Demokrasi erirken ekonomi... Altında güçlü rekor beklentisi

Kısa Dalga - Haftanın ekonomik gelişmelerini öğrenmek ve gelecek için sağlıklı öngörüler yapabilmeniz için İbrahim Ekinci'nin hazırladığı haftalık ekonomi bülteni Marjinal Fayda'da ekonomideki genel manzara, piyasalardaki gelişmeler, dünyadan ve şirketlerden haberler var.

PODCASTİ DİNLEMEK İÇİN OYNAT'A TIKLAYIN...

GENEL DURUM

IMF’nin Dünya Ekonomik Görünüm Raporu'na göre, küresel ekonomik büyümenin bu yıl ve gelecek yıl tarihsel ortalamanın altında kalacağı öngörülüyor. Türkiye ekonomisinin ise bu yıl yüzde 2,6 ve gelecek yıl yüzde 3,2 büyüyeceği tahmin ediliyor. IMF’nin bir önceki tahmininde Türkiye ekonomisi için büyüme tahmini %2,7’ydi. Deutsche Bank, 2025’te Türkiye’de ekonominin potansiyelinin altında faaliyet göstereceğini ancak derin resesyon olasılığı olmadığını açıkladı. Bankanın büyüme beklentisi bu yıl için %2,8 düzeyinde.

Manşet enflasyonda ocak ayında da ağırlıkla baz etkisiyle düşüş bekleniyor. Yüksek kamu zamlarının etkisiyle ocakta yüzde 5 civarında aylık enflasyon bekleniyor. Fakat geçen yılın ocak ayında enflasyon (yüzde 6,7) daha yüksek olduğu için baz etkisi çalışacak ve manşet enflasyon %44 altına düşebilecek. Önümüzdeki aylarda da düşüşler devam edecek. Ancak, kamunun keyfi ve siyasi harcamalarının terkedilmesi başta olmak üzere maliye politikası ve yapısal reformlar devreye girmezse enflasyonda hedeflerin tutturulması zor görünüyor.

Dezenflasyon programında en önemli risk artan siyasi gerginliktir. Muhalif belediyelere baskı operasyonları, kayyım atamaları devam ediyor. Son operasyon CHP’li Beşiktaş Belediyesi’ne oldu. Başkan Rıza Akpolat tutuklandı. Erdoğan’ın açıklamaları (“Turpun büyüğü heybede”) hükümetin siyaset alanını kendi lehine tanzim için operasyonların devam edeceğini düşündürüyor. Birçok siyasi analist, sürecin, demokrasinin tamamen rafa kaldırılması seviyesine evrildiği yönünde.

Bir AKP klasiği olarak her kriz ve sıkıntılı dönemde gündeme gelen “konut seferberliği” yine gündemde. İlk işareti Bakan Şimşek vermişti. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın da partili vekillerle toplantısında deprem konutları biter bitmez yeni bir sosyal konut seferberliği başlatılacağını söylediği belirtildi.

ABD'de toptan enflasyon aralık ayında beklenmedik bir düşüş yaşadı. ÜFE yıllık yüzde 3,3 arttı. Aylık artış Kasım'daki yüzde 0,4 seviyesinden yüzde 0,2'ye geriledi. Beklenti yüzde 0,4’tü. Rakam, fiyat baskılarına yönelik endişelerin de azalmasını sağlayacak bir gelişme olarak yorumlandı. Yıllık artış, çekirdek ÜFE'de yüzde 3,5 düzeyinde oldu. Beklenti % 3,8’di. Açıklanan ÜFE verilerinin ardından hazine tahvillerinin faizleri düştü ve S&P 500 endeks vadeli işlemleri yükselirken dolar geriledi.

Bu hafta TCMB PPK faiz kararı verecek. Piyasalar düşüreceği beklentisini satın almış durumda ama aslı Trump’ın göreve başlamasıyla birlikte imzalanacak kararnamelerin dünya piyasalarında etkili olması bekleniyor.

PİYASALAR

BORSA: BIST 100 endeksi, en düşük 9.659,51 puanı ve en yüksek 9.989,36 puanı gördükten sonra haftayı, önceki hafta kapanışının yüzde 0,68 üstünde 9.977,94 puandan tamamladı. Yükselişte yabancı alımı etkili oldu.

Ne olur? Önümüzdeki hafta destek 9.850, direnç ise 10 bin seviyesinde. Borsada PPK faiz indirim beklentisi satın alındı denilebilir. Trump kararlarının etkili olması beklenir.

ALTIN: Kapalıçarşı'da işlem gören 24 ayar külçe altının gram satış fiyatı bu hafta yüzde 1,21 artışla 3 bin 97 liraya, cumhuriyet altınının satış fiyatı da yüzde 1,20 yükselişle 21 bin liraya çıktı. Geçen hafta sonu 5 bin 126 lira olan çeyrek altının satış fiyatı yüzde 1,19 artarak 5 bin 187 liraya yükseldi. Ons altın geçen hafta 2.656,87 ila 2.724,74 arasında dalgalandı. Haftayı %0,38 kazançla kapattı.

Ne olur? UBS analistlerine göre, jeopolitik gerginlikler, diğer riskler ve belirsizliklerin altın fiyatlarını bu yıl yine rekora taşıyacağı görüşünde.

DÖVİZ: Bu hafta ABD doları yüzde 0,45 değer kazanarak 35,5700 liraya, Euro yüzde 0,60 artışla 36,5500 liraya çıktı.

Ne olur? Piyasa katılımcıları anketine göre bu yıl sonunda dolar kuru 43,03 TL seviyesinde bekleniyor. Bu seviye enflasyon kadar (%21) artış beklentisini yansıtıyor.

FAİZ: 10 Ocak ile biten hafta itibariyle 3 ay vadeli TL mevduatın bileşik faizi %56,87’den 55,63’e geriledi. Ticari büyük bankalarda f ay vadede % 44- 46 arasında, 3 ay vadede % 41-43 arasında, 6 ay vadede %35-40 arasında, 1 yıl vadede ise %30-33 arasında faiz var. Enflasyon düşecek beklentisi ile vade uzadıkça faizler de düşüyor.

Kredi tarafında ise ihtiyaç, taşıt, ticari ve tüketici kredilerinde birkaç puanlık düşüşler var. Konut kredisinde ise geçen hafta %40,71 düzeyinde olan faizler %40,87’ye çıktı.

Ne olur? MB PPK önümüzdeki hafta faiz kararı verecek. Beklenti yine 2.5 puan düşüreceği yönünde. Piyasa faizleri de düşüş eğiliminde olacak. Ancak TL varlıklar TÜİK enflasyonuna göre hala kazanç vaad ediyor.

Reel kazanç düşmekle birlikte, özellikle kısa vadeli mevduatlara yüzde 40 üstü faizler var. BofA, Euro – dolar sepetine karşı TL tavsiye etti. Bankanın ekonomistleri 2025 yıl sonu için politika faizinin %30, enflasyonun %25’e gerileyeceği görüşünde. BBVA açıklamasında ise "TCMB'nin aralık ayında beklenenden daha cesur bir faiz indirimine gitmesinin ardından, reel faiz oranları yıl boyunca beklentilerimizin altında kalabilir" denildi.

YATIRIM FONLARI: Yatırım fonları bu hafta yüzde 0,03 değer kaybederken, emeklilik fonları yüzde 0,14 değer kazandı. Kategorilerine göre bakıldığında, yatırım fonları arasında en çok kazandıranlar yüzde 1,68 ile "kıymetli maden" fonları oldu.

KRİPTOLAR İÇİN YENİ DÖNEM BAŞLIYOR: POLİTİKA ÖNCELİĞİ OLACAK

ABD yasalarına göre, dijital varlıkların banka bilançolarında yükümlülük (borç) olarak muhasebeleştirilmesi zorunlu. Bugün göreve başlayacak olan Trump'ın ilk iş gününde bu yasayı yürürlükten kaldırması bekleniyor. Trump ayrıca kripto parayı politika önceliği haline getirecek ve sektör temsilcilerine yönetiminde söz hakkı tanıyacak bir başkanlık kararnamesi yayımlamayı planlıyor. Bloomberg'in haberine göre, bu kararname kripto parayı ulusal bir öncelik veya stratejik bir hedef olarak tanımlayacak ve devlet kurumlarını sektörle iş birliği yapmaya yönlendirecek. ABD'nin ulusal bir bitcoin rezervi oluşturulacak.

NELER OLDU?

YURT DIŞINDAN GAYRİMENKUL ALIMI 2 MİLYAR DOLARI AŞTI

2024’te gelen yatırımlar açısından görünümde bazı iyileşme işaretleri olsa da Türklerin yurt dışında gayrimenkul alımlarındaki son iki yıllık sıçrama toplam tutarları aşağı çekiyor. Türkiye’nin yurt dışından gayrimenkul alımı 2024 Ekim ayı itibariyle yıllıklandırılmış bazda 2 milyar doları geçti. Kasımda da 2 milyar 80 milyon TL düzeyine ulaştı. Kasım itibariyle hiçbir netleştirme yapılmadan bakıldığında giden yatırım, gelen yatırımdan daha yüksek oldu. (EKONOMİ)

KONUT FİYATLARI 2024 YILINDA REELDE DÜŞTÜ

TCMB Konut Fiyat Endeksi (KFE) Aralık 2024 verilerini açıkladı. KFE 2024 yılı aralık ayında bir önceki aya göre yüzde 2,0 oranında arttı. Yıllık nominal yüzde 29,4 artarken, enflasyona göre reel olarak yüzde 10,4 azaldı. KFE, 2024 yılı aralık ayında bir önceki aya göre İstanbul’da yüzde 2,1, Ankara’da 2,0 ve İzmir’de 0,4 oranlarında artış gözlenmiştir. Endeks değerleri bir önceki yılın aynı ayına göre, İstanbul, Ankara ve İzmir’de sırasıyla yüzde 26,3, 34,4 ve 25,2 oranlarında artış gösterdi.

KÖPRÜ VE OTOYOLLARA ASTRONOMİK ZAM

Bu yıl enflasyon hedefi %21 olmasına karşın, ücret zamlarında bu hedef gözetilmesine karşın kamu mal ve hizmetlerinde YDO oranında (%43,93) artışa gidildi. Sigara, alkollü içkiler, akaryakıt fiyatlarında artışlar oldu. Son olarak kamu ve YİD’le yapılan garantili köprü ve otoyollara yüzde 43,75 – 45 arası zamlandı. Gebze’den Osmangazi Köprüsü’nden otoyol ile İzmir’e gitmek uçakla gitmekten 3 kat daha hale geldi.

YÜKSEK HIZLI TREN BİLETİ THY’YE RAKİP OLDU, AJET VE PEGASUS’U SOLLADI

Köprü, otoyol, tünel ve demiryolu hatlarında son zamla birlikte Ankara – İstanbul arası Yüksek Hızlı Tren (YHT) ücreti THY ile uçmakla eş fiyatlara ulaştı. Diğer iki yerli havayolu fiyatlarını geçti. Son zamla YHT bileti %44.4 artışla 780 TL’ye ulaştı. Bu fiyat THY’nin uçak biletine yakın, diğer iki şirketin bilet fiyatından daha yüksek oldu. (EKONOMİ)

ENFLASYON TAHMİNİ GERİLEDİ, DOLAR BEKLENTİSİ YÜKSELDİ

TCMB Piyasa Katılımcıları Anketi'nde katılımcıların cari yıl sonu tüketici enflasyonu (TÜFE) beklentisi bu anket döneminde %27,05 oldu. 12 ay sonrası TÜFE beklentisi bir önceki anket döneminde %27,07 iken, bu anket döneminde %25,38 oldu. Ankette 2025 yıl sonu dolar/TL tahmini 35,3'ten 43,02'ye yükseldi. 12 ay sonrası dolar/TL öngörüsü ise 43,22'den 43,81'e çıktı. Büyüme tahmini yüzde 3,1 olurken, gelecek yıla ilişkin büyüme öngörüsü ise yüzde 3,1'den yüzde 3,9'a çıktı. Ankette 3 ay sonrası için politika faizi tahmini yüzde 43,50'den yüzde 40,91'e indi.

KARAHAN: BU YIL ENFLASYON %25 CİVARINDA BİTER

TCMB’nin resmi 2025 enflasyon hedefi %21. Ancak Başkan Fatih Karahan, Edirne Ticaret Odası’nda yaptığı konuşmada enflasyonu yıl sonunda %25 civarına, 2026 yılında ise 10’lu rakamlara düşürmeyi hedeflediklerini söyledi. Karahan, taleplerdeki dengelenmenin fiyatlardaki baskıyı azalttığını, MB rezervlerinin arttığını, şartlar uygun olduğu sürece faizlerin düşeceğini kaydetti. (EKONOMİ)

KISA VADELİ DIŞ BORÇ 232,7 MİLYAR DOLAR OLDU

Türkiye’nin Kısa Vadeli Dış Borç (KVDB) stoku, bir önceki aya göre %0,8 oranında azalarak Kasım ayı itibarıyla 178,8 milyar ABD dolarına geriledi. Orijinal vadesine bakılmaksızın vadesine 1 yıl veya daha az kalmış borçları gösteren kalan vadeye göre KVDB stoku da %1,4 oranında azalışla 232,7 milyar ABD doları olarak gerçekleşti. Özel sektörün yurt dışından sağladığı toplam kredi borcu, geçen yıl kasım ayında bir önceki aya göre 797 milyon dolar azalarak 175,7 milyar dolar oldu.

MERKEZ BANKASI TOPLAM REZERVLERİ 160 MİLYAR DOLARI GEÇTİ

TCMB toplam rezervleri, 10 Ocak haftasında bir önceki haftaya göre 2 milyar 514 milyon dolar artışla 160 milyar 447 milyon dolara çıktı. TCMB net uluslararası rezervleri de 2.3 milyar dolar arttı. Swap hariç net rezervler ise 46.7 milyar dolardan 55 milyar dolara yükseldi.

YABANCIDAN GÜÇLÜ TAHVİL ALIMI

Yurt dışında yerleşik kişiler geçen hafta net 211.8 milyon dolarlık hisse senedi satarken 460.5 milyon dolarlık DİBS aldı. Yurt dışında yerleşik kişilerin 3 Ocak itibarıyla 34 milyar 1 milyon dolar olan hisse senedi stoku, 10 Ocak haftasında 33 milyar 569,3 milyon dolara geriledi. Aynı dönemde yurt dışında yerleşik kişilerin DİBS stoku da 17 milyar 908,8 milyon dolardan 18 milyar 603,7 milyon dolara ve ÖST stokları 361,8 milyon dolardan 442,5 milyon dolara yükseldi.

DTH’LARDA 1.19 MİLYAR DOLARLIK DÜŞÜŞ

Merkez Bankası verileri yurtiçi yerleşiklerin döviz mevduatında geçen hafta düşüş olduğunu gösterdi. Verilere göre parite etkisinden arındırılmış olarak döviz mevduatı 1.19 milyar dolar azaldı, gerçek kişilerde pariteden arındırılmış olarak 465 milyon dolar, tüzel kişilerde ise 718 milyon dolar düşüş yaşandı.

DOLAR ENDEKSİ İKİ YILIN ZİRVE SEVİYESİNDE

ABD'den gelen güçlü istihdam verilerinin ardından yatırımcıların Fed'in daha fazla faiz indirimi beklentilerini aşağı çekmesiyle dolar, dün başlıca para birimleri karşısında iki yılın en yüksek seviyesine ulaştı. 1,211 dolara gerileyen pound, G10 ülkeleri içinde dolar karşısında en fazla değer yitiren para birimi oldu. Dolar endeksi, dünkü hareketle birlikte Kasım 2022’den bu yana ilk kez 110 bandını aşarken, Euro/dolar paritesi de 1,02 doların altına geldi.

CARİ DENGE KASIMDA AÇIĞA DÖNDÜ

Cari işlemler hesabı, beş ayın ardından kasımda açık verdi. Kasım ayı cari açığı 2,87 milyar dolar seviyesinde gerçekleşirken, 11 aylık açık yüzde 85 daralmayla 5,6 milyar dolara geriledi. Cari açıkta, dış ticaret açığında artışla birlikte sezon kaynaklı turizm gelirlerindeki azalma etkili oldu. Kasım’da 582 milyon dolar net sermaye girişi kaydedildi. Portföy yatırımlarında da 1,2 milyar dolarla son 4 ayın en yüksek net sermaye girişi gerçekleşti.

LİRALAŞMA, 8 YILIN ZİRVESİNE YÜKSELDİ

Geleneksel para politikasına dönüş öncesinde en büyük risklerden yurtiçi yerleşiklerin dolarizasyon riski artık geride kalmış görünüyor. TL’nin reel olarak yüzde 21 değer kazandığı 2024 sonrasında BDDK verilerine göre standart TL mevduatın payı yüzde 60’a dayanarak 8 yılın zirvesine yükseldi.

TL, REEL OLARAK %21 DEĞER KAZANDI

MB verilerine göre TÜFE bazlı reel efektif döviz kuru Aralık 2024’te kasıma göre yüzde 0,1 arttı ve yüzde 67,21 seviyesine yükseldi. Bu, Şubat 2021’den bu yana görülen en yüksek seviyeye işaret ediyor. Böylece 2024 yılının tamamında Türk Lirası reel olarak yüzde 20,9 değer kazandı. Dolar/TL ise geçen yıl yüzde 19 yükseldi ve yükselişi tüketici enflasyonunun altında kaldı. Bu yıl ise ekonomistler dolar/TL’de her şey yolunda giderse yaklaşık yüzde 10 seviyesinde yükseliş bekliyor. 2025 sonu dolar/TL tahminleri de 41-44 seviyeleri arasında değişiyor. (EKONOMİ)

MB’DEN TÜKETİM İTHALATINDA ALTIN VE MÜCEVHER ANALİZİ

Merkez'in Güncesi isimli blogda işlenmemiş altın ithalatına kota getirilmesi sonrası gelişmeler analiz edildi. Analizde, “İşlenmemiş altın ithalatı Ağustos 2023’te 12 aylık birikimli olarak 34 milyar dolar seviyesinden 2024 yılı kasım ayı itibarıyla yarı yarıya azalarak 17 milyar doların altına kadar geriledi. Mücevherat ithalatı ise 1,6 milyar dolar civarındayken, 4 kat artarak 6,4 milyar doları aştı. Tüketim malı ithalatı Ocak – Kasım 2024’te bir önceki yılın aynı dönemine kıyasla %13,1 artarken bu artışın 9,2 yüzde puanlık kısmı mücevherattan kaynaklandı. Tüketim malı ithalatında gözlenen artışın genele yayılmış bir durum olmadığı görülüyor” denildi.

EMEKLİ AYLIĞINDA ARTIŞ İÇİN YASA DEĞİŞİKLİĞİ 28 OCAK’A KALDI

En düşük emekli aylığının 12 bin 500 TL’den yüzde 15,75 oranında artışla 14 bin 469TL’ye çıkarılmasını öngören yasa teklifi Meclis Plan Bütçe Komisyonu’nda kabul edildi. Ancak, Meclisin 28 Ocak Salı gününe kadar çalışmalarına ara vermesi nedeniyle teklifin yasalaşması ocak ayının son haftasına kaldı. 3.8 milyon emekliyi ilgilendiren yasal düzenlemenin ocak ayının son haftasına kalması nedeniyle emeklilere bu ay için ödenmesi gereken bin 969 TL’lik fark ödemesi de şubat ayında yapılacak.

SURİYE SINIRINDA TIR KUYRUĞU 6 KM’Yİ AŞTI

Suriye’deki yeni rejimin uyumlaştırma kapsamında Türkiye’den ithalata %300 – 400 oranlarda vergi artışına gitmesiyle ortaya çıkan sorun derinleşirken, bölge ihracatçıları acil çözüm bekliyor. Güneydoğu Anadolu Hububat Bakliyat İhracatçıları Birliği Başkanı Celal Kadooğlu, sınır kapılarında 3 bin 250 civarında TIR ve kamyonun beklediğini ve araç kuyruğunun 6 kilometreyi aştığını söyledi. Ticaret Bakanlığı, Suriye tarafıyla konuyla ilgili bir toplantı yapılacağını açıkladı. (EKONOMİ)

“DEZENFLASYON İÇİN ARZ YÖNLÜ TEDBİRLER DE ALACAĞIZ”

Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, Londra’da, Bank of America’nın düzenlediği Türkiye Konferansı’na katıldı. Burada Türkiye ekonomisinin genel görünümüne dair kapsamlı bir sunum yapan Şimşek, dezenflasyonu sadece talep yönlü politikalarla değil, gıda, konut ve enerji gibi birçok alanda arz yönlü tedbirlerle de destekleyeceklerini ve bu alandaki reformlara hız kazandıracaklarını belirtti.

“ENFLASYON, HÂLÂ ÖNEMLİ RİSK”

Dünya Bankası kuruluşu IFC’nin Türkiye ve Orta Asya Direktörü Wiebke Schloemer, Haziran 2023’ten bu yana uygulanan politikalarla Türkiye’de makroekonomik kırılganlıklara ilişkin risk algısında iyileşme yaşanmakla birlikte, enflasyonun özellikle yatırımcılar açısından hâlâ önemli risk olarak görüldüğünü söyledi. Yatırımcı güveni açısından ise öngörülebilirliğin önemine dikkat çeken Schloemer, sık değişen politika uygulamalarının güveni sarstığını kaydetti.

TÜRKİYE, ÇİNLİ EV’YE ADRES OLABİLİR

Gartner'ın raporuna göre, Avrupa ve Kuzey Amerika’da birçok otomobil fabrikası, bu yıl kapanma veya satılma riskiyle karşı karşıya… Otomobil üreticilerinin emisyon hedefleri ve gümrük vergileri gibi sorunlar nedeniyle 2025 yılında iki kıtada üretim kapasitesini azaltacağına işaret edilen raporda, Çinli markaların ticaret engellerini aşmak için fabrika satın alabileceği ya da daha düşük maliyetli Avrupa ülkeleri ile Fas ve Türkiye gibi ticaret ortaklarında yeni fabrikalar kurabileceği belirtildi. (EKONOMİ)

TİCARİ KREDİDE UZUN VADEDE FAİZ ORANI %40’IN ALTINA İNDİ

MB’nin politika faiz indirimi sonrası kredi faizlerinde beklenen hareketlenme uzun vadeli TL ticari kredide gerçekleşti. Üç bankacılık kaynağının verdiği bilgiye göre 24 ay ve üzeri vadelerde TL cinsi ticari kredi oranı %36’ya kadar indi. Böylece 16 ayın ardından TL ticari kredilerde uzun vadede kredi faizi yüzde 40’ın altına inmiş oldu.

KONUT VE TAŞIT KREDİSİ SERİ İNDİRİMİ BEKLİYOR

Son bir yılda enflasyondan arındırıldığında konut kredilerinde %19, taşıt kredilerinde de %46 olarak reel daralma yaşandı. Yılın son 2 ayında konut piyasasında gözlenen hareketlilik ise henüz kredilere yansımadı. Halen piyasada en düşük konut kredi faizi yüzde 2,79 seviyesinde. Bankacılık kaynakları, Ocak ayı PPK toplantısında olası faiz indirimi sonrası, konut kredi faizinin de ‘2,5 altına gerileyebileceğine işaret etti. Taşıt kredi faizinde ise etkinin daha gecikmeli görülmesi bekleniyor. (EKONOMİ)

2024 BÜTÇESİ 2 TRİLYON 106 MİLYAR AÇIKLA KAPANDI

Merkezi yönetim bütçesi, aralıkta (767 milyar TL’nin 2025 yılında harcanmak üzere emanete alınmasının etkisiyle) 829,2 milyar lira açık verdi ve yılın tamamındaki açık yüzde 52,6 artarak 2 triyon 106 milyar liraya yükseldi. 1 trilyon 270,5 milyar lira seviyesinde gerçekleşen faiz giderleri ise yıllık bazda yüzde 88,3 artış kaydetti. Prof. Dr. Hakan Kara, “Nakit ve tahakkuk bazlı farklılaşma nedeniyle maliye politikasını okumak epey zorlaştı. Şeffaflığı azaltıyor. Enflasyon hedefinin %33 olarak belirlendiği bir yılda faiz dışı kamu harcamaları %63 artmış. Sonra soruyorlar vatandaş neden enflasyon hedeflerine inanmıyor diye. İşte bu yüzden inanmıyor” dedi.

4 KAMU KURULUŞUNUN GÖREV ZARARI 405 MİLYAR LİRA

Merkezi Yönetimin bütçesinde açığın yaklaşık %20’si görev zararlarından kaynaklanıyor. Ekonomist İnan Mutlu’nun tespitlerine göre 2024 yılında EÜAŞ’a 213,7 milyar, BOTAŞ’a 66 milyar, Ziraat Bankası’na 87,6 milyar, Halk Bankası’na ise 37,6 milyar lira görev zararı ödendi. Yine Ekonomist Ömer Rıfat Gencal’ın hesabına göre 2006 – 2022 arasında toplamı 164,5 milyar lira olan görev zararları, 2023 – 2024 döneminde, 718,1 milyar lirayı buldu.

YABANCI 2024’ÜN TAMAMINDA NET 3 MİLYAR DOLARLIK HİSSE SATTI

Borsa İstanbul'da yabancı yatırımcı aralıkta net 17.4 milyon dolar hisse alımı yaparken, 2024 yılının tamamında net 3 milyar dolarlık hisse sattı. Yabancıların toplam işlem hacmi, 43 milyar 908 milyon 747 bin 355 dolar olarak belirlendi. Yabancılar aynı ayda 91 milyon 189 bin 43 dolar tutarında yapılandırılmış ürün ve fon alırken, 101 milyon 997 bin 532 dolar satım yaptı. 2024 yılının tamamında yabancı yatırımcılar net satış pozisyonunda oldu.

BİRLEŞME VE SATIN ALMALAR 2024’TE YENİDEN HAREKETLENDİ

Deloitte Türkiye’nin raporuna göre, birleşme ve satın almalar, 2024’te hareketlendi. 2024 yılında işlem sayısı yüzde 5 artarak 422’ye, işlem hacmi de yüzde 6 artışla 8,5 milyar dolara yükseldi. 2024 yılının en büyük işlemi, “hepsiburada”- nın 1,1 milyar dolara “kaspi.kz”-ye satılması oldu. Yabancı yatırımcı işlemi azaldı. Kuluçka yatırımların yoğunluğunda da yavaşlama gözlenirken, girişim sermayesi ve melek yatırımcılar, 208 işlemde 875 milyon dolar tutarında yatırım gerçekleştirdi.

İHRACATA YEŞİL PASAPORT KAPSAMI GENİŞLETİLİYOR

Ticaret Bakanı Ömer Bolat, ihracatçılara geçen yıl verilen 8 bin 562 yeşil pasaportla birlikte sayının 27 bini aştığını, bu yıl da 8 bin 500 yeni yeşil pasaport vermeyi planladıklarını söyledi. “2025 Yılı İhracat Eylem Planı”nı açıklayan Bolat, 77 maddeden 40’ının mal ve hizmet ihracatına yönelik faaliyetlerden oluştuğunu, ihracatın finansmanına yönelik de 18 eylem başlığının bulunduğunu belirtti. (EKONOMİ)

YENİ SİPARİŞ SORUNU YAŞAYAN GEMİ İNŞADA KRİZ DERİNLEŞİYOR

Tersaneler, 2024’ü ihracatta daralmayla kapattı. Sektörde yaşanan daralmada, artan maliyetler ve finansmana erişimde yaşanan zorluklar nedeniyle siparişlerin rakip ülkelere kayması etkili oldu. Önceki yıllardan devam eden sözleşmelerin etkisiyle 2024’te yıllık daralma yüzde 1,4’le sınırlı kaldı ancak asıl endişe 2025 yılından… Yeni sipariş almakta zorlandıklarını belirten GYHİB Başkanı Cem Seven, bu yıl ihracatta yüzde 16 civarında daralma öngördüklerini söyledi. (EKONOMİ)

İSTANBUL'DA TOPLU ULAŞIMA YÜZDE 35 ZAM YAPILDI

İBB Ulaşım Koordinasyon Merkezi, toplu ulaşım ücretlerine %35 zam yaptı. Yeni tarife ücretlerinin 18 Ocak’ta yürürlüğe girmesi bekleniyor. Tam bilet ücreti 20 liradan 27 TL’ye yükseldi. Taksilerde taksimetre açılış ücreti yüzde 40 zamla 30 liradan 42’ye, sarı taksi indi-bindi ücreti ise yüzde 35 zamla 100 liradan 135’e yükseldi.

ŞİRKETLERE TMSF'DEN KAYYIM, YENİ TORBADA

Muhalefet partilerinin Anayasa’ya aykırılık ve ticari faaliyetler üzerinde risk oluşturduğu eleştirileri nedeniyle 9. Yargı Paketi’nden çıkartılan TMSF’nin şirketlere kayyım olarak atanmasına ilişkin düzenleme, AK Parti’nin TBMM’ye sunduğu torba yasa teklifiyle yeniden getirildi. TCK’nın “Suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama”, “Terörizmin Finansmanının Önlenmesi Hakkında Kanun’un “Terörizmin finansmanı” başlıklarındaki suçların işlendiği konusunda kuvvetli şüphe halinde şirketlere ve varlıklarına TMSF 5 yıl süreyle kayyım olarak atanabilecek.

FİLİSTİN’E İHRACATTA ULTRA REKOR

Türkiye’nin Filistin’e ihracatı geçen yıl yüzde 521 artarak 758 milyon dolara ulaştı. Filistin, geçen yıl ayrıca 500 milyon dolar ve üzeri ihracatın yapıldığı ülkeler içinde, oransal olarak en yüksek artışın yaşandığı ülke oldu. Türkiye’nin yasak uyguladığı İsrail’e ihracat ise yüzde 72 azalarak 1,4 milyar dolara geriledi. Filistin’e ihracatta tutar olarak ilk sırayı yüzde 11.110 artışla 137 milyon doları aşan çelik ürünleri aldı. (EKONOMİ)

CİRO ENDEKSİNDE YILLIK ARTIŞ %42,4

TÜİK verilerine göre mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış toplam ciro endeksi, Kasım 2024’te aylık bazda yüzde 2,6 arttı. Takvim etkisinden arındırılmış sanayi, inşaat, ticaret ve hizmet sektörleri toplam ciro endeksi, aynı ayda yıllık bazda yüzde 42,4 artış gösterdi.

TİCARET SATIŞ HACMİ YILLIK ARTIŞI YÜZDE 8,7 OLDU

Kasım 2024 ticaret satış hacmi bir önceki aya kıyasla yüzde 0,9 arttı. Bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 8,7 artış gösterdi. Aynı dönemde motorlu kara taşıtları ve motosikletlerin toptan ve perakende ticareti ile onarımı için satış hacmi yüzde 10,2, toptan ticaret satış hacmi yüzde 5,3 ve perakende ticaret satış hacmi yüzde 16,4 yükseldi.

OTOMOTİVDE YERLİ SANAYİ ALARM VERİYOR

Türkiye otomotiv sanayisinin rekabet gücü hızla aşınıyor. OSD Başkanı Cengiz Eroldu, artan maliyetlerin üretimin rakip ülkelere kayma riskini artırdığını belirtti. TAYSAD Başkanı Albert Saydam da Türkiye’nin üretim maliyetleri açısından Viyana’ya kadar olan bölgede en pahalı ülke haline geldiğini dile getirerek, “Yeni siparişlerde yüzde 75 düşüş var” dedi. (EKONOMİ)

TÜSİAD’DAN 'KAMUDA HARCAMA REFORMU' ÇAĞRISI

Ekonomik Araştırma Forumu’nun seminerinde konuşan TÜSİAD Yönetim Kurulu Başkanı Orhan Turan, enflasyonda zorlu sürecin şimdi başladığını, para politikasının uyumlu bir mali politika ve yapısal reformlarla desteklenmesi gerektiğini söyledi. Turan, “Ekonominin etkin işleyişine katkısı olmayan kamu harcama kalemlerinde ciddi tasarrufa gidilmesi, ekonominin etkin işleyişine destek verecek olan eğitim, teknoloji, üretimin yeniden yapılandırılması gibi alanlarda kamu kaynaklarının artırılması ve sosyal devlet sorumluluğunun doğrudan, açık ve şeffaf uygulanan bir sosyal politika ile yerine getirilmesi gerekir” dedi. (CNBC-e)

ABD’NİN YENİ YAPTIRIM KARARNAMESİNDE, TÜRKİYE ÇIKARILDI

Türkiye'ye 2019 yılındaki Barış Pınarı Harekatı'nın ardından yaptırım öngören kararnamesini Suriye'deki güncel duruma göre revize eden ABD Başkanı Joe Biden, yeni başkanlık kararnamesiyle önceki metinde yer alan Türkiye ile ilgili tüm ifadeleri çıkardı. Biden, yeni başkanlık kararnamesinde 14 Ekim 2019'da dönemin başkanı Donald Trump'ın imzasıyla yayımlanan 13894 sayılı kararnameyi revize ederek önceki metinde yer alan Türkiye ile ilgili tüm ifadeleri çıkardı. (CNBC-e)

KAMUDA TROY KART KULLANMA ZORUNLULUĞU

Resmi Gazete'de yayımlanan genelge ile kamu ödemelerinin tamamen yerli ödeme sistemi ve kartlarıyla gerçekleştirilmesi zorunlu kılındı. Bu genelge, zaten son iki yıldır çok Mastercard ve Visa gibi yabancı alternatifleri karşısında hızlı büyüyen TROY pazar payını daha da hızlandırabilir. TROY'un kart sayısında pazar payı yüzde 12'ye çıktı. TROY'un işletmesi Bankalararsı Kart Merkezi'ne (BKM) ait. BKM’nin %51.01’i Merkez Bankası’nın. Kamu bankalarının da hisseleri var.

DEUTSCHE BANK, TÜRKİYE İÇİN ENFLASYON VE FAİZ TAHMİNİNİ YÜKSELTTİ

Deutsche Bank, 2025’te Türkiye’de ekonominin potansiyelinin altında faaliyet göstereceğini ancak derin resesyon olasılığı olmadığını açıkladı. Enflasyon ve faiz tahminlerini yükseltti. Bankanın büyüme beklentisi bu yıl için %2,8. Enflasyon beklentisi %28 (önceki %26), yıl sonu politika faizi seviyesi beklentisi %32,5 (önceki %30) olarak açıklandı.

TÜİK GÖSTERGELERİ

TÜİK verilerine göre hizmet üretim endeksi, 2024 yılının kasım ayında yıllık bazda yüzde 0,9 artarken aylık bazda yüzde 0,2 azalış kaydetti.

TÜİK, konuya ilişkin çalışmaları tamamlayarak, Kasım 2024’e ilişkin inşaat üretim endeksini açıkladı. Buna göre, inşaat üretimi geçen yıl kasımda yıllık bazda 10,8 artış kaydetti.

Sanayi, inşaat ve ticaret hizmet sektörleri toplamında ücretli çalışan sayısı Kasım 2024’te bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 2,9 artarak 15 milyon 301 bin 629 kişiden 15 milyon 741 bin 665 kişiye yükseldi.

Tarım ÜFE, Aralık 2024'te bir önceki aya göre yüzde 0,39 azalırken 2023'ün aynı ayına kıyasla yüzde 37,01 yükseldi. 12 aylık ortalamalara göre yüzde 46,9 arttı.

EBRD’NİN TÜRKİYE YATIRIMLARI REKOR SEVİYEDE

Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası’nın (EBRD) Türkiye yatırımları 2024’te 2.6 milyar Euro ile rekor seviyeye ulaştı. Böylece Türkiye, 5 yıldır üst üste bankanın en fazla yatırım yaptığı ülke oldu. EBRD Türkiye Genel Müdürü Elisabetta Falcetti, “2025’te de bu başarının üzerine yenilerini ekleyeceğimizden eminiz. EBRD, 15 yıldır Türkiye’de. Uzun vadeli yatırım görünümüne sahip olmamız için en önemli şey, istikrarlı bir yatırım ortamıdır” dedi. (EKONOMİ)

EVLENENE, ÇOCUK YAPANA DESTEK

Doğurganlık oranlarının düşmesi, Türkiye ekonomisinin en pozitif dinamiklerinden biri olan demografi fırsatının zayıflaması hükümeti harekete geçirmiş görünüyor. Cumhurbaşkanı Erdoğan, hem evlenmeyi hem de çocuk doğurmayı teşvik etmeye dönük yeni teşvikler açıkladı. Erdoğan, 2025 Aile Yılı kapsamında, “Aile ve Gençlik Fonu” ile evlenmek isteyen gençlere 48 ay vadeli, 2 yılı ödemesiz 150 bin lira faizsiz kredi desteği verileceğini açıkladı. Yeni doğacak ilk çocuk için tek seferlik doğum yardımını 5 bin liraya yükseltilirken ikinci çocuk için her ay 1500 lira, üçüncü ve sonraki çocuklar için de her ay 5000 lira çocuk yardımı yapılacak.

DÜNYA EKONOMİSİ

ÇİN EKONOMİSİ 4. ÇEYREKTE BÜYÜDÜ, 2024 YILI HEDEFİ TUTTURULDU

Çin, 2024 yılını yüzde 5 büyüme ile tamamlayarak hükümetin belirlediği yüzde 5 civarındaki yıllık büyüme hedefini yakaladı. Yılın son çeyreğinde Çin ekonomisi bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 5,4 büyüyerek, 2023’ün ikinci çeyreğinden bu yana en hızlı büyümesini kaydetti. Analistlerin yüzde 4,9 olarak öngördüğü büyüme tahmininin üzerine çıkan sonuçlar, dünyanın en büyük ikinci ekonomisinde beklentilerin üzerinde bir performans sergilendiğini ortaya koydu.

KANADA’DAN MİSİLLEME

Kanada, Başkan seçilen Donald Trump'ın Kanada mallarına kapsamlı gümrük vergileri getirmesi halinde ABD’ye olan enerji tedarikini kesmeyi ve misilleme gümrük vergilerini değerlendiriyor. 150 milyar Kanada doları değerindeki ABD üretimi mallara ilişkin ilk listeyi hazırlandı. Kanada, ABD'nin en büyük enerji tedarikçisi.

ABD, YAPAY ZEKA ÇİPLERİ İHRACATINA KISITLAMA GETİRDİ

ABD yönetimi, yapay zeka için kullanılan gelişmiş çiplerin ihracatına kısıtlama getirdi. Beyaz Saray'dan yapılan açıklamada, yapay zekanın hem güvenlik hem de ekonomik güç açısından hızla merkezi bir hale geldiğine işaret edildi. Açıklamada, 18 müttefik ve ortak ülkeye yönelik çip satışlarına herhangi bir kısıtlama uygulanmayacağı bildirildi. Türkiye ve bazı AB ülkeleri kısıtlama kapsamındaki ülkeler içinde yer aldı. AB yönetimi, karara tepki gösterdi.

ABD TAHVİL FAİZLERİNDE TRUMP ETKİSİ

Prof. Dr. Selva Demiralp, “ABD tahvil faizlerini artıran birkaç sebep var” diyerek son yükselişi şöyle değerlendirdi: 1) Trump'ın ekonomik politikalarının (tarifeler ve göçmen politikası) yarattığı enflasyonist etki, 2) Enflasyonist etkiye tepki olarak Fed'in daha sıkı bir duruşa geçeceği beklentisi, 3) Trump politikalarının belirsizliğinin getirdiği risk primi. Buna karşılık enflasyon görünümü şimdilik Fed'i alarma geçirecek bir noktada değil. 2025 yılında hala iki faiz indirimi olabileceğini düşünüyorum.”

KÜRESEL ELEKTRİKLİ ARAÇ PAZARI 2024'TE %25 BÜYÜME KAYDETTİ

Araştırma şirketi Rho Motion verilerine göre, küresel elektrikli araç pazarı 2024’te bir önceki yıla göre yüzde 25 büyüyerek 17 milyonun üzerine çıktı. Avrupa pazarındaki büyüme zayıf seyretti. Aylık bazda yüzde 12 artan araç satışlarındaki yıllık büyüme yüzde 1’de kaldı. İngiltere, geçen yıl Avrupa'nın en büyük batarya-elektrik pazarı olarak Almanya'yı geride bıraktı. Çin’deki satışlar ise yüzde 42 artarak yaklaşık 11 milyon adede ulaştı.

AB’DEN RUS PETROLÜNDE G7 FİYAT SINIRININ DÜŞÜRÜLMESİ ÇAĞRISI

Altı AB ülkesi, Avrupa Komisyonu'na, G7 ülkeleri tarafından Rus petrolüne konulan varil başına fiyat sınırının düşürülmesi çağrısında bulunarak, bunun Moskova'nın Ukrayna'daki savaşı sürdürmek için elde ettiği gelirleri azaltacağını ve piyasada bir şoka yol açmayacağını savundu. G7 fiyat üst sınırı Rus ham petrolü için varil başına 60 dolar, petrol ürünleri için ise premium ham ürünler için varil başına maksimum 100 dolar ve indirimli ham ürünler için varil başına 45 dolar olarak belirlenmişti.

EN BÜYÜK RİSK, “DEVLET TEMELLİ SİLAHLI ÇATIŞMA"

Dünya Ekonomik Forumu’nun (WEF) Küresel Riskler Raporu’nda “Devlet temelli silahlı çatışmalar”en önemli risk olarak gösterildi. Dünya çapında politika yapıcısı ve sektör lideri 900 kişinin katıldığı ankete göre, kısa vadeli riskler arasında ilk sıraları “jeopolitik gerilimler” ile “dezenformasyon” tehdidi aldı. “Aşırı hava olayları” ise uzun vadeli en önemli tehdit olarak gösterildi.

AVRUPA'DA ENERJİ AÇIĞI TEHLİKESİ SÜRÜYOR

Enerji krizinin Rusya'nın Ukrayna'daki savaşıyla ivme kazanmasından bu yana ilk kez Avrupa, gelecek kış için depolama hedeflerini tutturamama riskiyle karşı karşıya ve bu da gelecek yıl yeni sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) kapasitesi durumu hafifletmeye başlamadan önce son bir tedarik mücadelesine zemin hazırlıyor.

GAZZE’DE ATEŞKES SAĞLANDI

İsrail’in yıkıcı saldırısı altında bulunan Gazze’de ateşkes anlaşması sağlandığı duyuruldu. Katar Başbakanı Abdurrahman Al Sani, anlaşmanın 19 Ocak’ta yürürlüğe gireceğini açıkladı. ABD’nin seçilmiş Başkanı Trump da anlaşmayı sosyal medya hesabından duyurdu. Anlaşma esir takasını, esirlerin serbest bırakılmasını da içeriyor.

ŞİRKETLER

AWS'DEN MEKSİKA'YA 5 MİLYAR DOLARLIK YATIRIM KARARI

Amazon'un bulut bilişim bölümü Amazon Web Services, Meksika'ya 15 yıl içinde kademeli olarak 5 milyar dolar yatırım yapmayı planladığını açıkladı. AWS, AWS Meksika veri merkezi inşaatının ve devam eden operasyonunun Meksika'nın GSYİH'sına yaklaşık 10 milyar dolar ekleyeceğini ve 7 bin tam zamanlı işgücü oluşturacağını belirtti. Teknoloji şirketlerinin yatırım odağındaki Meksika'da, Google Aralık ayında Querétaro'da bir bulut veri merkezi açarken, Microsoft'da geçen Mayıs ayında sunucu merkezi kurdu. (EKONOMİ)

TBMM, NETFLİX’İ DİNLEDİ

Netflix Türkiye yetkilileri, TBMM Dijital Mecralar Komisyonu'nda soruları yanıtladı. Şirket sözcülerine Türkiye'nin Kıbrıs Harekatı'nı tamamen çarpıtarak kurgulayan, Yunanistan-Güney Kıbrıs Rum Yönetimi ortaklığındaki 'Famagusta' dizisi, LGBT'yi özel olarak destekleyip desteklemedikleri gibi sorular yöneltildi. Sözcüler eleştirileri kabul etmedi. Türk dizi ve filmlerine dünyada en çok mecra ve erişim sağlayan şirket olduklarını savunarak, "Türk dizi ve filmleri Netflix'te yayımlanmaya başladığı gün, orijinal içeriklerimizin tamamı, aynı anda 190 ülkede kendine izleyici bulabiliyor" diye konuştu. (CNBC-e)

SPK'DAN ÜÇ ŞİRKETİN HALKA ARZINA ONAY

Mopaş'ın halka arzında sermayenin 273 milyon liraya artırılması kapsamında ihraç edilecek 43 milyon lira nominal tutarda hisse ile mevcut ortakların sahip olduğu 14,3 milyon lira nominal tutarda hisse satılacak. Alacak tahsilat şirketi Dünya Varlık Yönetim'inde sermayenin 217,6 milyon liraya artırılması kapsamında ihraç edilecek 32,6 milyon lira nominal tutarda hisse ile mevcut ortakların sahip olduğu 32,6 milyon lira nominal tutarda hisse satılacak. Destek Finans Faktoring'in halka arzında sermayenin 333,3 milyon liraya artırılması kapsamında ihraç edilecek 33,3 milyon lira nominal tutarda hisse satılacak.

ŞEKERBANK’TA İNSİDER KUŞKUSU

KAP açıklamasına göre Şekerbank’ın Varlık Fonu’na ait %12,06 hissesinin İlbak Holding’e devri iptal oldu. Ancak KAP açıklamasından önceki iki gün şirket hisselerindeki sert düşüş, insider kuşkusu doğurdu. Hazine ve Maliye Bakanı Şimşek’in inceleme talimatı verdi. Piyasa uzmanı İris Cibre, sosyal medya hesabından yaptığı paylaşımda, “İçerden haber alanlar (Insider) 2 günde 15% verdi tahtaya. ABD'de yapın bakalım, 10 yıl paşa paşa yatırmazlar mı adamı? Yanlış anlaşılmasın bizde de cezası 3-5 yıl ama uygulama yok” diye yazdı.

GETİR’DE HİSSE SATIŞI MAHKEMELİK OLDU

Hızlı teslimat şirketi Getir’in bazı kurucu ortakları, aralarındaki anlaşmaya sadık kalmadığı ve haklarına el koymaya çalıştığı iddiasıyla şirketin en büyük yatırımcısı Abu Dabi Devlet Fonu Mubadala aleyhine hukuki işlem başlattı. Getir’in kurucusu Nazım Salur başta olmak üzere kurucu ortaklar, şirketin ikiye bölünmesi karşılığında 250 milyon dolar kaynak sağlanması için Mubadala ile geçen yıl haziran ayında anlaşmaya vardı. Ancak ikiye bölünme süreci gerçekleşmedi.

4 ŞİRKET, MSCI ENDEKSİNDEN ÇIKARILABİLİR

HSBC'nin strateji ekibi, Morgan Stanley Capital International (MSCI) tarafından şubat güncellemesinde MSCI Standard Index içinde yer alan hisselerde değişiklik bekliyor. HSBC, MSCI endeksinden Anadolu Efes'in çıkarılmasını bekliyor. Ayrıca Sasa, Pegasus ve Coca-Cola İçecek'in de Endeks'ten çıkma adayı olabileceklerini, ancak şu anda böyle bir risk görmediklerini ifade ettiler. MSCI gözden geçirme sonuçlarını 11 Şubat'ta açıklayacak. (CNBC-e)

AVRUPA'DA EN ÇOK SATILAN OTOMOBİL DACİA SANDERO OLDU

Dacia Sandero, 2024 yılında toplam 309 bin 392 adetlik satış rakamına ulaşarak Avrupa'nın en çok satan otomobili olduğunu duyurdu. Dacia markası, 2024'te elde ettiği toplam 676 bin 340 satış adediyle yüzde 2,7 büyüme kaydetti.

ABD'DE YÜKSEK MAHKEME'DEN TİKTOK KARARI

Yüksek Mahkeme, aldığı kararla Çinli ana şirketle olan bağlarını kesmemesi halinde, "ulusal güvenlik tehdidi oluşturduğu gerekçesiyle" TikTok’un ABD'de kullanımının yasaklanmasını öngören federal yasanın uygulanmasının önünü açtı. Mahkemeden yapılan yazılı açıklamada, "Kongre, TikTok'un veri toplama uygulamaları ve yabancı bir hasımla ilişkisine ilişkin iyi desteklenen ulusal güvenlik endişelerini gidermek için devredilmesinin gerekli olduğuna karar verdi" ifadesi kullanıldı. (BLOOMBERG HT)

AB, X PLATFORMUNA YÖNELİK SORUŞTURMASINI GENİŞLETTİ

Avrupa Birliği (AB), X sosyal medya platformuna yönelik soruşturmasının kapsamını genişletti ve algoritmalarına ilişkin daha fazla bilgi talep etti. Açıklamada, X platformundan tavsiye sistemlerine ilişkin ek taleplerde bulunulduğu belirtilerek, "Komisyon, şirketten 15 Şubat 2025'e kadar tavsiye sistemleri ve bunlarda yapılan son değişiklikler hakkında dahili dokümanlar sunmasını talep ediyor" ifadesi kullanıldı. (BLOOMBERG HT)