Endeksi verilerine göre kasım ayı enflasyonu %3,07 geldi. Yıllık enflasyon %57,99 oldu. Öncü nitelikteki bu gösterge TÜİK verisinin de yüksek gelebileceği endişesi yarattı. Prof. Dr. Hakan Kara, bu veriye göre İstanbul’da yıl sonunda enflasyonun en iyi ihtimalle %55 olacağı tahmininde bulundu. İTO verisinin yüksek gelmesinde giyim, gıda, konut, sebze meyve fiyatlarındaki yükseliş etkili olmuş görünüyor. Eğer, TÜİK’in rakamı da aylık bu seviyelerde gelirse, MB’nin yıl sonu %44 tahmininin tutması bile zorlaşacak.

EKONOMİ, RESESYONA GİRDİ

3. Çeyrekte Gayri Safi Milli Hasıla (GSYH) bir önceki yılın ayın çeyreğine göre (yıllık) %2,1 arttı. Bu yılın 2. Çeyreğine göre ise %0,2 küçüldü. 2. Çeyrekte de 1. Çeyreğe göre yine %0,2 küçülme gelmişti. Böylece çeyrekten çeyreğe 2 kez küçülme gelmesi, ekonominin teknik resesyona; aynı zamanda hem küçülme hem de yüksek enflasyon nedeniyle “stagflasyona” girildiğini gösteriyor. Ekonomide reel büyüme rakamı, nominal büyüme deflatörle enflasyondan arındırıldıktan sonra elde ediliyor. Ancak enflasyon rakamları tartışmalı olduğu için büyüme rakamları da kuşkuyla karşılanıyor.

İNŞAAT VE FİNANS BÜYÜDÜ, SANAYİ DARALDI

GSYH'yi oluşturan faaliyetler incelendiğinde Üçüncü çeyrekte bir önceki yıla göre zincirlenmiş hacim endeksi olarak; inşaat %9,2, finans ve sigorta faaliyetleri %6,2, tarım sektörü %4,6, gayrimenkul faaliyetleri %2,5, ürün üzerindeki vergiler eksi sübvansiyonlar %2,3, bilgi ve iletişim faaliyetleri %2,2, kamu yönetimi, eğitim, insan sağlığı ve sosyal hizmet faaliyetleri %1,9 ve hizmetler %1,4 arttı. Diğer hizmet faaliyetleri %2,4, sanayi sektörü %2,2, mesleki, idari ve destek hizmet faaliyetleri ise %0,3 azaldı.

DÜŞÜK KUR ZENGİN GÖSTERDİ

3. Çeyrekte GSYH büyüklüğü 11 trilyon 893 milyar lira oldu. Müdahale ile düşük tutulan dolar kuru ile ise 357 milyar 989 milyon dolarlık milli hasıla elde edildi. Yıllık dolar bazında milli hasıla 1 trilyon 260 milyar dolara yükseldi. Kişi başına gelir de 15 bin 200 dolara çıktı. TÜİK’in milli hasıla hesabında, sığınmacıların üretimi hesaba katılırken, kişi başına gelirde hesaba katılmadıkları için (hem düşük kur hem de bu durum yüzünden) kişi başına gelir yüksek çıkıyor.

MİLLİ HASILADA EMEĞİN PAYI DÜŞÜYOR

EYT yasasını takiben yapılan kıdem tazminatı ödemeleri nedeniyle 2023 sonunda ve 2024 başındaki asgari ücret artışı sonrası milli hasılada işgücü ödemelerinin payında nispi bir artış yaşanmıştı. Ancak asgari ücrette temmuz ayında artış yapılmaması sonucu durum değişti. 1. çeyrekte %41,7 olan işgücü ödemelerinin payı 2. çeyrek % 40,4’e düştü. 3. çeyrekte ise %36,4’e düştü. Sermaye kesiminin payı ise son iki çeyrekte %38’den %45,1’e yükseldi.

SAHTE DOLAR MESELESİ EKONOMİNİN GÜNDEMİNE OTURDU

Piyasada 600 milyon dolar kadar “sahte dolar” olduğu söylentisi döviz piyasasını adeta kilitledi. MB, kendisine iletilen sahte banknotları incelediğini, adli merciler ile finans kesimlerinin uyarıldığını, Bankalar Birliği de para sayma makineleri ile ATM’lerin güncelleme yapıldığını açıkladı.

STANDART TL MEVDUAT PAYI YILIN ZİRVESİNDE

BDDK verilerine göre, 15 Kasım ile biten haftada, standart TL mevduatın toplam mevduat içindeki payı yüzde 57,45’e yükselerek Ocak 2017’den bu yana en yüksek seviyesine ulaştı. Haziran 2022’de yüzde 72,8 ile rekor seviyesine yükselen dövize duyarlı mevduatın payı ise aradan geçen 29 ayda yüzde 42,55’e geriledi.

DOLARİZASYONDA 4 YIL ÖNCEKİ SEVİYELERE DÖNÜLDÜ

Dolarizasyonda 4 yıl önceki seviye dönüldü. Tarihimizin en tartışmalı finansal enstrümanı KKM’deki düşüşün de etkisiyle bankacılık sistemindeki KKM dahil döviz hesapları, 22 Kasım haftasında 4 yıl önceki seviye olan 201.8 milyar dolara geriledi. Zirve 26 Mayıs 23 (seçim) haftasındaki 301.6 milyar dolarlık seviye idi. KKM bakiyesi geçen hafta yüzde 2,1 ve 26 milyar 246 milyon liralık azalışla 1 trilyon 223 milyar 999 milyon liraya düştü. Böylece KKM büyüklüğü, toplam mevduatın yüzde 6,7’si oldu.

AKÇAY’IN SÖZLERİ TARTIŞMA YARATTI

Hükümet, 128 milyar dolar rezerv satışının ortaya çıkmasından sonra da MB rezervlerini kullanarak kura müdahaleyi sürdürdü. Bazı hesaplamalara göre bu amaçla satışların toplamı 300 milyar doların üzerine çıktı. Ancak bunu hiçbir zaman açıkça kabul etmedi. Nihayet, MB Başkan Yardımcısı Cevdet Akçay, Londra’daki yatırımcı toplantısında, “Enflasyon düştükçe, dövize müdahale azalacak. Bazı piyasa arazları nedeniyle Merkez Bankası kura müdahale etmek zorunda kaldı" dedi. Bu tür kritik açıklamaların yabancılara yapılması da eleştiri konusu oldu.

TCMB REZERVLERİ 3 HAFTADIR GERİLİYOR

TCMB toplam rezervleri, üç hafta üst üste azalarak 156 milyar 639 milyon dolara geriledi. Net uluslararası rezervler ise, aynı haftada 1 milyar 822 milyon dolar artarak 60 milyar 882 milyon dolara çıktı. Swap hariç net rezervi geçen hafta 2,6 milyar dolar azalarak 41,7 milyar dolara geriledi. Rezervlerdeki azalma, geçen hafta yoğunlaşan ve büyük çoğunluğu “carry trade” olan çıkışlardan kaynaklandı.

YABANCI HİSSEDE YENİDEN SATIŞA DÖNDÜ

Yabancılar 22 Kasım haftasında net 272,3 milyon dolarlık hisse senedi, 814,2 milyon dolarlık DİBS ve 9,6 milyon dolarlık Genel Yönetim Dışındaki Sektör (ÖST) varlığı sattı. Yabancıların 15 Kasım itibarıyla 32 milyar 141,2 milyon dolar olan hisse senedi stoku, 22 Kasım’da 31 milyar 880,9 milyon dolara geriledi. Aynı dönemde DİBS stoku 17 milyar 837,2 milyon dolardan 16 milyar 944,9 milyon dolara, ÖST stokları da 389 milyon dolardan 378 milyon dolara düştü.

PPF’LERE %10 DİBS ZORUNLULUĞU

Bilindiği gibi, SPK, bir süre önce para piyasası fonlarına (PPF) portföylerinin yüzde 10’u kadar devlet iç borçlanma senedi tutma zorunluluğu getirmişti. Nurettin Nebati’nin bakanlık dönemini hatırlatan bu karar, ilginç bir durum yaratmış görünüyor. Çünkü DİBS’ler uzun vadeli bir yatırım aracı. PPF’ler ise 184 gün üzerinde vadede ürün alımı yapılamıyorlar. Bu çelişkinin nasıl aşılacağı belirsizliğini koruyor.

“DİYETİ ERKEN BOZUP RİSK YARATMAYALIM”

TÜSİAD’dan sonra İSO’dan da faiz uyarısı geldi. İSO Başkanı Erdal Bahçıvan, toplumun düşük enflasyona güvenini yeniden kazanmanın zorlu bir mücadele gerektirdiğini belirterek, “Bugün, yaşanan sıkıntıların rasyonel bir yol haritasıyla aşılması noktasında ciddi ve değerli bir süreçten geçiyoruz. Beklentilerin olumluya dönmesinde hâlâ bir direnç var. Disiplini elden bırakmamalıyız. Tedaviyi, diyeti erken bozarsak, bütün fedakârlıklarımızın heba olma riski var” diye konuştu.

“HUKUK OLMAZSA BAŞARI KALICI OLMAZ”

TÜSİAD Başkanı Orhan Turan, Türkiye’de güçlendirilmesi gereken en önemli alanların hukukun tesisi, yargı sistemi ve demokrasinin niteliği olduğunu belirterek, “Değişime ayak uydurabilmek için hukuki öngörülebilirliğin sağlanması, piyasa ekonomisi ilkelerine uyulması, kurumsal kapasite ve bağımsızlığın güçlendirilmesi gerekiyor. Bu alanlara ciddi şekilde eğilmediğimiz sürece kısa vadede elde ettiğimiz başarıları uzun vadeye taşımak mümkün olmuyor” dedi.

ASGARİ ÜCRETTE İLK TOPLANTI TARİHİ BELLİ OLDU

İşçi, işveren ve hükümet temsilcilerinden oluşan Asgari Ücret Tespit Komisyonu, 2025'te uygulanacak asgari ücretin belirlenmesi kapsamında ilk toplantısını 10 Aralık'ta yapacak. Asgari ücret OVP'de belirlenen 2024 enflasyon tahminine göre yüzde 41,5 artarsa 24 bin 57 liraya yükselecek. Yüzde 25 zam gelirse 21 bin 252, yüzde 30 zam gelirse 22 bin 102, yüzde 35 zam gelirse 22 bin 952 liraya, yüzde 40 zam gelirse 23 bin 802 liraya yükselecek. Asgari ücret yüzde 47 zam gelmesi durumunda 25 bin liraya çıkacak

SAVUNMA SANAYİİNE İYİ HABER

Stratejik otonomi amacıyla savunma alımlarının sadece Avrupalı şirketlerden yapılmasını savunan Fransa, bu tutumundan vazgeçti. Uzmanlara göre bu gelişme, ABD, İngiltere ve İsrail’in yanı sıra Türkiye’nin de bölgeye savunma sanayii ihracatı yapmasının önünü açabilir. Financial Times’da yer alan habere göre, AB silah sektörünün ABD’ye bağımlılığını azaltmak amacıyla savunma desteklerinin birlik dışı ülkelere de verilmesi ve savunma fonlarının yüzde 35 kadarının birlik dışındaki ülkelerin savunma ürünlerine harcanmasını planlıyor. (EKONOMİ)

BEYAZ EŞYADA İÇ SATIŞLAR ARTTI, İHRACAT DÜŞÜŞTE

Beyaz eşya iç satışları ekimde geçen yıla göre yüzde 17 artarken, zayıf seyreden ihracat ise yüzde 4 düşüş kaydetti. Bu yılın 10 aylık döneminde buzdolabı, çamaşır makinesi, bulaşık makinesi, fırın, derin dondurucu ve kurutucudan oluşan altı ana ürün grubundaki satışlar yüzde 7 artışla 8,77 milyona yükseldi. Aynı dönemde toplam ihracat ise yüzde 2 düşüşle 18,83 milyon adede geriledi.

YENİDEN DEĞERLEME YAYIMLANDI

Maliye Bakanlığı, Gelir İdaresi 2025 yılı yeniden değerleme oranı tebliğini yayımladı. Yİ-ÜFE’de, Ekim ayında gerçekleşen ortalama artış doğrultusunda yüzde 43,93 olarak belirlendi. Çok sayıda vergi, harç, kamu hizmet bedeli ve cezalar bu oranda artacak. Diğer yandan gelir vergisi kesilen tutarlardaki düşük seviye nedeniyle de çalışanların ödediği vergi artacak. Kamunun hizmet sunduğu hemen her şeye neredeyse yarı yarıya zam gelecek.

EKİM DIŞ TİCARET AÇIĞI 5,9 MİLYAR DOLAR OLDU

Türkiye’nin ihracatı ekimde, geçen yılın aynı ayına göre yüzde 3,1 artarak 23 milyar 500 milyon dolar, ithalatı ise aynı kalarak 29 milyar 409 milyon dolar olarak gerçekleşti. Dış ticaret açığı, 5 milyar 909 milyon dolar olarak gerçekleşirken ihracatın ithalatı karşılama oranı yüzde 79,9’a yükseldi. Ocak-ekim dönemi:

-İhracat, yüzde 3,1 artışla 216 milyar 195 milyon dolara çıktı.
-İthalat yüzde 7,2 azalarak 282 milyar 49 milyon dolara geriledi.
-Dış ticaret açığı da %30,1 azalışla 65 mlyar 853 milyon dolara indi.

BANKA VEYA KARTLA ÖDEMEDE ZORUNLULUK SINIRI 30 BİN LİRA OLDU

Mal ve hizmet alımlarında banka ve finans aracılığıyla ödeme zorunluluğu 7 bin liradan 30 bin liraya çıkarıldı. 30 bin lira altındaki ödemeler nakitle yapılabilecek. İlgili yönetmelik değişikliği Resmi Gazete’de yayımlandı.

İHRACAT ENDEKSLERİNDE AYLIK BAZDA GERİLEME OLDU

TİM İhracat Pazar Monitörü'nün (İPM) ekim ayı sonuçlarını açıkladı. Her iki endekste de bir önceki aya göre azalış, yıllık bazda ise artış görüldü. İhracat Talep Endeksi, ekimde bir önceki aya göre yüzde 0,7 azalış, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 0,5 artışla 99,5 oldu. Pazar Dayanıklılık Endeksi de ekimde aylık bazda yüzde 0,4 azalış, geçen yılın aynı ayına göre yüzde 1,5 artışla 99,3 oldu.

EKONOMİK GÜVEN ENDEKSİ % 0,9 AZALARAK 97,1’E DÜŞTÜ

TÜİK verisine göre, ekonomik güven endeksi, kasımda aylık bazda yüzde 0,9 azalarak 97,1 oldu. Aynı dönemde:

-Tüketici güven endeksi yüzde 1 düşüşle 79,8 olarak belirlendi.
-Reel kesim (imalat sanayisi) güven endeksi ise yüzde 1,2 yükselişle 103,4 oldu.
-Hizmet sektörü güven endeksi yüzde 2,9 azalarak 111'e düştü.
-Perakende ticaret sektörü güven endeksi yüzde 0,9 artışla 111,7 oldu
-İnşaat sektörü güven endeksi de yüzde 1,7 yükselerek 87,8 değerini aldı.

KKO, GEÇEN AYA KIYASLA 0.4 PUAN ARTTI

İmalat sanayisi genelinde KKO, kasımda geçen aya göre 0,4 puan artarak yüzde 75,6 seviyesinde gerçekleşti.TCMB anket sonuçlarına göre, imalat sanayisi genelinde kapasite kullanım oranı, kasımda geçen aya oranla 0,4 artarak yüzde 75,6 oldu. Mevsimsel etkilerden arındırılmış kapasite kullanım oranı da (KKO-MA) geçen aya göre 1,2 puan yükselerek yüzde 76,1'e yükseldi.

ENFLASYONDA BEKLENTİ HEDEFE HALA UZAK

TCMB kasım ayı anketinde, 12 ay sonrası için enflasyon beklentilerinde düşüş gözlenmesine karşın, MB’nin 2025 sonu için tahmini yüzde 21 seviyesinden hâlâ belirgin şekilde yüksek geldi. 12 ay sonrası için yıllık enflasyon beklentisi, piyasa katılımcılarında yüzde 27,2'ye, reel sektörde 47,8'e, hane halkında da yüzde 64,1'e geriledi. Piyasa katılımcılarına göre reel sektörün beklentisi 20 puan, hane halkının beklentisi ise 37 puan yüksek kaldı.

HANEHALKI BEKLENTİSİ YÜZDE 104

Koç Üniversitesi ile Konda’nın gerçekleştirdiği “Türkiye Hanehalkı Enflasyon Beklentisi Anketi (TEBA)” Kasım ayı sonuçlarına göre, hane halkının Kasım 2024 itibariyle (Kasım 2023 – Kasım 2024) yıllık enflasyon beklentisi %104, bu yıl sonu enflasyon beklentisi yüzde 92, Kasım 2025’e kadarki 12 aylık dönem için enflasyon beklentisi yüzde 99 olarak ölçüldü. Bu seviyeler hane halkının gerek hissettiği enflasyon, gerekse beklentiler yönünden ekonomi yönetiminin rakamlarından çok uzak olduğunu, beklentilerin kırılammadığını gösteriyor.

ŞİMŞEK’İN 2024 ENFLASYON TAHMİNİ %45

MB, üçüncü revizyonla 2024 enflasyon tahminini %44’e çekmişti. Şimşek, “Bu seneyi %45 civarında kapatacağız” dedi. TIF 2024 Forumu’nda konuşan Şimşek, “Maliye politikası bu seneye göre daha sıkı olacak. Bütçe açığımız düşecek. Bu düşüş, para politikasındaki sıkı duruşu destekliyor. Yönetilen yönlendirilen fiyatlarda da bütçe alan sunduğu oranda hedef enflasyon konularında adım atacağız. Bu seneyi yüzde 45 civarında, hedefimizin bir miktar üzerinde kapatacağız” dedi.

SANAYİDE YURTDIŞINA YATIRIM EĞİLİMİ

Şirketler, rekabet gücünü artırmak ve yeni pazarlara açılmak için yurtdışı yatırımlarını artırıyor. Son beş yılda sanayi sektöründe yurtdışı yatırımlarda önemli artış oldu. 2019 yılında 5 milyar dolar olan sınai yatırımlar, 2023'te yaklaşık 10,3 milyar dolara yükseldi. Yurtdışındaki Türk yatırımlarında istihdam da 190 bine yaklaştı. Bu yıl finans ve yapay zekâ merkezli yatırımlar öne çıkması bekleniyor. (EKONOMİ)

ATIK GİYSİ İTHALATINA İZİN TALEBİ

AB’nin, uygulamaya koyduğu atıkların toplanması ve dönüştürülmesi düzenlemesini, Türkiye için fırsat olarak niteleyen hazır giyim sektör temsilcileri, bu ürünlerin geri dönüşümle üretimde kullanılmasıyla 2 milyar dolarlık gelir yaratılabileceğini belirtiyor. Halihazırda kullanılmış giysi ithalatının yasak. İHKİB Yönetim Kurulu Üyesi Mehmet Kaya, düzenleme yapılması halinde Türkiye’den alım gruplarının, ilk yaşam döngüsü bittikten sonra bu ürünleri yeniden alım garantisiyle Türkiye’ye göndereceğini de söyledi. (EKONOMİ)

TÜRKİYE, GAZPROM YAPTIRIMINDA ABD’DEN MUAFİYET İSTİYOR

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar, ABD’nin Rusya’nın uluslararası finans sistemini kullanmasını engellemek amacıyla Gazprombank’a yönelik uyguladığı yaptırımların Türkiye’yi de etkileyeceğini belirterek, “Geçmişte bir dönem İran yaptırımları oldu. Orada doğal gazda bir muafiyet vardı. Benzer şeyi burada da Amerika’dan istiyoruz” dedi.

“KAMU ALIMLARINDA DMO DEVREYE GİRECEK”

Bakan Şimşek, göreve geldiğinde İhale Kanunu değişikliği için çalışma yapılacağını söylemişti. Daha sonra açıkladığı “tasarruf tedbirleri” kapsamında da kamu alımlarına düzen getirileceğini belirtmiş ancak bu konuda bir adım atılmamıştı. Şimşek, “Kamuda Tasarruf ve Verimlilik Paketi kapsamında kamu alımlarının DMO aracılığıyla yapılmasını esas hale getiriyoruz” dedi. Verilen bilgiye göre DMO, kamu kurumlarına toplu akaryakıt tedariki için başlattığı çalışmada 3 milyar lira tasarruf edilmesini sağladı.

ULAŞTIRMAYA 2,3 TRİLYON YATIRIM PLANI

Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Abdulkadir Uraloğlu, bakanlığın portföyünde bulunan 2 bin 667 projeye 2 trilyon 295 milyar lira yatırım gerçekleştireceklerini söyledi. Plan Bütçe Komisyonu’na sunum yapan Uraloğlu, demiryolu hat uzunluğunu, 2028’de 17 bin 287 kilometreye çıkarmayı hedeflediklerini, devam eden 3 bin 92 kilometre hızlı tren hattını 2028’e kadar tamamlamayı planladıklarını belirtti. Uraloğlu, 2035'te paylaşımlı seyahat oranının yüzde 14'e, internet erişimli bağlantılı araçların oranının ise yüzde 68'e ulaşmasının beklendiğini de kaydetti.

OTOMOTİV PAZARI 1 MİLYON BANDINA OTURDU

İthal model ağırlıklı büyüyen Türkiye otomotiv pazarında satışlar 10 ayda 947 bin adedi aşarken, otomobil ve hafif ticari araçlarda toplam satışın kasım ayında da 100 bin civarında gerçekleşmesi bekleniyor. Böylece otomobil ve hafif ticari araç satışları, geçen yılın ardından bu yıl ikinci kez 1 milyon adedin üzerine çıkmış olacak. (EKONOMİ)

YASA DIŞI BAHİSE BULAŞANLARIN TÜM MALLARINA EL KONULACAK

Bakan Şimşek, bu suçlarla mücadelenin ulusal ve uluslararası düzeyde sürdürüleceğine dikkati çekerek, şunları kaydetti: “Sanal ortamda işlenen suçların önlenmesi, suç gelirlerinin yok edilmesi ve küresel suç örgütlerinin bertaraf edilmesi, ülkemizin ekonomik ve toplumsal güvenliğini sağlama yolunda öncelikler arasında yer almaya devam edecektir. Aracılık edenlerden finansal kuruluşlara kadar tüm kesimlerin üzerine gidilecek. Yasa dışı bahis suçuna bulaşanların mallarına el konulacak.”

DÜNYA EKONOMİSİ

DOĞALGAZ PİYASASINDA JEOPOLİTİK KIRILGANLIK

Ukrayna'nın, Rusya’nın enerji altyapısını hedef alabileceği ve Moskova’nın bu saldırılara hangi şiddette yanıt verebileceğine ilişkin belirsizlikler, doğalgaz fiyatlarında sert artışa yol açtı. ABD gaz fiyatları haftalık bazda yüzde 6’nın üzerinde artarken, Avrupa’da TFF 48 Euro/Mwh seviyesini test etti. Aylık artış ise yüzde 13’e yükseldi. Rusya-Ukrayna hattında dozu artan gerginliğe petrole kıyasla daha sert tepki veren gaz piyasasındaki fiyat artışının sürmesi bekleniyor. (EKONOMİ)

JP MORGAN’DAN PETROL TAHMİNİ

JP Morgan, Brent petrol fiyatının 2025’te ortalama varil başına 73 dolar olacağını öngörüyor ve yılı güçlü bir biçimde 70 doların altında kapatmasını bekliyor. Bankanın cuma günkü açıklamasında WTI’nın ise yılı varil başına 64 dolardan kapatmasının beklendiği aktarıldı. Açıklamada, “2025 üzerindeki bakışımız geçen yılki ile çoğunlukla aynı. Günlük 1,3 milyon varil fazla ve 73 dolarlık Brent bekliyoruz” ifadeleri yer aldı

ABD, ÇİN’E İTHALAT YASAKLARINI GENİŞLETTİ

Bir hükümet duyurusuna göre ABD, Uygurları zorla çalıştırdığı iddiasıyla yaklaşık 30 Çinli şirketten daha gıda, metal ve diğer ürünlerin ithalatını yasakladı. ABD'li yetkililer Çinli yetkililerin Çin'in batı Sincan bölgesinde Uygurlar ve diğer dini ve etnik azınlık grupları için toplama kampları kurduğunu söylüyor.

TRUMP’IN İLK GÜN İCRAATI, EK GÜMRÜK VERGİLERİ OLACAK

ABD Başkanı seçilen Donald Trump, görevdeki ilk gününde uyuşturucu ve yasadışı göçe karşılık olarak Meksika ve Kanada’dan ithal edilen tüm ürünlere yüzde 25, Çin’den gelen ürünlere ise yüzde 10 ilave gümrük vergisi uygulayacağını duyurdu. Açıklamanın ardından gelişmekte olan ülkelerin para birimlerinden çoğu, dolar karşısında değer yitirdi. Öte yandan Çin’in Washington Büyükelçiliği’nden Trump’ın ifadelerine yanıt niteliği taşıyan açıklamada, ABD ile Çin’in bir ticaret savaşına girmesi halinde her iki tarafın da kaybedeceğine vurgu yapıldı.

TRUMP’IN EK VERGİYLE TEHDİDİNE MİSİLLEME HAZIRLIĞI

ABD Başkanlığına seçilen Donald Trump’ın Kanada, Meksika ve Çin’e ek gümrük vergileri uygulayacağı açıklamasının ardından, muhatap ülkeler de uyum ya da karşı tedbir hazırlıklarına başladı. Meksika Devlet Başkanı Claudia Sheinbaum, misillemede bulunacaklarını açıkladı. Kanada federal hükümeti de 10 eyaletin başbakanıyla bir araya gelerek gümrük vergilerine karşı birlikte çalışma kararı aldı ve olası misilleme tedbirlerini değerlendirmeye başladı. AMB Başkanı Lagarde, Avrupalı liderleri misilleme yerine Trump’la işbirliği yapmaya çağırdı.

TİCARET TARİFELERİNİN KAHRINI METALLER ÇEKİYOR

ABD’de Donald Trump’ın ikinci kez başkanlık koltuğuna oturmasının ardından dünyanın yeniden bir ticaret savaşına sürükleneceği korkusunu piyasalarda en çok hisseden varlıkların başında endüstriyel metaller geliyor. Trump’ın bu hafta Çin ve diğer büyük ticaret ortakları Kanada ile Meksika’ya ek gümrük vergileri getireceğini açıklaması fiyatlar üzerindeki baskıyı artırdı.

DEMİR CEVHERİ, YILBAŞINDAN BU YANA TON BAŞINA 35 DOLAR DÜŞTÜ

Piyasalar, Çin'deki demirli metal talebinin görünümünü ve ticaret engellerinin Çin’in çelik ihracatına olası etkilerini değerlendirmeye çalışıyor. Sağlıklı arz, zayıf talep ortamı demir cevheri fiyatlarını ton başına 100 dolar sınırına yakın bir yerde 1.5 ayın en düşük seviyesinde tutuyor. Beklenti fiyatlardaki zayıflığın devam edeceği yönünde.

EV BATARYA METALLERİ İÇİN 1.2 MİLYAR DOLAR

Dünya çapında eylül ayında 84.5 GWh ile tüm zamanların en yüksek seviyesinde elektrikli araç (EV) batarya gücü yollara çıktı. Otomotiv devleri, bu bataryaların hammaddesi için 1.2 milyar dolar harcama yaptı.

SUUDİ ARABİSTAN’IN MADEN VE MİNERALLERİNE YATIRIM AKIYOR

2.5 trilyon dolarlık madenin üzerinde oturduğu tahmin edilen Suudi Arabistan, 9 milyar doların üzerinde metal anlaşmasını onayladı. Aralarında Hindistan’ın Vedanta ve Çin’in Zijin Grubu’nun da bulunduğu şirketlerle metal ve madencilik alanında değeri 35 milyar riyalden fazla olan dokuz yatırım anlaşmasına onay verildi. Ülkenin hedefi ‘Vizyon 2030’ kapsamında sektörde 100 milyar dolarlık yatırıma ulaşmak.

AB'NİN RUSYA İLE TİCARETİ SAVAŞ DÖNEMİNDE DİBE VURDU

AB ile Rusya arasındaki ticaret, Ukrayna'nın işgalinden bu yana geçen yaklaşık 3 yılda büyük oranda daraldı. Rusya, 2021'de AB'nin toplam mal ticaretinin %5,8'ini temsil ederek AB'nin beşinci büyük ticaret ortağı konumunda yer alıyordu. Savaş öncesi dönemde Rusya'nın en büyük ticaret ortağı olan AB, Rusya'nın toplam uluslararası ticaretinde %37'lik paya sahipti. AB'nin Rusya'dan ithalatı savaşın başından bu yana %86 azaldı. Rusya'nın AB'den ithalatı ise savaşın ardından geçen sürede 2,7 milyar Euro’ya kadar geriledi.

ORTADOĞU’DAN İYİ HABER: LÜBNAN’DA 60 GÜN SÜRELİ ATEŞKES

İsrail ile Hizbullah arasında 14 aydır devam eden savaşı sona erdirmeyi amaçlayan ateşkes çarşamba günü TSİ 03.00’te yürürlüğe girdi. ABD Başkanı Joe Biden çatışmalara 60 gün ara verilmesini kapsayan anlaşmanın, “düşmanlıkların kalıcı olarak durdurulması” amacıyla hazırlandığını belirtti. Anlaşmanın şartlarına göre İsrail, Güney Lübnan’dan tamamen çekilecek, Hizbullah ise ağır silahlarını sınırın yaklaşık 25 km kuzeyindeki Litani Nehri’nin kuzeyine taşıyacak. İran, İsrail’in Lübnan’daki “saldırganlığının” sona ermesini memnuniyetle karşıladığını duyurdu.

ÇATIŞMA COĞRAFYASI 3 YILDA %65 ARTTI

Risk analisti Verisk Maplecroft tarafından yayımlanan bir rapora göre, son üç yılda çatışmaların etkisindeki alanlar yüzde 65 oranında artarak Hindistan’ın iki katı bir büyüklüğe ulaştı. Uzmanlar şiddet eğiliminin en az on yıldır artmakta olduğuna işaret ediyorlar. İran – İsrail savaşı için “yüksek ihtimal” değerlendirmesi yapan Dışişleri Bakanı Fidan, son bir açıklamasında daha geniş kapsamlı bir savaş olasılığı konusunda da risklerin arttığına belirtti. Avrupa’da tansiyon yükseliyor. İngiltere ve Almanya aynı zamanda savaş tehdidine karşı önlem almaya çalışıyor.

ŞİRKETLER

HİLTON, TÜRKİYE’DEKİ OTEL SAYISINI 120’YE ÇIKARACAK

ABD merkezli otel devi Hilton, ödüllü 4 markası DoubleTree by Hilton, Tapestry Collection by Hilton, Hilton Garden Inn ve Hampton by Hilton altında 10 yeni otel anlaşması imzalayarak portföyüne binden fazla oda ekleyeceğini duyurdu. Türkiye’ye 3 yeni markasını daha getiren şirketin geliştirme aşamasındakiler de dahil Türkiye’deki otel sayısı 120’yi aşacak. Gelecek yıl Türkiye’deki 70. yılını kutlayacak olan Hilton, 2025 yazında İstanbul Havalimanı’nda Hilton Hotels & Resorts adıyla otel açacak.

BOSCH, ALMANYA'DA 10 BİN ÇALIŞANININ ÇALIŞMA SAATLERİNİ AZALTACAK

Almanya’nın otomobil sektöründeki zayıf talep ve Çinli rakipleriyle olan mücadelesi sebebiyle yaşadığı zorluklar nedeniyle Bosch, 5,550 çalışanının işine son vereceğini ve 450 çalışanının çalışma saatlerini azaltacağını bildirdi. Açıklamaya göre, Almanya civarında 38 veya 40 saatlik çalışma anlaşmasına sahip işçilerin çalışma saatleri 35 saate düşürülecek.

YAPI KREDİ AÇIKLAMASI: SATIŞ İDDİALARI MESNETSİZ

Koç Holding'ten Kamuyu Aydınlatma Platformu'na (KAP) yapılan açıklamada YKB’nin satışıyla ilgili iddialarda belirtilen nitelikte görüşme olmadığını belirtildi. Açıklamada, son dönemde sosyal medyada çıkan asılsız yorum ve söylentileri takiben, medya platformlarında bağlı ortaklığı Yapı ve Kredi Bankası A.Ş'de sahip olduğu payların satışına yönelik olarak QNB Grubu ile görüşmeler yapıldığına veya görüşmelerde son aşamaya gelindiğine dair iddialar hatırlatıldı ve bunların “mesnetsiz” olduğu ifade edildi. Satış söylentisi geçen hafta borsada büyük oynaklığa neden olmuştu.

ŞİŞECAM, CİNER PAYLARINI DEVRALIYOR

Şişecam ABD’deki soda külü faaliyetlerine ilişkin KAP duyurusu yaptı. Açıklamada, "Yönetim Kurulu'muzun 29.11.2024 tarihli kararıyla, Amerika Birleşik Devletleri'ndeki soda külü faaliyetlerimiz kapsamında; Ciner Grubu'nun Şişecam Wyoming LLC şirketindeki %20,4 oranındaki dolaylı paylarının tamamının ve Pacific Soda LLC şirketindeki %40 ortaklık paylarının yine tamamının toplam 285 Milyon 389 Bin ABD Doları bedel karşılığında devralınmasına yönelik müzakere sürecinin başlatılmasına karar verilmiştir " denildi.

OYAK VE UMMAN YATIRIM OTORİTESİ ORTAK YATIRIM FONU KURDU

OYAK ile 51 milyar dolarlık portföye sahip olan Umman Sultanlığı Varlık Fonu Umman Yatırım Otoritesi (OIA), 500 milyon dolarlık ortak yatırım fonu kurduklarını açıkladı. OYAK ve OIA, bu fon ile Türkiye ve Umman'ın yanı sıra dünyanın farklı coğrafyalarında yatırım yapmayı hedefliyor. OIA-OYAK fonunun ilk yatırımı ‘Güney Konteyner Port’ olacak. İskenderun’da inşa edilecek yeni liman tüm bölgenin ihtiyacını karşılayacak. Limanın, OYAK’ın iş ortağı Oman Investment Authority’nin tüm dünyadaki yatırımlarına açılan bir kapı olması bekleniyor. (CNBC-e)