Yıl biterken... Dövizde, borsada, altında neler oluyor?

Kısa Dalga - Haftanın ekonomik gelişmelerini öğrenmek ve gelecek için sağlıklı öngörüler yapabilmeniz için İbrahim Ekinci'nin hazırladığı haftalık ekonomi bülteni Marjinal Fayda'da ekonomideki genel manzara, piyasalardaki gelişmeler, dünyadan ve şirketlerden haberler var.

PODCASTİ DİNLEMEK İÇİN OYNAT'A TIKLAYIN...

GENEL DURUM

Geçen haftanın en önemli iki olayı MB’nin faiz indirimine başlaması ve asgari ücretin açıklanmasıydı. Rekor enflasyona yol açan irrasyonel para politikasından dönüşle birlikte Haziran 2023’ten sonra uygulanmaya başlanan sıkı para politikasının ardından, ilk faiz indirimi 250 baz puanla geldi. Para Politikası Kurulu (PPK), 9 aydan bu yana yüzde 50’de tuttuğu politika faizini yüzde 47,5’e indirdi. Ancak aynı indirimle birlikte faiz koridorunu da daralttı. Merkez Bankasının gecelik vadede borçlanma ve borç verme oranlarının bir hafta vadeli repo ihale faiz oranına kıyasla -/+ 150 baz puanlık bir marj ile belirlenmesine karar verildiği belirtilen PPK duyurusunda, "Son çeyreğe ilişkin göstergeler yurt içi talebin yavaşlamayı sürdürerek enflasyondaki düşüşü destekleyici seviyelerde bulunduğunu göstermektedir" denildi. Koridorun daraltılması mevduat ve Para Piyasası Fonları’nda hızlı düşüşü önlemeyi amaçlıyor. Karar, bu yönüyle sıkı duruşun devam edeceği mesajı olarak algılanıyor.

TCMB'nin X hesabı üzerinden yaptığı paylaşıma göre 2025’te PPK, 12 değil 8 toplantı yapacak. İlk toplantı 23 Ocak 2025'te olacak. MB PPK kararından sonra iş dünya kuruluşları da kredi faizlerinde indirim beklentilerini dile getirdi. Banka faizleri de paralel şekilde gevşemeye başladı.

Asgari Ücret Komisyonu, bilindiği gibi geçen hafta PPK öncesi acil toplantıya çağrıldı. Toplantı sonrası %30 zam yapıldığı ve net asgari ücretin 22.104 liraya çıkarıldığı açıklandı. Türk İş, imza atmadı. Talebi 29.583 liraydı. Artış oranı çalışan kesimi memnun etmedi. 2024 yılı başında 17 bin 2 liraya çıktıktan sonra, yıllık bazda %45 – 46 civarında manşet, yüzde 60 civarında gıda enflasyonu ile eriyen asgari ücrete, 2025 yılı başından geçerli olmak üzere %30 zam yapılması, hem “enflasyona ezdirmedik” söylemini boşa çıkarıyor hem de 2025’in de çalışan kesim için oldukça zorlu geçeceğini gösteriyor. Yeni asgari ücret açlık sınırı (21 bin lira) seviyesinde olduğu için 4 kişilik bir hanenin sadece gıda ihtiyacını karşılayabilir durumda. Açlık sınırının yükselmesi ile birkaç ay içinde bu dahi mümkün olamayacak.

İki araştırma, Türkiye’de en önemli sorunun açık ara geçim sıkıntısı, hayat pahalılığı olduğunu ortaya koydu. Ipsos’ın 29 ülkede yaptığı araştırmanın Türkiye sonuçlarına göre, Türkiye’nin en önemli sorunu yüzde 85 ile ekonomi oldu. Onu siyaset, göçmen, adalet ve kadın sorunları izledi. Asal araştırmanın anketi de benzer bir sonuç verdi. Ankete katılanların yüzde 58.1’i Türkiye’nin en önemli sorunu olarak ekonomi ve hayat pahalılığını gösterdi.

PİYASALAR

BORSA: BIST 100 endeksi, en düşük 9.562,36 puanı ve en yüksek 10.055,06 puanı gördükten sonra haftayı, önceki hafta kapanışının yüzde 3,09 üstünde 10.025,47 puandan tamamladı. Asgari ücret komisyonunun acil toplantıya çağrılması, piyasada MB faiz indirimine hazırlık olarak algılandı. Analiz veya içerden bilgiyle yatırımcılar alıma geçince endeks, seans kapanmadan yarım saat önce yükseliş geçerek 10 bin sınırına dayandı. Kapanışa 30 dakika varken hala satışta olan ve o gün 1 milyar TL satış yapan BofA tutum değiştirerek alıma geçti ve 300 milyon liralık alım yaptı.

Ne olur? Borsa uzmanlarına göre faiz indirimi sonrası başlayan iyimserlik sürüyor ancak bu seviyeden kar realizasyonları gelmesi de mümkün. Bu takdirde endeks 10 binin altına gelebilir.

ALTIN: Kapalıçarşı'da işlem gören 24 ayar külçe altının gram satış fiyatı bu hafta yüzde 0,17 artışla 2 bin 964 liraya, çeyrek altının fiyatı 4 bin 956 liradan %0,18 artışla 4 bin 965 liraya yükseldi. Ons altın geçen hafta % 0,28 düştü. Cumartesi itibariyle 2.615 dolar seviyesindeydi.

Ne olur? Altının seyrini Fed faizi ve jeopolitik konjonktür, MB’lerin alımlarının seviyesi belirliyor. ABD 10 yıllık tahvil faizlerindeki yükseliş (halen %4,6’te) altının aleyhine. Jepolitik konjonktür ve MB alımları ise halen altını destekliyor. UBS’in tahmini 2025’te 2.900 dolara çıkacağı yönünde. BofA’nın 3 bin doları bulacağı tahmini var. ING raporuna göre de ABD ve Çin arasındaki ticari gerginlikler emtia fiyatlarını genel olarak aşağı çekeceği ancak altının diğer emtiaların tersine yükseliş eğiliminde olacak.

DÖVİZ: Bu hafta ABD Doları yüzde 0,09 değer kazanarak 35,2220 liraya, Euro yüzde 0,35 artışla 36,7810 liraya çıktı. Faiz kararı sonrasında serbest piyasada bir ara 35 TL’nin altına geldiyse de tekrar toparlanarak 35 TL üzerin çıktı.

Ne olur? MB Piyasa katılımcıları anketine göre 12 ay sonrası döviz kuru beklentisi 43,23 TL. Ekonomi yönetimi kontrollü kur rejimini sürdürecek. 2025 enflasyon hedefi %21 ancak gerçekleşmeyi %30, dolar kuru artışını %25 varsaydığımızda kur, 43,93 TL’ye geliyor. Beklentinin bu civarda olması mantıklı düşüyor.

FAİZ: MB PPK’nın faiz indirimi sonrası mevduat faizlerinde 3 – 5 puanlık düşüşler oldu. Büyük bankaların kurumsal internet sitelerinde 3 ay vadeli TL mevduatın faizi yüzde 40 seviyelerine geriledi. Halen Garanti’de % 41, YKB’de % 40, İş Bankası’nda %36, Akbank’ta %39, Ziraat’te %41, Halkbank’ta %39 faiz gözüküyor. Gişede birkaç puan daha yüksek faiz alınabiliyor. Küçük bankalarda faiz oranları daha yüksek. Her hal ve karda %50 seviyesi artık yok.

Ne olur? Enflasyonun seyri MB politika faizini, politika faizi piyasa faizlerini belirliyor. MB indirim döngüsüne başladığına göre piyasada mevduat ve kredi faizleri de gevşemeye devam edecek. PPK, 2025’te toplam 8 toplantı yapacak. Ocak toplantısında yeni bir indirim yapmazsa ikinci faiz indirimi mart ayına kaymış olacak. Yatırım bankalarında ocakta faiz indirimi bekleyen de var, beklemeyen de. Yıl sonu için politika faizi düzeyi %27,3 – 30 aralığında. Mevcut tabloda TL varlıklar cazibesini koruyor. Yıllık bileşikte faizler yüzde 58’in üzerinde. TCMB’nin izlediği 3 aylık TL mevduatın bileşik faizi de %59,44’te. Bu da reel getiri demek.

YATIRIM FONLARI: Yatırım fonları bu hafta yüzde 1,18 ve emeklilik fonları yüzde 1,45 değer kazandı. Kategorilerine göre bakıldığında, yatırım fonları arasında en çok kazandıran yüzde 1,96 ile "kıymetli maden" fonları oldu.

BİTCOİN: En yüksek 99.897, en düşük 92.341 arasında dalgalandı. Haftayı %1,99 değer kaybetti. Cumartesi günü itibariyle 94.427 dolar seviyesindeydi.

Ne olur? Kripto para uzmanı Helin Çelik, Bitcoin savaşları başlayacağını söyledi. Trump’ın rezerv adımlarını izleyeceklerini belirten Çelik, “Diğer ülkelerin hamlelerini de takip edeceğiz. Rusya’dan ataklar geliyor. Dış ticarette Bitcoin kullanacağını açıkladı. Zaten şirketlerin yapıyordu. Devlet kanadında da özellikle kendi çıkardıkları Bitcoin’i kullanmaya başlayacaklar. El Salvador Başkanı Bukele, Bitcoin’i yasal para ilan etmişti. Bitcoin savaşları başlayacak artık. Devletler tarafından edinilen varlık kısmında Bitcoin adını duymaya devam edeceğiz gibi görünüyor” dedi. (NBE TV)

NELER OLDU?

ERDOĞAN, YİNE “NAS” MI DÖNÜYOR TARTIŞMASI

CB Erdoğan, “Faizi kesinlikle indirmeye başlayacağız. 2025 bunun işaret yılı. Faiz inecek ki enflasyon da insin. Bu adımı atacağız. Bu artık olmazsa olmazımız” dedi. Sözleri, yeniden “Nas politikasına mı dönülüyor, 2025 faiz indirimleri Erdoğan’ın zorlamasıyla hızlı mı yapılacak” endişesi yarattı. Prof. Dr. Öner Günçavdı, “Bu söylem TCMB'nin perşembe kararının (politika faizleri 2,5 puan indirilmişti) siyasi bir karar olduğunu izlenimini güçlendirdi. Demek ki liyakatli yöneticilere sahip olmak bu sistemde ise yaramıyor. Bence hayırlı olsun” dedi. Ancak Erdoğan’ın MB’nin faiz indirim döngüsünü başlatmasını fırsat bilerek, sadece kendi tartışmalı teorisine prim amacında olma ihtimali de var.

YABANCI YATIRIMCI HİSSEDE SATICI TAHVİLDE ALICI

Yabancı yatırımcılar geçen hafta tahvilde alıma döndü, hissede ise satış yaptı. MB menkul kıymet istatistiklerine göre 20 Aralık haftasında net 169.2 milyon dolarlık hisse senedi satarken, 336.8 milyon dolarlık Devlet İç Borçlanma Senedi (DİBS) aldı.

REZERVLERDE 7,3 MİLYAR DOLARLIK AZALMA OLDU

TCMB toplam rezervleri, 20 Aralık haftasında bir önceki haftaya göre 7 milyar 288 milyon dolar azalışla 156 milyar 194 milyon dolara indi. Bankanın uluslararası net rezervleri de 13 Aralık haftasındaki 65.5 milyar dolardan geçen hafta 61.8 milyar dolara indi. Swap hariç net rezervler de 50 milyar dolardan 46,5 milyar dolara geriledi.

ASGARİ ÜCRET AÇIKLANDI, CARRY GİRİŞİ OLDU

Asgari ücretin açıklandığı Salı akşamı itibariyle hem kurda nominal düşüş oldu hem de carry trade girişi oldu. Piyasa uzmanı İris Cibre’nin sosyal medya hesabından paylaştığı verilere göre, döviz pozisyonunda 3 günde 4 milyar dolar gerileme olduktan sonra çarşamba günü tekrar 800 milyon dolar iyileşme gerçekleşti. Böylece rezervlerdeki son 1 haftalık kötüleşme net 5.8 milyar dolara geriledi.

REEL SEKTÖRÜN 2025 ENFLASYON BEKLENTİSİ %47,6

Hanehalkı ve reel sektörün enflasyon beklentisi, aralık ayında sınırlı bir düşüş göstermekle birlikte, yüzde 21 olarak öngörülen TCMB tahmininden hâlâ açık ara uzakta. TCMB anketine göre, Hanehalkının 12 ay sonrası için enflasyon beklentisi 1 puan azalarak yüzde 63,1, reel sektörün beklentisi de 0,2 puan azalışla yüzde 47,6 oldu. Piyasa katılımcıları ise enflasyonda yüzde 27,1 artış bekliyor.

MB ARAŞTIRMASI: YİYECEK HİZMETİNDE FİYATLAMA DAVRANIŞLARI BOZUK

TCMB’nin “Son Dönem Yiyecek Hizmetleri Sektörü Fiyatlama Gelişmeleri" Ekonomi Notu'nda gıda, personel, kira, enerji ve genel gider gibi temel maliyet kalemlerindeki gelişmeler dikkate alınarak hesaplanan fiyat/maliyet endekslerinin son dönemde tarihsel ortalamanın üzerindeki seyrinin, yiyecek hizmetleri sektöründe fiyatlama davranışlarının bozulmuş olabileceğini ima ettiği kaydedildi.

İHRACATÇININ REESKONT MALİYETİ DÜŞÜRÜLDÜ

Merkez Bankası PPK sonrası yaptığı açıklamada ihracat ve döviz kazandırıcı hizmetler reeskont kredilerinde toplam faiz maliyetinin düşürüldüğünü açıkladı. TCMB açıklamasında “İskonto oranı hesaplamasında politika faizinin belirli bir oranının esas alınması kararlaştırılmıştır. Bu çerçevede, güncel reeskont kredisi toplam faiz maliyeti yüzde 29,93 olarak uygulanacaktır” denildi.

ALTIN İTHALATI 11 AYIN EN YÜKSEĞİNDE

BIST Kıymetli Madenler Piyasası üzerinden altın ithalatı kasımda, bir önceki aya göre üst üste dördüncü ayında da artış gösterdi. Kasımda yapılan 13,9 tonluk altın ithalatı, geçtiğimiz 11 ayın en yüksek ithalatı oldu. Verilere göre, kasımda altın ithalatı 13 bin 385 kg olarak gerçekleşti. Yılın 11 aylık döneminde ise ithalat 111 bin 136 kg seviyesine ulaştı. Hazine ve Maliye Bakanlığı, Ağustos 2023 tarihinde aldığı kararla altın ithalatına kota getirmişti.

KONUT KREDİLERİ HAREKETLENDİ

Artan faiz oranları, konut fiyatlarındaki yüksek seyir, kredi taksitleri ile gelirler arasındaki uyumsuzlukla gerileyen konut talebi ve satışları para ve kredi koşullarında gevşeme beklentisi ile yönünü yeniden yukarıya çevirdi. Kasım ve aralıkta konut fiyatlarına zam gelirken, satışlar tarihsel ortalamalara yaklaştı.

PROF. KARA, BİG MAC ENDEKSİ'Nİ PAYLAŞTI: FARK TARİHİ ZİRVEDE

Big Mac fiyatları üzerinden yapılan karşılaştırmalarda, Türkiye'nin dünya ortalamasını tarihi bir farkla geçtiği ortaya çıktı. Prof. Dr. Hakan Kara, sosyal medya hesabından yaptığı açıklamada, "Big Mac fiyatları açısından Türkiye ile dünya ortalaması arasındaki fark tarihi zirveye ulaşmış durumda. Türkiye'nin dünya ortalamasını bu kadar büyük bir farkla geride bırakması ilk kez oluyor. Grafiğe bakıp TL’nin aradaki fark kadar değer kaybetmesi gerekir demek tam doğru değil. Türkiye yemek konusunda pahalı bir ülke oldu demek doğru" dedi.

TEŞVİK VE DESTEKLERE 651 MİLYAR AYRILDI

2025 bütçesi 12 günlük mesainin ardından Meclis’te kabul edildi. 2025 bütçesinde giderler 14 trilyon 731 milyar lira, gelirler ise 12 trilyon 800 milyar lira olarak öngörüldü. Bütçe açığının gayri safi yurtiçi hasılaya oranının yüzde 3.1 olarak gerçekleşmesi bekleniyor. Faiz giderleri 1 trilyon 950 milyar lira olarak öngörüldü. Bütçeden 2025 yılında reel kesim destekleri için 561 milyar lira ödenek ayrıldı. Bu kapsamda Sosyal Güvenlik Kurulu işveren prim ödemeleri için 222.8 milyar lira ayrıldı.

REEL KESİM GÜVENİ AZALDI

Mevsimsellikten arındırılmış reel kesim güven endeksi aralıkta bir önceki aya göre 0,7 puan düşüşle 102,7'ye indi. TÜİK'in açıkladığı güven endeksi, aralıkta geçen aya kıyasla hizmet sektöründe yüzde 2,4, perakende ticaret sektöründe yüzde 1,2, inşaat sektöründe yüzde 1,9 artış gösterdi.

KAPASİTE KULLANIMINDA 0,3 PUANLIK AZALMA

İmalat sanayi genelinde kapasite kullanım oranı (KKO), aralıkta geçen aya göre 0,3 puan azalarak yüzde 75,8 seviyesinde gerçekleşti. Mevsimsel etkilerden arındırılmış kapasite kullanım oranı da (KKO-MA) geçen aya göre değişim göstermeyerek yüzde 75,6 seviyesinde aynı kaldı.

ALKOLLÜ İÇKİLERDE ÖTV YÜZDE 12,5 ARTIRILDI

ÖTV III sayılı listede yer alan bazı alkollü içkilerde asgari maktu vergi tutarı yeniden belirlendi. Şarap, cin, votka gibi ürünler de asgari maktu vergi tutarı yüzde 12.5 artırılarak 1.269,7257 liradan 1.428,44 liraya yükseltildi. Nargile tütünlerinde ise asgari maktu vergi tutarı yüzde 67.71 oranında artırılarak 0.5632 lira olarak belirlendi.

YURTDIŞI ÇIKIŞ HARCINA YÜZDE 42 ZAM GELDİ

Yurt dışına çıkış harcı, 500 TL'den 710 TL'ye yükseldi. Yüzde 42 zamlı yeni fiyat, 1 Ocak'tan itibaren geçerli olacak. Yurt dışına çıkış harcının pulla ödenmesi yöntemine de bu tarihten itibaren son verilecek. Harç tutarı, GİB'in internet sitesinden, e-Devlet Kapısı üzerinde yer alan Dijital Vergi Dairesi ve GİB Mobil uygulamaları üzerinden, internet bankacılığı, PTT'nin ve vergi dairelerinin veznelerinden ödenebilecek.

TÜRKİYE’DE ÇOCUKLARIN %11’İ ÇALIŞIYOR

Bilgi Ünivesitesi’nin araştırmasına göre çocukların %11’i çalışıyor. Çalışma oranı erkek çocuklarda yüzde 13, kızlarda ise %7. Düşük sosyoekonomik statüde çalışan çocuk oranı %18, yüksek sosyoekonomik statüde %3. Çocukların yarıdan fazlası (%53) dükkanlarda, %20’si fabrikalarda çalışıyor. Haftada 8-11 saat arası çalışıyor, haftalık ortalama 2 bin liranın altında kazanıyorlar. Çalışma nedenleri: Harçlık çıkarma %54, aileye destek sağlama: %47, meslek öğrenme %39.

2024 YILI GELİR DAĞILIMI: GİNİ KATSAYISI 0,413

TÜİK'in 2023 referans yıllı 2024 yılı gelir dağılımı verilerine göre en yüksek eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert gelirine sahip yüzde 20'lik grubun toplam gelirden aldığı pay bir önceki yıla göre 0,6 puan azalarak yüzde 48,1, en düşük gelire sahip yüzde 20'lik grubun aldığı pay ise 0,2 puan artarak yüzde 6,3 oldu. TÜİK tarafından yapılan açıklamaya göre, Gini katsayısı 0,413 olarak tahmin edildi.

TÜİK’TEN TEYİT: ASGARİ ÜCRET ORTALAMA ÜCRET OLDU

TÜİK’in 2023 yılı itibariyle gelir dağılımı verileri, asgari ücretin ortalama ücret olduğunu da teyit ediyor. Yıllık ortalama esas iş gelirleri sırasıyla işverenlerde 804 bin 882 TL, kendi hesabına çalışanlarda 210 bin 679 TL, ücretli maaşlılarda 209 bin 764 TL ve yevmiyelilerde 105 bin 712 TL olarak hesaplandı. Ücretli – maaşlıların ortalama yıllık geliri (209 bin 764 TL) 12 aya bölündüğünde ortalama aylık ücret – maaşın 17 bin 480 TL olduğu ortaya çıktı. 2023 asgari ücreti 17 bin 2 TL idi.

MUŞ, BİTLİS, VAN, HAKKARİ DAHA FAKİR

TÜİK gelir dağılımı verilerine göre Türkiye'de yıllık ortalama eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert geliri 2024’te 187 bin 728 TL iken, İBBS 2. Düzey bölgeleri itibarıyla en yüksek olduğu bölge 257 bin 891 TL ile TR10 (İstanbul) bölgesi oldu. Bu bölgeyi, 248 bin 285 TL ile TR51 (Ankara) bölgesi ve 225 bin 758 TL ile TR21 (Tekirdağ, Edirne, Kırklareli) bölgesi izledi. En düşük yıllık ortalama eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert geliri ise 91 bin 818 TL ile TRB2 (Van, Muş, Bitlis, Hakkari) bölgesinde gerçekleşti.

YATIRIMLAR 4 YILDA 5’TE 1 ORANINA DÜŞTÜ

İktisatçı Zafer Yükseler’in teşvik verileri üzerinden yaptığı araştırmaya göre:

• 2020 Ocak-Ekim döneminde 138,2 milyar dolar olan teşvik belgesinde yer alan toplam sabit yatırım tutarı, 2023 yılında 63,2 milyar dolara, 2024 yılında ise 26,2 milyar dolara geriledi. Yabancı sermayeli kuruluşların sabit yatırım tutarı ise 9,3 milyar dolardan 2,5 milyar dolara düştü.
• Teşviklerde öngörülen istihdam sayısı 2020’de 232,9 bin kişi iken, bu sayı 2024’te 202,8 bin kişiye geriledi. İstihdam başı yatırımda olağanüstü bir düşüş oldu. 2020 yılında 1 kişi istihdam etmek için 593 bin dolar tutarında yatırım gerekirken, bu tutar 2024 yılında 129 bin dolara geriledi.

MİKRO FİRMA SAYISI ARTTI, KOBİ AZALIYOR

COVID-19 sonrası yaşanan yüksek enflasyon döneminde işletme sayısındaki değişim dikkat çekiyor. 2022 yılı sonrası mikro işletmelerde sayı hızlı artarken, küçük ve orta ölçekli işyeri sayılarındaki gerilemenin yüksek olduğu gözlendi. SGK istatistiklerine göre, 4-6 kişi çalıştıran işyeri sayısı 14,4 adet azalırken, adrese teslim hizmet veren marketler, kurye, kargo hizmetleri ve online alış-veriş faaliyetlerinden kaynaklı olarak tek kişilik firma sayısında 55 binin üzerinde artış yaşandı.

AŞ’LER CİRO PAYINI ARTIRDI ANCAK ORTALAMA CİRO GERİLEDİ

TÜİK, 2023 yılı girişim istatistiklerine göre 2014 – 2023 arasındaki son 10 yılda girişimlerin toplam cirosunda payını büyüten tek girişim türü anonim şirketler (AŞ’ler) oldu. AŞ’ler gerçek kişilerin ciro payından 3 puan, adi ortaklıklardan 0,3 puan, limited şirketlerin ciro payından 2,4 puan aldı. Ciro payı %51’den %57,2’ye yükseldi. Ancak AŞ başına ortalama ciro azaldı. 2014’ten 2023’e AŞ’lerde ortala ciro sabit değerlerle 32 milyon 248 bin liradan 29 milyon 311 bin liraya geriledi. (EKONOMİ)

RUS TURİSTE ANTALYA FİYATI SOÇİ’DEN UCUZ

Antalya, yılbaşı tatili için Rus turist yoğunluğu bekliyor. Rusya’nın tatil beldesi Krasnodar ile Antalya’daki tatil paketlerini karşılaştıran Rusya Tur Operatörleri Birliği (ATOR), Antalya’nın yüzde 30 daha ucuz olduğunu belirledi. ATOR’un belirlemelerine göre Moskova’dan uçuş dahil 4 gecelik her şey dahil 2 kişilik tatil Soçi’de 134 bin, Anapa’da da 141 bin rubleden başlıyor. Aynı tarihlerde Antalya’da aynı paketin fiyatı; dört yıldızlı otelde 105 bin, beş yıldızlı otelde ise 115 bin ruble seviyesinde.

TARIMSAL GİRDİ FİYAT ENDEKSİ %32,59

Tarımsal girdi fiyat endeksi (Tarım-GFE), ekimde aylık bazda yüzde 2,75, yıllık bazda yüzde 32,59 artış gösterdi. Ana gruplarda bir önceki aya göre, tarımda kullanılan mal ve hizmet endeksinde yüzde 3,04, tarımsal yatırıma katkı sağlayan mal ve hizmet endeksinde yüzde 1,1 artış gerçekleşti.

HÜCRE VE BATARYADA 1 MİLYAR DOLARLIK 6 YENİ YATIRIM

Türkiye, 2030'a kadar 80 gigavatsaat depolama hedefi doğrultusunda teşvik ve düzenlemeleri devreye alırken, enerji sektörünün hücre ve batarya fabrikası kurmak amacıyla attığı 6 imzanın tutarı 1 milyar doları aştı. Türkiye'de halihazırda 2 hücre üretim tesisi ve çeşitli ölçeklerde 100'e yakın lityumiyon batarya üretim tesisi var.

MALİYE, HALLERİ YAKIN TAKİBE ALDI

Gelir İdaresi Başkanlığı, ülke genelinde OSB'ler ile meyve, sebze ve balık hallerindeki sevkiyatlara ilişkin 68 bin 975 mükellef ve araca yönelik eş zamanlı denetim gerçekleştirdi, yüzlerce mükellefin tamamen kayıt dışı olduğu saptandı. Başkanlık, ayrıca sosyete pazarları olarak bilinen satış noktalarında mükellef dahi olmadan ticaret yapan birçok işletmeyi tespit etti. (EKONOMİ)

AVM’LERDE DOLULUK %95’İ AŞTI, MARKALAR YURTDIŞINI ODAĞA ALDI

Perakende sektöründe daralmaya rağmen hem markaların farklı kategorilerde mağazalaşma iştahı, hem daha büyük metrekareli mağaza talebi hem de yabancı markaların artan girişi AVM’lerde doluluk oranının yüzde 95’i aşmasına yol açtı. Yurtiçinde her yıl 500 yeni mağaza talebi oluşmasına rağmen yeni AVM yatırımlarının artan talebi karşılayamaması markaları yurtdışına yönlendiriyor. İpekyol dümeni Ortadoğu’ya kırarken LC Waikiki ise yurtdışı odağını artırma kararı aldı. (EKONOMİ)

TARIM SİGORTASINDA “EĞİM” KRİZİ

TARSİM’in, yüzde 6 eğimin altında kurulu meyve bahçeleri için ödenen tarım sigortası prim desteğinin daha düşük uygulanacağına ilişkin açıklamasına, üreticilerden büyük tepki geldi. Tarım Bakanlığı’nın teşvikiyle yarısından fazlasına ekim yapılan Çukurova’nın devasa bir meyve bahçesine dönüştüğünü dile getiren üreticiler itirazlarını dile getirdi. TARSİM, yetkilileri ise, prim desteğinin azaltılması kararının, bakanlığın tasarrufu olduğuna işaret etti. (EKONOMİ)

SAVUNMAYA İKİ YENİ DESTEK

SSB, TSK Güçlendirme Vakfı şirketleri aracılığıyla, tedarikçi firmalara yönelik iki yeni kredi programını başlattı. Söz konusu iki program kapsamında tedarikçi firmalara, kamu bankalarından 6 ay geri ödemesiz, 24 aya kadar vadeli kredi sağlanabilecek. Sözleşmeler ve sipariş mektupları da teminat olarak kullanılabilecek.

AMBALAJ SANAYİCİLERİ, İKİNCİ YARIDA HAREKET BEKLİYOR

Ambalaj Sanayicileri Derneği Başkanı Zeki Sarıbekir, yakın coğrafyadaki savaş ortamının bitmesiyle, 2025'in ikinci yarısından itibaren sektörde güçlü bir büyüme ivmesi ve ihracatta güçlü kazanımlar elde etmeyi beklediklerini söyledi.

İSO: DEZENFLASYON SÜRECİ YAVAŞ İLERLİYOR

İSO Başkanı Erdal Bahçıvan, enflasyonla mücadele sürecinin beklenenden yavaş ilerlediğini söyledi. Bahçıvan, “Enflasyonun neden istendiği kadar düşmediğini sorguladığımızda, en başta beklentilerdeki katılığı görüyoruz. Özellikle hane halkı ve reel sektör, enflasyonun düşeceğine ikna olmakta halen zorlanıyor” dedi. Bahçıvan, yapısal tedbirlerin de her zamankinden daha önemli hale geldiğini kaydetti

KAMUDA ÇİFTE MAAŞA SINIRLAMA BAŞLIYOR

Kamu görevlilerinin sadece bir yerden maaş almaları ve buna üst sınır getirilmesine ilişkin yasal düzenleme 1 Ocak 2025 tarihinden itibaren yürürlüğe girecek. Üstlenilen görevler nedeniyle huzur hakkı, ücret, ikramiye gibi her ne ad altında olursa olsun bir ayda yapılabilecek ödemelerin toplam net tutarı 108 bin gösterge rakamının, memur aylık katsayısı ile çarpımı sonucu bulunacak tutarı geçemeyecek.

FABRİKA SATIP FAİZE GİDEN VAR

OSTİM Başkanı Orhan Aydın, üretim ve yatırım için gerekli finansmana erişimin hâlâ sıkıntılı olduğunu belirterek, mevcut faiz oranlarıyla kredi kullanmanın zorluğuna dikkat çekti. Aydın, “Yüzde 60-65 faizle kredi kullanıp para kazanabilecek sektör yok. Bu durumda malını mülkünü satıp faize yatıranlar var. Ters işleyen bir mekanizmanın içindeyiz” (EKONOMİ)

1,7 MİLYON KİŞİNİN GES BORCU SİLİNİYOR

2015 yılı öncesine ait 1,7 milyon vatandaşın 2 milyar lira civarındaki Genel Sağlık Sigortası (GSS) prim borçlarının silinmesi, malul ve engellilerin araç alımlarında ÖTV istisnasında yüzde 20 yerlilik şartı getiren, Hazine ve Maliye Bakanlığı’na sektör, işletme büyüklüğü ve istihdam durumuna göre mücbir sebep ilan etme yetkisi veren düzenlemelerin yer aldığı Devlet Memurları Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına ilişkin kanun teklifi Mecliste kabul edildi.

OTOMOTİV TEDARİK SANAYİİ KÜÇÜLÜYOR

TAYSAD Başkanı Albert Saydam, küresel otomotiv üretimindeki yavaşlama ve yerli sanayicinin rekabet gücünün aşınmasına paralel, 2025’te tedarik sanayii ihracatında yüzde 10 daralma öngördüklerini açıkladı. Bazı otomotiv tedarikçileri fabrika kapatırken Sadece TOSB’da üretim kapasitesinin yüzde 20 daraldığı söyledi.

“6 AY - 6 BİN KM”DE UZATMA KARARI, MOTORSİKLETE YARAMADI

Ticaret Bakanlığı, ikinci el araç satışlarında 6 ay/6 bin kilometre şartını 1 Temmuz 2025’e kadar uzattı. Ancak bu karar, motosiklet bayilerini zora soktu. Motosiklet Endüstrisi Derneği (MOTED) Başkanı Başarı Erbaş, düzenlemenin yıl sonuna sayılı günler kala bayilerin üzerlerine plakaladıkları araçlar için ciddi sıkıntılar yarattığını dile getirerek, ilgili bakanlıklara acil çözüm çağrısında bulundu. (EKONOMİ)

ÇİNLİ ŞİRKETLER, MÜTEAHHİTLİK VE TURİZMDE İŞBİRLİĞİ İSTİYOR

DEİK ve TÜSİAD ile ÇİNSİAD iş birliğinde düzenlenen Türkiye-Çin İş Dünyası Buluşması’nda iki ülke arasındaki ekonomik ve ticari ilişkilerin geleceği değerlendirildi. Toplantıda konuşan ÇİNSİAD Yönetim Kurulu Başkanı Zhou Yanquan da Türkiye’nin müteahhitlik alanında Çin’e göre 5 kat daha başarılı olduğunu söyledi. Zhou, “Bu konuda daha çok işbirliği fırsatı oluşturmak isteriz. Turizm ve otelcilik alanında da Çin’in Türkiye’den öğrenecek şeyleri olduğunu düşünüyorum” dedi.

BANKA MÜDÜRLERİNE GÖREV SÜRE SINIRI GELİYOR

BDDK’nın üzerinde çalıştığı değişiklik taslağına göre bankaların genel müdürleri ve üst yöneticilerine görev süre sınırı geliyor. Genel müdürlerin görev süresi 10, bölge ve şube müdürleri görev süresi ise 5 yılla sınırlı olacak. Bankalar özel şirketler olduğu için başarılı personelini uygulamada çok daha uzun süreler görevde tutabilirken BDDK’nın neden sınır getirmek istediği kuşkulu bir girişim olarak karşılandı. Akla gelen ihtimal, banka yönetimlerine iktidara yakın isimlerin atanmasını sağlamak…

KENTSEL DÖNÜŞÜM KİRA DESTEĞİ ARTTI

Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum, İstanbul'da evi kentsel dönüşüme giren vatandaşlara verilen aylık kira yardımının, 2025'ten itibaren 5 bin 500 liradan 8 bin liraya çıkarılacağını söyledi. Kira desteği Ankara, Antalya, Bursa, İzmir'de 4 bin 500 liradan 6 bin 500 liraya, diğer büyükşehirlerde 3 bin 750 liradan 5 bin 500 liraya, kalan tüm illerimizde ise 3 bin liradan 4 bin 500 liraya çıkacak.

BAYRAKTAR: OCAKTA ENERJİ FİYATLARINDA ARTIŞ DÜŞÜNMÜYORUZ

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar, ocakta enerji fiyatlarında artış düşünmediklerini belirterek, "Bu yıl enerji faturasını 70 milyar doların altında bitireceğiz" dedi. Suriye'ye birkaç gün içerisinde heyet göndereceklerini ifade eden Bayraktar, "Heyete ben de başkanlık edebilirim. Çok hızlı bir şekilde Suriye'yi elektrikle buluşturmayı planlıyoruz" diye konuştu.

YURTDIŞINDAN GETİRİLEN ELEKTRONİK CİHAZLARDA BANDROL DEĞİŞMEDİ

Resmi Gazete'de yayımlanan Cumhurbaşkanı kararına göre, ticari amaç dışında yurt dışından getirilecek elektronik cihazların bandrol bedellerinde değişiklik yapılmadı. Bu kapsamda, TV için 8-80 euro, radyo için 1-2 euro, video için 18 euro, TV ağırlıklı birleşik cihazlar için 9-21 euro, görsel ve işitsel yayınları alabilen diğer cihazlar için 2-15 euro, cep telefonları için 20 euro, bilgisayarlar için 10 euro karşılığı TL bandrol bedeli alınacak. (CNBC-e)

ENGELLİYE ÖTV'SİZ ARAÇTA YERLİLİK ORANI YÜZDE 40'A ÇIKARILDI

TBMM'de kabul edilen kanun teklifiyle malul ve engellilerin araç alımına ilişkin düzenleme yapılmış ve malul - engellilerin ÖTV'siz araç alımı için yüzde 20 yerlilik şartı getirilmişti. Fakat Cumhurbaşkanı'na bu istisnanın uygulanmasında değişiklik yapma hakkı da verilmişti. Bugünkü Resmi Gazete'de yer alan Cumhurbaşkanı Kararı'na göre bu yetki kullanıldı ve ÖTV'siz araç alımı konusunda yerlilik şartı yüzde 20'den yüzde 40'a çıkarıldı. (CNBC-e)

PLASTİK POŞETTE KATILIM PAYI ZAMLANDI

Plastik poşetlerde geri kazanım katılım payı yükseldi. Karara göre market ve satıcılar, piyasaya süreceği her poşet karşılığında devlete 86 kuruş ödeyecek. Bu kararın günlük kullanımda poşet fiyatlarına yansıyıp yansımayacağı henüz bilinmiyor.

DÜNYA EKONOMİSİ

LAGARDE: ENFLASYON HEDEFİNE ULAŞMAYA ÇOK YAKINIZ

Avrupa Merkez Bankası (ECB) Başkanı Lagarde, FT’nin podcast yayınında ekonomiyi ve ECB'nin para politikasını değerlendirdi. “Enflasyonu orta vadede yüzde 2'ye sürdürülebilir bir şekilde getirdiğimizi ilan edebileceğimiz noktaya çok yaklaşıyoruz. Hizmetler sektöründeki enflasyon konusunda çok dikkatli olunması gerekiyor. Biliyorsunuz, son rakamlarımıza göre enflasyon yüzde 2,2 seviyesinde. Ancak hizmetler sektörü hala yüzde 3,9'da ve neredeyse hiç hareket etmiyor. Yüzde 4 civarında dalgalanıyor” dedi.

ÇİNLİ EV ÜRETİCİLERİ AB'DE VERGİ DUVARINA ÇARPTI

Çinli otomobil üreticileri, Avrupa’da uygulanan yeni gümrük vergilerinin bölgeye yapılan otomobil ithalatının maliyetini %35'e kadar artırmasıyla Avrupa'nın elektrikli araç (EV) pazarında sekiz ay en kötü performansını gerçekleştirdi. Otomotiv araştırmacısı Dataforce'a göre BYD ve SAIC Motor gibi üreticilerin Avrupa’daki EV kayıtlarının ekim ayındaki %8,2’den kasım ayında %7,4'e geriledi.

AVRUPA’DA RUS GAZI KRİZİ

Rus gazının Ukrayna üzerinden transit geçişine ilişkin sözleşmenin sona ermesine bir haftadan biraz fazla bir süre kala anlaşmanın akıbetine ilişkin tartışmalar sürerken, Slovakya ve Macaristan ile Ukrayna arasındaki gerginlik de artıyor. Tedarikte Rusya'ya bağımlı olan Slovakya ve Macaristan’ın enerji güvenliği, Ukrayna'nın 31 Aralık'ta sona erecek transit anlaşmasını uzatmayacağını açıklamasıyla tehlikeye girdi.

ÇELİK SEKTÖRÜ 2025’TEN UMUTLU

Fitch Ratings’in 2025’te küresel çelik sektörü görünümünü ‘nötr’ olarak belirledi. Kuruluş, daha dengeli bir Çin çelik piyasası, düşen maliyetler ve fiyatlar ile üretici marjlarında hafif bir artış nedeniyle 2024'teki zayıflığın ardından çelik sektöründe hafif bir toparlanma bekliyor.

ÇİN, TARİHİN EN BÜYÜK TAHVİL İHRACINA HAZIRLANIYOR

Çinli yetkililer, önümüzdeki yıl 3 trilyon yuan (411 milyar dolar) değerinde özel devlet tahvili ihracı planlıyor. Kayıtlardaki en büyük borçlanmayı ifade eden söz konusu ihraç, Pekin'in dünyanın en büyük ikinci ekonomisindeki deflasyonist etkilere karşı koymak için daha da derin borçlanmaya gitme isteğine işaret ediyor.

GÜMÜŞ, 2025 YATIRIM LİSTESİNİN BAŞINDA

Gümüş, bu yıl 2012’den beri görülmemiş zirvelere ulaştı. Gri metali 2025’te hangi trendlerin yönlendireceği ve fiyat artışlarını sürüp sürmeyeceği merak ediliyor. Uzmanlara göre gümüşün, yeni yılda yüzde 25 yükselme potansiyeline sahip.

RUSYA, DIŞ TİCARET ÖDEMELERİNDE BİTCOİN KULLANACAK

Rusya Maliye Bakanı Anton Siluanov, Batılı ülkelerin yaptırımlarının ardından gerçekleştirdikleri yasal düzenlemelerle birlikte, Rus şirketlerin uluslararası ödemelerde Bitcoin ve diğer dijital para birimlerini kullanmaya başladığını söyledi. Siluanov, “Deneysel rejim kapsamında, Rusya’da madenciliğini yaptığımız Bitcoinlerin (uluslararası ticaret faaliyetlerinde) kullanımı mümkün” dedi.

"KÜRESEL AÇLIK KRİZİ DERİNLEŞİYOR"

BM, 2024’ü talep ettikleri yardım miktarının yarısından azıyla kapatacaklarını bildirdi. 2025 yılında da en az 117 milyon insanın gıda ya da diğer yardımlardan yararlanamayacağı öngörülüyor. İnsani yardım fonlarının çoğunluğunu sağlayan Almanya şimdiden son bir yıl içinde 500 milyon dolar fon kesintisine giderken, gayri safi milli geliri ABD'nin %2'sinden daha az olan Norveç’in BM'ye bağış yapan hükümetler arasında yedinci sırada yer alması dikkat çekti.

TAHIL PİYASASI DİKEN ÜZERİNDE

Trump’ın, ‘Önce Amerika’ politikasının savunucularından Brooke Rollins’i tarım bakanlığına aday göstermesinden bu yana tahıl piyasasında belirsizlik hakim. Trump’ın ithalat tarifelerine karşı birçok ülkenin tarım endüstrisini hedef alan misillemelerde bulunması, bunun da dünya piyasalarını etkilemesi bekleniyor.

ŞİRKETLER

ABD'DE STARBUCKS ÇALIŞANLARININ GREVİ ÜLKE GENELİNE YAYILIYOR

ABD'li kahve zinciri Starbucks'ın baristaları tarafından başlatılan grev diğer şehirlere yayılıyor. 10 binden fazla baristayı temsil eden Starbucks Workers United'ın sosyal medya hesabından yapılan açıklamada barista grevinin, şirketin en önemli 3 pazarı olan Seattle, Los Angeles ve Chicago'nun yanı sıra New Jersey, New York, Philadelphia ve St. Louis kentlerini de kapsayacak şekilde genişletildiği belirtildi.

BAYKAR, İTALYAN ŞİRKETİ BÜNYESİNE KATTI

Baykar, İtalya’nın 1884 yılında kurulan havacılık firması Piaggio Aerospace’in ihaleinde en yüksek teklifi veren firmaydı. İtalya İşletmeler ve Made in Italy Bakanlığı ülkenin havacılık devi firması Piaggio Aerospace’in Baykar’a şatılmasına onay verdi.

KALAMIŞ MARİNA İÇİN KOÇ’A DAVET GİTTİ

İstanbul'da Fenerbahçe-Kalamış Yat Limanı'nın 40 yıl süreyle işletilmesine ilişkin ihaleyi 505 milyon dolar teklifle kazanan Vahit Karaarslan, ihale şartlarını yerine getiremedi. ÖİB, ihaledeki 504 milyon dolarla en iyi ikinci teklifi veren Koç Holding’in 5 Şubat 2025'te imzaya davet edildiğini duyurdu.

CİNER YAYIN HOLDİNG MEDYADAN ÇIKIYOR

Ciner Yayın Holding, medya yatırımlarını sonlandırmaya karar verdi. Park Grubu'nun Ciner Yayın Holding'deki hisselerinin tamamının, Bilgi Üniversitesi ve Doğa Kolejleri gibi önemli kurumları da bünyesinde bulunduran Can Grubu'na devredilmesine dair sözleşme imzalandığı belirtildi.

CİNER, ABD’DE DE SODA KÜLÜ HİSSESİNİ DE SATTI

Medya’dan çıkan Ciner Grubu, ABD’deki Sisecam Chemicals Resources LLC ve Pacific Soda LLC şirketlerindeki paylarının tamamını ortağı Şişecam’a sattı. Hisse devri için Ciner Grubu’na toplam 285 milyon 389 bin dolar ödeme yapılacak.

HONDA VE NİSSAN BİRLEŞME GÖRÜŞMELERİNE BAŞLADI

Japon otomotiv şirketleri Honda ve Nissan birleşme görüşmelerine resmen başladı. İki şirketin birleşmesiyle Toyota ve Volkswagen'den sonra araç satışlarına göre dünyanın üçüncü büyük otomobil grubu oluşacak. Görüşmelerin 2025 yılı Haziran ayı civarında tamamlanması hedefleniyor.

PORTEKİZLİ AKSESUAR DEVİ TÜRKİYE’DEN ALIM YAPACAK

Dünyada 80’e yakın ülkede bini aşkın mağazası bulunan Portekizli kadın aksesuar markası Parfois, tedarikçi listesine Türkiye’yi de dahil ediyor. Marka, Türkiye’de de alım ofisi açma kararı aldı. Parfois Türkiye Yönetim Kurulu Başkanı Serhan Tınaztepe, markanın 10 yıl içinde yıllık alımını 1,5 milyar Euro’ya çıkaracağını, bunun yüzde 30’unu Türkiye’den karşılayacağını söyledi. (EKONOMİ)

L'OREAL, GOWOONSESANG COSMETİCS’İ SATIN ALIYOR

Fransız kozmetik devi L'Oreal, Güney Koreli cilt bakımı markası Dr.G’nin de dahil olduğu Gowoonsesang Cosmetics’i İsviçreli perakendeci Migros’tan satın almak için anlaşmaya vardığını duyurdu.