Merkez Bankası'nın kararı ne anlama geliyor?

♦️ Avrupa Merkez Bankası (ECB), arkasından da Fed’in faiz indirimi sonrası, “TCMB ne zaman indirecek?” tartışmasını alevlendirmiş gözüküyor. Deutsche Bank, Morgan Sanley, Citi, Goldman Sachs, Barclays ve UBS kasım ayında, BofA ise aralıkta indirim bekleniyor. HSBC ile Capital Economics ise 2025’te bekliyor. İçerde de ikiye bölünmüş bir hal izleriyor. TÜSİAD, erken indirim yapılmaması konusunda uyarırken TOBB, MÜSİAD, TİM, İTO gibi kuruluşlar faiz indirimi için baskı kuruyor. Genel olarak bu yıl sonuna doğru bir indirim olasılığı yüksek bulunuyor. Ancak baz etkisi geçtikten sonra enflasyonun ana eğiliminde belirgin bir düşüş izlenmezse, bu beklentiler boşa çıkabilir.

♦️ TCMB, sıkıntılı bir pozisyonda görünüyor. Erken faiz indirimi yüksek faize gelen yabancının çıkışına, içerde dövize talebin artmasına, kredi talebinin artmasına yol açabilir. Geç faiz indirmenin ise ekonomiyi durgunluğa sokma riski var.

♦️ Ekonomi yönetimi de iş çevreleri de faiz konusunda ayrışmış bir görüntü veriyor. Fakat asıl kurumlar arasındaki ayrışma önemli. TCMB PPK, son toplantısında faiz artırmayarak “sıkı duruşa devam” mesajı verdi. Ancak bunun ardından BDDK, bankaların sermaye yeterlilik oranında dikkate alınan kredi risk ağırlıklarında artırım öngören eski kararını kaldırdı. İki kurumdan biri sıkılaştırma adımları atarken, diğeri gevşeme adımı atmış oldu. Gelişmede, BDDK’nın başında bulunan (MB’nin başkanı olduğu dönemde enflasyon çıkarken faiz indiren gevşeme yanlısı tutum alan) Şahap Kavcıoğlu’nun rolüne dikkat çekildi.

♦️ BDDK’nın kararının ardında MB, gece yeni bir adım atarak zorunlu karşılık oranlarını artırdı. Bir anlamda kurumlar arasında ayrışma ve farklı tepkiler dikkat çekti. OVP’ye de yansıyan bu ikiliğin (dezenflasyon – hızlı büyüme) sürdüğü görülüyor.

♦️ MB, Şimşek sıkı duruş yanlısı iken Erdoğan ve BDDK gibi kurumlar gevşeme yanlısı pozisyonda.

BORSA

Fed kararı sonrası borsada yükseliş izlendi. Hafta içinde BIST 100 en düşük 9.567,10 ve en yüksek 10.008,72 puanı gördükten sonra haftayı, önceki hafta kapanışına göre yüzde 2,22 değer kazanarak 9.900,25 puandan tamamladı.

Ne olur? Borsa Fed etkisi geçilmiş oldu. Yabancı tahvile girerken hisseden çıkıyor. Coşkulu bir yükselişi destekleyecek fazla bir gelişme yok. 10.150’de ana direnç var. (Bu arada borsa ile ilgili yeni iddialar da dolaşıma girdi. SPK’ya “harekete geç” çağrıları yapıldı. Bir SPK kurul üyesi çok ciddi iddialarla karşı karşıya. Bu gibi olumsuz haberler küçük yatırımcı kaçışına yol açabilir.)

DÖVİZ

Bu hafta ABD doları yüzde 0,56 değer kazanarak 34,1150 liraya, Euro da yüzde 1,17 artışla 38,0680 liraya çıktı.

Ne olur? Fed’in faiz indirimi kurlarda gevşetici etki yapacak. Euro – dolar paritesinde Euro’nun eli güçlendi. MB, kur artışını kontrollü götürme tavrını sürdürüyor. Yabancı girişinin de etkisiyle kurlarda yukarı yönlü hareketi destekleyecek önemli bir veri yok.

ALTIN

Kapalıçarşı'da işlem gören 24 ayar külçe altının gram satış fiyatı bu hafta yüzde 1,92 artışla 2 bin 866 liraya, Cumhuriyet altınının satış fiyatı da yüzde 3,33 yükselişle 19 bin 124 liraya çıktı. Ons altın cumartesi öğlen saatleri itibariyle 2.622 dolar seviyesinde.

Ne olur? Fed’in 2020’den bu yana ilk faiz indirimi döngüsünü başlatmasıyla 2.600 dolar eşiğini atlayan altının 2.700 dolar barajını da geçebileceği yorumları var. Kuzey Amerika Emtia Başkanı Aakash Doshi, ABD'deki faiz indirimleri, borsa yatırım fonlarından gelen güçlü talep ve fiziksel talebin etkisiyle fiyatların yakın vadede 2.600 dolara, 2025 ortalarında 3.000 dolara ulaşabileceği iddiasında. Dünya Altın Konseyi ise altın yatırımcısına 'dikkatli olun' çağrısı yaptı. Kurum yetkilisi John Reade, "Comex altın vadeli piyasalarındaki spekülatörler bu duruma göre pozisyon almış durumdalar. Söylentileri dikkate alıp gerçeği göz ardı etmek gibi bir durum söz konusu olabilir" dedi.

FAİZLER

MB verilerine göre 3 ay vadeli TL mevduatın bileşik faizi %59,25’ten 60,16’ya çıktı. Ancak büyük bankalarda basit faizler 3 aylık 500 bin liralık TL mevduat için: Garanti %34.50, Akbank %50, İş Bankası % 41, Yapı Kredi %44, Halkbank %37, Ziraat %43 gözüküyor. Diğer bankalarda daha yüksek faiz verenler de var.

Kredilerde, ihtiyaç kredisi faizi arttı. Halen % 73,65. Tüketici kredisi faizinde de artış oldu. Diğer tüm kredilerde faizler düştü. Taşıt kredisi faizi 47,36’den 43,78’e, konut kredisi % 43,25’ten 43,22’ye, ticari kredi faizi 57,77’den 56,59’a düştü.

Ne olur? Bankalar artık enflasyon beklentilerini faizlere yansıtmaya başladı. 6 ay – 1 yıl gibi uzun vadelerde mevduata, daha düşük faiz veriyorlar. Bu süreç devam edecek. Sıkılaştırma etkisi tüketici – ihtiyaç kredilerinde devam ederken, konut -taşıt – ticari tarafta gevşeme izleniyor. Likidite fazlası da faizleri düşürücü etki yapıyor. Faizlerde düşüş devam edecek.

YATIRIM FONLARI

Yatırım fonları bu hafta yüzde 1,89 ve emeklilik fonları yüzde 2,36 değer kazandı. Kategorilerine göre bakıldığında ise yatırım fonları içinde en çok kazandıran yüzde 4,40 ile "hisse senedi" fonları oldu.

Ne olur? Borsa İstanbul’daki dalgalı seyir ile TL mevduat faizinden istediği oranları bulamayan yatırımcı fonlara yöneliyor. TEFAS verilerine göre sadece 8 ayda para piyasası fonlarına giren para 632 milyar liraya ulaştı yıl sonuna göre yüzde 428,5 artış gerçekleşti. Yılsonunda sadece 75 para piyasası fonu varken ağustos sonunda bu rakam 81’e fon adeti ise 752 milyon 120,88’den 2 trilyon 22

MB, ZORUNLU KARŞILIK ORANLARINI ARTIRDI

TCMB, TL mevduat hesaplarına uygulanan zorunlu karşılık oranlarını artırdı, yabancı para zorunlu karşılık oranlarını ise düşürdü. Ayrıca TL mevduat için tesis edilmesi gereken zorunlu karşılıklara faiz uygulamasında TL’ye geçiş oranı koşulunu kaldırdı. TL’ye geçiş oranı seviyesine göre uygulanan azami komisyon oranını %5’ten %8’e yükseltti. MB’nin bu adımı TL mevduatın bankalara maliyetini artırıcı etki yapacak. Asıl amacı ise MB’nin rezervlerini artırmak için döviz aldığında piyasaya TL vermesi sonucu oluşan fazla likiditeyi çekmek.

PROF. HAKAN KARA: ŞAİR BURADA NE DEMEK İSTİYOR?

MB’nin zorunlu karşılık kararları sonrası gelişmeyi değerlendiren Prof. Dr. Hakan Kara şu yorumu yaptı: “Şair burada birkaç şeyi amaçlıyor: 1.Bankaların karlılıklarındaki azalmayı sınırlamak (temel amaç bu gibi görünüyor) 2.Bu arada nette bir miktar likidite çekip piyasa faizlerinin çok düşmesini engellemek, 3.Arka planda döviz dönüşümlü KKM’den TL’ye geçişi zorunlu karşılıklara bağlayan koşulu kaldırarak KKM’den çözülmeyi biraz hızlandırmak, 4.Bütün bunları yaparken döviz mevduattan TL’ye geçmeyi teşvik etmeyi sürdürmek.” (EKONOMİ)

BDDK’DAN GEVŞEME ADIMI, ZİRAAT’TEN KREDİ KAMPANYASI

BDDK, bankaların sermaye yeterliliği hesaplamalarında bazı kredi türlerinde risk ağırlıklarını artıran 31/7/2023 tarihli kararını kaldırdı. 19 Eylül’de aldığı yeni kararla ihtiyaç, bireysel kredi kartları, taşıt ve konut kredilerinin risk ağırlıklarında artık yönetmelikte belirlenen risk ağırlıkları dikkate alınacak. BDDK’nın bu adımı bankaların daha fazla kredi kullandırabilmelerini sağlıyor. Dolayısıyla kredi piyasasını destekleyen gevşetici bir adım olarak değerlendirildi. Buna Ziraat Bankası’nın konut kredisi kampanyasını da ekleyebiliriz. Banka, 60 ve 120 aya kadar vadeli konut kredilerinde faiz oranını %2.79'a indirdi.

TL LİKİDİTE FAZLASI 140 MİLYARI BULDU

Merkez Bankası’nın döviz kurlarında ani hareketleri engellemek için ağustos ayı ve eylülün ilk haftasında yaptığı döviz satışları piyasadaki likidite fazlasını ortadan kaldırıp TLREF faizinin yüzde 53’e kadar yükselmesini sağlamıştı. Ancak geçen hafta trend tersine döndü, kurlarda gevşemeyle birlikte MB'nin yeniden rezerv biriktirme için döviz alımları likidite fazlasını da beraberinde getirdi. MB verilerine göre cuma günü itibariyle piyasadaki likidite fazlası 140 milyar liraya ulaştı. Bankacılık kaynakları, repo faizi üzerinde aşağı yönde baskının devam edebileceğini kaydettiler.

GÖZLER YENİ VERGİ DÜZENLEMESİNDE

OVP’den sonra, piyasanın dikkati ekimde gelmesi beklenen vergi paketine çevrildi. 7 bin lira üzeri alışverişlerin kayıtlı yapılması zorunluluğu öngören düzenleme üzerinde çalışılıyor. Tütün ürünleri ile ilgili düzenlemeler geldi. Önceki düzenlemelerde borsa ile ilgili unsurlar ertelenmişti. Bu pakette yer almasına ise muhtemel gözüyle bakılıyor. Hazine ve Maliye Bakanı Şimşek, “Şu anda KDV, kurumlar vergisi ve gelir vergisinde bir artış gündemimizde yok. Bazı istisnalar, indirimli oranlar konusunda çalışmalarımız devam ediyor" dedi.

NET REZERVLER, SON ÜÇ HAFTALIK KAYBI BİR HAFTADA TELAFİ ETTİ

MB’nin net uluslararası rezervleri geçen hafta 9.04 milyar dolar ile mayıs ayından bu yana en keskin haftalık artışı göstererek 48.78 milyar dolara çıktı. Bu artışla geçen üç haftada kaydettiği 8.05 milyar dolar düşüşü telafi etmiş oldu. Swap hariç net rezervlerde de 9 milyar dolarlık toparlanma görüldü. 19 Eylül haftasında swap hariç net rezervler 26.5 milyar dolara yükseldi. MB rezervleri 149.373 milyon dolara yükseldi.

YABANCI 1.65 MİLYAR DOLAR TAHVİL ALDI

MB verilerine göre yurtdışında yerleşik kişilerin sahip oldukları devlet iç borçlanma senedi (DİBS) portföyü piyasa fiyatı değişimi ve kur farkından arındırılmış olarak 13 Eylül ile biten haftada 1.65 milyar dolar arttı. Yabancıların hisse portföyü ise geçen hafta 320.6 milyon dolar azaldı. Yabancıların şirket tahvilindeki portföyü de 49 milyon dolar azaldı. Toplamda 1 milyar 277 milyon dolarlık yabancı girişi oldu. Yabancının tahvil alımı faiz düşecek beklentisine bağlanıyor.

DÖVİZ MEVDUATIN 2.671 MİLYON DOLARLIK AZALMA OLDU

Bir önceki hafta 203,8 milyar doları bulan döviz mevduatı (DTH) 13 Eylül ile biten haftada 2,2 milyar dolarlık azalışla 201,6 milyar dolara geriledi. Parite etkisinden arındırılmış azalma 2 milyar 671 milyar dolar olarak hesaplandı. Bu azalmanın 604 milyon doları gerçek kişilerin, 2 milyar 67 milyon doları da tüzel kişilerin döviz mevduatındaki azalmadan meydana geldi.

MERKEZİ YÖNETİM BORÇ STOKU 8,3 TRİLYONU BULDU

Ağustos ayı itibariyle merkezi yönetim borç stoku 8 trilyon 339 milyar lirayı buldu. Temmuzdan ağustosa 232 milyar artış oldu. Yılbaşında stok 6 trilyon 981 milyar liraydı. Bu yıl 8 aylık artış 1 trilyon 358 milyar lirayı buldu. “Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemi” denilen yeni dönem başladığında merkezi yönetim borç stoku 1 trilyon 67 milyardı. 6 yılda 7 kattan fazla arttı. Halen stokun yüzde 59’u döviz cinsi borçlardan oluşuyor.

BİREYSEL KREDİ KARTLARINDA TAKİPTEKİ ALACAK MİKTARI 3’E KATLANDI

13 Eylül itibariyle bankacılık sektörü takipteki alacakları 259 milyar 255 milyon lira (yılbaşında 191 milyar 983 milyondu) oldu. Bunun 89 milyar 838 milyarı (yılbaşında 46 milyar 119 milyondu) tüketici kredileri ve bireysel kredi kartlarından geliyor. Bireysel kredi kartlarında takibe düşen alacak miktarı 45 milyar 568 milyon (yılbaşında 16 milyar 42 milyondu) lira. Yılbaşından bu yana bireysel kredi kartlarında takibe düşen alacak miktarı yaklaşık 3’e katlanmış durumda.

UYP’DE AÇIK 357 MİLYAR DOLARA YÜKSELDİ

2024 Temmuz sonu itibarıyla, Uluslararası Yatırım Pozisyonu (UYP) verilerine göre, Türkiye’nin yurt dışı varlıkları, 2023 yıl sonuna göre % 4,8 oranında artışla 348,8 milyar ABD doları, yükümlülükleri ise % 8,9 oranında artışla 706,5 milyar ABD doları olarak gerçekleşmiştir. Türkiye’nin yurt dışı varlıkları ile yurt dışına olan yükümlülüklerinin farkı olarak tanımlanan net UYP, 2023 yıl sonunda -316,2 milyar ABD doları iken 2024 Temmuz sonunda -357,7 milyar ABD doları seviyesinde gerçekleşmiştir.

AĞUSTOS AYINDA 134 BİN KONUT SATILDI

Ağustosta geçen yılın aynı ayına göre yüzde 9,9 artarak 134 bin 155 konut satıldı. Yabancıya konut satışı ise yıllık bazda yüzde 26,2 azalarak 2 bin 257’ye geriledi. Ocak-ağustosta ise satışlar, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 1,1 artarak 806 bin 317'ye çıktı. İpotekli konut satışları, ağustosta, geçen yılın aynı ayına göre yüzde 17,1 azalarak 13 bin 574'e düştü. Toplam konut satışları içinde ipotekli satışların payı yüzde 10,1 olarak gerçekleşti. Ocak – ağustos dönemindeki ipotekli konut satışları ise geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 49,8 azalışla 76 bin 485 oldu.

KONUT FİYATLARINDA ARTIŞ

Konut Fiyat Endeksi (KFE), Ağustos 2024’te aylık yüzde 3,6, yıllık yüzde 34,3 arttı. Reel olarak ise yüzde 11,6 düştü. Üç büyük il için KFE değişimine bakıldığında, ağustosta bir önceki aya göre İstanbul’da yüzde 5,5, Ankara’da yüzde 4,3 ve İzmir’de yüzde 2 artış görüldü. Endeks değerleri geçen yılın aynı ayına göre ise İstanbul’da yüzde 27,1, Ankara’da yüzde 35,6 ve İzmir’de yüzde 32,4 yükseldi.

YASED: ÇİN YATIRIMLARI TÜRKİYE’DE YÜKSELİŞE GEÇTİ

Uluslararası Yatırımcılar Derneği son dönemde Çinli firmaların Türkiye yatırımlarının yükselişe geçtiğini açıkladı. Açıklamada, “Çin menşeli firmalarca Türkiye’ye yapılan yatırımlara ait finansal akımların Hollanda gibi merkezler üzerinden geliyor olması nedeniyle bu etki, UDY istatistiklerine yansımış değil. 2020’deki Pandemi Krizinin küresel tedarik zincirlerinde ortaya çıkardığı kırılganlıklar Türkiye gibi pazara daha yakın yerlerdeki üretim üslerini birer yatırım destinasyonu olarak öne çıkarması muhtemeldir” denildi.

İŞSİZLİK SİGORTASI FONUNDAN PATRONLAR YARARLANIYOR

Ekonomist İnan Mutlu’nun paylaştığı son verilere göre İşsizlik Sigortası Fonu, şirketlere kaynak aktarmaya devam ediyor. İlk 8 ayda fondan işçilere işsizlik maaşı olarak 26 milyar 493 milyon lire ödenirken, şirketlere teşvik ve destek ödemeleri adı altında 48 milyar 112 milyon lira ödendi. Ayrıca ilk 7 ayda işsiz kaldığı için maaş başvurusu yapan 931 bin 534 kişiden, yalnızca 449 bin 736 kişiye maaş bağlandı. 481 bin 798 kişi hem işsiz hem maaşsız kaldı.

"TÜRK BANKALARI RUSYA’DAN ÇEKİLİYOR" İDDİASI

Rus haber ajansı TASS’da yer alan bir iddiaya göre, Türk bankaları Rusya ve Belarus ile yapılan işlemleri durdurmayı ve bu işlemleri yalnızca bir bankaya devretmeye hazırlanıyor. Bir kaynak neredeyse tüm Türk bankalarının Rusya ile ilgili işlemlere ilişkin hizmet vermeyi durdurmaya çalıştığını söyledi. Konu, başta Batılı bankalar olmak üzere yabancı ortakları olmayan özel ve devlet bankalarını ilgilendiriyor. Batı ortaklı finans kuruluşları Rusya ile ilgili işlemlere hizmet vermeyi fiilen durdurmuş durumda. (EKONOMİ)

“DÜNYANIN EN BÜYÜKLERİ” İÇİNDELER AMA VERGİ VERMİYORLAR

ENR Dergisi’nin 2023 yılı “dünyanın en büyük 250 müteahhitlik şirketi” listesi yayımlandı. Listede Türkiye’den 43 şirket yer aldı. İktidara yakınlığı ile tanınan Nihat Özdemir’in patronu olduğu Limak, 2023 yılında iki sıra yükselerek dünyanın en büyük 43. inşaat şirketi oldu. Ancak bu şirketlerden 20’sinin 2023 yılında, 13’ünün ise son 3 yılda vergi vermediği belirlendi. (EVRENSEL)

HÜKÜMET, EMEKLİYE ÖLÜ MAAŞIN SORUMLUSUNU BULDU: EYT

Seçimden önce, EYT düzenlemesi yaparak oy devşiren hükümet, şimdi emeklinin düşük maaşına ve bütçe açığına gerekçe olarak EYT’yi sunmaya, düzenlemeden de “muhalefetin baskısını” sorumlu tutmaya başladı. Çalışma Hayatı uzmanı Prof. Dr. Aziz Çelik, “Bu netlikte yazıyorum. Mehmet Şimşek'in EYT'nin bütçe açığını artırdığına ilişkin iddiası safsatadır! Bütçeden SGK’ye yapılan transferlerinin bütçe içindeki payı 2023'te (EYT yılında) iyice geriledi! 2020'de 20,7 iken 2022 yılında 13,2’ye ve EYT yılı olan 2023’te 12,9’a gerilemiş. Bütçeden sosyal güvenliğe yapılan harcamalarda ciddi düşüş var! Nerede EYT’nin yükü?” diye yazdı

İNTERNET TARİFELERİ TARTIŞMA YARATTI

GSM operatörlerinin tarife zamları tartışma konusu oldu. TELKODER'e göre 4 kişilik bir ailenin yıllık haberleşme giderleri 2021'de 4 bin 238 TL iken 2023'te 8 bin 934 TL oldu. Son zamlarla birlikte bu rakamın 10 bin lirayı geçtiği düşünülüyor. Zam yapan kuruluşlardan Türk Telekom’un CEO’su Ümit Önal’ın “internet sudan ucuz” savunması tepki yarattı. Sıradışı Bilim internet sitesinin yayımladığı verilere göre, Türkiye internet hızında Avrupa’da sonuncu sırada yer alıyor.

KANAL İSTANBUL YENİDEN ASKIDA

Yatırım programı bütçe ödenek teklif tavanlarına yönelik listede, 2025'te altyapı ve enerjiye yönelik büyük kuruluşların yatırım planları netleşti. Buna göre Karayolları 203 milyar TL, DSİ 170 milyar TL, TPAO için ise 146 milyar TL yatırım ödeneği üst limiti belirlendi. Bu arada planları yargıda iptal edilen Kanal İstanbul projesinin tadil projesinin Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarağından yeniden askıya çıkarılması tartışma yarattı.

HİZMET İHRACATI 56,5 MİLYAR DOLARA ÇIKTI

Türkiye'nin hizmet ihracatı 2023 yılında 56,5 milyar dolar, ithalatı 41,4 milyar dolar oldu. Seyahat hariç hizmet ihracatı 2022'de 47,4 milyar dolar iken 2023'te yüzde 19,2 artışla 56,5 milyar dolar oldu. Hizmet ithalatı ise 2022'de 35,9 milyar dolar iken 2023'te yüzde 15,3 artışla 41,4 milyar dolar olarak gerçekleşti.

BÜYÜKBAŞTA AZALMA KÜÇÜKBAŞTA ARTIŞ

Türkiye'de haziran sonu itibarıyla büyükbaş hayvan sayısı 16,6 milyon, küçükbaş hayvan sayısı 54 milyon oldu. Sığır sayısı aynı ayda geçen yılın aralık ayına göre yüzde 0,2 azalarak 16 milyon 396 bin baş, manda sayısı ise yüzde 2 azalarak 159 bin baş olarak gerçekleşti. Küçükbaş hayvan sayısı aynı ayda 53 milyon 965 bin baş oldu. Koyun sayısı haziranda geçen yılın aralık ayına göre yüzde 3,2 artarak 43 milyon 394 bin baş, keçi sayısı ise yüzde 2,6 artarak 10 milyon 571 bin baş olarak hesaplandı.

OTOMOBİL ÜRETİMİ AĞUSTOSTA YÜZDE 40 GERİLEDİ

OSD verilerine göre, ağustosta toplam otomotiv üretimi, geçen yılın aynı dönemine göre %26,7 azalarak 53 bin 502 adet oldu. Ağustosta, otomobil üretimi ise yıllık bazda %40,4 düşüşle 29 bin 398 adete geriledi. Toplam otomotiv pazarında satışlar, %0,4 düşüşle 93 bin 792 adete düştü. Ağustosta otomotiv ihracatı adet bazında yıllık %17,3, otomobil ihracatı %37,7 geriledi. Ağustosta toplam otomotiv ihracatı $ bazında %5,1 gerileyerek 2,6 milyar dolar olarak gerçekleşti. Gerilemede fabrikalardaki bakım devresi de etkili oldu. (EKONOMİ)

3 ÖNEMLİ KARAR RESMİ GAZETEDE

Cumhurbaşkanı Kararıyla sigara üzerindeki oransal (nispi) ÖTV yüzde 57'den yüzde 53,5'e indirildi, paket başına alınan maktu vergi tutarı 5,7424 liradan 7,8 liraya çıkarıldı.

Dökme ve varilli zeytinyağı ihracatında, kilogram başına 20 Cent karşılığı TL olarak uygulanan Destekleme ve Fiyat İstikrar Fonu kesintisi kaldırıldı.

Cumhurbaşkanı Kararıyla, “Tarım ve Orman Bakanlığı Orman Genel Müdürlüğü’nün yurt içi ve yurt dışından teklif alarak ihale ve doğrudan temin ile alım yapabilmesine imkan tanındı.

BÜTÇE AĞUSTOSTA 129,5 MİLYAR TL AÇIK VERDİ

Ağustosta bütçe gelirleri, geçen yılın aynı ayına göre yüzde 12,5 artarak 690 milyar 720 milyon liraya, bütçe giderleri de yüzde 45,8 artışla 820 milyar 314 milyon liraya ulaştı. Ocak-ağustos döneminde de bütçe gelirleri geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 75,2 yükselerek 5 trilyon 253 milyar 15 milyon liraya çıktı. Bütçe giderleri de aynı dönemde yüzde 84,1 artarak 6 trilyon 226 milyar 569 milyon lira oldu. Böylece ağustosta 129 milyar 594 milyon lira, ocak-ağustos döneminde de 973 milyar 554 milyon lira açık verildi.

BASKI VE CİLT GİDERİ 10,5 MİLYARA GİDİYOR

Merkezi yönetim bütçesi kapsamında yer alan “baskı ve cilt giderleri” (gazete, dergi, bülten, kitap, broşür, afiş vb. basılı materyaller, süreli süresiz yayınlar, dairelerin kullandığı evrakların ciltlenmesi) son 4 yılda 20 kat artarak 2020’de 567 milyon lira iken 2023’te 10 milyar 29 milyona çıktı. Bu yıl ocak – ağustos itibariyle 7 milyara yaklaştı. Dijitalleşmenin hız kazandığı günümüzde kâğıt basım ve ciltleme işlerindeki bu artış tartışma ve başka bazı harcamaların bu başlıkta gizlendiği kuşkusu yaratıyor. (kartosat.com)

YURTDIŞINDA GAYRİMENKUL ALIMI HIZ KESMİYOR

Türkiye’de yerleşikler yurt dışından 2023’te 1,8 milyar dolarlık, 2024 Ocak-Temmuz döneminde 1,2 milyar dolarlık gayrimenkul aldı. Temmuz ayı itibariyle yıllıklandırılmış alım 2 milyar dolar oldu. Bu yıl sonu için tahminlere göre yıllık 2 milyar dolar sınırı da aşılmış olacak. (EKONOMİ)

RUSYA, SAVAŞA RAĞMEN İNŞAATTA HALA EN BÜYÜK PAZAR

Türkiye Müteahhitler Birliği Başkanı Erdal Eren “Müteahhitlerimiz, 2023 yılında yurt dışında 136 ülkede, 12 bini aşkın proje ile 500 milyar eşiğini aşarak bizlere büyük bir gurur ve sevinç yaşattılar” dedi. İnşaatın, dünyada rekabetin en çetin yaşandığı sektörlerin başında yer aldığını belirten Eren “Savaşa rağmen Rusya, 2023 yılında da en büyük pazarımız olmayı sürdürdü. 2024 yılında iş yaptığımız ülkeler arasına Portekiz’i de dahil ederek, ülke sayısını 137’e yükselttik” dedi. (EKONOMİ)

TAAHHÜT ETMELERİNE RAĞMEN DÖVİZ ALADILAR

TL reeskont kredisi kullanan yaklaşık 1.700 ihracatçıya, taahhüt vermesine rağmen finansman vadesi süresinde döviz aldığı gerekçesiyle ceza kesildi. Tepkiler üzerine TCMB Başkanı Karahan ile görüşen TİM Başkanı Gültepe, mağduriyet ve itirazları iletti. Görüşmenin ardından 9 Eylül tarihli talimattaki döviz almama taahhüdünde istisnalar genişletildi. İlgili istisnalardan yaptırım ödemesi yapmış olan ihracatçıların da yararlanabilmesine olanak sağlandı.

TARIM ÜFE %32.1, TARIM GFE İSE % 41.60 ARTTI

Tarım Üretici Fiyat Endeks, ağustosta bir önceki aya göre yüzde 1,56 azalırken, geçen yılın aynı ayına oranla yüzde 32,1 arttı. Yıllık artışın yüksek olduğu alt gruplar yüzde 150,15 ile yağlı meyveler ve yüzde 66,65 ile koyun ve keçi, canlı, bunların işlenmemiş süt ve yapağıları olarak belirlendi. Tarımsal girdi fiyat endeksi (2020=100), Temmuzda bir önceki aya göre %3,42 artış, bir önceki yılın Aralık ayına göre %20,65 artış, bir önceki yılın aynı ayına göre %41,60 artış ve on iki aylık ortalamalara göre %43,76 artış gerçekleşti.

TÜKETİCİ GÜVEN ENDEKSİ 78,2 OLDU

Tüketici güven endeksi, Ağustos ayında 76,4 iken Eylül ayında %2,4 oranında artarak 78,2 oldu. Hanenin mevcut durumu, hane gelecek beklentisi, genel ekonomik durum gibi ana başlıkların tamamında yükselişler oldu.

KURULAN ŞİRKET SAYISI, GEÇEN YIL AYNI DÖNEMİNE GÖRE %14,2 AZALDI.

2024’ün ilk 8 ayında, 2023’ün ilk 8 ayına göre kurulan şirket sayısı %14,2 kurulan gerçek kişi ticari işletme sayısı %28,6 kurulan kooperatif sayısı %13,2 azaldı. Bu 8 ayda 2023’ün ilk 8 ayına göre kapanan şirket sayısı %25,4 arttı. Kapanan gerçek kişi ticari işletme sayısında %36,1 azaldı. Ağustos 2024’te, Ağustos 2023’e göre kurulan şirket sayısı %11,7 kurulan kooperatif sayısı %38,4 kurulan gerçek kişi ticari işletme sayısı %5,1 azaldı. Kapanan şirket sayısı %5,7 arttı...

KISA VADELİ DIŞ BORÇ STOKU 232,8 MİLYAR DOLARA ÇIKTI

Kısa vadeli dış borç stoku, temmuzda 2023 yıl sonuna kıyasla önemli bir değişim göstermeyerek 176,1 milyar dolar oldu. Kalan vadeye göre kısa vadeli dış borç stoku ise 232,8 milyar dolar düzeyinde gerçekleşti. Bu dönemde, bankalar kaynaklı kısa vadeli dış borç stoku yüzde 12,7 artarak 77,1 milyar dolar olurken, diğer sektörlerin kısa vadeli dış borç stoku yüzde 1,7 azalarak 60,3 milyar dolara düştü. Bankaların yurt dışından kullandıkları kısa vadeli krediler, 2023 yıl sonuna göre yüzde 42,9 artarak 18 milyar dolara çıktı.

FED'İN KARARI

Fed, Temmuz 2023'ten beri %5.25-5.50 seviyesinde tuttuğu politika faizini, 50 baz puan indirerek %4.75-5.00’e çekti. Fed Başkanı Powell, "Son toplantıdan bu yana çok fazla veri geldi ve 50 baz puan indirimin doğru şey olduğuna karar verdik. Eğer uygun ise, faiz indirimleri konusunda daha hızlı, daha yavaş gidebilir; gerekir ise durdurabiliriz" dedi. Kararda, büyüme ile ilgili kötümser beklentiler etkili oldu. FOMC açıklamasında indirimin en önemli nedeni olarak "ekonomik görünümün belirsizliği" gösterildi.

FAİZ İNİDİRİMİ KAMALA’YA DESTEK

Fed faiz indiriminin yaklaşan ABD seçimlerine etkisi de tartışma konusu. Düşük faizin ekonomiyi kısmen canlandıracağı ve Demoratların elini güçlendireceği savunuldu. Moody's Analytics başekonomisti Mark Zandi faiz indiriminin "Kesinlikle Harris kampanyasının ardındaki ekonomik bir rüzgâr" olduğunu söyledi.

STRATEJİK EMTİA SATIŞINA KISITLAMA TEHDİDİ PİYASALARI GERDİ

Ukrayna’nın uzun menzilli silahlarla topraklarına saldırı düzenlemesinin, NATO-Rusya savaşı başlatacağını bildiren Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in, Batı'ya satılan bazı stratejik hammaddelerin ihracatına kısıtlamalar getirileceğini gündeme taşıması, emtia piyasalarını endişeye sevk etti. Reuters'a değerlendirmede bulunan bazı analistler Putin'in nükleer silah kullanmayı ciddi şekilde düşündüğünü, Batı'nın Putin'in uyarılarını ciddiye alması gerektiğini söyledi. (EKONOMİ)

DEMİR CEVHERİ VE BAKIR YOLLARINI AYIRIYOR

Sanayi metallerinin kendi içindeki yol ayrımı derinleşiyor. Bakır fiyatları, maden arzındaki sıkıntılar ve rafinasyon zorlukları nedeniyle bu yılın başından bu yana yüzde 8 arttı. Buna karşılık demir cevheri, özellikle Çin’in gayrimenkul sektöründe azalan talep nedeniyle zorluklarla karşı karşıya. Uzmanlara göre bakır daha fazla yükseliş için güçlü bir zemine sahipken, demir cevheri fiyatları daha düşecek. (EKONOMİ)

AVRUPA OTOMOTİV ENDÜSTRİSİ İÇİN ACİL EYLEM ÇAĞRISI

Avrupa Otomobil Üreticileri Birliği (ACEA), verilerine göre, AB pazarında yeni otomobil satışları, ağustosta geçen yılın aynı ayına göre %18,3 azalarak 643 bin 637'ye geriledi. EV satışlarının ağustosta geçen yılın aynı dönemine göre %43,9 düşerek 92 bin 627 adet olarak gerçekleşmesi dikkati çekti. Verilerin ACEA'dan yapılan açıklamada, "AB'de elektrikli otomobillerin pazar payının sürekli olarak küçülme eğilimi, endüstri ve politika yapıcılara son derece endişe verici bir mesaj gönderiyor" denildi.

DÜNYADA KAKAO STOKU 50 YILIN DİP SEVİYESİNDE

Uluslararası Kakao Örgütü’nün (ICCO) genel müdürü Michel Arrion, dünya kakao stoklarının geçen yılın eylül ayındaki 1.79 milyon tondan temmuz ayında 1.32 milyon tona gerilediğini söyledi. Arrion, «Stok/öğütme oranı burada kilit önem taşıyor; Temmuz ayında yaklaşık yüzde 27 civarındaydı; bu da yaklaşık 50 yıl içinde gördüğümüz en düşük seviye” dedi. Küresel kakao fiyatları yılbaşıdan bu yana yüzde 80’den fazla artıp ton başına 7600 doların biraz üzerinde bulunuyor. (EKONOMİ)

GOLDMAN SACHS VE CITI ÇİN'İN 2024 BÜYÜME TAHMİNİNİ DÜŞÜRDÜ

ABD’li bankacılık devleri Goldman Sachs ve Citigroup, Çin'de sanayi üretiminin ağustos ayında son beş ayın en düşük seviyesine gerilemesinin ardından ülkenin ekonomik büyümesine ilişkin tüm yıl tahminlerini %4,7'ye düşürdü. Dünyanın ikinci büyük ekonomisinde sanayi üretimi ağustos ayında bir yıl öncesine göre %4,5 oranında artarak ekonomistlerin %4,8'lik büyüme tahminin gerisinde kalmış ve temmuzdaki %5,1’lik artışa kıyasla yavaşlamaya işaret etmişti.

MICROSOFT VE BLACKROCK’TAN YAPAY ZEKA YATIRIM ORTAKLIĞI

BlackRock, Microsoft, Global Infrastructure Partners ve MGX, artan yapay zeka talebini karşılamak için yeni ve genişletilmiş veri merkezlerine yatırım yapmak ve bu tesisler için yeni enerji kaynakları oluşturmak amacıyla Küresel Yapay Zeka Altyapı Yatırım Ortaklığı'nı başlattı. Altyapı yatırımı ABD’de olacak, kalanı ABD'nin ortak ülkelerine yapılacak. Ortaklığın başlangıçta 30 milyar dolarlık özel sermaye çekmeyi hedeflediği belirtilirken, bunun 100 milyar dolara kadar yatırıma dönüştürülmesinin amaçlandığı aktarıldı.

BOTAŞ, ‘TÜRK HARMANI’NA TOTALENERGİES’İ DE EKLEDİ

BOTAŞ, Total Energies ile LNG tedarik anlaşması imzaladı. ABD- Houston’da imzalanan anlaşma sonrası açıklama yapan Alparslan Bayraktar, Türkiye’nin farklı kaynaklardan doğalgaz sağlama yönündeki çalışmalarının başarıyla sürdüğüne işaret ederek, diğer ülke ve alıcılar için kaynak çeşitliliğiyle “Türk Harmanı” oluşturarak güvenilir bir tedarikçi olunduğunu kaydetti.

BEKO, 46. FABRİKASINI MISIR’DA AÇTI

Beko, 46’ncı üretim tesisini Mısır’ın başkent Kahire yakınlarındaki çölün üstünde yerleşik 10’uncu Ramazan Sanayi Bölgesi’nde faaliyete geçirdi. 14 ülkede üretim yapan Beko’nun Ortadoğu’daki ilk fabrikası olan ileri teknolojiye dayalı tesis, 110 milyon dolar yatırımla kuruldu. Beko CEO’su Hakan Bulgurlu, yeni tesisin ve Ar-Ge merkezinin yaratacağı sinerji ile ülkede 5 yıl içinde liderliğe yükselmeyi hedeflediklerini söyledi.

ÖNAL: TURKCELL İLE BİRLEŞME PLANI YOK

Türk Telekom CEO’su Ümit Önal, Türkiye Varlık Fonu’nun (TVF) hisselerine sahip olduğu Türk Telekom ve Turkcell için şirket ve ürün dikeyleri bazında birleşmesini amaçlayan herhangi bir projenin olmadığını vurguladı. Önal, ayrıca Türk Telekom’un blok satışının kesinlikle gündemde olmadığına işaret ederek sabit hat imtiyaz sözleşmesinin yenilenmesinin ardından Türkiye Varlık Fonu’nun piyasa şartlarına göre ikincil halka arzı bir opsiyon olarak bakabileceğini dile getirdi.

AMAZON HİBRİT ÇALIŞMA SİSTEMİNİ SONLANDIRACAK

Amazon, gelecek yıl itibarıyla çalışanlarının beş gün ofise gelmesini zorunlu kılarak, hibrit çalışma sisteminin sonlanacağını bildirdi. Amazon CEO'su Andy Jassy'nin hibrit çalışma politikasının değişmesi hakkında çalışanlara gönderdiği mesajda, mevcut haftada üç gün ofisten çalışma sisteminin kaldırılacağı belirtilerek, pandemi öncesi uygulanan politikanın geri getirileceğini ifade edildi. Çalışanların 2025 itibarıyla beş gün ofise gelmesinin zorunlu hale getirileceğini kaydeden Jassy, ekip üyelerinin ofisteyken daha iyi işbirliği yaptığını savunarak hastalıklar ve acil durumlar gibi bazı istisnaların olacağını aktardı. Açıklamanın ardından yüzde 1'e yakın değer kaybetti.