Enflasyona karşı tek kazandıran yatırım aracı... Ekonomi Trump'ı bekliyor...

Kısa Dalga - Haftanın ekonomik gelişmelerini öğrenmek ve gelecek için sağlıklı öngörüler yapabilmeniz için İbrahim Ekinci'nin hazırladığı haftalık ekonomi bülteni Marjinal Fayda'da ekonomideki genel manzara, piyasalardaki gelişmeler, dünyadan ve şirketlerden haberler var.

PODCASTİ DİNLEMEK İÇİN OYNAT'A TIKLAYIN...

GENEL DURUM

2024 yılı aralık ayı enflasyon verisinin belli olmasıyla birlikte emekli zamları da belli oldu. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Işıkhan, en düşük SSK ve Bağ-Kur emekli aylığını yüzde 15,75 artırarak, 14 bin 469 liraya yükselttiklerini söyledi. Işıkhan, memur emeklileri için de yüzde 11,54 artış olduğunu anımsattı. Işıkhan’ın açıklamasına emekli kuruluşlarından tepkiler geldi. Meclis’teki yasa aşamasında ve doğrudan Cumhurbaşkanı tarafından zam oranı artırılmazsa, 2025 yılı da emekliler için oldukça zorlu geçecek. Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz, kök maaş düşüklüğü nedeniyle, enflasyona göre yapılacak zamlardan istifade edemeyecekler için çalışma yapıldığını söyledi. Bu konuda yasa düzenlemesi gerekiyor. Cuma günü en düşük emekli aylığını 12 bin 500 liradan yüzde 15.75 oranında artışla 14 bin 469 liraya çıkarılmasını öngören düzenlemenin de yer aldığı kanun teklifi Meclis Başkanlığı’na sunuldu. Yasa teklifinde asgari ücrette 700 lira olan işveren desteğinin 2025 yılında 1000 liraya çıkarılması da yer alıyor.

Geçen haftanın son iş günü gelen tarım dışı istihdam verisi ABD ekonomisinin canlı olduğunu gösterdi. Piyasalarda ABD Merkez Bankası'nın ocak toplantısında faizi yüzde 4,25-4,50 aralığında sabit bırakmasına kesin gözüyle bakılıyor. Veri sonrası DXY Dolar Endeksi 108,99 seviyesinden 109,83’e kadar çıktı. Borsalar ve Bitcoin’de kayıplar yaşandı. Ons altın 2.678 dolardan 2.665,26 dolara kadar gerilediyse de sonradan toparlandı, değer kazandı.

BETAM analizine göre 2024 yılı son çeyrekte eksi büyüme (küçülme) gelecek. Ancak son gelen sanayi üretim verisi, yanı sıra ihracat beklenti verileri Türkiye ekonomisinin 2025’te ivmeleneceğini gösteriyor. Ancak TÜİK’in işsizlik verileri bu tabloyla uyumsuz. Manşet işsizlik düşmüş görünüyor. Verileri kazıyınca görülüyor ki 250 bin kişi işgücü piyasasından çekilmiş ve atıl işgücü yüzde 28,2 ile pandemi dönemi rakamlarına ulaşmış. Özeti şu: Türkiye’de 11 milyondan fazla kişi (işgücünün 3’te 1’i) ya doğrudan doğruya işsiz, milyonlarca kişi ümitsiz, iş aramıyor, milyonlarca kişinin ise tam zamanlı bir işi yok.

PİYASALAR

BORSA: BIST 100 endeksi, en düşük 9.865,74 puanı ve en yüksek 10.159,14 puanı gördükten sonra haftayı, önceki hafta kapanışının yüzde 1,63 altında 9.910,61 puandan tamamladı. Düşüşte ABD işsizlik verisi etkili oldu. Veri sonrası yabancı satışı oldu.

Ne olur? Piyasa uzmanı Barış Soydan’a göre asıl sorun borsaya taze para girişi olmaması. Bu yüzden de yabancı satışları düşüş yönünde etkili olabiliyor. İris Cibre, “Borsayı mafya bastı” başlıklı analizinde borsadan küçük yatırımcı çekilişine dikkat çekti. NBE TV’de konuşan İnfo Yatırım Stratejisti Çağlar Toros, 23 Ocak’ta yapılacak TCMB faiz toplantısına dikkat çekerek, “Bu ay 2 kredi derecelendirme kuruluşunun not görünümünü açıklaması bekleniyor. Olumlu açıklamalar yabancı yatırımcı ilgisini çekebilir” dedi.

ALTIN: Kapalıçarşı'da işlem gören 24 ayar külçe altının gram satış fiyatı bu hafta yüzde 1,59 artışla 3 bin 60 liraya, cumhuriyet altını %1,58 yükselişle 20 bin 752 liraya çıktı. Çeyrek altın 5 bin 45 liradan %1,61 artarak 5 bin 126 liraya yükseldi. Ons altın geçen hafta %1.99 değerlendi. Cumartesi sabah saatleri itibariyle 2.692 eurodan işlem görüyor.

Ne olur? En önemli yükseliş dinamiği Trump bağlantılı beklentiler. Ticaret savaşlarını alevlendireceği, politikalarının yeniden bütçe açığı ve enflasyonu artıracağı öngörülüyor. Ama asıl jeopolitik belirsizlikler endişe yaratıyor. Grönland, Panama Kanalı’na karşı askeri güç kullanabileceğini açıkladı. Kanada’nın ABD’ye katılmasını istiyor. Bütün bunlar görülmedik ilhak politikalarını gündeme getiriyor. Diğer yandan Ortadoğu’da İran’ı ezme gündemi de devam ediyor. Piyasa uzmanlarına göre bu tablo karşısında altının yolu açık duruyor. 3 bin dolar üstü rakamları telaffuz edenler var.

DÖVİZ: Bu hafta ABD Dolar'ı yüzde 0,12 değer kazanarak 35,4110 liraya çıkarken, Euro yüzde 0,19 azalışla 36,3310 liraya indi.

Ne olur? ABD işsizlik verisi doları diğer para birimlerine karşı güçlendirmekle birlikte genel olarak döviz kuru baskı altında, enflasyon altı artışlarla gidiyor. Kısa vadede böyle devam etmesi beklenir.

FAİZ: 3 Ocak ile biten haftada TCMB’nin takip ettiği 3 ay vadeli TL mevduatın bileşik faizi %59,15’ten 56,87’ye düştü. Bu, politika faizin indirimini yansıtıyor. Bankacılık sektöründe mevduat faiz oranları kısa vadede yüksek seyretmeye devam ediyor. Bazı bankalar yüksek montanlı mevduatlara %46 - 47’ye varan oranlar veriyor. Vade uzadıkça ve tutar düştükçe oranlar yüzde 40’ın altına doğru geriliyor.

Politika faiz indirimi henüz kredilere yansımadı.

İhtiyaç kredisi faizi %70.08’den 72,50’ye yükseldi.

Taşıt kredisi faizi %36,84’ten 49,55’e yükseldi

Ticari kredi faizleri ise 59,60’tan 62,06’ya yükseldi.

Konut kredisi faizi %40,87’den 40,71’e indi

Ne olur? Politika faizi indirimi sonrası piyasada mevduat faizlerinde de gevşeme bariz. MB PPK önümüzdeki toplantısında da muhtemelen indirime gidecek. Genel olarak faizler 2025 yılı boyunda enflasyon ve politika faizini izleyerek gevşeyecek. Bununla birlikte TÜİK enflasyonuna göre reel getiri potansiyeli devam ediyor.

TÜİK, 2024 Aralık ayı yatırım araçları getirisi verilerini açıkladı. Buna göre 2024 yılında yıllık bazda hem ÜFE hem de TÜFE’ye göre kazandıran tek yatırım aracı altın oldu. Mevduat faizi TÜFE’ye göre kaybettirirken ÜFE’ye göre kazandırdı. Diğer bütün yatırım araçları her iki enflasyon endeksine göre de kaybettirdi. En derin kayıp Euro’da oldu.

SERBEST FONLARIN DEĞERİ GEÇEN YIL %118,9 ARTTI

Yatırım fonları bu hafta yüzde 0,42 ve emeklilik fonları yüzde 0,48 değer kazandı. Kategorilerine göre bakıldığında, yatırım fonları arasında en çok kazandıranlar yüzde 0,91 ile "para piyasası" fonları oldu. Geçen yıl para piyasası fonlarına yoğun ilgi oldu. Yüksek getirisiyle öne çıkan serbest yatırım fonlarının toplam değeri de 2024’te bir önceki yıla göre yüzde 119 artarak 2,22 trilyon lira büyüklüğe ulaştı. Nitelikli yatırımcıların girdiği serbest fonlarda reel kazanç diğer yatırım enstrümanlarını geride bıraktı. Ziraat Portföy’ün 1. ve 2. serbest fonları %75’i aşan reel getirileriyle, yılı açık ara önde kapattı. (EKONOMİ)

BİTCOİN 102 BİN DOLARIN ÜZERİNİ GÖRDÜ

BİTCOİN: Cuma günü en yüksek 102 bin 712 doları görmesinin ardından 101 bin 749 seviyesinde hareket ediyor. Ay başından bu yana %8,7, son 3 ayda %61,6 yükseldi. CryptosRus'un kurucusu George Tung, geçen cuma yaklaşık 1 milyar dolarlık giriş olduğunu, bunun bitcoinin yörüngesine güvenin tazelendiğini söyledi.

Ne olur: Wall Street'in yıl sonu kar elde etme, vergi toplama ve portföy yeniden dengelemesinin ardından piyasada coşku yenilendi. Ayın sonu göreve başlayacak Trump’ın kripto dünyasında önemli gelişmelere zemin hazırlaması bekleniyor.

NELER OLDU?

KÖPRÜ VE OTOYOL GEÇİŞ ÜCRETLERİNE YÜZDE 43,93 ZAM

Köprü ve otoyol ücretlerine yeniden değerleme oranı kadar, yüzde 43,93 zam kararı alındı. Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Abdulkadir Uraloğlu, zam olacağını söylemişti. Resmi açıklama henüz yapılmadı. Sızan bilgelere göre. Zamlı tarifeler şöyle oldu: Osmangazi Köprüsü: 798 TL, 15 Temmuz Şehitler Köprüsü: 47,5 TL, Fatih Sultan Mehmet Köprüsü: 47,5 TL, Yavuz Sultan Selim Köprüsü: 100 TL, 1915 Çanakkale Köprüsü: 842 TL, Gebze- İzmir Otoyolu: 1971 TL.

YABANCI YENİ YILA ALIMLA BAŞLADI

Yabancı yatırımcılar yeni yılın ilk haftasında hem tahvil hem de hisse senedinde net alıcı oldu. Merkez Bankası verilerine göre yabancı yatırımcılar, geçen hafta net 42.1 milyon dolarlık hisse senedi ve 187.5 milyon dolarlık DİBS aldı. Verilere göre geçen yıl yabancı yatırımcıların devlet tahvillerinde net alımı 16 milyar 9 milyon dolar olurken, hisse senedinde 2.7 milyar dolara yakın net çıkış yapmıştı.

SWAP HARİÇ NET REZERV 46,7 MİLYAR DOLARA ÇIKTI

Merkez Bankası net uluslararası rezervleri 3 Ocak ile biten hafta itibariyle bir önceki haftaya göre 4 milyar 55.9 milyon dolar artış ile 67 milyar 671.6 milyon dolar oldu. Bankanın toplam rezervleri ise 3 Ocak haftasında bir önceki haftaya göre 2 milyar 876 milyon dolar artışla 157 milyar 933 milyon dolara çıktı. Swap hariç net rezervler 46.7 milyar dolara yükseldi, 27 Aralık 2024 ile biten haftada swap hariç net rezervler 43.7 milyar dolar seviyesindeydi.

KKM BAKİYESİ 21 MİLYAR LİRANIN ÜZERİNDE GERİLEDİ

Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) haftalık verilerine göre Kur Korumalı Türk lirası Mevduat ve Katılma Hesapları (KKM) geçen hafta 21 milyar 89 milyon lira azalarak 1 trilyon 108 milyar 810 milyon liraya düştü. Böylece KKM büyüklüğü, toplam mevduatın yüzde 5,94’üoldu.

YERLEŞİKLERİN DÖVİZ MEVDUATI 144 MİLYON DOLAR ARTTI

Merkez Bankası haftalık para ve banka istatistiklerine göre de yurtiçi yerleşiklerin döviz mevduatı parite etkisinden arındırılmış olarak geçen hafta 144 milyon dolar arttı. Gerçek kişilerde parite etkisinden arındırılmış döviz mevduatı artışı 179 milyon dolar olurken, tüzel kişilerde parite etkisinden arındırılmış olarak 35 milyon dolar gerileme yaşandı.

REEL SEKTÖRÜN DÖVİZ AÇIĞI 132 MİLYAR $

Yabancı para kredilerin daha cazip olması ve yurtdışından borçlanma koşullarının iyileşmesi, reel sektörün 2024 yılında bu kanallardan borçlanmasını artırdı. TCMB verilerine göre finans dışı sektörün net döviz pozisyon açığı Ekim 2024 itibariyle bir önceki yıl sonuna kıyasla yüzde 62,8 artarak 132.3 milyar dolara çıktı. Bu rakam, açık pozisyonda Mayıs 2020’den bu yana en yüksek seviyeye işaret etti.

HAZİNE, FONLARA ÖZEL TAHVİL İHRACINA ÇIKIYOR

Hazine ve Maliye Bakanlığı ocak ayında 235 milyar lira iç borç itfasına karşılık 293 milyar TL borçlanacak. Uzmanlar bu rakamın bir rekor olduğunu belirtirken Hazine 10 yıl vadeli tahvil ihalesini ise bu ay yapmayacak. Hazine, 6 aylık oldukça kısa ilk ihraç bono ihalesi düzenleyecek. Para piyasası fonlarına gelen yüzde 10 tahvil tutma şartı nedeni bu ihaleye fonlardan talep bekleniyor.

AB TANIMLI BORÇ STOKU 10 TRİLYON LİRAYI AŞTI

AB tanımlı borç stokunda en son 2024 yılı 3. Çeyrek rakamı açıklandı. Stok, tarihinde ilk kez 10 trilyon lirayı geçti. Borç stokunun yılda yıla artışı son 2 yılda yüzde 50’nin üzerine geldi. 2023’te yüzde 68 arttı. Bu tempoyla giderse yıllık artış birkaç yıla yüzde 100’ügörebilir.

SANAYİ ÜRETİMİ 20 AYIN ZİRVESİNDE

Sanayi üretimi aylık bazda 20 ayın zirvesine çıkarak %2,9, yıllık bazda %1,5 arttı. Yıllık bazda artış da 8 ayın en güçlü artışı olarak kayda geçti. Alt sektörlerden madencilik ve taş ocakçılığı sektörü endeksi %2,8, imalat sanayi sektörü endeksi %3 ve elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme üretimi ve dağıtımı sektörü endeksi % 2 arttı. Yıllıkta madencilik ve taş ocakçılığı endeksi % 6,6 azalırken, imalat sanayi endeksi %1,2, elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme endeksi %11,1 artış gösterdi.

EKONOMİ DURGUNLUKTA AMA İŞSİZLİK ORANI GERİLİYOR

TÜİK, 2024 Kasım ayı işgücü istatistiklerini açıkladı. Kasımda mevsim etkisinden arındırılmış işsizlik oranı %8,6'ya geriledi. Ekimde % 8,7 düzeyindeydi. İşsiz sayısı 2024 yılı Kasım ayında bir önceki aya göre 84 bin kişi azalarak 3 milyon 72 bin kişi oldu. Geniş tanımlı işsizlik olarak açıklanan atıl işgücü oranı bir önceki aya göre 0,6 puan artarak yüzde 28,2 oldu. 15-24 yaş grubunu kapsayan genç nüfusta işsizlik oranı bir önceki aya göre 0,5 puan azalarak yüzde 15,8 oldu. Türkiye ekonomisi 2024’te ekonomi durgunluk içindeyken işsizliğin düşmesi tartışma konusu.

DİSK-AR: 11 MİLYON 436 BİN KİŞİNİN DOĞRU DÜRÜST İŞİ YOK, ÜMİTSİZ

Enflasyon gibi TÜİK’in işsizlik verisi de kuşkuyla karşılanıyor. Kasım verisine göre çalışan sayısı 168 bin kişi azalmış ama işsiz sayısı da 84 bin kişi azalmış görünüyor. Buna göre 252 bin kişi işgücü piyasasından ayrılmış. Bu kadar kişi atıl işgücü torbasına atılınca 2023 Kasım ayında %22,6 olan geniş tanımlı işsizlik bir yılda 6 puan artarak 2024 Kasımda yüzde 28,2’e yükselmiş. DİSK-Ar analizine göre bir yıl önce 8 milyon 666 milyon olan geniş tanımlı işsiz sayısı 11 milyon 436 bine çıkmış.

İHRACAT BEKLENTİ ANKETİ 2,4 PUAN ARTTI

Ticaret Bakanlığı’nın 2025'in ilk çeyreğine ilişkin ihracat beklenti endeksi, bir önceki çeyreğe göre 2,4 puan artarak 101,3, ithalat beklenti endeksi de 6,9 puan artarak 117,3'e yükseldi. Ancak geçen yılın aynı dönemine göre ise 3,6 puan azaldı. Bu yılın ilk çeyreğine ilişkin ithalat beklenti endeksi ise bir önceki çeyreğe göre 6,9 puan artarak 117,3 seviyesinde gerçekleşti. Endeks geçen yılın aynı dönemine göre de 2,7 puan arttı.

İHRACAT İKLİMİNDE ILIMLI İYİLEŞME

Kasımda 50,6 olan İstanbul Sanayi Odası Türkiye İmalat Sektörüİhracat İklimi Endeksi, aralıkta 50,9’a yükseldi. Geçen yılın son ayındaki pozitif rakamla birlikte ihracat pazarlarındaki talep koşulları yılın tamamında iyileşme sergilemiş oldu. Aralıktaki iyileşme ılımlı olmakla birlikte kasım ayına göre daha belirgin düzeyde gerçekleşti. Aralık ayında PMI anketi kapsamında takip edilen tüm ülkeler içerisinde en hızlı ekonomik büyüme oranları Orta Doğu’da gözlemlendi.

İHRACAT DEĞERİ GERİLEDİ

Ana ihracat pazarlarındaki yavaşlama ve bölgedeki savaşlara rağmen Türkiye’nin 2024 yılı ihracatında sınırla da olsa artış yaşanırken, ihracat fiyatlarında düşüş kaydedildi. TİM kayıtlarına göre kilogram başına ihracat değeri 2023’teki 1,48 dolar seviyesinden, 2024’te 1,42 dolara geriledi.

OTOMOTİV, 37,2 MİLYAR DOLARLA EN FAZLA İHRACAT YAPAN SEKTÖR

TİM verilerine göre, geçen yıl sanayi grubu sektörlerinden otomotiv endüstrisi 37,2 milyar dolarlık ihracat yaptı. Bu sektörü, 30,8 milyar dolarla kimyevi maddeler ve mamulleri, 17,9 milyar dolarla hazır giyim ve konfeksiyon takip etti. 2024 yılında en fazla ihracat artışı sağlayan sektör yüzde 41,7 ile fındık ve mamulleri oldu.

TÜKETİM MALI İTHALATI YILI REKORLA KAPATTI

Son 2 yılda üretim faaliyetlerindeki bozulmaya döviz kurunun baskılanması da eşlik edince ithalatın cazibesi arttı, tüketim malı ithalatı rekor kırdı. Geçen yıl Türkiye’nin ithalatı yüzde 5 düşerken, tüketim malları ithalatı yüzde 14,3 artışla ilk kez 50 milyar dolar barajını açtı ve 54 milyar 476 milyon dolara ulaşarak tüm zamanların en yüksek seviyesine çıktı. Toplam ithalattan aldığı pay ise yüzde 16’ya dayandı. (EKONOMİ)

TÜRKİYE’NİN ALTIN ÜRETİMİ SON 5 YILDA 10 TON GERİLEDİ

Altın Madencileri Derneği Başkanı Hasan Yücel, Türkiye altın üretiminin son 5 yılda 10 ton azaldığını, 2020’de 42 ton seviyesinde gerçekleşen altın üretiminin, 2024 sonunda 32,2 tona gerilediğini kaydetti. Yücel, Türkiye’nin potansiyeline göre yıllık 100 tona kadar üretim yapılabileceğini ifade etti. (EKONOMİ)

SURİYE’YE İHRACAT HAREKETLENDİ

Türkiye’nin Suriye’ye yönelik ihracatında hareketlilik başladı. TİM verilerine göre, geçen aralık ayında Suriye’ye ihracat, bir önceki aya göre yüzde 21, 2023 yılının aynı ayına göre yaklaşık yüzde 20 artarak 150 milyon doları aştı. Böylece 2024 yılında Türkiye’nin Suriye’ye ihracatı da yıllık bazda yüzde 11 artarak, 1,5 milyar doların üzerine çıktı. En yüksek oranlı artışlar, yüzde 74’le tekstil ve hammaddeleri ve yüzde 73’le de hububat, bakliyat, yağlı tohumlarda yaşandı.

BİR KARA DELİK DAHA DEVREYE GİRDİ

Yap-İşlet-Devret modeliyle yapılan Aydın-Denizli Otoyolu’nu işleten Fernas şirketine verilen araç garantilerinin rekor seviyede tutturulamadı. CHP milletvekili Deniz Yavuzyılmaz, “2023 yılı kasım ayında açılan Kuyucak-Denizli Kesimi ve 2024 yılı ekim ayında açılan Aydın-Kuyucak Kesimlerinde; 2024 yılında, garanti edilen araç geçiş sayısı 14.235.000 iken, gerçekleşen araç geçiş sayısı 2.790.542 oldu. Gerçekleşmenin garantiye oranı % 80 seviyesinde” dedi.

İNŞAAT MALİYETİNDE 45 AYIN EN DÜŞÜK ARTIŞI

İnşaat maliyet endeksi, Kasım 2024'te bir önceki aya kıyasla yüzde 0,04, 2023 yılının aynı ayına göre yüzde 35,93 yükseldi. İnşaat maliyeti aylık bazda Şubat 2021'den beri en düşük artışını kaydetti. Aylık bazda malzeme endeksi yüzde 0,18 artarken, işçilik endeksi yüzde 0,25 azaldı. Yıllık bazda malzeme endeksi yüzde 28,25, işçilik endeksi yüzde 54,93 artış gösterdi.

DEPREM KAYIPLARINDA ILIMLI TOPARLANMA

Kahramanmaraş merkezli depremlerden etkilenen iller, ekonomide yaşanan kayıplarını telafi ediyor. TİM verilerine göre, 6 Şubat 2023’te yaşanan depremden etkilenen 11 ilin ihracatı geçen yıl yüzde 5,7 artarak 19,2 milyar dolara ulaştı. Ancak artışa rağmen, illerin ihracat performansı deprem öncesinin altında kaldı. Geçen yıl 11 ilden 7’sinin ihracatında artış kaydedilirken, 4 ilin ihracatı azaldı. (EKONOMİ)

DOĞURGANLIĞA ACİL EYLEM PLANI

Türkiye’de doğurganlık oranı ve nüfus artışının son yıllarda dramatik olarak düşüşe geçmesinin ardından, bu eğilimi tersine çevirmek için yeni politika arayışları gündemde. Bu amaçla oluşturulan Nüfus Politikaları Kurulu’nun ilk toplantısında konuşan Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz, doğurganlık hızını artırmak için doğum izinleri, konut edindirme, kreş ve bakım süreçlerinin desteklenmesi, doğum yardımları ve uzaktan çalışma gibi konuları değerlendireceklerini kaydetti.

VERGİ KAYIPLARI İÇİN KESİLEN CEZALARDA REKOR KIRILDI

Maliye, 2024’teki vergi incelemeleri sonucunda, gecikme faizleri hariç 120 milyar lira rekor kamu alacağını tahakkuk ettirdi. Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, “Çok kazandığı halde düşük beyanda bulunan ve kayıt dışı olandan vergi almak için ne gerekiyorsa yapıyoruz ve bu yıl da yapmaya devam edeceğiz” dedi.

3 YILDA 250 BİN PESTİSİT DENETİMİ YAPILDI

Tarım Bakanı İbrahim Yumaklı, son 3 yılda yapılan 250 bin pestisit denetimiyle kalıntı oranının %35 azaltıldığını, 1,4 milyar lira idari para cezası uyguladıklarını belirterek, "Gıda ürünlerinin satıldığı veya tüketildiği yerlerde karekod uygulamasını zorunlu hale getireceğiz. Buralara giden vatandaşlarımız karekod vasıtasıyla söz konusu yerin en son ne zaman denetlendiğini görebilecek" dedi.

BETAM BÜYÜME TAHMİNİ

Bahçeşehir Üniversitesi Ekonomik ve Toplumsal Araştırmalar Merkezi (BETAM), Türkiye ekonomisinin 2024 yılının dördüncüçeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine kıyasla %0,7 oranında küçülmesini beklediğini açıkladı. BETAM’ın raporunda şu görüşler paylaşıldı: “Türkiye ekonomisinin 2024 yılının dördüncüçeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine kıyasla yüzde 0,7 oranında küçülmesini bekliyoruz. Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış verilerle ise 2024 yılının dördüncüçeyreğinde bir önceki çeyreğe kıyasla GSYH’nin yüzde 1,3 artacağını öngörüyoruz.”

KOBİ’LERE İKİ PROGRAMDA 22 MİLYARLIK KAYNAK

KOBİ’lere yönelik olarak iki yeni destek programı devreye alındı. Sanayi Bakanı Fatih Kacır, iki ayrı program kapsamında, bu yıl 22 milyar liralık kredi hacmi oluşturacaklarını söyledi. Küresel Rekabetçilik Destek Programı'yla KOBİ'lerin yenilikçi ve rekabetçi ürünler geliştirmesine, Kapasite Geliştirme Destek Programı'yla da işletmelerin ölçek büyütme yatırımlarına finansman desteği sağlanacak.

TL’NİN REEL DEĞERİ 4,5 YILIN ZİRVESİNDE

TCMB verilerine göre, TÜFE bazlı reel efektif döviz kuru endeksi aralık ayında 67,12'ye yükselerek Ağustos 2020'den bu yana en yüksek seviyesine çıktı. Bununla birlikte endeks, kurun dengede olduğuna işaret eden 100 eşik değerin hala altında. Mevcut seviye, Türk lirasının, denge seviyesine göre yaklaşık yüzde 33 daha değersiz olduğuna işaret ediyor. Yİ-ÜFE bazlı reel kur endeksi ise kasımda olduğu gibi aralık ayında da 97 değerini alarak denge seviyesine yakın seyretti.

SİGARAYA 3, RAKIYA 100 LİRA ÖTV ZAMMI BEKLENİYOR

TÜİK’in, Temmuz-Aralık dönemi YİÜFE değişim oranını yüzde 7,55 olarak açıklamasının ardından, Gelir İdaresi Başkanlığı da alkollüiçki ve sigaradan alınan ÖTV oranını bu miktarda artırdı. Akaryakıttan alınan ÖTV 31 Aralık’ta yüzde 6 oranında artırılmıştı. Maliye Bakanlığı, alkol ve tütün ürünlerinin ÖTV tutarını da yüzde 7.55 artırdı. ÖTV artışlarının sigara fiyatlarına 3 lira, rakıya 100 lira zam olarak yansıması bekleniyor.

2024’TE 3 MİLYON 65 BİN GAYRİMENKUL SATIŞI OLDU

Türkiye’de geçen yıl 3 milyon 65 bin 872 gayrimenkul satılırken, elde edilen tapu harcı geliri 96 milyar 133 milyon lirayı aştı. Tapu dairelerinde yapılan işlem sayısı 18 milyon 726 bin 979 oldu. Bu rakam, önceki yıl 18 milyon 285 bin 900 seviyesindeydi. Geçen yıl tapuda gerçekleştirilen işlemlerin 3 milyon 65 bin 872'sini gayrimenkul satışları oluştururken, 1 milyon 354 bin 35'ini ipotek, 477 bin 974'ünüintikal, 110 bin 238'ini düzeltme, 70 bin 719'unu kamulaştırma, 55 bin 556'sını ayırma oluşturdu.

YABANCILAR YAZILIM ŞİRKETLERİ SATIN ALDI

Rekabet Kurumu, 2024 Birleşme Devralma Raporunu yayımladı. Buna göre, 6’sı özelleştirme olmak üzere yurt dışındaki birleşme- devralmalar dahil 311 işlem karara bağlandı. Taraflardan biri Türkiye’de olan toplam 131 başvurudaki birleşme-devralmanın toplam bedeli 191 milyar 917 milyon TL – 5 milyar 860 milyon dolar olarak kayda geçti. En fazla sayıda işlem “bilgisayar programlama, danışmanlık ve ilgili faaliyetler” sektöründe oldu.

“YÜKSEK ENFLASYON, REEL ÜCRETLERDE AŞINMA YARATTI”

Prof. Dr. Aykut Kibritçoğlu’nun TEPAV tarafından yayımlanan çalışmasına göre, ocak ayından geçerli olarak asgari ücrete yapılan yüzde 30 artışa rağmen, İTO verileri dikkate alındığında reel ücretlerde %3,2 düşüş yaşandı. Uzun dönemli verilerin asgari ücret artışının enflasyonist etki yaratmadığını ortaya koyduğunu kaydeden Prof. Kibritçioğlu, çoklu asgari ücret ve maaş sistemine geçilmesi önerisinde de bulundu.

İRAN’LA GERGİNLİK NAKLİYATÇIYI SIKINTIYA SOKTU

Jiopolitik analizlerde, Türkiye ile İran arasında, Suriye sonrası gerilimin artacağı ve bunun en başka nakliye ve enerji konularında gelişebileceğine ilişkin analizler haklı çıktı. İran, Türk araçların yakıt tedariği ile ilgili yürürlükteki anlaşmaları fiilen ihlal eden uygulamalara başladı. Türk makamları, İran’ın “Dolu Depo Uygulaması” adı altında Türk araçlara zorla yakıt aldırmaya başlamasının ardından 28 Aralık 2024 tarihinde mütekabiliyet kararı aldı. Ancak bu kararın ardından İran, Türk araçlarına yönelik kötümuamele ve zarar verme gibi olumsuz eylemlerde bulunmaya başladı.

KURULU GÜÇTEKİ ARTIŞIN %95’İ GES’TEN

Türkiye’nin elektrik üretimindeki kurulu gücü2024 sonunda bir önceki yıla göre 8.747 MW artışla 115.382 MW’a ulaşırken, geçen yıl yaşanan büyümenin yüzde 95’i güneş enerjisi santrallerinden (GES) geldi. Geçen yıl GES’lerde 8.306 MW kurulu güç artışı yaşandı. Güneş enerjisindeki artışın bir kısmı, 2024 yılı içindeki veri düzeltmeleri ve mevcut kapasitelerin kayıt altına alınmasından kaynaklansa da bu alanda özellikle lisanssız santrallerdeki artış eğilimi dikkat çekti.

GALATAPORT, KRUVAZİYER TURİZMİNİ REKORA TAŞIDI

Türkiye kruvaziyer turizmi, Galataport’un hizmete girmesinin ardından yeniden yükselişe geçti. 2023 yılında elde edilen güçlü ivmeyi 2024'te sürdüren Türkiye, kruvaziyer rotalarında yeniden tercih edilen destinasyonlardan biri haline geldi. Son beş yılda limanlara gelen gemi sayısı yüzde 23 artarken, yolcu sayısı da iki katına çıktı. 2024’ün 11 ayındaki kruvaziyer yolcu sayısı ise önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 22 artışla 1 milyon 854 bini aştı.

İŞSİZLİK SİGORTASI FONU 2024'TE 360 MİLYAR LİRAYA YAKLAŞTI

2023 yılı sonunda 197 milyar liralık varlığa ulaşan İşsizlik Sigortası Fonu, 2024'te yaklaşık yüzde 82 büyüyerek yaklaşık 359 milyar liralık büyüklüğe ulaştı. Fon, sigortalının prime esas aylık brüt kazancı üzerinden hesaplanan yüzde 2 işveren, yüzde 1 sigortalı kesintileri ve yüzde 1 devlet payı geliriyle büyümesini sürdürüyor. Fondan 2024'te işsizlere toplam 45 milyar 730 milyon lira, teşvik ve desteklere ise 71 milyar lira ödeme yapıldı. (CNBC – e)

TÜM İŞYERLERİNDE ZORUNLU OLDU: YAPMAYANIN CEZASI BÜYÜK!

12 yıldır ertelenen ve 1 kişi dahi çalışan iş yerlerinde bile iş güvenliği uzmanı ile iş yeri hekimi bulundurma zorunluluğu getiren kanun, 1 Ocak 2025 itibariyle yürürlüğe girdi. Bakanlık 'az tehlikeli' iş yerleri için alınacak eğitim sonrası kendi hizmetlerini yürütebileceğini açıkladı. Ancak 'tehlikeli' ve 'çok tehlikeli' sınıfında yer alan işyerleri, 1 kişi çalışsa dahi, iş güvenliği uzmanı ile iş yeri hekimi bulundurmak zorunda kalacak. Bulundurmayanlar büyük para cezası ödeyecek. (EKONOMİ)

ÖZEL OKULLARDA FAHİŞ ARTIŞ! YEMEK VE GENEL GİDERLERE REKOR ZAM

Özel okullarda eğitim ücretlerinin yanı sıra yemek ve genel giderlere yapılan yüksek oranlı zamlar, velileri ağır bir mali yükle karşı karşıya bırakıyor. Bazı yabancı liselerde 2025-2026 eğitim yılı için hazırlık sınıfı ücretlerinin 2 milyon TL’ye yaklaşması öngörülürken, ara sınıflardaki sınırlı zamların yerine diğer gider kalemlerinde keskin artışlar yapılıyor. Yemek ve genel giderlerde yüzde 100’ü aşan fiyat artışları, velilerin tepkisini çekiyor. (EKONOMİ)

DÜNYA EKONOMİSİ

ABD’DE TARIM DIŞI İSTİHDAM BEKLENTİLERİ AŞTI

ABD'de kritik tarım dışı istihdam verisi aralık ayında 256 bin kişi artış gösterdi. Piyasada beklenti 155 bindi. Kasımdaki 227 bin kişilik artış verisi 212 bin kişiye revize edildi. İşsizliğin yüzde 4,2'de kalması bekleniyordu, işsizlik oranı yüzde 4,1'e geriledi. Ortalama saatlik kazançlar aralıkta yüzde 0,3'le beklentilere paralel artarken, yıllık bazda yüzde 3,9'la yüzde 4 olan beklentinin altında kaldı. Veri, ABD ekonomisinin canlı olduğunu, dolayısıyla Fed’in faiz indiriminde ağırdan alacağını gösteriyor.

ABD’DE KURUMSAL İFLASLAR SON 14 YILIN EN YÜKSEK SEVİYESİNDE

S&P Global Market Intelligence'ın verilerine göre, 2024 yılında en az 686 ABD şirketi iflas başvurusunda bulundu; bu rakam 2023'e göre yaklaşık yüzde 8 arttı ve 2010'daki 828 başvurudan bu yana herhangi bir yıldan daha yüksek. Geçen yılki diğer büyük iflaslar arasında gıda depolama üreticisi Tupperware, restoran zinciri Red Lobster, Spirit Airlines ve kozmetik perakendecisi Avon Products yer aldı.

TRUMP, ABD TOPRAKLARINI GENİŞLETMEYE ÇALIŞIYOR

Trump, düzenlediği bir basın toplantısında son haftalarda dile getirdiği Panama ya da Grönland'a karşı askeri güç kullanmayacağına dair kamuoyunu temin edip edemeyeceği sorusuna, “Hayır, bu ikisi konusunda da sizi temin edemem ama şunu söyleyebilirim, ekonomik güvenlik için onlara ihtiyacımız var” dedi. Trump, açıklamasında, Kanada'nın ABD'nin 51. eyaleti olması gerektiği yönündeki açıklamalarını yineleyerek, "Biz onlardan daha fazlasına sahibiz ve onların hiçbir şeyine ihtiyacımız yok. Dolayısıyla neden Kanada'yı korumak için yılda 200 milyar dolar kaybediyoruz?" ifadesini kullanmıştı.

TRUDEAU: KANADA, ABD'NİN 51. EYALETİ OLMAYACAK

Kanada Başbakanı Trudeau, katıldığı programda kendisine "eyalet valisi" şeklinde hitap eden Trump'a cevap verdi. Trump'ın, Kanada'nın ABD'nin 51. eyaleti olması gerektiği yönündeki açıklamasına, "Bu olmayacak." diye karşılık veren Trudeau, iki ülke arasındaki asıl konunun gümrük vergileriyle ilgili düzenlemeler olduğunu savundu. Trudeau, şöyle konuştu: "Kanadalılar Kanadalı olmaktan büyük gurur duyuyor. Kendimizi en kolay tanımlama yollarımızdan biri de Amerikalı olmadığımızdır.”

FED ALTINI DURDURAMAYACAK

Fed geçtiğimiz ay faiz oranlarını 25 baz puan düşürdükten sonra 2025’te parasal genişlemenin daha yavaş hızlanacağı beklentileri güçleniyor. Bu temkinli yaklaşım, 29 Ocak’ta yapılacak bir sonraki Fed toplantısında faizlerde değişiklik görmeme ihtimalini yüzde 89’a çıkardı. Bu altın için kısa vadeli oynaklık anlamına gelirken, 2025 yılında ekonomik belirsizlik yaratan politikaların altına omuz vermeye devam etmesi bekleniyor. (EKONOMİ)

DOLAR METALLERE SERT AÇI YAPIYOR

Güçlenen dolar emtia fiyatlarını etkilemeye devam ediyor. Yılın ilk haftasında bakır ve alüminyum güçlü doların yarattığı baskıyla geriledi. Doların bu iki metal üzerinde yarattığı sert açının ilk çeyrek boyunca fiyatları biraz daha aşağı çekeceği tahmin ediliyor. (EKONOMİ)

ÇİNKONUN PERFORMANSI BOZULUYOR

Çinko piyasasında üretim artışı beklentisi, işin rengini bir anda değiştirdi. Geçtiğimiz yıl sıkışık arz nedeniyle yüzde 6 yükselip Londra Metal Borsası’nda (LME) en iyi performans gösteren endüstriyel metallerden çinko, 2025’e en kötübaşlangıç yapan temel metal oldu. (EKONOMİ)

ABD'DE OTOMOBİL SATIŞLARI SON BEŞ YILIN EN YÜKSEK SEVİYESİNDE

2024 yılında ABD yeni araç satışları, yenilenen stoklar, daha yüksek teşvikler ve hibrit araçlara yönelik artan taleple desteklenerek pandeminin en düşük seviyelerinden yükselmeye devam etti. Wards Intelligence'a göre, yeni araç satışları geçen yıl bir önceki yıla göre %2,2 artışla 15,9 milyona ulaştı. Bu 2019’dan bu yana en yüksek seviye oldu.

AVRUPA’DA EV LİDERLİĞİ İÇİN İNGİLTERE-ALMANYA YARIŞI

Otomobil üreticilerinin içten yanmalı araçlardan uzaklaşmayı teşvik etmek için tahmini 4,5 milyar sterlinlik indirime gitmesinin ardından İngiltere, 2024 yılında Avrupa'nın en büyük elektrikli araç (EV) pazarı olmak için Almanya ile yarışıyor.

ALMANYA’DA ŞİRKET İFLASLARI 15 YILIN EN YÜKSEĞİNE ULAŞTI

Avrupa ekonomisinin lokomotifi Almanya’da geçen yılın son çeyreğinde yaşanan şirket iflasları, küresel finansal krizin etkili olduğu 2009'dan bu yana en yüksek sayıya işaret etti. Halle Ekonomik Araştırma Enstitüsü’nün (IWH) araştırmasına göre 2024'ün dördüncüçeyreğinde 4.215 şirket iflas etti ve yaklaşık 38.000 istihdam etkilendi. İflaslar, bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 36 oranında artış kaydetti.

ÇİN MERKEZ BANKASI'NDAN TAHVİL ADIMI: YUAN 16 AYIN EN DÜŞÜĞÜNDE

Çin yuanı, Merkez Bankası'nın (PBOC) hazine tahvili alımlarını askıya alacağını açıklamasının ardından ilk başta yükselişe geçerek tahvil getirilerinde bir sıçramayı tetikledi, ancak daha sonra 16 ayın en düşük seviyelerine geriledi. Yuan, Eylül 2023'ten bu yana en zayıf seviyesi olan dolar başına 7,3324'e geriledi. Bazı analistler, PBOC'nin muhtemelen ABD-Çin getiri farkının açılmasından endişe duyduğunu ve tahvil alımını durdurma kararının para birimini savunma isteğini gösterdiğini söyledi. (CNBC-e)

NAVLUN, TEDARİK ENDİŞELERİYLE 2025'E YÜKSELİŞLE BAŞLADI

Asya'dan ABD'ye mal sevkiyatı için spot konteyner fiyatları, şirketlerin yüksek gümrük vergilerinden kaçınmak ve ülkenin deniz ticareti hacminin yaklaşık yarısından sorumlu limanları kapatmakla tehdit eden bir grev öncesinde stoklarını doldurmak istemeleri nedeniyle geçtiğimiz ay yükseldi. ABD kimyasal tanker navlun ücretleri ise bu hafta birkaç istisna dışında çoğu ticaret rotasında sabit kaldı.

KÜRESEL KONTEYNER NAVLUN FİYATLARI 4 AYIN EN YÜKSEĞİNE ÇIKTI

Küresel konteyner navlun fiyatları son 4 ayın en yüksek seviyesine ulaştı. Drewry’ın Dünya Konteyner Endeksi, 9 Ocak ile sona eren bir haftalık dönemde yüzde 2 arttı. Söz konusu haftada 40’lık konteynerin spot navlun fiyatlaması 3 bin 905 dolardan 3 bin 986 dolara çıktı. Böylece 12 Eylül tarihinde görülen 4 bin 168 doların ardından en yüksek navlun fiyatı görüldü. Endeks geçen yılın aynı haftasına göre yüzde 30 daha yukarıda. (CNBC-e)

DÜNYA 2024'TE İLK KEZ 1,5 DERECE KÜRESEL ISINMA HEDEFİNİ AŞTI

FT’nin haberine göre, dünya, geçen yıl ilk kez 1,5 derece ısınmayı aştı. Avrupa'nın Copernicus gözlem ajansı, sera gazı emisyonlarının yeni bir zirveye ulaşmasının ardından ortalama yüzey sıcaklıklarının sanayi öncesi seviyelerin 1,6 derecenin üzerine çıkmasıyla 2024'ün kayıtlardaki en sıcak yıl olduğunu doğruladı. Bu, ortalama sıcaklıkların 2015 Paris anlaşmasının sanayi öncesi dönemden bu yana ısınmayı 2 derecenin çok altında ve tercihen 1,5 derece ile sınırlama hedefini aştığı ilk takvim yılı oldu. (CNBC-e)

PİYASADA STERLİN KARAMSARLIĞI BÜYÜYOR

Küresel piyasalarda Donald Trump'ın açıklamaları doların diğer para birimlerine yönelik güçlü pozisyonunu korurken, sterlin tarafında daha karamsar bir pozisyonlanma dikkat çekiyor. Alım ve satım opsiyonları arasındaki farka işaret eden risk reversal aylıta eksi 1,50'nin altına kadar gevşedi. 2 hafta önce bu gösterge 0,56 ile alım opsiyonları tarafındaydı. Aynı gösterge üç aylık olarak bakıldığında ise eksi 1,71 olarak kaydedildi. Bu seviyeler son olarak Ocak 2023'te görülmüştü. (BLOOMBERG HT)

ŞİRKETLER

DÜNYANIN EN ETKİLİ ŞİRKETİ: BEKO

Ev teknolojileri şirketi Beko, dünyanın ilk sürdürülebilir iş ve liderlik dergisi Real Leaders’ın çevreye ve topluma en fazla katkı yapan şirketlere yer verdiği “2025 Top Impact Companies” listesinde 1’inci sırada yer aldı. Bu yıl yedincisi açıklanan ve 300’den fazla başvurunun değerlendirildiği listede 17’nci sıradan 1’inci sıraya tırmanan Beko, ödülünüşirket CEO’larının katılımıyla 3-4 Şubat 2025 tarihinde gerçekleşecek törende alacak.

WASHİNGTON POST’TA İŞTEN ÇIKARMALAR

Washington Post, gazetenin finansal sıkıntılarının görünümünden sonra iş bölümünden 100 çalışanını işten çıkardı. Finansal sıkıntılar, gazete sahibi Jeff Bezos’un Kamala Harris’in desteklenmesini engelleme kararına aboneler ve çalışanların isyan etmesiyle gerçekleşti. Bir gazete sözcüsü çıkarmaların yayın personelinin yüzde 4’üne denk geldiğini ancak haber odasının durumdan etkilenmediğini belirtti.

EXXON’UN KARINDA DÜŞÜŞ

Exxon Mobil, petrol fiyatlarının Exxon'un üretim bölümündeki kazançları yaklaşık 700 milyon dolar düşürdüğünü, rafinaj marjlarının ise üçüncü çeyreğe kıyasla karı 500 milyon dolar daha azalttığını açıkladı. Doğal gaz fiyatları yaklaşık 200 milyon dolar artarken kimyasal marjlar daraldı. Exxon 4’üncüçeyrek varlık satışlarından400 milyon dolar gelir elde edeceğini rapor etti.

CİTİGROUP, BRENT PETROLÜ FİYAT TAHMİNİNİ YÜKSELTTİ

Citigroup emtia analistleri, Brent ham petrol fiyatlarının ilk çeyrek görünümünü daha önceki 65 dolar/varil seviyesinden 71 dolar seviyesine yükseltti. Analistler yıl için aşağı yönlü fiyat görünümünü korurken, yukarı yönlü ilk çeyrek revizyonunun arkasında soğuk hava ve İran ihracatı üzerindeki "potansiyel olarak daha büyük jeopolitik etkilerin" olduğunu söylediler. (CNBC-e)

SOCAR, 7 MİLYAR DOLAR YATIRIMA HAZIRLANIYOR

Türkiye’nin en büyük doğrudan yatırımcısı unvanını elinde bulunduran SOCAR Türkiye, İzmir Aliağa’daki petrokimya tesislerinde kapasite artışına yönelik 7 milyar dolarlık yatırım planı açıkladı. CEO'su Elçin İbadov, etilen fabrikasının kapasitesini iki katına, polietilen/poliproilen tesisinin kapasitesini de üç katına çıkarma kararına vardıklarını söyledi. SOCAR, 17 yılda toplam 18,5 milyar dolar yatırım yaptı.

AKSA DOĞALGAZ, BURSA VE KAYSERİ GAZ HİSSELERİNİ ALIYOR

Aksa Doğalgaz’ın, SOCAR Türkiye bünyesinde faaliyet gösteren doğal gaz dağıtım şirketleri Bursagaz ve Kayserigaz’ı satın almasına yönelik yürütülen sözleşme süreçleri tamamlandı. Devir işleminin tamamlanmasının ardından her iki şirket de Aksa Doğalgaz çatısı altında hizmete devam edecek.

ÇELİK DEVLERİ, BİDEN YÖNETİMİNE DAVA AÇTI

Nippon Steel ve U.S. Steel, şirketlerin birleşmesine engel olduğu gerekçesiyle ABD hükümetine dava açtı. Şirketler, Joe Biden'ın süreci ulusal güvenlik bahanesiyle manipüle ettiğini ve Amerikan çelik endüstrisine zarar verdiğini iddia etti.

TESLA, ÇİN'DE EN UZUN MENZİLLİ YENİ MODEL Y'Yİ TANITTI

Tesla, ilk etapta Çin ve diğer Asya-Pasifik pazarlarına yönelik üretilen yeni görünümlü Model Y'yi tanıttı. Launch Series adı altında iki versiyonla satışa sunulan yeni Tesla Model Y teslimatlarının Çin ve Uzakdoğu ülkelerinde, Mart ayında olacak. Aracın uzun menzilli versiyonun 719 km'ye kadar menzili olacak. Tesla, yeni modelin şimdiye kadar ki en uzun menzilli Model Y olduğunu belirtiyor.

“KFC VE PİZZA HUT, TÜRKİYE RESTORANLARINI KAPATIYOR”

Türkiye'deki 283 Kentucky Fried Chicken ve 254 Pizza Hut restoranı kapanıyor. Şirketlerden resmi bir açıklama gelmedi. Ancak konuyu duyuran Gazeteci Murat Muratoğlu’nun verdiği bilgiye göre, ekonomik sıkıntılar işletmeleri maliyet düşürmeye yöneltiyor. Bu kalite standartlarının ikinci plana atılmasına yol açıyor. Kapanma kararının arkasındaki neden bu.