TÜSİAD’a soruşturma yabancıyı etkiler; Trump tehditleri altına yarıyor

Kısa Dalga - Haftanın ekonomik gelişmelerini öğrenmek ve gelecek için sağlıklı öngörüler yapabilmeniz için İbrahim Ekinci'nin hazırladığı haftalık ekonomi bülteni Marjinal Fayda'da ekonomideki genel manzara, piyasalardaki gelişmeler, dünyadan ve şirketlerden haberler var.

PODCASTİ DİNLEMEK İÇİN OYNAT'A TIKLAYIN...

GENEL DURUM

-TÜSİAD yöneticilerine soruşturma, ekonomide gidişatı etkileyebilir. Siyasetteki, kayyım, gözaltı, soruşturma, tutuklama furyası ile devam eden gelişmeler, “muhalefeti bastırma, susturma” olarak yansıdı ve şimdiye kadar ekonomiye fazla da yansımadı. Ancak Türkiye ekonomisinin yarıdan fazlasını temsil eden, çoğu yabancı ortaklı, dünyada tanınan, bilinen, takip edilen iş insanlarının örgütüne, TÜSİAD’a dava açılmasının da etkisi olmayacağını beklemek yanlış olur. Bu gelişmenin dünya iş çevrelerinde dikkatleri Türkiye çevireceği, Türkiye ile ilgili yatırım üretim planları olanları bir kez daha düşünmeye iteceğini muhtemeldir. Yine bu gelişmenin uluslararası endekslerde Türkiye’yi birkaç puan daha dibe çekebileceği de muhtemeldir. TÜSİAD açıklaması Türkiye’de sermaye sınıfının bölünmüşlüğünü de bir kez daha ortaya koydu. Hükümet yanlısı MÜSİAD’dan TÜSİAD değerlendirmesi: Toplumsal huzuru zedeleyici buldu. MÜSİAD’dan yapılan açıklamada, "Geçtiğimiz günlerde kamuoyuna yansıyan ve Türk iş dünyasının genelini temsil ettiği iddiasıyla yapılan açıklamalar, ne yazık ki ekonomik kalkınma ve iş dünyası odağından uzak, toplumsal huzuru zedeleyici bir içeriktedir" denildi.

-Geçen hafta dünya ekonomisi bakımından önem taşıyan gelişme ABD enflasyonu rakamlarıydı. ABD Çalışma Bakanlığı verilerine göre ABD’de tüketici fiyat endeksi (TÜFE) ocak ayında aylık bazda %0,5 artarak Ağustos 2023'ten bu yana en hızlı artışı gösterirken, yıllık bazda %3 ile beklentilerin üzerinde artarak son yedi ayın zirvesine tırmandı. Beklenti %3.2’ydi. Çekirdek ÜFE ise %3,3 beklenirken %3,6 geldi. Bu veri Fed’in faiz indirim kararlarını öteleme etkisi gösterecek. Piyasalar artık 2025 için, Eylül ayına ötelenmiş tek faiz indirimi öngörüyor. Fed Başkanı Jerome Powell, Kongre'deki sunumunun ikinci gününde, enflasyon hedefine yakın olduklarını ancak henüz ulaşmadıklarını ifade ederek, enflasyon verisinin de aynı şeyi söylediğini belirtti.

-Ticaret savaşı derinleşiyor. ABD Başkanı Trump, geçen hafta imzaladığı kararla, ekonomi ekibine, ABD'den ithalata gümrük vergisi uygulayan ülkelere tarife getirilmesi için plan hazırlama talimatı verdi. Piyasalar özellikle ABD yönetiminin adımlarına odaklı.

-2024'te silahlanmaya 2,46 trilyon dolar harcandı. Rusya-Ukrayna Savaşı ile zirve yapan uluslararası gerilim, ülkeleri silahlanmaya teşvik ediyor. Her bölgede yerel çapta çatışmalar olduğu gibi küresel boyutta etkiler yaratma potansiyeline sahip gerilimler de mevcut. Çin-Tayvan arasındaki gerilim, Filipinler ve Japonya'yı da silahlanmaya zorlarken, Rusya-Ukrayna Savaşı, Avrupa için dengeleri değiştirdi. Uluslararası Stratejik Araştırmalar Enstitüsü tarafından yapılan araştırmada, 2024 yılında dünyada silahlanma için harcanan paranın 2.46 trilyon dolar olduğu tespit edildi. Avrupa’da harcamalar önceki yıla oranla yüzde 11 arttı. ABD Başkanı Donald Trump, NATO ülkelerinden savunma harcamalarını gayrisafi milli hasılaya oranla yüzde 5'e yükseltmesini talep etti. 2024’te Çin savunma bütçesini önceki yıla göre yüzde 7.4 artırdı. Asya'da ortalama savunma bütçesi artışı ise yüzde 3.9 oldu. Batı Afrika Ekonomi Topluluğundan (ECOWAS) ayrılan 3 ülke, Rusya ile ilişkilerini artırmaya devam ediyor.

PİYASALAR

BORSA: BIST 100 endeksi, en düşük 9.756,73 puanı ve en yüksek 9.983,21 puanı gördükten sonra haftayı, önceki hafta kapanışının yüzde 0,74 altında 9.877,59 puandan tamamladı. Uzmanlara göre haftanın son işlem günündeki düşüşün ana nedeni TÜSİAD’a soruşturma açılmasının açığa satışları tetiklemesi oldu.

Ne olur? Uzmanları bu hafta borsada ciddi oynaklık beklemiyor. Ancak elbette ki hesapta olmayan haber akışları piyasayı etkileyebilecektir.

ALTIN: Kapalıçarşı'da 24 ayar külçe altının gram satış fiyatı bu hafta yüzde 2,59 artışla 3 bin 407 liraya, cumhuriyet altınının satış fiyatı da yüzde 2,57 yükselişle 23 bin 78 liraya çıktı. ABD’nin ithalat tarifesi planlarının yarattığı ekonomik belirsizlik ons altını büyük bir hızla 2.942 dolarlık tüm zamanların en yüksek seviyesine çıkardı.

Ne olur? Trump belirsizliği devam ediyor. Bir yandan da ABD’li yatırımcılar Trump AB’ye gümrük vergilerini koymadan önce getirebildikleri kadar fiziki altını ABD’ye getirmeye çalışıyorlar. Bu da ekstra bir talep kaynağı. Uzmanlara göre altında daha fazla yükseliş potansiyeli bulunuyor. 3000 doları göreceği beklentisi var. Ancak son dönemde ‘hız sınırı’nın aşılması ve kar satışları kısa vadede fiyatları dizginleyebilir.

DÖVİZ: Bu hafta ABD doları yüzde 0,66 değer kazanarak 36,2170 liraya yükseldi. Euro ise bu hafta yüzde 1,86 artışla 38,0150 liraya çıktı.

Ne olur? Trump’ın “güçlü dolar” politikası doları destekliyor. Ancak ticaret savaşları ile ilgili gelişmeler, Trump'ın yeni gümrük tarifeleri tehdidini bir müzakere aracı olarak tasarlandığına dair artan spekülasyonlar da güç kaybetmesine neden oluyor. İçerde TL varlıklarda getiri erozyonu da dolara kayışa yolaçıyor. Döviz mevduatlarında 3,1 milyar dolarlık artış oldu. Toplam mevduatta dövizin payı tekrar yüzde 41 seviyesine yükseldi. Ekonomi yönetiminin kontrollü kur ve baskılama politikası devam ediyor. Siyasetteki sert gelişmelerin yeni bir kur şokunu tetikleme riski var. Piyasa katılımcıları anketine göre yıl sonu dolar kuru beklentisi 42 lira 89 kuruş.

FAİZ: TCMB’nin takip ettiği 3 ay vadeli TL mevduatın ortalama bileşik faizi yüzde 52,49 düzeyinde. Bankalarda basit mevduat faizleri %40 – 54 arasında seyrediyor.

Taşıt kredisi faizinde 5 puan, tüketici kredisinde 1,27 puanlık artış dikkat çekiyor. Diğer kredilerdeki değişimler kayda değer değil.

Ne olur? Faizlerde yön aşağı doğrudur. MB PPK’nın önümüzdeki toplantısında politika faizinde yeni bir indirimi bu düşüş sürecini ivmelendirecek. Genel olarak yatırım iklimindeki değişmenin bir boyutu bu: TL varlıkların getirisi azalıyor.

FONLAR: Yatırım fonları bu hafta yüzde 0,77, emeklilik fonları yüzde 0,61 değer kazandı. Kategorilerine göre bakıldığında, yatırım fonları arasında en çok kazandıranlar yüzde 3,32 ile "kıymetli maden" fonları oldu.

PİYASA HABERLERİ

ALTIN ARZ – TALEBİ DENGEYE GELDİ, FİYAT FARKI KAPANDI

İthalata kota uygulanması ve talepte gözlenen daralma nedeniyle geçen yıl yasal yollarla ülkeye giren altın miktarı yüzde 60 azalarak 319 tondan 125 tona geriledi. Kota nedeniyle kaçak altın girişinde artış gözlenirken, ihracatta ise yüzde 2,5 gerileme yaşandı. Fiyatlardaki yükselişe bağlı olarak talepteki yavaşlama da sürüyor. Darphane’nin bastığı altın miktarı yüzde 29 azalarak 23 milyon adede geriledi. Arz ve talebin dengeye gelmesiyle birlikte yurtdışı fiyatlarla iç piyasa arasındaki fiyat farkının da önemli ölçüde kapandığı belirtiliyor.

ALTIN VE GÜMÜŞ İTHALATINDA SERT DÜŞÜŞ

BIST Kıymetli Madenler Piyasası üzerinden yapılan altın ithalatı 2025 yılına düşüşle başladı; ocak ayında ithalat bir önceki aya göre yüzde 33,7, geçen yıl aynı aya göre yüzde 16,4 azaldı. Ocak ayında gümüş ithalatı da hem aylık hem de yıllık bazda geriledi. 2024 yılı ocak ayında 41 bin 891 kg, aralık ayında 58 bin 208 kg olan gümüş ithalatı geçen ay 31 bin 545 kg olarak gerçekleşti.

TAHVİLDE GETİRİLER İKİ AYDA ERİDİ

Aralık ve ocak ayında tahvil faizlerinde yaşanan düşüş, yerli ve yabancı yatırımcının talebini artırmıştı. Ancak ocak enflasyonu sonrası tahvil faizlerinde yeniden yükseliş başladı. 2 yıllık gösterge tahvil faizi yüzde 40 seviyesine dayanırken, 10 yıllık tahvil yüzde 29’a, 5 yıllık gösterge tahvil faizde yüzde 32,5’e geldi. Ancak ocak ayı enflasyonunun beklentinin üstünde gelmesiyle tahvilde satıcılı seyir izlendi ve son bir aylık getirinin büyük bölümü eridi.

NELER OLDU?

CARİ İŞLEMLER HESABI 4,6 MİLYAR DOLAR AÇIK VERDİ

TCMB tarafından açıklanan ödemeler dengesi verilerine göre, Aralık 2024’te cari işlemler hesabı 4 milyar 650 milyon dolar açık verdi. Bu dönemde altın ve enerji hariç cari işlemler hesabında ise 2 milyar 466 milyon dolarlık fazla oluştu. Yıllık cari işlemler açığı 10 milyar dolara geriledi. 2023’te 39,9 milyar dolardı. Ödemeler dengesi verilerine göre yurt içi yerleşikler aralık ayında yurt dışında 234 milyon dolar gayrimenkul alımı ve yurt dışı yerleşikler ise Türkiye’de 255 milyon dolar net gayrimenkul alımı yaptı.

2024’TE UDY GİRİŞİ 11,3 MİLYAR DOLAR OLDU

YASED’in Rakamlarla Uluslararası Doğrudan Yatırımlar Bülteni’ne göre, 2024 yılında Türkiye’ye 11,3 milyar dolarlık Uluslararası Doğrudan Yatırım (UDY) girişi gerçekleşti. Aralık ayında gerçekleşen toplam UDY girişi 1.972 milyon dolar olarak hesaplanırken bu yatırımların 1.221 milyon doları yatırım sermayesi şeklindeydi. Aralık ayındaki toplam UDY'nin 499 milyon doları borçlanma araçları, 255 milyon doları yabancı uyruklulara gayrimenkul satışı yoluyla kaydedildi.

CARRY TRADE 31 MİLYAR DOLARLA YENİ ZİRVESİNDE

Carry trade tarafında yüklü girişler dikkat çekiyor. BDDK ve TCMB verileri üzerinden Bloomberg HT tarafından hesaplamaya göre 7 Şubat haftasında carry trade tarafında 2,3 milyar dolarlık giriş görüldü. Bu girişle birlikte yerel seçimlerin ardından kaydedilen birikimli giriş 31,4 milyar dolar düzeyine çıktı. Kasım ayında carry trade tarafında çıkışlar dikkat çekmişti. Yeni yılla birlikte carry trade işlemlerinin yeniden hızlandığı görüldü. Yılbaşından bu yana carry trade girişleri 8,6 milyar dolara ulaştı. (BLOOMBERG HT)

KKM’DE 30 MİLYARLIK ERİME

BDDK bültenine göre, KKM bakiyesi geçen hafta 30 milyar 168 milyon lira azalarak 966 milyar 22 milyon liraya düştü. Bankacılık sektörünün toplam kredi hacmi, 7 Şubat haftasında 118 milyar 527 milyon lira artarak 16 trilyon 367 milyar 179 milyon liradan, 16 trilyon 485 milyar 706 milyon liraya çıktı. Bankacılık sektöründe toplam mevduat ise 19 trilyon 254 milyar 476 milyon liraya yükseldi.

MERKEZ BANKASI'NDAN YENİ KKM ADIMI

TCMB, Kur Korumalı Mevduat kapsamında tüzel kişilerin hesap açma ve yenileme işlemlerinin 15 Şubat 2025 itibarıyla sonlandırılacağını duyurdu. Açıklamada, "TCMB, tüm KKM hesaplarında (YUVAM hesapları dahil) tüzel kişilerin hesap açma ve yenileme işlemlerinin 15 Şubat 2025 tarihi itibarıyla sonlandırılmasına karar vermiştir." ifadesi kullanıldı. Açıklamada ayrıca, tüzel kişi KKM hesaplarının KKM'nin TL'ye geçişine ve yenilenmesine ilişkin hedeflerden çıkarıldığı kaydedildi.

KONUT SATIŞLARI YILA ARTIŞLA BAŞLADI ANCAK…

Konut satışları ocak ayında bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 39,7 artarak 112 bin 173 oldu. Ancak bu rakam geçtiğimiz 7 ayın en düşük rakamı. Ocakta ipotekli konut satışları yüzde 182,8, diğer konut satışları yüzde 28,3 arttı. İlk el satış sayısı yüzde 29,8, ikinci el satış sayısı yüzde 44,2 arttı. Yabancıya satışlar yüzde 24,9 azalarak bin 547 oldu. Yabancılarda en çok konut satışı Rusya vatandaşlarına yapıldı

TCMB SONRASI PİYASA KATILIMCILARI ENFLASYON BEKLENTİSİNİ YÜKSELTTİ

TCMB, 2025 yılı şubat ayı Piyasa Katılımcıları Anketi’ni açıkladı. Katılımcıların cari yıl sonu tüketici enflasyonu (TÜFE) beklentisi bir önceki anket döneminde yüzde 27,05 olurken, bu anket döneminde yüzde 28,30’a çıktı. 12 ay sonrası TÜFE beklentisi bir önceki anket döneminde yüzde 25,38’den bu anket döneminde yüzde 25,26’ya geriledi. 24 ay sonrası TÜFE beklentisi ise aynı anket dönemlerinde yüzde 17,72’den yüzde 17,26’ya geriledi.

MERKEZ BANKASI GEÇEN HAFTA 1,2 MİLYAR DOLAR DÖVİZ ALDI

Merkez Bankası 7 Şubat ile biten haftada toplam döviz rezervlerini 1.5 milyar dolar artırarak 167.5 milyar dolara yükseltti. Swap hariç net rezervler ise 0.2 milyar dolar azalarak 65.1 milyar dolara gerilerken QNB ekonomistleri aynı hafta Merkez Bankası’nın 1.2 milyar dolar döviz alışı gerçekleştirdiğini hesapladı.

BDDK'DAN GÜNCELLEME: TÜKETİCİ KREDİLERİNDE LİMİT DEĞİŞTİ

BDDK, tüketici kredilerinde vade sınırlamasındaki parasal tutarları güncelledi. Yeni tutarlar şöyle: Tüketici kredilerine ilişkin genel vade sınırlamasındaki parasal tutarlar makro ekonomik veriler de dikkate alınarak aşağıdaki şekilde güncellenmiştir. Kredi tutarı 125.000 TL ve altında olan krediler için 36 ay, kredi tutarı 125.000 TL üzerinde olup 250.000 TL üzerinde olmayan krediler için 24 ay, Kredi tutarı 250.000 TL üzerinde olan krediler için 12 ay. Karar, kredi kullanımını vade yönünden kolaylaştırıyor.

KREDİLERDE NORMALLEŞME ADIMI

BDDK, döviz varlığı bulunduran bağımsız denetime tabi şirketlerin TL kredi almasını zorlaştıran kararını yürürlükten kaldırdı. İhracatçılar, finansmana erişimi belirli ölçülerde rahatlatacak söz konusu kararın kaldırılmasını memnuniyetle karşıladıklarını dile getirdi. Döviz kazandırıcı hizmetlerin desteklenmesi gerektiğine işaret eden sektör temsilcileri, ihracatçıların döviz gelirlerinin yüzde 30’unun bozdurulması zorunluluğunun kaldırılmasını ve ihracatçı firmalara verilen yüzde 2 döviz bozdurma desteğinin de yüzde 5 ila 10’a çıkarılması talebinde de bulundu.

BANKALAR İHTİYAÇ KREDİSİNDE FAİZ İNDİRİMLERİNİ FİYATLADI

Bankacılık sektörü Merkez Bankasının beklenen faiz indirimlerini ihtiyaç kredisi fiyatlamalarına da yansıttı. Bankaların internet sitelerinde yer alan verilere göre ihtiyaç kredisi faiz oranları 12, 24 ve 36 ay vadelerde farklılaşıyor. Bankalarda en uygun maliyetli ihtiyaç kredisi şu an 36 ay vadede olurken 12 ay vadeli ihtiyaç kredisinde yüzde 5’in üzerine çıkan oranlar yer alıyor. 36 ay vadede ihtiyaç kredi faiz oranı yüzde 3,73’e kadar gerilemiş durumda. (EKONOMİ)

İŞSİZLİK AZALDI, GENİŞ TANIMLI DA %28,2’DE KALDI

TÜİK, mevsimsellikten arındırılmış işsizliğin Aralık 2024’te bir önceki aya göre 0,1 puan azalışla %8’e indiğini açıkladı. Zamana bağlı eksik istihdam, potansiyel işgücü ve işsizlerden oluşan geniş tanımlı işsizlik oranı ise kasımın ardından aralıkta da yüzde 28,2 oldu. Bu kapsamdaki işsiz sayısı 11,43 milyon kişiyle en yüksek seviyesine çıktı.

SANAYİ ÜRETİMİNDE AYLIK ARTIŞ YÜZDE 5

Sanayi üretim endeksi aralıkta aylık bazda yüzde 5,0, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 7,0 arttı. İmalat sanayiindeki yıllık artış yüzde 6,8 olarak gerçekleşirken, 4 puanlık bölüm, “diğer ulaşım araçları”ndaki artıştan kaynaklandı. Üretim aylık bazda madencilik sektöründe yüzde 2,2 arttı, elektrik, gaz ve iklimlendirmede yüzde 0,4 arttı.

ENFLASYON DÜZELTMESİ 2025 YILI SONUNA ERTELENDİ

Resmi Gazete'de yayımlanan tebliğe göre, 2025’in Mart, Haziran ve Eylül sonu itibarıyla mali tablolar enflasyon düzeltmesine tabi tutulmayacak. Ancak, 2024 hesap dönemi sonuna ait bilançolar için enflasyon düzeltmesi uygulaması devam edecek. Düzenleme, bilanço esasına göre defter tutan ve enflasyon düzeltmesi kapsamına giren tüm mükellefleri ilgilendiriyor. İşlenmiş altın ve gümüş alım-satımı veya imali ile uğraşan mükellefler, enflasyon düzeltmesi yapmaya devam edecek.

MALİYE DOKTORLARA “REÇETE” YAZDI

Gelir İdaresi Başkanlığı, yaptığı incelemede, muayene, estetik ve cerrahi operasyonlar ile diş tedavisi gibi işlemlerden kazandığı geliri beyanlarına yansıtmayan 3 bin 663 serbest çalışan hekimin 13 milyar liralık hasılatını kayıt dışı bıraktığını saptadı. Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, “Amacımız kimseyi cezalandırmak değil, kayıt dışı kalmış kazançları vergilemek” dedi. (EKONOMİ)

SURİYE, TÜRKİYE İLE TİCARETTE TÜM ENGELLERİ KALDIRILDI

Suriye’nin, Türkiye ile dış ticaretinde Esad yönetimi döneminde uygulanan kısıtlamaların tamamını kaldırdığı bildirildi. Ticaret Bakanlığı’ndan yapılan açıklamada 8 Aralık’taki rejim değişikliğinin ardından, iki ülke arasındaki ekonomik ve ticari ilişkilerde başlayan ilerlemenin devam ettiği kaydedildi. Bakanlığın açıklamasında, “Suriye ile karşılıklı ticarette eski rejim döneminde kısıtlı tutulan ihracat, transit ve ithalata ilişkin olarak da gerekli kararlar alınmaya devam edilmektedir” denildi.

TİFTİK ÜRETİMİ, İPEK BÖCEKÇİLİĞİ BİTME NOKTASINA GELDİ

Ankara keçisi varlığının azalmasından dolayı tiftikteki üretim gücünü yitiren tekstil sektörü, benzer durumu şimdi de ipekte yaşıyor. 1990’lı yıllarda binlerce köyde 30 bine yakın hanenin geçim kaynağı olan ipek, aradan geçen dönemde dışa bağımlılığı yüksek bir ürüne dönüştü. İpek böcekçiliği ile uğraşan hane sayısı 30 binden bin 600’lü rakamlara ve ipek böcekçiliği yapan köy sayısı da 2 binlerden 500’lere kadar düştü. İhracat 1 milyon dolarlara kadar gerilerken ithalat ise 27 milyon doları aştı.

BÜYÜKBAŞ HAYVAN VARLIĞINDA “YERLİ IRK” PAYI DİBE VURDU

Büyükbaş hayvan varlığında “yerli” ve “kültür” ırkları arasındaki denge tersyüz oldu. Yerli irk payı %56’dan yüzde 6’ya düştü. Kültür ırkının payı yüzde 10’dan yüzde 49’a, kültür melezi ırkının payı yüzde 34’ten yüzde 46’ya çıktı. Küçükbaşta ise yerli ırklar hâkim. İyi haber Merinos sayısı 2002’te 700 binle dibi gördükten sonra hızla 4 milyon 200 bine, kıl keçisi sayısı da 10 milyon seviyelerinden, 5 milyonun altına düştükten sonra tekrar toparlanarak 10 milyonu geçmiş. Kötü haber tiftik keçisinde. Milyon seviyelerinden 202 bine gerilemiş. (EKONOMİ)

TİCARET SATIŞ HACMİ YILLIKTA %8,2 ARTTI

Ticaret satış hacmi Aralık 2024'te yıllık bazda yüzde 8,2, perakende satış hacmi yüzde 13,5 artış gösterdi. Ticaret satış hacmi, Aralık 2024'te bir önceki aya kıyasla yüzde 4,7 arttı. Bu dönemde motorlu kara taşıtları ve motosikletlerin toptan ve perakende ticareti ile onarımı için satış hacmi %0,9, perakende ticaret satış hacmi %0,4 ve toptan ticaret satış hacmi %7,3 artış kaydetti.

İNŞAAT, TİCARET VE HİZMETTE CİRO ENDEKSİ YILLIK %41,3 OLDU

Takvim etkisinden arındırılmış sanayi, inşaat, ticaret ve hizmet sektörleri toplam ciro endeksi, Aralık 2024'te bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 41,3 yükseldi. Aylık bazda yüzde 5,1 arttı. Sanayide takvim etkisinden arındırılmış ciro endeksi, Aralık 2024'te yıllık bazda 32,8'e yükseldi. İnşaat sektöründe takvim etkisinden arındırılmış ciro endeksi, yıllık bazda yüzde 49,3, ticaret ciro endeksi yüzde 41,9, hizmet sektörü ciro endeksi yüzde 49,7 arttı.

OTOMOTİVCİLERDEN "SON BİR YIL" UYARISI

Türkiye’nin ihracatçı 26 mal sektörü arasında lider olan otomotiv endüstrisi, geçen yıl yüzde 6 büyümeyle 37 milyar dolarlık ihracat gerçekleştirdi. Son 19 yılın 18’inde lider olmayı başardı. OİB Başkanı Baran Çelik, “Artık bardak boşalmaya başlıyor. Üretim adetleri azalıyor. Bu koşullarda işler bir yıl daha devam edemez” uyarısında bulundu. Sektör temsilcileri, firmaların ayakta kalabilmek için yurt dışına taşınma planı yaptıklarını da kaydetti. (EKONOMİ)

AB’NİN ATIK TEKSTİLİ TÜRKİYE’YE Mİ İHRAÇ EDİLECEK?

Türkiye’nin ithalatta liderliğe yükseldiği plastik ambalaj atıklarındaki tehlikenin bir benzerinin, tekstilde de yaşanabileceği uyarısı yapılıyor. AB’nin tekstil atıklarıyla ilgili son raporuna göre, 2030’a kadar AB’de yıllık 8,5-9 milyon ton tekstil atığı toplanacak ve yarısı ihraç edilecek. Rapora göre bu, Türkiye gibi ülkeler için ciddi bir risk. Yıllık giyim ihracatı 1,2 milyon ton olan Türkiye’nin bunun 7 katı kadar büyük bir atık için yeterli altyapısı bulunmadığı ve gelecek kıyafetlerin de dönüşüme uygun nitelik taşımadığı belirtiliyor.

RAMAZAN KOLİSİ FİYATI 10 YILDA %1264 ARTTI

Ramazan’a özel erzak kolileri ya da kısaca Ramazan kolileri marketlerde yerlerini aldı. Kolilerinin içerikleri marketlere göre değişiyor. 4 büyük marketin paketlerinin ortalama fiyatı 407,48 TL. 2015 yılında bu fiyat 32,25 TL’ydi. 10 yıldaki artış oranı % 1163 oranında olurken, aynı dönemde gıda enflasyonundaki yükseliş ise % 1264 oldu. (EKONOMİ)

RAMAZAN ÖNCESİ ET FİYATI ARTIŞI

Ramazan öncesi karkas et fiyatı arttı. İstanbul Kasaplar Odası Başkanı Aydın Tüfekçi, “Besiciler, hayvanını mezbahaneye kesime göndermedi. Bu da piyasada arz sıkıntısı yarattı. Bu yüzden karkas etin bölgesel bazda kilosu 15 TL arttı. 13 Şubat itibariyle de kasaplar bunu fiyatlara yansıttı. Bu 15 liralık artış tüketiciye 20-30 lira olarak yansıyabilir" dedi. (EKONOMİ)

İNŞAAT MALİYET ARTIŞ HIZI YAVAŞLADI

İnşaat maliyetlerindeki artış hızı gerilemesini sürdürüyor. Maliyet endeksi aralıkta bir önceki aya göre yüzde 0,70 artarken, 2024 yılının tamamında ise %34,3’lük yükselişle tüketici enflasyonunun altında kaldı. Söz konusu rakam, yıllık bazda Mart 2021’den bu yana en düşük artış oranına işaret etti. Aylık bazda malzeme endeksi yüzde 0,4 artarken, işçilik maliyetindeki artış yüzde 1,3 olarak gerçekleşti. Aralık ayında bina maliyetindeki artış yüzde 0,66, bina dışı inşaat maliyetindeki artış ise yüzde 0,81 oldu.

İNŞAAT ÜRETİMİ YILLIK %14,4 ARTTI

İnşaat üretimi aylık %6.7, yıllık yüzde 14.4 arttı. Alt sektörleri (2021=100 referans yıllı) incelendiğinde, 2024 yılı aralık ayında bina inşaatı sektörü endeksi bir önceki yılın aynı ayına göre %17,6 arttı, bina dışı yapıların inşaatı sektörü endeksi %11,1 arttı ve özel inşaat faaliyetleri sektörü endeksi %6,2 arttı.

ABD VERGİSİ TÜRKİYE ÇELİĞİNE YARAYABİLİR

ABD Başkanı Donald Trump’ın Amerika’nın ithal ettiği tüm çelik ve alüminyum ürünlerine yüzde 25 oranında ilave gümrük vergisi uygulamayı planladığını açıklaması, Türkiye demir çeliği için, pazarda rakiplerine karşı durumu eşitlemek gibi olumlu bir sonuç doğurabilir. Çelik Üreticileri Derneği Genel Sekreteri Veysel Yayan, ABD’nin söz konusu vergiyi sadece Türkiye’ye uyguladığını, bunun diğer ülkelere de uygulanmasının Türk ihracatçılar açısından olumlu sonuçlar doğurabileceğini söyledi.

ÖZEL SEKTÖRÜN TAHVİL İHRAÇLARI ARTTI

Faizlerde düşüş sürecine girilmesine rağmen, bankalar ve reel sektörün maliyet açısından daha avantajlı bulduğu tahvil borçlanmalarına yüksek talep var. SPK verilerine göre, 1 Ocak-6 Şubat arasında sermaye piyasası araçları ihraç toplamı 250,3 milyar liraya ulaştı ve geçen yılın ilk iki ayındaki 302 milyar lira seviyesine yaklaştı. SPK’nın onayladığı tahvil ihraç tavanı başvuruları ise 497,6 milyar TL’ye yükseldi. Bu rakam, 2024'ün ilk iki ayında verilen izinlerin iki katından fazlasına, yılın tamamındaki tahvil ihraç izinlerinin ise yüzde 36’sı kadar bir ihraç büyüklüğüne işaret ediyor.

ORTADOĞU’YA İHRACAT ARTIŞ HAZIR GİYİME MORAL VERDİ

Düşük kur ve yüksek maliyetler nedeniyle iki yıldan bu yana rekabetçilikte güç kaybeden hazır giyim sektörü, Ortadoğu ve Orta Asya pazarlarındaki ihracat artışıyla moral buldu. Sektör ihracatı ocakta geçen yıla göre yüzde 0,3 düşüş kaydetmekle birlikte, Ortadoğu ülkeleri ile Orta Asya Türk cumhuriyetlerine ihracatta önemli artışlar kaydetti. Ortadoğu genelindeki artış yüzde 25’e yaklaştı. (EKONOMİ)

OSB’LERE YÜZDE 10 YEŞİL EERJİ ZORUNLULUĞU GELİYOR

Küresel iklim kriziyle mücadele kapsamında hazırlıkları bitme aşamasına gelen yasa tasarısı, organize sanayi bölgelerine yenilenebilir enerji kullanma zorunluluğu getiriyor. İklim Değişikliği Kanun taslağına göre, OSB Kanununda yapılacak değişiklikle, bölgeler, enerji tüketimlerinin en az yüzde 10’unu bu sistemlerden karşılayacak. (EKONOMİ)

SEBZE İHRACATÇISI İRAN’A, MEYVE İHRACATÇISI MISIR’A GİDİYOR

Antalya Ticaret Borsası Meslek Komiteleri toplantısında konuşan Meclis Başkanı Erdoğan Ekinci, “İhracatçı ve üreticilerimiz rekabette zorlanıyor. Bu nedenle ilkbahardan itibaren sebze sektöründe kaos bekliyorum. İhracata üretim yapan bölgemizde sektör dip yaptı. Çiftçilere borçlanmayın çağrısında bulunuyorum. Rakip ülkelerde işçilik ve enerji maliyetleri düşük. Sebze ihracatçısı İran’a, narenciye ve meyve ihracatçısı da Mısır’a veya benzer ülkelere kaçıyor” dedi. (EKONOMİ)

DÜNYA EKONOMİSİ

ABD’DE ENFLASYON SÜRPRİZ YAPTI

ABD Çalışma Bakanlığı verilerine göre ABD’de tüketici fiyat endeksi (TÜFE) ocak ayında aylık bazda %0,5 artarak Ağustos 2023'ten bu yana en hızlı artışı gösterirken, yıllık bazda %3 ile beklentilerin üzerinde artarak son yedi ayın zirvesine tırmandı. Beklenti %3.2’ydi. Çekirdek ÜFE ise %3,3 beklenirken %3,6 geldi. Piyasalar artık 2025 için, Eylül ayına ötelenmiş tek faiz indirimi öngörüyor.

FRANSA, YAPAY ZEKA İÇİN KESENİN AĞZINI AÇIYOR

Fransa Devlet Başkanı Emmanuel Macron, Avrupa'nın ABD ve Çin'in hakimiyetinde hızla büyüyen sektörde daha büyük bir yer edinme arayışında olması nedeniyle önümüzdeki yıllarda Fransa'da yapay zekaya 109 milyar Euro değerinde yatırım yapılacağını aktardı. Bu finansman arasında Kanadalı yatırım şirketi Brookfield’in Fransa’daki yapay zekâ projelerine 20 milyar Euro yatırım yapma planı ve Birleşik Arap Emirlikleri’nden önümüzdeki yıllarda 50 milyar Euro’yu bulabilecek yatırımlar yer alıyor.

ÇİN’DEN GÜMRÜK MİSİLLEMESİ

Çin'in 14 milyar dolarlık ABD ihracatına yönelik gümrük vergilerinde uygulamaya başladı. Analistler, anlaşmazlığın çözülememesi halinde, Çin ve ABD'nin tam anlamıyla bir ticaret savaşına girme riski taşıdığı konusunda uyarıyor. ABD'nin geçtiğimiz hafta Çin mallarına yüzde 10 ek gümrük vergisi getirmesinin ardından Pekin, hemen karşılık vererek ABD'nin enerji ihracatına ve tarım ekipmanlarına yüzde 10 ila 15 ek vergi uygulanacağını duyurmuştu. Çin Uluslararası Ekonomik Değişim Merkezi uzmanı Zhang Yanshen, “Bu, ticaret savaşının bu aşamasının sadece başlangıcı olabilir ve çok ama çok kötü bir duruma dönüşebilir” değerlendirmesinde bulundu.

TRUMP’TAN TAYVAN’A DA TEHDİT GELDİ

Trum, gümrük vergileri, işgal, ilhak tehditleriyle gündem olmaya devam ediyor. Son olarak Tayvan’ı tehdit etti. Trump, “Tayvan çip işimizi elimizden aldı. Intel'imiz vardı. Çok iyi işler yapan harika şirketlerimiz vardı. Bizden alındı. Ve o işi geri istiyoruz. Geri getirmezlerse çok mutlu olmayacağız” dedi.

AB’DE ÇELİK KULLANAN SEKTÖRLER RESESYONDA

Son iki yıldır Avrupa çelik pazarını etkileyen ekonomik ve jeopolitik koşullar iyileşme belirtisi göstermiyor. Artan ticari ve jeopolitik belirsizliklerin 2025 ve 2026’da etkili olmaya devam edeceği uyarısı yapılıyor. Çelik kullanan sektörlerdeki resesyonda ise sınırlı bir toparlanma bekleniyor.

YAPAY ZEKAYA 320 MİLYAR DOLARLIK YATIRIM

Teknoloji şirketleri yapay zeka projelerine şimdiden milyarlarca dolar akıttı. Ayrıca Çin'in DeepSeek'inin yakın zamandaki yükselişi de sektörde bir şok dalgası yarattı. Meta, Amazon, Alphabet ve Microsoft CEO'larının bu yılın başlarında ve son iki haftadaki kazanç çağrıları boyunca yaptıkları yorumlara göre, 2025 yılında yapay zeka teknolojileri ve veri merkezi kurulumları için toplam 320 milyar dolara kadar harcama yapmayı planlıyorlar.

MUSK'IN HAZİNEYE ERİŞİMİ ENGELLENDİ

ABD'de bir yargıç, Elon Musk'ın başında bulunduğu Hükümet Verimliliği Departmanı'nın (DOGE) Amerikan Hazine Bakanlığı'nın elindeki kişisel ve mali verilere erişimini engelleyen bir talimat çıkarttı. Talimat, Hazine Bakanlığı'nın elindeki ödeme sistemlerine Hazine Bakanlığı dışındaki tüm kurumlardaki siyasi atanmışların, özel hükümet çalışanlarının ve hükümet çalışanlarının erişimini kısıtlıyor. Musk'ın Hazine Bakanlığı'nda tutulan hassas bilgilere erişebilmesi tartışma yaratmıştı.

ÇİNLİLER, USAİN BOLT KADAR HIZLI KOŞAN ROBOT YAPTI

Çinli robot girişimi Mirror Me’deki mühendisler, Black Panther 2.0 adlı yeni bir ultra hızlı robot köpek geliştirdi. Robot köpek, saniyede 10,4 metreye kadar hızlara ulaşabiliyor. Yani bir insan gözünü açıp kapadığı 1 saniyelik sürede robot 10 metreden fazla yer değiştirmiş oluyor. Ayrıca bu hız, 2009 Dünya Şampiyonası sırasında 10,44 m/s’lik bir dünya rekoru kıran Usain Bolt’un efsanevi hızında neredeyse eşit.

KONTEYNER NAVLUNUNDA YILLIK DÜŞÜŞ %15’E DAYANDI

Küresel ticaretteki yavaşlama ve Kızıldeniz krizinin etkisini azaltmasıyla oluşan fazla gemi kapasitesi, navlundaki düşüşü hızlandırdı. Drewry Dünya Konteyner Endeksi (WCI), geçen hafta % 3 düşüle 40’lık konteyner başına 3 bin 273 dolara geriledi. Endeks geçen yılın aynı haftasına kıyasla yüzde 14 düşüş gösterdi. Drewry, kapasitedeki artış nedeniyle spot fiyatlarındaki Düşüşün önümüzdeki hafta devam etmesini bekliyor.

KÜRESEL ELEKTRİKLİ ARAÇ SATIŞLARI OCAKTA %18 ARTTI

Araştırma şirketi Rho Motion, Avrupa ve ABD’deki büyümenin geçen şubat ayından bu yana ilk kez Çin'i geride bırakmasıyla ocak ayında küresel elektrikli ve plug-in hibrid araç satışlarının yıllık %18 arttığını bildirdi. Verilere göre, tamamen elektrikli ve plug-in hibrit araçların küresel satışları ocak ayında yıllık %17,7 artışla 1,3 milyona ulaştı.

TRUMP'IN KRİPTO ŞİRKETİ 'TOKEN REZERVİ' BAŞLATTI

Trump'ın finansal hissesine sahip olduğu yeni kripto platformu World Liberty Financial, Bitcoin, Ethereum ve “küresel finansın yeniden şekillendirilmesinde ön planda olan” diğer kripto para birimlerini desteklemek üzere tasarlanmış stratejik bir token rezervi açıkladığını duyurdu. WLF, yeni token rezervinin piyasa oynaklığını azaltmasını, şirketin finans alanında yenilikçi projelere yatırım yapmasını ve iyi sermayelendirilmiş bir rezerv geliştirmesini sağlayacağını belirtti.

KAHVE FİYATI UÇTU BAKIRI BİLE SOLLADI

Dünyanın en çok tüketilen ikinci içeceği olarak birçok ülkede çayı geride bırakan kahvenin fiyatında bu hafta rekor seviye görüldü. Dünyanın en büyük üreticilerindeki olumsuz hava şartlarının yarattığı panik alımlarla fırlayan kahvenin fiyatı bu hafta, enerji geçişinin en kritik metallerinden bakırı bile geride bıraktı. Bir ton kahvenin fiyatı bu hafta 1 ton bakırdan daha yüksek fiyatı alıcı buldu.

TRUMP, KAMUDA 200 BİN KİŞİNİN İŞİNE SON VERİYOR

ABD Başkanı Donald Trump, federal işgücünün küçültülmesine yönelik adımlarını hızlandırarak, kamu kurumlarına deneme süresindeki çalışanların işten çıkarılması talimatını verdi. Alınan karar doğrultusunda, yaklaşık 200 bin çalışanın işine son verilmesi planlanıyor.

ÇİN'DE YABANCI YATIRIM ÇIKIŞLARI REKOR SEVİYELERE YÜKSELDİ

Çin, Devlet Döviz İdaresi'ne göre, 2024'te net doğrudan yabancı yatırım 168 milyar dolar düştü, bu 1990'a kadar giden verilerdeki en büyük sermaye kaçışı. Çin'e yapılan yabancı yatırım, 2021'de 344 milyar dolarlık tarihi bir zirveye ulaştıktan sonra son yıllarda düşüşe geçti. Çinli yatırımcılar 173 milyar dolar yurtdışına gönderirken, yabancı yatırımcılar ülkeye sadece 4,5 milyar dolar yönlendirdi, bu 1992'den bu yana en düşük miktar. Çin'deki Japon şirketlerinin neredeyse yarısı, Çin Ticaret ve Sanayi Odası'nın yakın zamanda yaptığı bir anketin sonuçlarına göre, bu yıl yatırımlarını keseceklerini veya yeni para getirmeyeceklerini söyledi.

ŞİRKETLER

MUSK VE ALTMAN KARŞI KARŞIYA

Wall Street Journal'ın Musk'ın avukatı Marc Toberoff'un açıklamalarına dayandırdığı haberde, Musk liderliğindeki yatırımcıların, şirketi satın almak için OpenAI yönetim kuruluna yaklaşık 97,4 milyar dolarlık teklif verdiği belirtildi. OpenAI Üst Yöneticisi (CEO) Sam Altman, X hesabından yaptığı paylaşımda söz konusu iddialara yanıt vererek, "Hayır, teşekkürler, ama isterseniz biz Twitter'ı 9,74 milyar dolara satın alabiliriz." ifadelerini kullandı. Musk ve Altman, başlangıçta ortaktı. İkilinin arası yollarını ayırdıktan sonra gerilimli seyrediyor.

BAYKAR, ENDONEZYA’DA ORTAK SİHA ÜRETECEK

İnsansız hava araçları üreticisi Baykar, Endonezya’da üretim yapacak. Konuya ilişkin anlaşma, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Endonezya ziyareti kapsamında imzalandı. Anlaşma uyarınca Baykar, Endonezya’nın savunma şirketi Republikorp ile Bayraktar

TB3 ve Bayraktar Akıncı SİHA’ların üretimi ve ihracatı konusunda ortak girişim kuracak.

APPLE ROBOT LAMBASINI İLK KEZ SERGİLEDİ

Apple üzerinde çalıştığı yeni robot lambayı tanıttı. Henüz prototip aşamasındaki robot, şirketin gelecekteki ürün planlarına işaret ediyor olabilir. Bu robot aslında bir masa üstü “biyonik kol” olarak çalışıyor ama asıl amacı masa üstü lambası görevi görmek. Robot, sahibini izleyerek, onun çalıştığı alanı aydınlatacak şekilde kendi kendine hareket ediyor. Hatta Apple’ın yayınladığı videoya göre, eğer kullanıcı sıkılıp da müzik dinleyip dans etmek isterse robot sahibiyle beraber dans da edebiliyor.

AVRUPA GÜZELLİK PAZARINA EN BÜYÜK KATKI TÜRKİYE’DEN

L’Oréal Türkiye’nin araştırmasına göre Türkiye’de kadınların yüzde 54’ü güzellik harcamalarının yüzde 83’ünü gerçekleştiriyor. 114 günü güneşli Türkiye’de 10 kişiden sadece 1’i güneş ürünü kullanıyor. Kadınlarda ortak sorun olarak saç dökülmesi öne çıkıyor. Yaşlanma karşıtı ürünlerin kullanımı 3 yılda 2 kattan fazla arttı. Kadınlar güzellik bütçelerinin üçte birini makyaj ürünlerine ayırıyor. Estetik operasyonlara sıcak bakanların oranı %45’e ulaşıyor.

OPEN AI, İLK ÖZEL ÇİP TASARIMI İÇİN ÇALIŞIYOR

OpenAI, gelecek yıl kendi yapay zeka çipini üretmek için hazırlıklara başladı. Reuters'ın paylaştığı bilgilere göre OpenAI, çip tasarımını önümüzdeki birkaç ay içinde tamamlamayı planlıyor. Şirketin bu adımın ardından çip tasarımını, üretim için Taiwan Semiconductor Manufacturing Co'ya (TSMC) göndermeyi amaçladığı belirtiliyor.

TİKTOK, ABD'DE SAHALARA GERİ DÖNDÜ

ABD Başkanı Donald Trump, koyduğu yasağın uygulanmasını 75 gün erteleyen bir kararname imzalayarak TikTok'un ABD’de faaliyetlerine geçici olarak devam etmesine izin verdi. Trump, Apple ve Google’ın uygulamayı barındırması veya dağıtması nedeniyle cezalandırılmayacağını açıkladı. Kararın ardından TikTok, perşembe günü uygulama mağazalarına geri döndü. Amerikalıların neredeyse yarısı tarafından kullanılan popüler sosyal medya uygulaması, geçen ay erişime kapanmıştı.