Ekonomide kara Nisan mı geliyor?

İBRAHİM EKİNCİ

Enflasyonla mücadeleye seçim arası verilmiş durumda. MB, kredi kartı kullanımına sınırlama beklerken kamu bankalarının faiz indirimleri, bazı bekleyen zamların ertelenmesi, bütçe açığındaki korkutucu gelişmeler gözleri seçim sonrasına çevirdi. Enflasyonla mücadeleye seçim molası olarak değerlendirilen vaziyet, nisandan sonra asıl acı reçetenin geleceği beklentisini de besliyor. Bu reçetenin iki tarafı var: Yüksek zamlar ve yeni vergiler…

MARJİNAL FAYDA PODCASTİNİ DİNLEMEK İÇİN TIKLAYIN

Tüketim talebinin hala canlı olduğu görüşünde olan MB, bu konuda yeni sıkılaştırma adımları atacak. Kredi kartı sınırlamaları muhtemelen devreye girecek. MB’nin beklediği maliye politikası desteği de devreye girecek. Özetle enflasyon yükselirken maaş ve ücret zamları yapılmayacak. Ayrıca yıldan yıla yapıldığında da “enflasyon hedefine göre” yapılacak.

Merkez Bankası faizi değiştirmedi

Merkez Bankası, son PPK toplantısında politika faizini %45 seviyesinde bırakırken; karar metnindeki şahin ifadeler dikkat çekti. MB faizlerin uzun süre yüksek kalacağı vurgusunu güçlendirdi...PPK metninde; “Para politikasındaki kararlı duruş, dezenflasyonun ana unsurlarından olan Türk lirası reel değerlenme sürecine katkı vermeyi sürdürecektir.Kurul, politika faizinin mevcut seviyesinin aylık enflasyonun ana eğiliminde belirgin ve kalıcı bir düşüş sağlanana ve enflasyon beklentileri öngörülen tahmin aralığına yakınsayana kadar sürdürüleceğini değerlendirmiştir. Enflasyon görünümünde belirgin ve kalıcı bir bozulma öngörülmesi durumunda ise para politikası duruşu sıkılaştırılacaktır” denildi.

Özeti, enflasyondan belirgin bir düşüş eğilimi ortaya çıkana kadar faiz indirimi beklemeyin!Dövize müdahale de devam edecek.

Mevduat faizleri yükseldi

TCMB verilerine göre, 3 ay vadeli TL mevduat faizleri yüzde 52,03’e çıktı. Bu faiz oranı Aralık 2023’te 52.60 seviyesini gördükten sonra düşmüş, yüzde 50’nin altına gerilemişti. Son 3 haftadır yükseldi ve yeniden yüzde 50’nin üstüne çıktı. Bu yükselmenin nedeni MB’nin zorunlu karşılıklarla ilgili olarak aldığı yeni kararlar…Ancak bankadan bankaya mevduatın miktar ve vadesine göre farklı oranlar uygulanıyor.

Bilindiği gibi MB, dolarizasyonu kırmak için TL’ye geçişi teşvik ediyor. Bu önlemlerin, teşvikin bir sonucu oldu mu? TL mevduat arttı mı? Artış var ancak çok düşük seviyede.

Dolarizasyon kırılamıyor

TCMB'nin açıkladığı haftalık para ve banka istatistiklerine göre; bankacılık sektörünün toplam mevduatı, 16 Şubat ile biten haftada önceki haftaya göre 183,4 milyar lira artarak 13,4 trilyonliraya yükseldi.

Bu artışın 82,4 milyarı vadeli TL mevduat artışından, 105,2 milyarıvadesiz TL mevduat artışından geldi. Yabancı para mevduat (DTH) ise 13,5 milyar azaldı. Dolar bazında yabancı para mevduat 208,1 milyar dolardan 206,7 milyar dolara geriledi. Parite etkisinden arındırılmış fark 615 milyon dolar oldu.

Bu tabloya göre dolarizasyonda belirgin bir düşüş yok.

Kur Korumalı Mevduat’ın bakiyesi 16 Şubat haftasında 2 trilyon 343 milyar lira. Bu rakam 9 Şubat haftasında 2 trilyon 367 milyar liraydı. Bir haftada 24 milyar liralık azalma olmuş. Bu tabloyu değiştirecek en önemli faktör, TL mevduat faizlerinin yükselmesi. Mart ayına giriyoruz. Haziran itibariyle enflasyon yüzde 70’in üzerine çıkacak beklentisi var. Ancak aynı döneme denk gelen 3 aylık mevduatın faizi enflasyonun yaklaşık 20 puan altında kalıyor. Dolayısıyla vatandaşın TL’ye ilgisi, enflasyona karşı koruma sağlamasından değil, alternatif yatırım araçlarında daha önemli kayıplar olması…

Bu arada ithalat sınırlamalarına rağmen vatandaşın altın talebinin devam ettiği görülüyor. Bu talebin bir nedeni TL faizlerinin hala enflasyona karşı kaybettirmesi, dövizin de baskılanarak artışının enflasyon altında tutulması. MB, müdahaleye devam ediyor. Bir ara bir hayli yükselen net uluslararası rezervler yeniden erimeye başladı. Toplam rezervlerdeki eksi bakiye de Ocakta 44,9 milyar dolara kadar gerilemişken yeniden artmaya başladı ve 54 milyar dolar seviyesine çıktı.

FATF, Türkiye'yi gri listeden çıkarmadı

Küresel kara para aklama ve terörün finansmanı gözlemcisi olan ve ülkelerin durumlarını listeleyen Mali Eylem Görev Gücü’nün (FATF) son toplantısında Türkiye’nin “Gri Liste”deki yerinde bir değişiklik olmadı. FATF genel kuruluBarbados, Gibraltar, Uganda ve BAE’yiise 'Gri Liste'den çıkardı.

Hazine ve Maliye Bakanı Şimşek, "FATF ülkemizin, kara para aklama ve terörizmin finansmanı ile mücadele sisteminin daha da güçlendirilmesi için oluşturulan Eylem Planı'nın tüm maddelerini tamamladığı kararına varmıştır. Böylece ülkemizin gri listeden çıkışı sürecinde son aşamaya gelinmiştir. Prosedür uyarınca FATF ekibi tarafından Türkiye'ye yapılacak ziyaret akabinde hazırlanacak değerlendirme raporu haziran ayındaki Genel Kurul toplantısında ele alınacak ve bu toplantıda ülkemize yönelik gri liste kararının kaldırılması bekleniyor" dedi.

Hukuksal laçkalık, kaynağı belirsiz para girişi, arka arkaya gelen ve kaynak sormayan varlık barışları Türkiye’yi FATF’nin gri listesine sokmuştu. Gri liste ülkenin kara para aklama ve terörle mücadele finansmanına karşı rejiminde stratejik eksiklikler olduğunu tespit ediyor.

Yastık altından vazgeçilemiyor

ING Bank’ın yaptığı bir araştırmaya göre “Yastık altı altın ve nakit (TL+döviz) son 5 yılda 2 puan gerilemesine karşın hala en çok tercih edilen tasarruf biçimi olmaya devam ediyor. Tasarruf edenlerin yüzde 22’si yastık altı altın ve nakit parayı tercih ediyor. Yüzde 19’u “sistem içi altın”ı (bankalarda tutulan), yüzde 14’ü döviz hesabını, yüzde 9’u vadeli TL hesabını, yüzde 12 BES fonlarını tercih ediyor. BES fonları 2019’dan 2023’e yüzde 32 tercih oranından yüzde 12’ye gerilemiş. Kripto paralar tasarruf biçimi olarak sıralamalara girmiş. Tasarruf edenlerin yüzde 3’ü kripto parayı tercih etmiş.

2023’ün birinci çeyreğinde tasarruf yapan bireylerin oranı yüzde 18,9 iken ikinci çeyrekte bu oran %25,3’e çıkmış. Tersten bakılırsa, vatandaşın yüzde 75’i tasarruf edemiyor. Araştırmaya göre tasarruf edemeyenlerin yüzde 80’inin tasarruf edecek yeterli geliri yok.

Yabancılar konut satıyor

Son aylarda Türkiye’de yabancıların konut alımlarında yüzde 50 civarında düşüş izliyoruz. Aylık 4 – 5 bin konut alımından 2 bin adetlere gerileme oldu. Bu arada daha dikkat çekici bir gelişme, konut sahibi yabancıların satışları…

Yabancıların Türkiye’de gayrimenkul alımlarının tutarı 2023’te bir önceki yıla göre yüzde 45 azalarak 6,2 milyar dolardan 3,5 milyar dolara geriledi. Buna karşın Merkez Bankası’nın yeni verilerine göre TC vatandaşlarınınyurtdışında yaptığı gayrimenkul yatırımları da aynı dönemde 163,7’lik artışla 2 milyar 86 milyon dolara yükseldi. Bu rakam 2020’de 282, 2021’de 526, 2022 yılında da 791 milyon dolardı.

Yurtdışında yatırımda en popüler destinasyon ise ABD oldu. 2023’te yatırım ve ikamet amacıyla E2 vizesinden faydalanıp ABD’ye gidenlerde de yüzde 115 artış oldu.

Bu arada yeni bir gelişme… Ekonomi Gazetesi’nin haberine göre yabancılardan, Türkiye’de aldıkları konutları satmaya başlayanlar var. Türkiye’de mülk sahibi olan ve 5 yıllık süreyi dolduran yabancıların mevcut konutlarını satma hakkına kavuştuğunu belirten BEMO Başkanı Erdal Çelebi, “Şu anda onlara satılan mülk oranından çok, onların sattığı oran daha yukarı gitmeye başladı. Dün konut almak için bizleri arayan yabancılar bugün satış için arıyor” dedi.