Hangi yatırım aracı kazandırdı, hangileri kaybettirdi?

♦️ Ticari kredilerdeki yavaşlama, son gelen sanayi üretim verisi yavaşlamaya işaret etti. OVP’de, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın beklentisini karşılama amacına bağlanan yüksek büyüme beklentilerinin, hiç olmazsa bu yıl için gerçekleşmesinin oldukça zor olduğu anlaşılıyor.

♦️ MB’ye “faiz indir” baskısı devam ediyor. Banka yönetimi de her açıklamasında bu taleplere “sıkı duruş” cevabı vermeye devam ediyor. Ancak likidite yönetimi hala büyük sorun. Son olarak piyasadan 10 milyar dolar civarında bir alım yapan MB, bu alım nedeniyle oluşan likidite fazlasının TL faizlerini gevşetmesine de taraftar görünmüyor. Hatırlanacaktır, bir önceki makro ihtiyati önlemler bu gevşemeyi durdurma amaçlıydı.

♦️ Döviz kurlarında bir öncekinde yükselişe müdahale eden MB, bu son hafta düşüşe müdahale etti. Bu tutum “kontrollü kur” uygulamasını teyit ettiği gibi, MB’nin kurda sert düşüşe de izin vermeyeceğini gösteriyor.

Dünya ekonomisi bakımından en önemli gelişme bu haftaki Fed toplantısı olacak. ECB, ikinci faiz indirimini yaptı. Küresel para politikası döngüsünün senkronize biçimde faiz indirimlerine yöneldiği bir ortamda Fed’in faiz indirimine gideceği kesine yakın. Tartışma 0.25 mi 0.50 puan mı noktasında.

♦️ Gerek ABD’de gerekse AB’de faiz indirimi, Türkiye gibi gelişmekte olan ülkelere yönelik fon akımlarını destekleyebileceği için, gelişme Türkiye’yi yakından ilgilendiriyor.

BORSA

BIST 100 endeksi, en düşük 9.274,55 ve en yüksek 9.838,01 puanı gördükten sonra haftayı, önceki hafta kapanışına göre % 0,88 değer kaybederek 9.685’den tamamladı. Son gün kısmen toparlanmayı yüklü yabancı alımı sağladı.

Ne olur? Borsa uzmanlarına göre BIST 100 endeksi TL bazında 200 günlük ortalamanın altını test ederken, dolar bazında da ayı piyasasına girdi. 2’nci çeyrek bilançolarının zayıf gelmesi bireysel yatırımcıda halka arz iştahını kaçırdı. Bu hafta 9.600 üzerinde kalırsa yeniden toparlanabileceği belirtiliyor.

DÖVİZ

Bu hafta dolar %0,16 değer kaybederek 33,9250 liraya, Euro ise % 0,19 azalışla 37,6260 liraya geriledi. MB, alım yönünde müdahale etti.

Ne olur? Kurda dar bir aralıkta oynaklık ancak esasta stabil bir seyir beklemek mantıklı. Fed faiz indirimi euro’yu güçlendirebilir ancak Morgan Stanley, ECB’nin de durgunluk endişeleri ile faiz indirimine hız vereceğini, euronun da dolar karşısında değer kaybedeceğini öngörüyor.

ALTIN

Cuma seansta yaklaşık %2 artış gerçekleştiren altın Fed’in faiz indirimine gideceği beklentisiyle rekor seviyeye ulaştı. Spot altın ons başına 2.565 dolara kadar yükselerek rekor tazeledi.

Ne olur? Altında gözler Fed faiz kararında. Yatırımcısı faiz indirimini satın aldı. Ancak eğer 0.50 baz puan indirim gelirse, altında bir miktar hareketlenme beklenebilir. Ancak uzmanların görüşüne göre, altında eğer uzun vadeli yatırımcı değilseniz yatırım yapılabilir seviye aşılmış olabilir. Bununla birlikte ons altında 3 bin dolar öngörüsünü dillendiren analizler de var.

FAİZLER

MB’nin açıkladığı 3 aylık vadeli TL mevduatın bileşik faizi %72,24’ten 71,65’e geriledi. Büyük bankalarda mevduat için basit faiz %45 – 50 aralığında seyrediyor. İhtiyaç kredisi faizi 1 puan kadar yükselirken, taşıt ve konut kredisi faizlerinde 0,50 – 1 puan aralığında düşüş oldu. Ticari kredi faizlerinde de 1 puanlık düşüş gerçekleşti ancak hatırlı müşterilere 3 – 5 puana yakın düşük seviyelerden kredi kullandırılıyor.

Ne olur? Bankalar, “enflasyon düşüyor, MB de faiz indirecek” beklentisinde. Enflasyon beklentilerine göre şu anki indirimli oranlardan kredi faizleri dahi yüksek kazanç vadediyor. Bu sürecin devam etmesi beklenir.

YATIRIM FONLARI

Yatırım fonları bu hafta % 0,89 ve emeklilik fonları % 0,97 değer kaybetti. Kategorilerine göre fonlar içinde en çok kazandıran % 0,98 ile "Para Piyasası" fonları oldu.

Ne olur? Haftalık düşüş yanıltıcı olmasın. Merkezi Kayıt Kuruluşu (MKK) verilerine göre, ağustos sonu itibariyle son bir yıllık dönemde fon yatırımcısı sayısı 1 milyon 173 bin kişi artarak, 5 milyon 227 bin 508'e ulaştı. Artış oranı da yüzde 29 olarak gerçekleşti. Aynı dönemde yatırım fonlarının portföy büyüklüğü de 2,5 kat artışla 1,44 trilyon liradan 3,6 trilyon lira seviyesine yükseldi. Bu trendin sürmesi beklenebilir.

HANGİ YATIRIM ARACI KAZANDIRDI, HANGİLERİ KAYBETTİRDİ?

TÜİK finansal yatırım araçlarının reel getiri oranlarını açıkladı. Aylık en yüksek reel getiri Yİ-ÜFE ile indirgendiğinde %4,82, TÜFE ile indirgendiğinde ise %4,01 oranlarıyla külçe altında gerçekleşti Yİ-ÜFE ile indirgendiğinde yatırım araçlarından euro %2,18, mevduat faizi (brüt) %1,64 ve dolar %0,60 reel getiri sağlarken; DİBS %0,68 ve BIST 100 endeksi %10,07 oranlarında yatırımcısına kaybettirdi. 3 aylık bazda mevduat faizi ve altın, 6 aylık bazda altın ve mevduat faizi, yıllıkta ise sadece altın yatırımcısına kazandırdı. En çok kaybettiren DİBS ve dolar oldu. (Ayrıntı için bakılabilir.)

MERKEZ, KURU DESTEKLEMEK İÇİN DÖVİZ ALIYOR

6 Eylül sonrası döviz rezervlerindeki artış, bir haftada 10 milyar doları buldu. Yabancı girişi yeniden hızlanırken, MB yüksek kurdan alım yaparak kur düşüşüne izin vermedi. Piyasada yeniden TL likiditesi arttı. MB’nin bankalara fonlama faizi % 53’ten cuma günü itibariyle %49.18’e düştü. Yüklü döviz alımı, 12 Eylül itibariyle swap hariç net rezervleri 23.8 milyar dolara çekti. Geçen hafta bu rakam 13,7 milyar dolara düşmüştü.

BABACAN: MB’NİN DÖVİZ MÜDAHALELERİ ŞEFFAF DEĞİL

Uzun süredir, MB, döviz piyasasına alım veya satım yönlü müdahalelerini ilan edilmiş ihalelerle yapmıyor. “128 milyar dolar nerede” tartışmasının yapıldığı dönemden bu yana toplam müdahale miktarı 300 milyar doları aştı ancak, bütün bu işlem şeffaf şekilde gerçekleşmedi. Halk TV programına katılan Deva Partisi Genel Başkanı Ali Babacan, insider trading (içerden bilgi alanların ticareti) kuşkusuna dikkat çekti. Babacan, bu müdahaleleri önceden öğrenenlerin, büyük kazançlar elde ediyor olabileceğine işaret etti.

CARİ DENGE FAZLA VERDİ

Cari işlemler hesabı, haziranın ardından temmuzda da fazla verdi. Temmuz ayı cari fazlası 566 milyon dolar olurken, 7 aylık açık tutarı %62 düşüşle 16 milyar dolara geriledi. Böylece yıllıklandırılmış cari açık 20 milyar doların altında indi ve 19 milyar dolar hesaplandı. Düşüşte, ekonomik yavaşlamanın yanı sıra altın ithalatına kısıtlama getirilmesi ile brent petrol varilinin 70 doların altına inerek 2021'den bu yana en düşük seviyeyi görmesi de etkili oldu.

ŞİRKETLERİN DÖVİZ MEVDUATI 1 MİLYAR DOLAR ARTTI

Bankalardaki toplam yabancı para mevduat (DTH) miktarı 29.08.2024’te 203 milyar 185 milyon dolardı. 6 Eylül itibariyle 203 milyar 803 milyar dolara çıktı. Parite etkisinden arındırılmış değişim 847 milyon dolar olarak gerçekleşti. Gerçek kişilerin döviz mevduatı 251 milyon dolar azalırken, şirketlerin mevduatı 1 milyar 98 milyon dolar arttı.

6 EYLÜL HAFTASINDA YABANCI SATIŞI 1 MİLYAR DOLARI BULDU

Yabancı yatırımcılar 6 Eylül haftasında bütün enstrümanlarda satıcıydı. 51 milyon dolarlık hisse senedi satışı yaptılar. DİBS’ten çıkışları 864 milyon doları buldu. Şirket tahvillerinde de 32 milyon dolar çıkış gerçekleşti. Böylece önceki hafta 643 milyon dolarlık alım yapan yabancılar, 6 Eylül haftasında 946 milyon dolarlık çıkış yaptılar. Verileri henüz açıklanmayan geçen haftada ise tekrar yüksek yabancı girişi gerçekleşti.

YURTDIŞINDA 2 MİLYAR DOLARLIK GAYRİMENKUL ALIMI

TCMB, ödemeler dengesi istatistikleri içinde yerli yatırımcının yurtdışı gayrimenkul alımlarına ilişkin verileri de paylaşmaya başladı. Verilere göre bu yılın ilk 7 ayında yerli yatırımcı yurtdışında 1.2 milyar dolarlık gayrimenkul (konut) aldı. Temmuz itibariyle son 1 yıllık alım 1 milyar 990 milyon dolar oldu. Bu rakam 2023’ün tamamında 1.8 milyar dolar, 2022’de 630 milyon dolar, 2019’da sadece 196 milyon dolardı. 7 aylık yüksek artışın, yurt içi fiyatların balon seviyelere yükselmesine bağlanıyor.

BEKLENTİ ANKETİ, KUR, FAİZ VE ENFLASYONDA DÜŞÜŞ GÖSTERİYOR

MB, 64 katılımcıyla gerçekleştirdiği eylül ayı piyasa katılımcıları anketini yayınladı. Cari yıl sonu TÜFE artışı beklentisi %43,31’den %43,14’e geriledi. TÜFE’de artış beklentisi 12 ay sonrası için %28,71’den %27,49’a indi. Katılımcıların yıl sonu dolar/TL beklentisi 37,2760’dan 37,1599’a düşerken, 12 ay sonrası dolar/TL beklentisiyse 42,0348’den 42,4274’e çıktı. MB faizi halen % 50’yken katılımcıların 3 ay sonrası için beklentisi %46,48, 12 ay sonrası için ise (önceki %33,30) %31,66’ya düştü.

SİGARADA ÖTV İNDİRİLDİ, MAKTU VERGİ ARTIRILDI

Sigarada nispi ÖTV oranı %57'den %53,5'e indirildi, paket başına alınan maktu vergi tutar ise 5,7424 liradan 7,8 liraya çıkarıldı. Böylece bütçede gelir kaybı olmayacak. Kararın, “sigaranın enflasyon üzerindeki baskısını azaltmak için” alındığı belirtildi. Yeni düzenleme ile sigara firmalarının 1 birimlik maliyet artışını karşılamak için sigara fiyatlarını 5,17 lira değil 4,38 lira artırmaları yeterli olacak. Ekonomist Murat Batı, "Bu hamleyle oransal ÖTV indirildiğinden mali çarpan düşecek ve tütündeki maliyet artışları bu ürünlerin satış fiyatına daha az yansıyacak" dedi.

SANAYİ ÜRETİMİ AŞAĞI YÖNDE

Sanayi üretimi temmuzda yüzde 0,4 artarken, yıllık bazda yüzde 3,9 azalış kaydetti. Yıllıkta imalat sanayiindeki yüzde 5,1 daralma dikkat çekti. Madencilik endeksi yüzde 3,3 düşerken, enerji ve iklimlendirmede yüzde 8,2 artış yaşandı.

İŞSİZLİK GERİLEDİ: %8,8

TÜİK, temmuzda istihdamın 235 bin kişi arttığını ve işsizlik oranının bir önceki aya göre 0,4 puan azalarak yüzde 8,8’e indiğini açıkladı. Geniş tanımlı işsizlik oranı yüzde 26,5, genç nüfusta işsizlik oranı da yüzde 16,6 olarak hesaplandı. İşgücüne katılma oranı da 0,1 puan arttı.

DIŞ TİCARET ENDEKSLERİ AÇIKLANDI

İhracat birim değer endeksi, temmuzda geçen yılın aynı ayına göre yüzde 0,9, ithalat birim değer endeksi yüzde 3,1 arttı. İhracat miktar endeksi, temmuzda geçen yılın aynı ayına kıyasla yüzde 12,8 yükseldi. İthalat birim değer endeksi, temmuzda yıllık bazda yüzde 3,1 artış gösterdi. İhracat birim değer endeksinin ithalat birim değer endeksine bölünmesiyle hesaplanan ve geçen yıl temmuzda 90 olan dış ticaret haddi, 1,9 puan azalışla bu yılın aynı ayında 88,1 olarak kayıtlara geçti.

TEŞVİKLİ YATIRIMLAR GEÇEN YILIN ALTINDA

Sanayi Bakanlığı’nın açıkladığı son teşvik belgesi verilere göre, belge sayısı azalmakla birlikte teşvikli yatırımlar temmuzda bir önceki aya göre %81,8 artarak 115,3 milyar liraya yükseldi. Artış oranı, geçen yılın aynı ayına göre %20,4 olarak hesaplandı. Teşvik belgesine bağlanan yatırımlar ocak-temmuz döneminde ise 863,5 milyar tutar ile geçen yılki seviyesinin yüzde 33,7 altında kaldı.

ERDOĞAN, ABD’Lİ 100 BÜYÜK ŞİRKET YÖNETİCİSİYLE GÖRÜŞECEK

Financial Times, Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın 23 Eylül'de 20 Fortune 100 ABD şirketi yöneticisiyle bir yuvarlak masa toplantısına ev sahipliği yapacağını duyurdu. Katılımcı listesinde Wall Street bankaları JPMorgan ve Goldman Sachs'tan üst düzey yöneticiler de yer alıyor. Bilindiği gibi Türkiye ekonomisinin yakıcı döviz ihtiyacı yatışmış değil. Şimşek’in önlemleri ve faiz artırımı portföy yatırımlarını, carry trade’ı kısmen hareketlendirmekle birlikte hacimli ve doğrudan nitelikli yatırımlarda kayda değer bir kıpırdanma olmadı.

OTOMOTİV, DURGUNLUĞA RAĞMEN MİLYON BARAJINI AŞACAK

Yılın ilk çeyreğinde alım gücünün yavaşlaması ve krediye erişimde yaşanan zorlukların nedeniyle piyasadaki tüm modellerin %80 ÖTV dilimine girmesi de eklenince, 2024 satışlarının 800 bin adedin altında kalacağı ve yıllık bazda %35’e varan daralma yaşanabileceği beklentileri öne çıkmıştı. Ancak GSR 2’ye geçiş sürecinde neredeyse zararına düzenlenen satış kampanyalarının etkisiyle yaz sezonunun hareketli geçmesi beklentiyi değiştirdi. Otomobil ve hafif ticari araç pazarının ikinci kez bir milyon adetlik satış barajını aşması bekleniyor. (EKONOMİ)

TÜRKİYE, KONUT FİYATI EN ÇOK DÜŞEN ÜÇ ÜLKEDEN BİRİ

Pandemi sonrası dönemde konut fiyatlarındaki artışta uzun süre ilk sıralarda yer alan Türkiye, bu kez de reel olarak en fazla düşüş yaşayan ülkeler arasına girdi. Uluslararası Ödemeler Bankası (BIS) istatistiklerine göre, Türkiye’de konut fiyatları bu yılın ilk çeyreğinde geçen yıla göre reel olarak yüzde 8,9 geriledi. Türkiye, bu oranla üçüncü sırada yer aldı. 1. sırada Lüksemburg, 2. sırada Hong Kong var.

İHRACAT İKLİMİ POZİTİF SEYİRDE

İstanbul Sanayi Odası (İSO) Türkiye İmalat Sektörü İhracat İklimi Endeksi, ağustosta bir önceki aya göre 0,5 puan artışla 51,3’e yükseldi ve ocak ayından bu yana devam eden 50,0 eşik değerin üzerindeki seyrini sekizinci aya taşıdı. Ağustosta Türk imalatçılarının ana ihracat pazarlarının çoğunluğunda ekonomik aktivite artış gösterdi. En büyük pazar konumundaki Almanya’da ise genel eğilimin aksine üst üste üçüncü ay daralma yaşandı.

KALAMIŞ YAT LİMANI ÖZELLEŞTİRMESİNE İZİN ÇIKTI

Rekabet Kurulu’nun internet sitesinde yer alan duyuruya göre Fenerbahçe-Kalamış Yat Limanı’nın işletme hakkının verilmesi yöntemiyle özelleştirilmesi işlemine izin verildi. İstanbul’un en büyük marinası olan Fenerbahçe Kalamış Yat Limanı’nın 40 yıllık işletme hakkı için düzenlenen ihalede 505 milyon dolarla en yüksek teklifi Vahit Karaarslan vermişti. RK, Rabobank AŞ’nin tek kontrolünün Rönesans Holding tarafından devralınması işlemine de izin verdi.

GEÇEN YIL 29 MİLYON CEP TELEFONU KAYIT ALTINA ALINDI

Geçen yıl 13,6 milyon imalattan olmak üzere 29 milyo 18 bin 797 cep telefonu Mobil Cihaz Kayıt Sistemi'ne kaydedildi. 2022'de 10 milyon 127 bin 34 IMEI numarası ithalatçı başvurusuyla kaydedilirken geçen yıl bu sayı yüzde 43,1 artışla 14 milyon 496 bin 678'i buldu. Söz konusu dönemde imalatçı başvurusuyla kayıt altına alınan IMEI numaras sayısı ise yüzde 17,18 artışla 11 milyon 630 bin 668'den 13 milyon 629 bin 618'e yükseldi Yurt dışından yolcu beraberinde getirilerek kayıt altına alınan cihaz sayısı aynı dönemde yüzde 5,63 artarak 844 bin 877'den 89 bin 501'e ulaştı.

BİLGİSAYAR SATIŞLARINDA DÜŞÜŞ DRAMATİK SEVİYEDE

Bilgisayar satışlarında dramatik düşüş temmuz ayında da devam etti. Distribütörlerin ciro bazında en fazla paya sahip oldukları masaüstü bilgisayar satışları temmuz ayında bir önceki yılın aynı ayına kıyasla yüzde 23,7, dizüstü bilgisayar satışları ise yüzde 31,5 azaldı. Adet bazında ise dizüstü bilgisayarda yüzde 22, masaüstü bilgisayarda ise yüzde 9 gerileme görüldü. (EKONOMİ)

7 BİN TL ÜZERİ ÖDEMELER ELDEN YAPILAMAYACAK

İşletmelerin yanı sıra tüketicilerin de tutarı 7 bin TL’nin üzerindeki mal veya hizmet alımlarına ilişkin ödemelerini banka veya finansal kurumlar üzerinden yapmasını zorunlu kılan düzenleme gündemde. Gelir İdaresi Başkanlığı’nın taslağında bu yükümlülükten kaçınanlara ödeme tutarının %10'u oranında ceza kesilmesi de öngörülüyor. Nihai tüketiciye uygulanacak ceza tutarı, 5 bin liradan az olamayacak.

TİCARET SATIŞ HACMİ DARALIYOR, CİRO ENDEKSİ DE GERİLEDİ

Ticarette üst üste daralma üçüncü ayına girdi. TÜİK, ticaret satış hacminin yıllık bazda temmuz ayında da yüzde 3,4 azaldığını açıkladı. Motorlu kara taşıtlarının toptan ve perakende ticareti ile onarımı satış hacmindeki düşüş yüzde 11’e yaklaştı. Endeksin aylık azalışı ise yüzde 0,6 düzeyinde gerçekleşti. Toplam ciro endeksi yüzde 0,4 geriledi. Takvim etkisinden arındırılmış ciro endeksi, temmuzda geçen yılın aynı ayına göre yüzde 39,8 yükselirken, bir önceki aya göre ise yüzde 0,4 azaldı.

İNŞAAT MALİYET ENDEKSİ AYLIK ARTIŞI 1,91 OLDU

İnşaat maliyet endeksi, temmuzda aylık bazda yüzde 1,91, yıllık bazda yüzde 46,35 artış gösterdi. Aylık bazda malzeme endeksi yüzde 2,12, işçilik endeksi yüzde 1,49 arttı. Yıllık bazda malzeme endeksi yüzde 41,01, işçilik endeksi de yüzde 58,4 artış kaydetti. Bina inşaatı maliyet endeksi, aylık bazda yüzde 1,53, yıllık bazda yüzde 46,78 yükseliş gösterdi.

TOTAL İLE LNG ANLAŞMASI

Türkiye’nin, Fransız TotalEnergies şirketiyle de tedarik anlaşması imzalamaya hazırlandığı iddia edildi. Bloomberg’e konuyan bir yetkili, BOTAŞ ile yapılacak 10 yıllık anlaşmanın, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar’ın 17-20 Eylül tarihleri arasında düzenlenecek Gastech konferansında konuşmak üzere ABD’ye gerçekleştireceği ziyarette netleşmesinin beklendiğini söyledi. BOTAŞ nisanda Umman ile geçen hafta ise Shell ile 10 yıl süreli tedarik anlaşması yapmıştı.

AKKUYU’DA SIEMENS ENGELİ ÇİN’LE AŞILACAK

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar, Akkuyu Nükleer Güç Santrali’nde, Siemens AG’nin siparişi verilen enerji iletim ekipmanlarının tesliminde yaşanan sıkıntılardan dolayı gecikme yaşandığını ifade ederek, sorunun Çin’den alımla çözüleceğini söyledi. Bayraktar, “Hiçbir hukuki temeli olmayan, herhangi bir uluslararası yaptırım konusu olmayan bir konuda maalesef böyle bir siyasi tutumla alınmış bir karar var. Konu en üst düzeyde dile getirildi” dedi.

YANAN, İŞGAL EDİLEN ORMAN ALANLARINDAKİ YAPILAR YIKILACAK

Orman Kanunu’nun 17. Maddesinin ikinci fıkrasında düzenlenen, yanan, işgal edilen, açılan, kesilme ya da sökülme veya boğma uygulanarak ekim yapılan ya da yapı yapılan yerlerinin karar olmaksızın el konulması ve yapıların yıkılmasınailişkin hükmün uygulama yönetmeliği Resmi Gazete’de yayınlandı. Yönetmeliğe, devlet ormanlarındaki kaçak tesis, yapı, ekilmiş-dikilmiş ürünlere hiçbir karara gerek olmaksızın el konulacağı, yıkılacağı, bitkilerin söküleceği ve masrafların da şüphelilerden tahsil edileceği hükmü konuldu.

ÇİN, EV YATIRIMCISINI UYARDI: TÜRKİYE RİSKLİ

Çin Ticaret Bakanlığı, aralarında Türkiye’nin de bulunduğu bazı ülkelerde üretim kararı alan Çinli otomobil firmalarına, risk uyarısı yaptı. Reuters’in haberine göre bakanlık, Rusya ve Türkiye’ye yatırım yapmamaları konusunda şirketlere “şiddetle tavsiyede” bulundu. Şirketlerin kurdukları fabrikalarda Çin’de üretilen parçaları kullanarak montaj üretim yöntemini seçmelerini tavsiye eden Çin Ticaret Bakanlığı, böylece jeopolitik sorunlardan kaynaklı muhtemel risklerden korunabileceklerini duyurdu. Çinli elektrikli araç üreticisi BYD, Türkiye’de yıllık 150 bin adet üretim kapasiteli elektrikli araç tesisi kurmak için yatırımı kararı almıştı. (EKONOMİ)

TEMMUZDA 1.180 MİLYON DOLARLIK UDY GİRİŞİ OLDU

YASED "Rakamlarla Uluslararası Doğrudan Yatırımlar Bülteni"ne göre, 2024 yılının temmuz ayında, Türkiye’ye 1 milyar 180 milyon dolarlık uluslararası doğrudan yatırım (UDY) girişi gerçekleşti. Yılın yedi ayında Türkiye’ye gelen UDY miktarı ise 5 milyar 897 milyon dolar olarak kaydedildi. Yedi ayda gerçekleşen UDY miktarı ile önceki yılın aynı dönemindeki 5 milyar 873 milyon dolarlık seviyeye çok yakın bir performans sergilendi.

YENİLENEBİLİR ENERJİDE TAHSİSLER TEKRAR HIZLANDIRILACAK

Yenilenebilir enerjide Türkiye’nin yatırımlarını büyütmeyle yönelik arayışlar nedeniyle, tahsisler yeniden hızlandırılmaya çalışılacak. Ocak ayı içinde yeni bir YEKA tahsisi için çağrıya çıkılması planlanıyor. Bakanlık, sektörün uzun zamandır talep ettiği tahsisler ve mevcut projelerdeki başvuruların hızlandırılmasıyla yıllık 2 GW’ın üzerinde yatırım kapasitesi olduğunu söylüyordu. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar yıllık 2,5 GW büyüklükte yeni tahsisler yapmayı ve 2030’a kadar bir plan oluşturmayı planladıklarını açıklamıştı.

ARABULUCUYA KİRA BAŞVURUSU 240 BİNİ AŞTI

Adalet Bakanı Yılmaz Tunç, en etkin alternatif uyuşmazlık çözüm yönteminin arabuluculuk olduğunu söyledi. Tunç, “Geçtiğimiz bir yıla baktığımızda 1 Eylül’den itibaren yeni getirdiğimiz kira davalarında özellikle önemli bir başarı sağlandığını görüyoruz. 1 Eylül’den itibaren kira konusunda arabulucuya başvuru sayısı 240 bin 852 kişi oldu. Bu başvurulardan 108 bin 751’i anlaşmayla sonuçlandı. İki tarafı var. 216 bin kişinin mahkemeye düşmeden sorunlarını karşılıklı dostane şekilde çözmüş olduklarını görüyoruz” dedi. (EKONOMİ)

DÖRT HAVALİMANI SIFIR ÇEKTİ

Havalimanı yolcu, uçak trafiği ağustos verileri açıklandı. Bu tabloya göre Aydın Çıldır, Balıkesir Merkez, Çanakkale Gökçeada ve Uşak havalimanları hiç yolcu ve uçak trafiği almadı. Kocaeli Cengiz Topel, 8 ayda sadece 2 bin. 168 yolcuya hizmet verdi. Fahiş yolcu garantisi ile tartışma konusu olan Zafer Havalimanı’nda yolcu sayısı % 28 düşüşle 44 bin 807’de kaldı. İstanbul, Sabiha Gökçen, Esenboğa, Adnan Menderes ve Antalya limanlarında %5 ila %14 arasında yolcu artışı oldu. Türkiye’de 30’a yakın liman kapasitesinin %30’unu bile kullanamıyor.

“EMEK KARŞITI BÖLÜŞÜM ŞOKUNU SÜRDÜRMEYİ TASARLIYORLAR”

Prof. Dr. Korkut Boratav, son OVP’yi incelediği makalesinde şöyle dedi:

“OVP, emekli aylıklarının, kamu sektörü maaş ve ücretlerinin, asgari ücretin, hatta tarımsal alım fiyatlarının, TÜFE öngörüleriyle sınırlı tutulacağı vurgulanmaktadır. Veriler, TÜFE’nin 2027’ye kadar sistematik olarak gerçek enflasyonun altında hedeflendiğini gösteriyor. Bunların ötesinde malî ve parasal kemer sıkmanın boyutu ekonomiyi durgunlaştıracaktır; ama bu durum OVP’de gizlenmektedir. Kıssadan hisse: 2015-2022 dönemindeki emek-karşıtı bölüşüm şokunu 2027’ye kadar sürdürmek iktidar tarafından tasarlanmaktadır. Bu bileşke, Türkiye’yi ağırlaşan bir toplumsal bunalıma mahkûm etmektedir.”

ECB FAİZ İNDİRDİ, BÜYÜME TAHMİNLERİNİ AŞAĞI ÇEKTİ

Piyasa beklentileri doğrultusunda yılın ikinci faiz indirimine giden Avrupa Merkez Bankası (ECB), mevduat faiz oranını 25 baz puan aşağı çekerken, 2024, 2025 ve 2026 büyüme tahminlerini de sırasıyla yüzde 0,8, 1,3 ve 1,5’e düşürdü. ECB’nin dünkü kararı Euro Bölgesi genelinde yavaşlayan ekonomik büyüme ve ağustosta bankanın yüzde 2'lik hedefine doğru gerileyen enflasyon verisinin ardından geldi.

FED: 0,25 PUAN MI, 50 PUAN MI?

ABD'de açıklanan verilere göre tüketici fiyat endeksi (TÜFE) ağustosta aylık bazda yüzde 0,2, yıllık bazda yüzde 2,5 ile beklentilere paralel arttı. Şubat 2021'den bu yana en düşük yıllık artışını kaydeden TÜFE, temmuzda yıllık bazda yüzde 2,9 yükselmişti. Çekirdek TÜFE de ağustosta aylık yüzde 0,3 ve yıllık 3,2 artış gösterdi. Yıllık bazda beklentiler dahilinde gerçekleşen çekirdek enflasyonun aylık yüzde 0,2 olacağı öngörülüyordu. Analistler, Fed'in bu ayki toplantıda 50 baz puanlık faiz indirime gitmesi için daha "yumuşak rakamlar" gerektiğine işaret ederek, çekirdek enflasyon verilerinin kalıcı enflasyon baskılarının sinyalini verdiğini ve dolayısıyla 25 baz puanlık bir indirimin daha olası hale geldiğini kaydetti.

1 MİLYAR DOLAR ÜSTÜ KAR EDENE %15 KRUMLAR VERGİSİ

ABD Hazine Bakanlığı, yıllık kârı 1 milyar doları aşan şirketlerin en az %15 kurumlar vergisi ödemesine yönelik teklifini yayımladı. Ortalamada %2.6 vergi veren bu şirketlerden yeni yasa ile 10 yıl içinde 250 milyar dolar ilave vergi toplanması bekleniyor. Açıklamada, ülkedeki en büyük şirketlerin hissedarlarına rekor kârlar bildirirken çok az vergi ödemek veya hiç ödememek için agresif planlama stratejileri kullandıkları, hemşireler, itfaiyeciler, polis memurları ve öğretmenlerden daha düşük vergi ödedikleri belirtildi. (BLOOMBERG HT)

DRAGHI’NİN RAPORU TARTIŞILIYOR

Eski Avrupa Birliği Merkez Bankası Başkanı Mario Draghi’nin Avrupa Komisyonu için hazırladığı rapor yankı uyandırdı ve bir dizi tartışmayı ateşledi. Birliğin geleceği ile ilgili karamsar tablo ortaya koyan rapora göre AB’nin rekabet gücünü yeniden kazanmasının yıllık maliyeti 800 milyar euro. Draghi, bu tespitin arkasından birlik üyelerine yatırım çağrısı yaptı.

JAPONYA EKONOMİSİ 2.ÇEYREKTE BEKLENTİLERİN ALTINDA BÜYÜDÜ

Japon ekonomisi, bu yılın 2. çeyreğinde beklenenden daha yavaş büyüme kaydetti. Japonya Kabine Ofisi verilerine göre, ülke ekonomisi, nisan-haziran döneminde bir önceki çeyreğe oranla %2,9 büyüdü. Beklenti, Japon ekonomisinin ikinci çeyrekte bir önceki çeyreğe göre %3,2 büyümesi yönündeydi. Analistler, ücretler ile kişisel ve kurumsal harcamalardaki olumlu eğilimlerle desteklenen Japon ekonomisinin kademeli olarak iyileşmeye devam etmesini beklerken, ABD ve Çin ekonomilerindeki olası yavaşlama gibi dış etkenlerden kaynaklanan riskler devam ediyor.

WTO: KORUMACI POLİTİKALAR GELİR EŞİTSİZLİĞİNİ ARTIRACAK

2024 Dünya Ticaret Raporu’nu yayımlayan Dünya Ticaret Örgütü (WTO) artan korumacı politikaların yoksul ve zengin ülkeler arasındaki gelir uçurumunun kapatılması için 30 yılda kaydedilen ilerlemeyi boşa çıkarma tehdidi içerdiğini açıkladı. İlave gümrük tarifeleri gibi küresel ticarete yönelik kısıtlayıcı önlemlerin genellikle düşük gelirli hane halkları, kadınlar ve küçük şirketler üzerinde orantısız bir etkiye sahip olduğu vurgulanan raporda, korumacı politikaların eşitsizliği artıracağı savunuluyor.

PETROL FİYATI 70 DOLARIN ALTINI GÖRDÜ

Zayıf talep endişeleriyle geçen Cuma günü 71,06 ile Aralık 2021’den bu yana en düşük seviyeyi görmesinin ardından haftanın ilk işlem gününde bir miktar toparlanan Brent petrolünde düşüş, dün de devam etti. Brent petrolünün dünkü varil fiyatı gün içinde 70 dolar seviyesinin altını gördü. Kimi analistlere göre ham petrol fiyatlarında yakın zamanda 60 dolar seviyeleri de test edilebilir. Uluslararası Enerji Ajansı, Çin ekonomisinin soğumasıyla küresel petrol talebinin "keskin bir şekilde yavaşladığını" belirtti. Yılın ilk yarısında talep günlük ortalama 800 bin olurken, bu seviye 2020'den bu yana en düşük seviye olarak kaydedildi.

KÜRESEL ÇELİK FİYATLARINDA DÜŞÜŞ EĞİLİMİ GÜÇLENİYOR

Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Fitch Solutions’ın BMI Ülke Riski ve Endüstri Araştırma bölümü, gayrimenkul sektöründeki zayıflık nedeniyle Çin’deki iç talebin düşmesi beklendiğinden, 2024 yılı için ortalama küresel çelik fiyatı tahminini 770 dolar/ton seviyesinden 660 dolar/ton düzeyine revize etti.

FAO GIDA FİYATLARI ENDEKSİ 120.7'YE GERİLEDİ

BM Gıda ve Tarım Örgütü (FAO), Küresel Gıda Fiyat Endeksi'nin, bitkisel yağ ve süt ürünlerine yönelik talep artışına rağmen şeker, et ve tahıl ürünlerine yönelik düşen talep nedeniyle ağustosta sınırlı bir düşüş kaydettiğini bildirdi. FAO, gıda ürünlerinin uluslararası fiyatlarındaki aylık değişimin izlendiği Küresel Gıda Fiyat Endeksi'nin ağustos ayı sonuçlarına göre endeks, önceki ayın revize edilmiş seviyesine göre 0,3 puan azalarak 120,7 puan değerine geriledi.

ÇİN, YILDA 1.3 MİLYAR TONLUK YENİ KÖMÜR MADENİ PLANLIYOR

Çin şu an dünyadaki yeni kömür madeni projelerinin yarısından fazlasını barındırıyor ve bu durum metan emisyonlarında önemli bir artış riski taşıyor. ABD merkezli Global Energy Monitor (GEM), Çin’in yıllık üretimi 1.28 milyar tonu bulacak yeni kömür madenler geliştirdiğini belirtti. Kapasitenin yüzde 35’inin halihazırda inşa halinde olduğu dikkat çekilen rapora göre bu durum üretimde önümüzdeki 3-5 yıl içinde artış beklendiği anlamına geliyor. Raporda, Çin’in mevcut büyük ölçekli kömür madeni kapasitesinin yılda 3,88 milyar ton olduğu ve bunun küresel toplamın neredeyse yarısına denk geldiği belirtilyor.

ABD'DEN ÇİN'E YENİ TARİFE: VERGİ ARTIŞI YÜZDE 100'Ü BULUYOR

ABD Ticaret Temsilciliği (USTR), Çin'den ithal edilen çelik ve alüminyum için yüzde 25, yarı iletkenler ve güneş pilleri için yüzde 50, elektrikli araçlar için ise yüzde 100'e varan gümrük vergisi artışlarının 27 Eylül'de yürürlüğe gireceğini ve bu adımın Amerikan işçilerini ve işletmelerini Çin'in haksız ticaret uygulamalarından korumayı hedeflediğini duyurdu.

APPLE, YAPAY ZEKA DESTEKLİ YENİ İPHONE 16’YI TANITTI

ABD’li teknoloji devi Apple, iPhone 16 serisiyle birlikte yeni yapay zeka özellikleri sunmaya hazırlanıyor. Apple dört farklı iPhone 16 modelinin, son dönemde satışlarda görülen düşüşü tersine çevirmesini umuyor. iPhone 16'da yer alan teknolojiyi "Apple Intelligence" olarak tanıtan Apple'ın yıllık ürün lansman etkinliğinde son modelin yapay zeka ve onun çığır açan yetenekleri için “sıfırdan tasarlanan” ilk akıllı telefon olduğunu belirtildi.

GRİMALDİ, İTALYA-TÜRKİYE ARASINDA RO-RO HATTI AÇIYOR

Dünyanın önde gelen denizyolu şirketi Napoli merkezli Grimaldi Group, 14 Eylül’den itibaren Trieste ve Ambarlı (İstanbul) arasında iki gemiyle yeni bir düzenli hat servisine başlayacak. Limanlardan karşılıklı olarak haftada ikişer sefer yapılacak. Arkas çatısı altında faaliyet gösteren Egekont’un 1996 yılında beri temsilciliğini yürüttüğü Grimaldi Group’un ilk kez Ambarlı limanına giriş yaparak, Türkiye’deki ve Adriyatik kıyısındaki varlığını daha da güçlendirecek. (EKONOMİ)

TURKCELL, UKRAYNA’DAKİ 3 İŞTİRAKİNİ 524 MİLYON DOLARA SATTI

Turkcell tarafından Kamuyu Aydınlatma Platformu’na (KAP) gönderilen açıklamada, Ukrayna’da faaliyet gösteren bağlı ortaklıkların hisse satış işleminin kapanışına ilişkin bilgilendirme yapıldı. Açıklamada, “Şirketimiz bağlı ortaklıklarından Li fecell LLC, LLC Global Bilgi ve LLC Ukrtower hisselerinin tamamının, tüm hak ve borçları ile birlikte DVL Telecom’a (NJJ Holding grup şirketi) devri gerçekleşmiştir. Hisse satış sözleşmesine istinaden, kapanış tarihi itibarıyla tarafımıza 524,3 milyon dolar ödenmiştir” ifadeleri kullanıldı.

STELLANTİS, ELEKTRİKLİ FİAT 500 MODELİNİN ÜRETİMİNİ DURDURDU

Fransız-İtalyan otomobil devi Stellantis, Avrupa'dan gelen siparişlerin azalması nedeniyle Cuma günü itibarıyla elektrikli Fiat 500 modelinin bir ay boyunca üretilmeyeceğini duyurdu. Bu hamle, Avrupa'daki elektrikli araç pazarında, özellikle Çinli rakip firmalara karşı ayak uydurmakta zorlanan ve bu nedenle talep eksikliği yaşanan bir dönemde geldi. (EKONOMİ)

ÇİN, PWC'YE REKOR CEZA VERDİ

Denetim şirketi PwC'ye, iflas eden Evergrande'nin hesap denetimlerinden 2018 yılında elde ettiği gelirin 5 katı, 2019 ve 2020 yıllarında elde ettiği gelirin 10 katı tutarında, toplam 441 milyon yuan (62,2 milyon dolar) para cezası verildi. Bu, Çin'de bugüne dek bir mali müşavirlik ve bağımsız denetim şirketine yönelik en ağır yaptırım oldu. (EKONOMİ)

OPENAI "DAHA ÇOK DÜŞÜNEN" YAPAY ZEKA MODELLERİNİ TANITTI

OpenAI'ın yeni yapay zekâ modelleri o1-preview ve o1-mini, sorulara daha uzun süre düşünerek cevap verme özelliği ile pek çok alanda GPT-4o'yu geride bıraktı. OpenAI açıklamasına göre yeni yapay zekâ, bilim, kodlama ve matematik alanlarında önceki modellere göre daha zor problemleri çözebiliyor. Yeni modeller bir sorun ile karşılaştığında tıpkı bir insanın düşüneceği vakit kadar düşünüyor ve düşünme süreçlerini geliştiriyor, farklı stratejiler deniyor ve hatalarından öğreniyor.