MTV'de indirim beklentisi... Yüzde 40 dolar faizi sürer mi?

Kısa Dalga - Haftanın ekonomik gelişmelerini öğrenmek ve gelecek için sağlıklı öngörüler yapabilmeniz için İbrahim Ekinci'nin hazırladığı haftalık ekonomi bülteni Marjinal Fayda'da ekonomideki genel manzara, piyasalardaki gelişmeler, dünyadan ve şirketlerden haberler var.

PODCASTİ DİNLEMEK İÇİN OYNAT'A TIKLAYIN...

GENEL DURUM

-Kasım ayı enflasyonunun yüksek (aylık %2.24, yıllık %47,09) gelmesi, MB’nin 2024 yıl sonu enflasyon tahminini de tartışmalı hale getirdi. En yüksek mutabakat gören beklenti 2024’ün %45 enflasyonla kapanacağı yönünde. Enflasyonla mücadele aslında ağır aksak yürüyor denilebilir. Şimşek göreve geldiğinde %39 düzeyindeydi. 1.5 yıl sonra, yılı hala bu seviyenin 6 – 7 puan üzerinde kapatacağız. Son 1 yıla bakarsak da enflasyonun %62 civarından ancak %45 civarına geriletilebildiğini ve toplamda 6 – 7 puanlık bir düşüş sağlanabildiğini görüyoruz. Kasım enflasyonu tereddütleri bir miktar artırmakla birlikte bu ayki PPK toplantısında faiz indirim beklentisi yüksek. MB faiz indirim döngüsünü başlatırsa, 2025’te maliye politikasının (harcamalarda ciddi kısıtlamalar, gelir artırıcı önlemler, yönetilen ve yönlendirilen fiyatlarda enflasyon hedefinin gözetilmesi gibi…) devreye girmesi daha büyük önem kazanacak.

-Asgari ücret bu ayın gündemi olacak. Komisyon yarın toplanacak. Sermaye kesiminde 2024 enflasyon hedefinin (%21) birkaç puan üzerinde (%25) zam beklentisi ve talebi var. Sendikalar rakam – oran telaffuz etmediler. Masadan bunun bir miktar daha üzerinde bir zam çıkması muhtemel. Ancak eğer, CB Erdoğan’ın erken seçim planı varsa, zammın yüzde 40’ları bulması da olası.

-PMI verileri, karşılıksız çek tutarındaki azalma gibi bazı öncü göstergeler, ekonomide ılımlı bir toparlanmaya işaret etti.

-Suriye'de Esad rejiminin düşmesinden sonra ortaya çıkan belirsizlik ekonomi gündemi açısından dikkatle takip edilmeli.

-Trump’ın seçimi dünya ekonomisinde taşları yerinden oynattı. Bir kere ticaret savaşlarında kılıçlar yeniden çekilmiş oldu. Yatırımcılar temiz enerji, çevre, sürdürülebilirlik alanlarında yatırımlarını azaltmaya yöneldi. Petrol şirketleri 1 ayda %10'dan fazla yükseldi. Dolar güçlenirken başta altın olmak üzere kıymetli metallerde düşüşler oldu. En büyük kazancı 100 bin doları aşan Bitcoin elde etti.

PİYASALAR

BORSA: Açığa satış yasağının kaldırılması ve BDDK’nın 2025 yılında bankalara enflasyon muhasebesi uygulanmayacağını açıklaması borsayı hareketlendirdi. BIST 100 endeksi, en düşük 9.573,86 ve en yüksek 10.098,10 puanı gördükten sonra haftayı, önceki hafta kapanışının yüzde 4,44 üzerinde 10.081,00 puandan tamamladı.

Ne olur? Açığa satış yasağının kaldırılması yabancı girişini destekleyebilir. Destek 9.850’de, diren 10.150’de. Borsa uzmanları yukarı yönlü bir tablo bekliyor.

ALTIN: Kapalıçarşı'da işlem gören 24 ayar külçe altının gram satış fiyatı bu hafta yüzde 0,47 azalışla 2 bin 951 liraya, cumhuriyet altınının satış fiyatı da yüzde 0,52 düşüşle 20 bin 10 liraya indi. Onsa altın cumartesi itibariyle 2.632 dolardan işlem görüyordu.

Ne olur? ABD seçimleri sonrasında 2.800 dolarlardan gerileyen bir tablo görüyoruz. Bu, bir süre daha devam edebilir. Çünkü risk iştahı çok yüksek. ABD borsalarında yeni tarihi rekorlar bekleniyor. Altın bir miktar bekleme sürecinde görünüyor. Ons altında kısa vadede düşüşler mümkün. Buna karşın analistler orta vadede tarihi rekorlar beklentisini koruyor. Türkiye’ye özel bir durum olarak döviz yatırımcısının sahte dolar endişesi ile altına yöneldiği belirtiliyor.

DÖVİZ: Bu hafta ABD doları yüzde 0,24 değer kazanarak 34,7800 liraya, Euro da yüzde 0,67 artışla 36,9130 liraya çıktı.

Ne olur? Küresel ölçekte Trump’ın doları güçlendiren politikaları gündemde. İçerde faiz düşüşü döngüsünün başlaması da doları destekleyecek. Kurda genel eğilim yukarı yönlü olmakla birlikte MB devrede olmayı, kontrol etmeyi sürdürecek.

FAİZ: TCMB’nin takip ettiği 3 aylık TL mevduatın bileşik faizi %59,16’da. Geçen hafta %59,28’di. Bankalarda mevduata %50’ye yakın faizler veriliyor. Bankalar enflasyon ve faiz seyrine göre uzun vadeye daha düşük faiz veriyorlar. Kredi faizlerinde de önemli değişim olmadı.

Ne olur? Faizlerde kritik gelişme TCMB PPK’nın faiz indirimlerine başlaması olacak. Bankalar indirim, düşüş beklentisini kendi faizlerine yansıtmış durumda. Faizlerde arızi durumlar hariç genel trend düşüş yönündedir.

FONLAR: Yatırım fonları bu hafta yüzde 1,53 ve emeklilik fonları yüzde 1,59 değer kazandı. Kategorilerine göre bakıldığında ise yatırım fonları içinde en çok kazandıran yüzde 3,18 ile "Hisse Senedi" fonları oldu.

Ne olur? Fonlarla ilgili de ciddi uyarılar yapılıyor. Yılbaşında hacmi 5 milyar dolarken, yüksek faiz cazibesi ile büyük ilgi gördü ve hacmi 35 milyar dolara çıktı. MB faiz indirimlerine başlarsa bu kez çıkış olması bekleniyor. Fonlardan çıkabilecek paranın muhtemel adresi altın, döviz ve borsa gibi görünüyor.

BİTCOİN: Trump’ın kripto para yanlısı politikalarının etkisiyle Bitcoin 100 bin sınırını aştı. 104 bin doları gördü. Halen 101.585 dolarda. Coinmarketcap'in verilerine göre, BTC dahil küresel kripto para piyasasının değeri 3,6 trilyon doları geçti.

Ne olur? 2025 yılına ilişkin yükseliş tahminleri yapılıyor. Bununla birlikte ABD’de Summers, Yellen gibi önemli isimler, Türkiye’de Bakan Mehmet Şimşek, risk ifade eden açıklamalar yaptılar.

NELER OLDU?

ASGARİ ÜCRET KOMİSYONU TOPLANIYOR

Asgari Ücret Komisyonu 10 Aralık’ta ilk toplantısını yapacak. İş çevreleri %25 zam telaffuz ediyor. TÜRK-İŞ Başkanı Ergün Atalay, asgari ücrette gerçekleşen enflasyonun da üzerinde bir artış beklentisi içinde olduklarını ima etti. Atalay, “Ne gerçekleşen ne gelecek enflasyon… Bunların hiçbirini kabul etmiyoruz. Sıkıntıları birlikte paylaşmak durumundayız” dedi.

TL’NİN DEĞERİ 4 YILIN ZİRVESİNDE

Reel efektif döviz kuru endeksi, TÜFE bazında geçen ay bir önceki aya kıyasla 2,19 puan artışla 67,03 oldu. Ekim 2024’te 64,84 düzeyindeydi. Yİ-ÜFE bazında reel efektif döviz kuru endeksi de 1,92 puan artışla 94,50’den 96,42’ye çıktı. TL’nin değeri, geçen yılın aynı ayına göre TÜFE bazında 11,55 puan, Yİ-ÜFE bazında da 8,66 puan arttı. Böylece, TL, Şubat 2021’den bu yana en yüksek seviyesine ulaştı.

TMSF, SİGORTAYA TABİ MEVDUAT VE KATILIM FON TUTARINI YÜKSELTTİ

Mevduatta sigortaya tabi kısım arttı. Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu Fon Kurulu’nun ilgili kararı Resmi Gazete’de yayımlandı. Yeni kararla, 650 bin lira olan sigortaya tabi mevduat ve katılım fonu tutarı, 2025’ten itibaren geçerli olmak üzere 950 bin liraya yükseldi.

SERBEST FONLARDA “PONZİ” UYARISI

Nitelikli yatırımcıların katıldığı serbest fonlarda olağandışı gelişmeler yaşanıyor. Bir ya da iki hisseye yatırım yapan bu fonların bazıları, 3 ayda elde % 100’ün, yıllıkta %400’ün üzerinde kazanç sağlayabiliyor. Ancak, para girişin yaşanmadığı dönemlerde de hızla değer kaybediyor aylık kayıp da %50’yi aşabiliyor. Tek hisseli bazı fonların bir tür “ponzi” sistemi yarattığı ve SPK’nın bu duruma dikkat etmesi gerektiği konusunda uyarıda bulunuluyor.

SERMAYE PİYASASI KURULU AÇIĞA SATIŞ YASAĞINI KALDIRDI

SPK, BIST 50 paylarında açığa satış yasağının kaldırdı. Açıklamada şöyle denildi: "Açığa satış yasağının 02/01/2025 tarihinden itibaren, BIST 50 endeksinde yer alan pay piyasaları ile sınırlı olarak kaldırılmasına, işlemlerde, gün içinde sahip olunmadan satılan ve aynı gün kapatılan pozisyonlarda açığa satış tuşuna basılmasının zorunlu olduğu hususunda yatırımcıların bilgilendirilmesine karar verilmiştir."

2025’DE BANKALARA ENFLASYON MUHASEBESİ YOK

BDDK’dan "Enflasyon Muhasebesi açıklaması: "Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulunun 5/12/2024 tarihli ve 11021 sayılı Kararı uyarınca bankalar ile finansal kiralama, faktoring, finansman, tasarruf finansman ve varlık yönetim şirketlerinin 2025 yılında enflasyon muhasebesi uygulamamasına karar verilmiştir" denildi.

DÖVİZ CİNSİ KREDİLER 164,7 MİLYARI BULDU

Ağırlıkla şirketlerin kur – faiz marjından yararlanmaya yönelmesi sonucu döviz kredilerinde olağanüstü bir artış yaşandı. 2023 yılının son aylarında 125,4 milyar dolar olan döviz cinsi kredi stoku, hızla yükselerek 164,7 milyar dolara ulaştı. 1 yıl gibi bir sürede 39,3 milyar dolarlık artış gerçekleşti. Bankacılık uzmanları yerli şirketlerin de bu son dönemde carry trade işlemlerine yöneldiğini belirtiyor

MB REZERVİ 157,7 MİLYAR DOLARDA

TCMB toplam rezervleri, 29 Kasım haftasında bir önceki haftaya göre 1 milyar 99 milyon dolar artışla 157 milyar 738 milyon dolara yükseldi. Net uluslararası rezervler de aynı hafta bir önceki haftaya göre 3 milyar 296 milyon dolar artarak 64 milyar 178 milyon dolara yükseldi.

KREDİ HACMİNDE ARTIŞ, MEVDUATTA DÜŞÜŞ

KKM hesapları geçen hafta 25 milyar 779 milyon lira azalarak 1 trilyon 198 milyar 220 milyon liraya düştü. Bankacılık sektörü toplam kredi hacmi 186 milyar 146 milyon lira artarak 15 trilyon 231 milyar 443 milyon liradan, 15 trilyon 417 milyar 589 milyon liraya çıktı. Toplam mevduat ise bankalar arası dahil, 107 milyar 585 milyon lira azalarak 18 trilyon 167 milyar 444 milyon liraya indi.

YABANCI HİSSE VE TAHVİLDE ALIMA DÖNDÜ

Yabancı yatırımcı 29 Kasım ile biten haftada, 280 milyon dolarlık hisse aldı ve böylelikle 3 Mayıs haftasından bu yana en güçlü hisse alışını gerçekleştirdi. Yurt dışında yerleşiklerin hisse senedi stokları piyasa değeri 33 milyar 100,2 milyon dolar oldu. Öte yandan, önceki hafta 2.5 ayın ardından tahvilde satışa dönen yabancı, tekrar alıma yöneldi. 29 Kasım ile biten hafta devlet iç borçlanma senetlerinde (DİBS) yabancının net alımı 610.2 milyon dolar oldu.

HSBC'DEN TÜRK TAHVİLLERİ TAVSİYESİ

HSBC, CEEMEA bölgesi tahvil piyasasında 2025 yılına yönelik değerlendirmelerini açıkladı. HSBC stratejistleri artık daha iyimser bir çizgide bulunduklarını ifade etti. Bankanın 6 Aralık tarihli Kristian Bolso ve Robert Preston tarafından hazırlanan CEEMEA bölgesi tahvil piyasasına ilişkin raporunda 2025 yılının Türkiye için iyi geçeceği ifade edildi. (BloombergHT)

EĞİLMEZ: DOLARDAKİ “MUCİZE” ÇÖZÜM SONSUZA KADAR SÜRDÜRÜLEMEZ

İktisatçı Mahfi Eğilmez, katıldığı bir TV programında "Doların nasıl sabit kaldığına" yönelik soruyu şöyle yanıtladı: “Önceleri MB dolar satarak kuru baskıladı ve bu yolla sabit tuttu. İnsanlar bankaların verdiği faizin yıllık net %40, dolar kurunun da 34’lerde sabit olduğunu görünce dolar bozdurup TL mevduata döndüler. Bu kadar dolar bozdurulunca kur düşmeye yöneldi. Bu kez MB dolar alıp kuru yine sabit tuttu. Bu durumdan mevduat sahipleri memnunlar: Çünkü vade sonunda tekrar aynı kurdan dolar aldıklarında yüzde 40 oranında dolar faizi almış oluyorlar. MB de memnun: Çünkü topladığı dövizlerle rezervlerini güçlendirmiş oluyor. Ne var ki bu mucize gibi görünen çözüm sonsuza kadar sürdürülemez.”

TÜRKİYE’NİN ALTIN STOKU 4 BİN TON

Bahçeşehir Üniversitesi Finansal Araştırmalar Merkezi'nin hesabına göre Türkiye’deki altın stoku 4 bin ton seviyesinde. Yani yaklaşık 300 milyar dolar. Ons altın fiyatlarındaki %10’luk değişim, altın sahibi olanlara 30 milyar dolarlık servet artışı getiriyor. Ons altın bu yıl %30 yükseldi, bu hesaba göre altın sahiplerinin serveti 90 milyar dolar arttı.

FITCH, TÜRKİYE EKONOMİSİ İÇİN BÜYÜME TAHMİNİNİ DÜŞÜRDÜ

Fitch Ratings, küresel büyüme tahminini 2024 için %2,8, 2025 için %2,6 olarak revize etti. Türkiye ekonomisi büyüme tahmini de bu yıl %2,9, önümüzdeki yıl da %2,6 oldu. Eylül ayı tahminlerinde Türkiye ekonomisinin bu yıl %3,5, 2025'te %2,8 büyüyeceği tahmininde bulunmuştu.

OECD, TÜRKİYE BÜYÜME TAHMİNİNİ %3,5’E ÇEKTİ

OECD tahminine göre küresel ekonomi bu yıl %3,2 büyüyecek. Türkiye'de büyüme %3,5 olacak. Kuruluş, dış ortamdaki iyileşme ve turizmdeki canlanmanın devam etmesiyle ihracatın artmasını bekliyor. OECD, eylül raporunda da küresel ekonominin bu yıl yüzde 3,1, Türkiye ekonomisini ise %3,2 büyüyeceği tahmininde bulunmuştu.

“EĞİTİMDE VE İŞTE OLMAYAN GENÇLERİN SAYISI 79 İL NÜFUSUNDAN ÇOK”

İPA Başkanı Buğra Gökce, Türkiye’de 15-29 yaş aralığında ne eğitimde ne istihdamda olmayan 4,7 milyon genç olduğunu belirtirken, bu gençlerin nüfusunun İzmir dahil 79 ilin nüfusundan büyük olduğunu söyledi. Gökce, "15-29 yaş aralığında ne eğitimde ne istihdamda olan erkeklerin oranı yüzde 15,5 iken kadınların oranı yüzde 36,4'e çıkıyor. Avrupa’da cinsiyet farkının en büyük olduğu ülke de Türkiye” dedi.

“MÜCBİR SEBEP” BAŞVURUYA BAĞLANDI, MİKRO SEBEP YOLU AÇILDI

Kahramanmaraş depreminden etkilenen illerde mükellefler için mücbir sebep hali sona erdi. Ancak, depremin yıkımından vergi yükümlülüklerini yerine getiremeyecek şekilde etkilendiğini belirten mükellefler, bağlı bulundukları vergi dairelerine gerekli belgelerle bireysel başvuru yapabilecek. Ayrıca, Bakanlık afet bölgelerinde işletme büyüklükleri ve sektör bazında da mücbir sebep ilanına yetkili olacak.

TELEFON ALIMINA TAKSİT DÜZENLEMESİ

BDDK, cep telefonu alımı için kullanılacak tüketici kredileri ve taksit sayısına ilişkin yeni düzenlemeler yaptı. Fiyatı 20 bin lira ve altında olan telefonlar için kredi vadesi 12 ay ile sınırlandırıldı, üzerinde olanlarda vade süresi 3 ay olacak. "Yenilenmiş ürün" olarak kabul edilen cep telefonları içinse, fiyatı 25 bin lira ve altında olanlar için 12 ay vade uygulanacak, 25 bin lira üzerindeki telefonlar için ise vade 3 ay olacak.

MTV’DE İNDİRİM BEKLENTİSİ

Enflasyonla mücadelede maliye politikasından destek gelmediği, yönetilen ve yönlendirilen fiyatlar ile vergi artışlarının enflasyon hedefleriyle uyumlu olmadığı eleştirileri gelmişti. Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz'dan konuyla ilgili olarak, “Bir değerlendirme yapılacaktır, dezenflasyon sürecini destekleyici bir yaklaşım sergilenecektir" dedi. MTV oranı 2025’te normalde YDO kadar (%43,93) artacak. Cumhurbaşkanı’nın bu oranı yüzde 80'e kadar indirme yetkisi bulunuyor.

PMI, KASIMDA 48,3’E ÇIKTI

İSO Türkiye İmalat PMI, kasımda sınırlı iyileşmeye işaret etse de üst üste sekizinci ayda eşik değerin altında kaldı. Geçen eylül ayında 44,3’le yaklaşık 4,5 yılın dip seviyesini gören PMI, ekimdeki 45,8 seviyesinden kasımda 48,3’e çıktı ve faaliyet koşullarındaki bozulmanın hafif düzeyde gerçekleştiğine işaret etti.

KONKORDATODA KORKUTAN REKOR

Konkordato takip. com’un Ekonomi gazetesi için derlediği verilere göre, kasımda mahkemeler 152 dosya için konkordato geçici mühlet kararı verirken, 11 ayın toplamında bu sayı 1.504’e ulaştı. Böylece 1.387 konkordato geçici mühlet kararının verildiği 2019 yılındaki rekor sayı da aşılmış oldu.

KASIMDA İHRACAT AZALDI, İTHALAT ARTTI

Geçici dış ticaret verilerine göre kasım ayında ihracat yüzde 3,1 azalışla 22,3 milyar dolara geriledi. İthalat ise yüzde 2,4 artarak 29,7 milyar dolara yükseldi. Dış ticaret açığı geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 23,3 artışla 7,4 milyar dolara çıkarken, ihracatın ithalatı karşılama oranı da 4,2 puan azaldı ve yüzde 75,2’ye indi. Kasımda tüketim malı ithalatı, bir önceki ayda olduğu gibi yüzde 17,4 seviyesinde gerçekleşti. Yatırım malları ithalatında ise azalış kaydedildi.

İKİNCİ EL ALIM SATIMINA BELGE ZORUNLULUĞU GETİRİLDİ

İstanbul Valiliği, İstanbul sınırları içerisinde ikinci el eşya ve hurda alım satımında şahısların kimlik, adres, miktar ve özellik belirten 'ikinci el malzeme alım - satım belgesi' zorunluluğu getirdi. Açıklamada, herhangi bir alım satım belgesi düzenlenmeden yapılan satışların, çalıntı eşyalara ve şüphelilere ulaşılmasını önemli ölçüde zorlaştırdığı; bu nedenle düzenleme zorunluluğu getirildiği belirtildi.

UBS’İN KÜRESEL SERVET RAPORU AÇILANDI

UBS 2024 yılı “Dünya Servet Raporu”na dünyada toplam serveti (tüm finansal varlıklar + gayrimenkul - borçlar) 1 milyon doların üzerinde 58 milyon kişi var ve dünyadaki toplam servetin % 47,5'ine sahipler. 1.5 milyar kişinin toplam varlığı 10 bin doların altında. Türkiye’de 2008-2023 arasında kişisel servetler %1.708 oranında artarken, gelecek 5 yılda da dolar milyoneri sayısının %43 artması bekleniyor. Servet artışında ön sıralarda yer alan Türkiye’de, 2023’te servet büyümesi % 158 oldu.

“İMAR HAKKI DEVRİ” TARTIŞMA YARATTI

Köy Kanunu’nda değişiklikle “imar hakkı devri” geldi. Maddenin gerekçesinde, “Kamulaştırmasız el atma davalarının önüne geçilmesini sağlamak amacıyla idareler tarafından plan hükümlerine istinaden yapılan imar hakkı aktarımı uygulamalarına yasal bir zemin oluşturmayı amaçlıyoruz” deniliyor. Çok sayıda uzman, bunun, uygulamada, vatandaşın tapulu mülküne el koymanın yolunu açacağını savunuyor.

HARİTA KULLANIM VERGİSİ Mİ GELİYOR?

TBMM’de kabul edilen Coğrafi Bilgi Sistemlerine ilişkin yasayla, 'Konum paylaşımlarından ücret mi alınacak' sorusu gündeme geldi. Konunun kamuoyunda yankı bulması üzerine açıklamalar yapıldı. Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz, "Düzenlemenin esnafla, konum bilgisi paylaşan vatandaşla hiçbir ilgisi yok" dedi. Çevre Bakanlığı da "Yasa, coğrafi verileri üreterek gelir elde edenleri kapsıyor" dedi.

OTOMOTİV SATIŞLARI 1 MİLYON BARAJINI AŞTI

ODMD, otomotiv pazarı verilerini açıkladı. Otomobil + hafif ticari araç pazarı kasımda yüzde 5,3, otomobil pazarı yüzde 3,5, hafif ticari araç pazarı da yüzde 12,2 arttı. Ocak-Kasım 2024 dönemi itibariyle ise otomobil satışları, geçen yıla göre yüzde 0,5 artarak 845 bin 530, hafif ticari araç pazarı ise yüzde 4,4 azalarak 222 bin 730 adet oldu. Türkiye otomobil ve hafif ticari araç pazarı, 2024 Ocak-Kasım dönemi itibariyle 1 milyon 68 bin adetlik satışa işaret etti.

ELEKTRİKLİ ARAÇLARDA TOGG LİDERLİĞİ KASIMDA DA DEVAM ETTİ

ODMD verilerinden derlenen bilgiye göre, Ocak-kasım döneminde, "tam elektrikli" otomobil satış adedi yüzde 38,6 artışla 83 bin 298 oldu. Togg, yılın 11 ayında elektrikli otomobil pazar liderliğini sürdürdü. Togg, yılın 11 aylık döneminde 24 bin 361 adetlik satışla en yakın rakibine 15 bin 134 adet fark attı. Bu dönemde Togg'un elektrikli otomobil pazar payı yüzde 29 olarak kayıtlara geçti.

BYD’NİN YATIRIMI ÇİN RÜZGARI YARATTI

Çinli BYD’nin Türkiye’ye yatırım kararı açıklaması, farklı sektörlerden Çinli şirketleri de harekete geçirdi. Toplam ciroları 20 milyar dolara ulaşan plastik işleme makinesi üreticisi 22 Çinli firmanın üst düzey yöneticileri, yatırım olanaklarını değerlendirmek üzere İstanbul’da görüşme ve temaslar yürütüyor. (EKONOMİ)

TARIMDA DÜZENLEME TORBA İLE GELİYOR

Gıda ve tarımda bir dizi yeni düzenleme içeren torba kanun başlığı görüşe açıldı. “Tütün, Tütün Mamulleri ve Alkol Piyasasının Düzenlenmesine Dair Kanun ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Taslağı”nda, tütün ve alkolle ilgili kısıtlama ve cezaların yanı sıra tohum, şeker pancarı, GDO, hayvan hastalıkları ve yaylalarla ilgili de hükümler yer alıyor. (EKONOMİ)

METALDE 2 BİN İŞÇİ GREVE ÇIKIYOR

MESS ile Birleşik Metal Sendikası arasında dört işletmede iki bin çalışanı kapsayan toplu sözleşme görüşmelerinde uzlaşma sağlanamadı. Hitachi Energy’de grev kararı alındığı, Arıtaş Kriyojenik, Grid Solutions ve Schneider Elektrik’te de grev kararı beklendiği belirtiliyor. MESS’ten yapılan açıklamada, ücretlerde ilk 6 ay için yüzde 40 artış teklifine karşılık, sendikanın talebinin yüzde 126’ya ulaştığı kaydedildi.

ÇALIŞAN MALİYETİ 400 TL ARTACAK

AK Parti tarafından geçtiğimiz günlerde Meclise sunulan ve ilgili komisyonda kabul edilen yasa teklifiyle, vergi ve sosyal güvenlik primlerini düzenli ödeyenlere sağlanan prim teşviki, imalat sanayii dışındaki sektörlerde 5 puandan 4 puana düşürülüyor. Teklif yasalaşırsa işverenin çalışan başına maliyeti aylık 400 lira artacak. (EKONOMİ)

BİR GÖRÜŞ

Prof. Dr. Özgür Orhangazi

Cari açıkta dengelenme ya da yabancının getirdiği döviz nereye gidiyor?

Merkez Bankası’nın son açıkladığı ödemeler dengesi istatistiklerine göre, Eylül sonu itibariyle, 9 aylık cari açık 5,27 milyar dolara kadar gerilemiş durumda. (…) Bu dönemde Türkiye’ye toplam dış sermaye girişi 51,82 milyar dolar düzeyine ulaşmış. Dış sermaye girişlerinin 28,02 milyar doları portföy girişi, 16,13 milyar doları ise dış borç olarak gerçekleşmiş. (…) Yani, toplam dış sermaye girişleri, cari açığın kat kat üzerinde gerçekleşmiş. Bu durumda beklenecek olan şey, döviz rezervlerinde ciddi bir artış olmasıdır. Ancak ödemeler dengesindeki rezerv hareketlerine baktığımız zaman böyle bir artış olmadığını görüyoruz.

Peki o zaman 2024’ün ilk 9 ayında dış yatırımcıların ülkeye getirdikleri toplam 51,82 milyar dolarlık döviz nerede?

2024’ün ilk 9 ayında yurtiçinde yerleşikler mevduat, portföy yatırımı ve doğrudan yatırım kanallarından 29,85 milyar dolar yurtdışına çıkarmışlar. Yani Şimşek’in yüksek faizler ve çeşitli taahhütlerle ülkeye çektiği dövizin yarısından fazlası Türkiye’den sermaye çıkışını finanse etmiş.

Burada dikkat çekici bir nokta, yerleşiklerin yurtdışına doğrudan yatırım kalemi altında aktardıkları 4,64 milyar doların 1,53 milyar dolarının gayrimenkul alımına gitmiş olması.

Net hata noksan kalemi altında yer alan kaynağı belirsiz döviz hareketlerinde 20,72 milyar dolarlık bir çıkış görülüyor. (…) Bu dönemde dış sermayeye faiz ve kâr payı gibi ödemelerle 21.45 milyar dolar aktarılmış. Yurtiçinde yerleşiklerin yurtdışında yaptıkları yatırımlardan elde ettikleri ve ülkeye getirdikleri kârlar düşüldüğünde bir bütün olarak dışarıya net 11,52 milyar dolar faiz ve kâr payı aktarılmış. (…) Kısacası, ödemeler dengesine bir bütün olarak baktığımızda yerleşiklerin Türkiye’den sermaye çıkarmaya devam ettiklerini görüyoruz. Bu sermaye kaçışı için gerekli olan döviz ise yüksek getiri karşılığı ülkeye çekilen yatırımlardan sağlanıyor. Yani Türkiye ekonomisi yurtdışından döviz borçlanıyor ve bu dövizin önemli bir kısmı ya yurtiçindeki sermaye sahiplerinin paralarını yurtdışına çıkarması için ya da dış sermayeye yapılan faiz ve kâr ödemeleri için kullanılıyor. (…) Hatırlatmak gerekirse, 2002-2023 döneminde ülkeye giren dövizin yüzde 30’undan fazlası dış sermayeye yapılan faiz ve kâr ödemelerine gitmişti ki bu toplamda 300 milyar doları aşıyor.

Ne iktidar ve onun dönem dönem değişen ekonomi ekipleri ne de bu konularda kalem oynatan ekonomistlerin büyük çoğunluğu bu yapıyı sorguluyor, dert ediniyor. Yurtdışına bunca kaynak çıkarılırken dert edilip sorgulanan tek şey asgari ücretin açlık sınırının ne kadar altında tutulabileceği oluyor.”

DÜNYA EKONOMİSİ

ABD'DE TARIM DIŞI İSTİHDAM KASIMDA BEKLENTİLERİN ÜZERİNDE ARTTI

ABD'de tarım dışı istihdam kasımda 227 binle beklentilerin üzerinde arttı. Beklenti 202 bindi. Ekim ayında 12 binlik istihdam artışı 36 bine revize edildi. Ortalama saatlik kazançlar aylık bazda %0,4'le %0,3'lük beklentilerin üzerinde arttı. İstihdam verisi sonrası piyasalar Fed’in 18 Aralık'ta %85 olasılıkla faiz indirimine gideceğini fiyatlıyor.

KÜRESEL GIDA FİYATLARI 19 AYIN ZİRVESİNDE

Küresel gıda fiyatları Kasım'da aylık bazda yüzde 0,5 artarken, Nisan 2023'ten bu yana en yüksek seviyesine yükselerek son 19 ayın zirvesini gördü. Endeks, yıllık bazda %5,7 arttı. Endeksin Kasım ayındaki yükselişinde bitkisel yağ fiyatlarındaki yukarı yönlü hareket etkili oldu.

ESKİ HAZİNE BAKANI'NDAN ABD'YE BİTCOİN UYARISI: ÇILGINLIK!

Bitcoin'in 100 bin doları aşması yeniden kripto varlıklara ilgiyi yükseltirken, farklı isimlerden kripto varlıklara yönelik uyarılar gelmeye devam ediyor ABD'nin eski Hazine Bakanı Lawrence Summers, "Bir tür ulusal Bitcoin rezervimiz olması gerektiği fikri çılgınca. Bunu yapmanın, cömert kampanya bağışçılarına yaranmak dışında bir nedeni yok" dedi. Trump, seçim kampanyası sırasında, federal hükümetin 200 bin adet olarak tahmin edilen kripto varlığın mülkiyetini elinde tutmasını önermişti.

YELLEN, TİCARİ GAYRİMENKUL VE KRİPTO RİSKLERİ KONUSUNDA UYARDI

ABD Hazine Bakanı Janet Yellen, finansal sistemin ticari gayrimenkul ve kripto riskleriyle karşı karşıya olduğu uyarısında bulundu. Yellen, ABD Finansal İstikrar Gözetim Konseyi (FSOC) toplantısının açılışında yaptığı konuşmada, ticari gayrimenkuldeki kredi riskinin bu yıl daha belirgin hale geldiğini ifade ederek, düzenleyicilerin finans sektörünün bunu ele alma becerisine odaklanmayı sürdürmesinin gerektiğini söyledi.

KÜRESEL NAVLUN FİYATLARI ÜÇ HAFTA SONRA YÜKSELİŞE GEÇTİ

Küresel konteyner navlun fiyatları, üç haftalık düşüşün ardından yeniden artış kaydetti. Drewry Dünya Konteyner Endeksi, 5 Aralık itibarıyla sona eren bir haftada %5 yükseldi. 40’lık konteynerin spot navlun fiyatı 3.331 dolardan 3.533 dolara çıktı. Bu rakam, geçen yılın aynı haftasına kıyasla %142 daha yüksek. Yılbaşından itibaren ortalama fiyat ise 3.958 dolar olarak hesaplandı ve 10 yıllık ortalamanın 1.104 dolar üzerinde gerçekleşti. Drewry’nin açıklamasına göre, bu yükseliş, piyasa koşullarında toparlanmanın başladığını gösteriyor. (CNBC-e)

RUSYA'DAN DOĞALGAZ KARŞILIĞI DÖVİZ ÖDEMESİ İÇİN YENİ KARAR

Rusya, ihraç ettiği doğalgaz karşılığı döviz ile yapılan ödemelerin Gazprombank'ta rubleye çevrilmesi imkanını kaldırdı. ABD geçen ay Gazprombank'ı Rusya yaptırımları kapsamına alarak ABD finansal sisteminden fiilen çıkarmıştı. Türkiye, muafiyet tanınması için ABD ile görüşmeler yürütüyor. (CNBC-e)

ALMANYA'DA SANAYİ ÜRETİMİ BEKLENTİLERİN AKSİNE DÜŞTÜ

Almanya Federal İstatistik Ofisi geçici verilerine göre, mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış reel sanayi üretimi Ekim 2024'te aylık bazda yüzde 1 azaldı. Almanya'da ekonomistler sanayi üretiminin yüzde 1,2 artmasını bekliyorlardı.

ÇİN'DE HİZMETLER SEKTÖRÜNDEKİ TOPARLANMA KASIMDA YAVAŞLADI

Çin'de hizmetler sektörü, kasım ayında yavaşlama eğilimi gösterdi. Caixin'in Hizmetler PMI Endeksi, bir önceki aya göre 0.5 puan düşerek 51.5'e geriledi. İmalat dışı PMI endeksi 50.1'de sabit kaldı. Çin ekonomisi, yılın 9 ayında %4,8 büyüyerek, hükümetin %5 civarında olan büyüme hedefinin altında kaldı.

TRUMP, BRİCS’İ TEHDİT ETTİ: DOLAR KULLANMAYANA %100 VERGİ GELİR

Donald Trump, BRICS ülkelerinin rezerv para birimi olarak ABD dolarını kullanma taahhüdünde bulunmalarını istedi. Doları terk etmeye kalkışmaları halinde bu ülkelere yüzde 100 gümrük vergisi uygulayacağını duyuran Trump, "BRICS ülkelerinin dolardan uzaklaşmaya çalışırken bizim kenarda durup izlememiz fikri bitti"dedi.

ÜÇ EMTİA YATIRIMCININ YAKIN MARKAJINDA

Emtia fiyatlarını izleyen CRB Endeksi yılbaşından bu yana yüzde 15’e yakın arttı. Emtia fiyatlarının 2025 yılı beklentilerinde yükseliş tarafında 3 emtia öne çıkıyor; kahve, uranyum ve portakal. Endüstriyel metal tarafında bakır yine kendinde söz ettirecek. Değerli metal tarafında ise altının çıkışını sürdürmesi bekleniyor.

ÇİN’DEN MİSİLLEME KARARI

Çin, ABD’nin 140 Çinli şirkete getirdiği çip kısıtlamalarına misilleme olarak çip üretiminde kullanılan galyum, germanyum ve kızılötesi teknolojisinde, fiber optik kablolarda, güneş bataryalarında kullanılan antimon gibi kritik minerallerin ABD'ye ihracatını yasakladı.

AB, TRUMP 2,0’A HAZIRLIK İÇİN ORTAK SAVUNMA FONUNU GÖRÜŞÜYOR

AB ülkeleri, Donald Trump'ın ikinci döneminde NATO müttefiklerine yönelik ABD güvenlik garantilerini geri çekme tehdidine hazırlık amacıyla ortak savunma projeleri ve silah tedariki için 500 milyar Euro’luk ortak bir fon oluşturmayı görüşüyor. FT’ye konuşan kaynaklar, İngiltere ve Norveç gibi AB dışı ülkelere de açık olacak finansman modelinin, AB üye devletlerinin önemli bir grubu arasında ivme kazandığını söyledi.

“REHİNELERİ BIRAKMAZSANIZ CEHENNEMLİK BEDEL ÖDETİRİM”

Donald Trump, ABD Başkanı Joe Biden ve yönetiminin bir yılı aşkın süredir devam eden savaşta İsrail ve Hamas arasında ateşkes sağlayamamasını alaya alarak, rehineler konusunda “hep laf, hiç icraat yok” dedi. Trump paylaşımda “Rehineler eğer 20 Ocak 2025'ten önce, yani ABD Başkanı olarak gururla görevi üstleneceğim tarihten önce serbest bırakılmazsa 'cehennemlik bedel' ödeteceğim. Sorumlular, ABD’nin uzun ve şanlı tarihinde hiç kimsenin almadığı kadar ağır bir darbe alacaklardır” dedi.

ŞİRKETLER

INTEL CEO'SU PAT GELSİNGER İSTİFA ETTİ

Intel CEO'su Pat Gelsinger, yönetimin “Intel'i dönüştürmeye yönelik maliyetli ve iddialı planlarının yeterince hızlı ilerlemediği kanısı” nedeniyle emekliye ayrıldı. Görevde 4 yılı dolduramadan koltuğu bırakan Gelsinger'den boşalan görevi geçici süreliğine şirketin yöneticilerinden David Zinsner ve Michelle Johnston Holthaus dolduracak. Bir zamanlar çip endüstrisinde baskın bir güç olan Intel, çip pazarını ele geçiren rakibi Nvidia tarafından gölgede bırakıldı. Nvidia'nın yükselişi bu ayın başlarında ABD'de borsası Dow Jones'da Intel'in yerini almasıyla pekişti.

PUMA, TÜRKİYE’DE ÜRETİME BAŞLADI

Dünyanın önde gelen spor giyim markalarından Puma, Türkiye’de üretime başladı. Uzun süredir üretim için araştırmalar yapan ve birçok üretici ile numune çalışmaları gerçekleştiren şirket, Türkiye’deki operasyonları kapsamında Urgan Ayakkabı ile anlaşmaya vardı. Puma, 2020 yılı öncesinde de Türkiye’de bu tarz üretim çalışmaları yapmış ancak yaşanan olumsuz süreç nedeni ile üretimi sonlandırmıştı.

DENİZBANK GENEL MÜDÜRÜ HAKAN ATEŞ AYRILIYOR

DenizBank Genel Müdürü Hakan Ateş, 1 Ocak 2025 itibarıyla bankanın Genel Müdürlüğü görevinden ayrılıyor. CNBC-e'nin konuya yakın kaynaklardan aldığı bilgiye göre bankanın Genel Müdürlüğü'ne Garanti Bankası’nda üst düzey görevlerde bulunan Recep Baştuğ getirilecek. 27 yıldır bankanın başında olan Hakan Ateş,Yönetim Kurulu Üyesi olarak görev yapmaya devam edecek. Ateş, 1997 Haziran ayında DenizBank'ta Kurucu Genel Müdür olarak göreve başladı. 6 yıl sonra Haziran 2012’de Dexia Grubu sahipliğindeki DenizBank’ın Sberbank’a, Temmuz 2019’da Emirates NBD’ye satış sürecini yönetti.

VİETNAMLI GAYRİMENKUL KRALİÇESİNE AĞIR CEZA

Vietnam devlet medyası, ülkenin en büyük mali dolandırıcılık davasında, zimmetine 12 milyar dolar para geçirmekle suçlanan emlak kraliçesi Truong My Lan hakkında idam kararı alındığını duyurdu. Lan, "zimmete para geçirme, rüşvet ve bankacılık kurallarını ihlal etmekten" suçlu bulundu. Lan'ın tutuklandığı Ekim 2022, ülkede yoğunlaşarak devam eden yolsuzlukla mücadele hareketinin de başladığı döneme denk geliyor. Lan, 9 milyar dolar öderse idamdan kurtulabilecek.

KOÇ VE YAPI KREDİ HİSSELERİ YENİ HAFTAYA KAYIPLA GİRDİ

Koç Holding, YKB’de sahip olduğu payların satışına yönelik QNB Grubu ile görüşmelerin son aşamaya gelindiğine dair iddialar hakkında belirtilen nitelikte bir görüşmenin olmadığını geçen haftanın son işlem günü açıkladı. Cuma gününü kayıpla bitiren Koç Holding ve Yapı Kredi hisseleri yeni haftaya da düşüşle başladı. Yeni haftanın ilk gününe de Yapı Kredi hisseleri gün içinde yüzde 2,77, Koç Holding hisseleri de yüzde 2,5 kayıpla başladı. (Ekonomi Servisi)