Seçim sonrası ekonomi: Dövizin yönü, altının yükselişi

Genel manzara

Yerel seçimlerden sonra Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’in yerini koruyacağı, sıkı para politikasının devam edeceği konusunda kuşku kalmadı. Ancak umulan istikrarlı ekonomi tablosuna hala çok uzağız.

Fiyatlar, faizler, kurlar arasındaki sağlıklı, mantıklı dengenin kurulabilmesi için yapılması gereken çok iş var. Önümüzdeki dönemde hükümet, kuru kontrol altında tutmaya devam edecek.

Faizler oldukça yüksek seviyelere geldi. TL yatırımı uzun aradan sonra mantıklı hale gelmiş görünüyor. Altın fiyatları, petrol fiyatları yükseliyor. Bunlar enflasyonla boğuşan Türkiye için iyi haberler değil. En önemli çıktı, yabancı girişi seçim öncesi seviyelere döndü. Milyar dolarlık girişler yok. Birkaç yüz milyon dolarlık alımlar izleniyor. İzlenim şu: Yabancı girişi de temkinli seyredecek.

Piyasalar

✅ DÖVİZ

Dolar hafta içinde 31,8 seviyesini gördü. MB piyasaya alım yönünde müdahale ederek kurların daha da düşmesini önlemiş oldu. Dolar kuru halen 32 liranın üzerinde yukarı yönlü… Bu toparlamaya karşın geçen haftayı yüzde 1,18 kayıpla kapatmış oldu.

Kurlardaki gevşeme, yatırımcısında tedirginlik uyandırmış olabilir ancak şunu bilmekte fayda var; Ekonomi yönetimi özellikle ihracatçı kesimlerden gelen baskıyı da dikkate alarak, kurlarda enflasyonist olmayan, daha doğrusu enflasyonun altında bir artış seyri istiyor.

♦️ Ne bekleniyor? Sürpriz gelişmeler olmazsa, normal şartlar altında bundan sonra mutedil bir artış seyri izleyeceğiz.

✅ ALTIN

Altının onsu 2.330 dolara çıktı. Geçen hafta içinde yüzde 4.28 değerlendi. Çıkışın hızlı olduğu ve yakın bir dönemde düzeltme yaşanabileceği uyarısı yapılmakla birlikte, orta vadede yukarı yönlü trendin süreceği beklentileri ağırlıkta… Ekonomim’de yer alan habere göre önde gelen merkez bankalarının, faiz indirimlerine hazırlanırken bir yandan da altın alımlarına devam etmesi, altında rekor serisini başlattı. Jeopolitik gerilimler de altına destek veriyor.

♦️ Ne demek? Uzmanların tarihsel hareketlere dayalı analizlerine göre altın, 1970’ler sonrasındaki 3’üncü güçlü yükseliş döngüsüne girdi. Bu da, fiyatların önümüzdeki aylarda daha da yükselme potansiyeli bulunduğuna işaret ediyor.

✅ BORSA

BIST 100 geçen hafta en düşük en düşük değer olarak 8.903’ü gördü. Yapı Kredi haberiyle yüzde 2 yükseldi. Haftalık kayıplarının önemli kısmını geri aldı ve son işlem gününü 9.129’dan kapattı. Haftalık vaziyette kaybı yüzde 0,15 düşüş oldu. Yapı Kredi ile ilgili haber, BAE'nin en büyük bankası First Abu Dhabi Bank’in satın alma amaçlı girişimleri hakkındaydı.
♦️ Ne bekleniyor? TL faizlerindeki artış, TL’ye yatırımları cazip hale getiriyor. Borsada risk almak istemeyen küçük yatırımcı tercih edebilir. Önümüzdeki dönemde borsayı coşturacak bir haber akışı beklenmiyor.

✅ FAİZLER

Mart ayı enflasyon rakamının açıklanması ve döviz kurlarındaki düşüşün etkisiyle TL faizlerindeki artış hızlandı. Ekonomiye ciddi yavaşlatıcı etki yapacak düzeye geldiler. Bir yandan da Merkez Bankası Başkan Yardımcısı Cevdet Akçay’ın bahsettiği link kopuklukları, dengesizlikler toparlıyor. Krediler içinde en yüksek faiz ihtiyaç kredisinde. Faizi bir haftada 4 puan artarak yüzde 86’ya geldi. 29 Mart itibariyle:
İhtiyaç kredisi faizleri yüzde 86,15’e
Tüketici kredisi faizleri yüzde 67,59’a,
Ticari kredi faizleri yüzde 66,29’a çıktı.
Konutta yüzde 43,53, taşıtta yüzde 40,61 düzeyinde.
Bu son iki kredi türünde faizler görece düşük ancak fiyat artışları nedeniyle kredi kullanımı da çok düşük. Türkiye’de satılan her 100 konuttan sadece 5 – 6’sı için kredi kullanılıyor.
♦️ Ne bekleniyor? Bu faiz düzeyi ile TL’ye yatırım enflasyona karşı koruyabilir. Bankalar her miktar mevduata, her müşteriye aynı faizi vermiyor. Bazı bankalarda hala düşük faizler var. Yatırımcı pazarlık etmeli, banka seçmeli ve özeti yüzde 55’ten daha düşük bir faiz kabul etmemeli.

13 maddede geçen hafta

1 - FITCH’İN 2024 ENFLASYON TAHMİNİ

Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Fitch, Türkiye'de iştirakleri olan Körfez İşbirliği Konseyi bankalarının Türkiye'nin makroekonomik uyumundan, daha geleneksel ve tutarlı ekonomi politikalarına geçişinden faydalanması gerektiğini söyledi. Fitch, bu konudaki analizini açıklarken, Türkiye için enflasyon beklentilerini 2024'te yüzde 58, 2025 için de yüzde 29 olarak verdi.

2 - KREDİ KARTI FAİZLERİ ARTTI

Merkez Bankası, kredi kartı aylık azami akdi faiz oranı hesaplama yönteminde değişikliğe gitti. Kredi kartı işlemlerinde (nakit çekim veya kullanım hariç) faizin aylık referans orana 55 baz puan yerine 114 baz puan eklenerek belirlenmesine karar verildi. Yeni yönteme göre, hesaplanan aylık azami akdi faiz oranı yüzde 3,66'dan yüzde 4,25’e yükseldi.

4 - MERKEZ BANKASI'NDAN HÜKÜMETE MEKTUP

Merkez Bankası, hükümete enflasyon konusunda mektup gönderdi. Mektupta "Asgari ücretin yılda bir kez güncellenmesi, yönetilen/yönlendirilen fiyatlar ile ücret ve vergi ayarlamalarında OVP’de sunulan enflasyon tahminlerinin gözetilmesi ve para politikasındaki sıkı duruşun ihtiyatlı maliye politikası ile desteklenmesi, öngörülen dezenflasyon patikasının tesis edilmesi açısından kritik bir önem taşımaktadır” denildi.

5 - YABANCI NE YAPTI?

Yabancı yatırımcılar geçen hafta tahvil ve hissede 378.2 milyon dolar net alım yaptı. Merkez Bankası haftalık menkul kıymet verilerine göre yabancı yatırımcılar geçen hafta hissede net 266.7 milyon dolar, devlet iç borçlanma senetlerinde ise net 111.5 milyon dolar alım yaptı. Martın son iki haftasında hisse senedine yabancın net girişi 695.6 milyon dolara ulaştı.

6 - YERLİ GERÇEK KİŞİ DÖVİZ ALDI, ŞİRKETLER SATTI

16 Şubat haftasından bu yana sürekli artan yurtiçi yerleşiklerin döviz mevduatı 5 haftanın ardından 29 Mart haftasında ilk kez düştü. Verilere göre düşüş tüzel kişilerin döviz mevduatındaki azalmadan kaynaklandı. Gerçek kişilerin döviz mevduatı 29 Mart haftasında parite etkisinden arındırılmış olarak 305 milyon dolar artarken, tüzel kişilerin döviz mevduatı parite etkisinden arındırılmış olarak 3 milyar 6 milyon dolar geriledi.

7 - KKM’DE DÜŞÜŞ

BDDK verilerine göre 29 Mart ile biten haftada kur korumalı mevduat hesapları 2 trilyon 276,51 milyar liraya geriledi. Haftalık gerileme 11.8 milyar liraya yükseldi. KKM’de yılbaşına göre düşüş ise yüzde 13,5’e ulaştı.
MB, açıkladığı yeni karara göre, KKM kapsamında, yurt içi yerleşik gerçek kişiler, 31 Mart 2024 itibarıyla bankalardaki döviz tevdiat hesabı ve döviz cinsinden katılım fonu hesaplarını TL’ye çevirebilecek. TL'ye çevirme işlemleri, hesap sahiplerinin isteği üzerine ve dönüşüm kuru üzerinden gerçekleştirilecek.

8 - NET REZERVLER TARİHİ DİP SEVİYEDE

Merkez Bankası döviz pozisyonu eksi 70 milyar dolar üzeri seviyeleri gördükten sonra tekrar iyileşmeye başladı. Seçim sonrası 5 milyar dolar civarında artış gözüküyor. Net rezervlerdeki açık son veri 68,9 milyar dolar seviyesinde. Seçimden sonra Merkez Bankası, döviz piyasalarında satış değil alım yönünde giriş yaptı. Bloomberg HT’nin haberine göre Merkez Bankası’nın döviz alımları önceki gün Dolar/TL 31.90'a doğru inerken başladı.

9 - SEÇİM BİTTİ, ZAM YAĞMURU BAŞLADI

Cep telefonu tarifesi: BTK tarafından mobil iletişim tarifelerine yüzde 65 oranında zam yapıldı. Yapılan zamdan sonra; Bir dakika konuşma ücreti: 3,12 TL, bir dakika yurtdışı konuşma ücreti ise 31,35 TL oldu.
Sigara: Philip Morris grubunun en pahalı sigarası 67 TL, en ucuzu ise 60 lira oldu. Winston grubunun en pahalı sigarası 69 TL, en ucuzu ise 58 lira oldu.

10 - GIDA ENFLASYONUNDA TÜRKİYE AYRIŞIYOR

Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) tarafından derlenen verilere göre Dünya gıda fiyatları yedi aydır devam eden düşüşünü sona erdirerek Mart'ta yükseldi.

Şubat ayındaki revize 117 seviyesinden Mart ayında 118,3'e çıktı. Verilere göre küresel olarak gıda fiyatları Mart'ta yıllık olarak yüzde 7,7 geriledi. Türkiye'de ise Mart ayında gıda enflasyonunda yüzde 70,5 seviyesi kaydedildi. Böylelikle küresel gıda fiyatlarıyla Türkiye'deki gıda fiyatları arasındaki makas Mart ayında da devam

11 - İHRACATÇI, İHRACAT İÇİN 40 LİRA DOLAR KURU İSTİYOR

Reuters'ın haberine göre İstanbul Hububat Bakliyat Yağlı Tohumlar ve Mamulleri İhracatçıları Birliği (İHBİR) Başkanı Kazım Taycı, şu anda 32 seviyelerine yakın işlem gören Dolar/TL kuruna karşılık, ihracatçıların döviz gelirlerinin bozdurulması işleminde kurun en az 40 olarak uygulanmasını istediklerini söyledi. Taycı, “Enflasyonla mücadeleyi elbette anlıyoruz ancak ihracatçının üretimden kopmaması için 'çift kur' uygulaması talep ediyoruz" diye konuştu.

12 - ERDOĞAN’IN DAMADI MİLYARDERLER LİSTESİNDE

Forbes dergisi 2024 milyarderler listesini açıkladı. Milyarder sayısı geçen yıla kıyasla 141 kişi artışla 2 bin 781'e çıktı. Milyarderlerin toplam servetleri de 2 trilyon dolar artışla 14,2 trilyon dolara yükseldi. Lüks eşya devi LVMH'nin Üst Yöneticisi Bernard Arnault, 233 milyar dolarlık servetiyle ikinci kez dünyanın en zengin kişisi olarak listenin başında yer aldı.

Türkiye'den 27 iş insanı listeye girdi. Murat Ülker, 5 milyar dolarlık servetiyle ilk sırada yer aldı. Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın damadı Selçuk Bayraktar (1.2 milyar $) ile kardeşi Haluk Bayraktar da (1.1 milyar $) ilk kez Forbes listesine girdi.

13 - MAKRO İHTİYATİ ÇERÇEVEDE SADELEŞTİRME

Merkez Bankası, yayımladığı duyuruda, Menkul kıymet tesisine tabi yükümlülüklere uygulanan tesis oranını yüzde 4’ten 1’e indirdi. Kredi büyümesine ilişkin tesis uygulamasını ise sonlandırdı. Hesaplama dönemini hazirandan şubata çekti. Bu sadeleşme adımı, piyasalar sakinleyip tahvile yabancı alımı gelmesinin ardından geldi.

Bir görüş

Kurun gidişatını “siyasi süreç” belirleyecek

Dr. Burcu Aydın Özüdoğru'nun Ekonomim gazetesinde yer alan yazısı:
"Yerel seçimler bitti. Seçim öncesi ekonomi/finans gündeminin en çok konuştuğu konu, “seçimlerden sonra kur artar mı, düşer mi” sorusu idi. (…) Finans dünyasında biz bu soruyu “1 milyon dolarlık soru” olarak niteleriz. Bu sorunun cevabını bilmek çok zor olduğu için, değeri de bir o kadar yüksek oluyor.
Kurun gidişatını belirleyecek en önemli konu “siyasi süreç” olacaktır. Burada esas belirleyici konu, Merkez Bankası’nın uyguladığı faiz politikasında bir değişiklik olup olmayacağıdır. Merkez Bankası’nın yüksek faiz politikasına devam etmesi halinde yurtdışından portföy girişleri için oldukça cazip bir ortam olduğunu söyleyebiliriz.
Ancak portföy girişlerinin 2000’li yıllardaki gibi çok yüksek miktarda olmasını beklememeliyiz. Bunun birkaç temel sebebi var.

İlki Türkiye’deki kurumsal yapının ekonomi politikasında güven ortamını tesis edememesidir. Bu konuda hızla atılacak adımlarla bu endişe azaltılabilir.

Bir diğer konu da gelişmiş ülkelerde faiz oranlarının tarihi rekor seviyelerde olması ve yılın 2. yarısında beklenen Fed/ECB faiz indirimlerine rağmen gelişmiş ülkelerde parasal koşulların son 20 yıllık döneme göre çok daha sıkı kalacağına ilişkin beklentilerdir.

Bir üçüncüsü ise yakın coğrafyamızda artan jeopolitik riskler ile bunun uluslararası navlun/emtia fiyatlarına yaratacağı etkidir.
Yurt dışı portföy girişlerinin Merkez Bankası’nın tarihi diplere düşen rezervlerini yeniden inşa etme ihtiyacıyla sterilize edilmesinin de gerekli olduğunu gözetmemiz gerekir. Gerek fon girişlerinin tutarı gerekse Merkez Bankası’nın rezerv biriktirme ihtiyacıyla izleyen aylarda, en iyi senaryoda, “nominal kurda sınırlı değer artışı”, “reel kurda ise sınırlı değerlenme” görmeyi bekleyebileceğimizi düşünüyorum.”

Küresel ekonomi

BRENT PETROLÜN VARİL FİYATI 7 AYIN ZİRVESİNE ÇIKTI

90 doları aşan Brent petrolün varil fiyatı Ekim 2023'ten bu yana en yüksek seviyesinde seyrediyor. Fiyatlardaki yükselişin en önemli nedeni jeopolitik gerilimin yol açtığı arz endişeleri…

İsrail’in Gazze’ye saldırıları, Yemen'deki Husiler’in Kızıldeniz'de İsrail bağlantılı gemileri hedef alması, Rusya’nın ihraç kapasitesinde düşüş endişeleri ve ABD dolarının değer kaybı etkili oluyor.

Petrol fiyatlarındaki artışın enflasyonist etkisiyle ABD Merkez Bankası’nın para politikasını gevşetmede ağırdan almasına yol açacağı değerlendirmeleri var. Haber petrol ithalatçısı Türkiye için de iyi bir haber değil.

ABD, TARIM DIŞI İSTİHDAM VERİSİ GELDİ

ABD’de mart ayı tarım dışı istihdam 236 bin kişi artış gösterdi. Bu, aylık bazda Ocak 2021 sonrası en düşük performans oldu. İşsizlik oranı Ocak ayında %3,4 ile yaklaşık 54 yılın en düşük seviyesine gerilemesinin ardından Şubat’ta %3,6’ya yükselmişti.

Mart’ta ise %3,5’e indi. 5,8 milyon olan işsiz sayısında önemli bir değişim yaşanmadı. Ücretler, aylık bazda %0,3 oranında beklenen düzeyde artış gösterdi. Yıllık bazda ise oran %4,2’ye geriledi. Veri, FED’in faiz indirimi için beklediği koşulların oluşmakta olduğunu gösteriyor

ÇİPTE ÇİN’E KARŞI İŞBİRLİĞİ

AB-ABD Ticaret ve Teknoloji Konseyinin 6'ncı toplantısı Belçika'nın Leuven şehrinde yapıldı. Programın ardından düzenlenen basın toplantısında konuşan AB Komisyonu Başkan Yardımcısı Margrethe Vestager, "Çiplerde ihracat kontrolleri konusunu da görüştük. Tedarik zincirlerinin dayanıklılığını artırmak için ileriye dönük önlemler alacağız” dedi. ABD Ticaret Bakanı Gina Raimondo ise "Çinliler her gün uyanınca ihracat kontrollerimizi nasıl aşacaklarını bulmaya çalışıyorlar. Çip konularında AB ile işbirliği içindeyiz” diye konuştu.

EURO BÖLGESİ'NDE PERAKENDE SATIŞLAR ŞUBAT'TA DÜŞTÜ

Avrupa İstatistik Ofisi (Eurostat), Avrupa Birliği (AB) ve Euro Bölgesi'nin Şubat ayına ilişkin perakende satış verilerini yayımladı. Verilere göre, AB'de perakende satışlar, Şubat'ta bir önceki aya kıyasla yüzde 0,4 azaldı. AB ülkeleri arasında Şubatta önceki aya göre perakende satışlarda en fazla düşüş yüzde 1,9 ile Almanya'da ve yüzde 1,8 ile Belçika'da belirlendi. Perakende satışlar, yıllık bazda Belçika'da yüzde 6,8, Slovenya'da yüzde 5,6 ve Finlandiya'da yüzde 3,7 düştü.

Şirketler

KÖRFEZLİ DEV BANKA YAPI KREDİ'YE TALİP İDDASI

Bloomberg, First Abu Dhabi Bank'ın (FAB), Yapı Kredi’yi satın almak için ilk görüşmelere başladığını yazdı. Yapı Kredi'nin hisseleri haberin ardından yükseldi. Koç Holding haberlerin ardından, "Tebliğ kapsamında kamuya açıklama yapılmasını gerektirecek nitelikte herhangi bir gelişme bulunmamaktadır" açıklaması yaptı.

THY, 2023'TE TÜM ZAMANLARIN EN YÜKSEK YOLCU SAYISINA ULAŞTI

THY yurt içi yolcu kapasitesi geçen yıl 2022'ye göre yüzde 23,5 artarken, yolcu sayısı da yüzde 19 yükselişle 30 milyonun üzerine çıktı. Dış hatlarda ise kapasite artışı yüzde 16'ya yaklaşırken, yolcu sayısı yüzde 14 yükselişle 53 milyona ulaştı.

Yurt dışında özellikle Türk vatandaşlarının yoğun yaşadığı Avrupa ülkelerindeki yolcu sayısı artışı yüzde 20'yi aştı. Uluslararası Hava Taşımacılığı Birliğinin (IATA) yayımladığı verilere göre, geçen yıl küresel dış hat yolcu kapasitesi Kovid-19 öncesi dönem olan 2019'un yüzde 12 gerisinde kalırken, THY, o yılın yüzde 27 üzerine çıktı.

* Podcastlerimiz, bültenlerimiz, günlük haberlerimiz ve araştırma dosyalarımız ile iyi gazetecilik yolculuğumuzda Kısa Dalga'yı desteklemek için buraya tıklayabilirsiniz. Her türlü desteğiniz bizim için çok değerli!