Tutuklanması istenen Netanyahu ve Hamas liderleriyle ilgili süreç nasıl işleyecek?

Merkezi Lahey'de bulunan ICC, son üç yıldır İsrail'in işgal altındaki topraklarda gerçekleştirdiği eylemleri ve son zamanlarda Hamas'ın eylemlerini de soruşturuyor.

BBC Türkçe'den Yusuf Özkan'ın haberine göre, ICC Başsavcısı Khan tarafından yapılan yazılı açıklamada, elde edilen kanıtlar ışığında, İsrail Başbakanı Netanyahu ve Savunma Bakanı Gallant’ın savaş suçları ve insanlığa karşı suçlardan cezai sorumluluk taşıdığına inanmak için makul gerekçeleri bulunduğu” belirtildi.

Khan, açıklamasında özellikle 7 Ekim saldırıları sonrası İsrail’in Gazze halkına yönelik uyguladığı “kasıtlı açlığa ve zalimce muameleye” işaret etti.

İsrail’in kasıtlı olarak sivil nüfusu hedef aldığını vurgulayan başsavcı, “İnsanlığa karşı suçların, Filistinli sivil nüfusa yönelik yaygın ve sistematik bir saldırının parçası olarak işlendiğine inanıyoruz. Bu suçların bugün de devam ettiğine inanıyoruz" dedi.

Hamas liderleri ile ilgili suçlamalar neler?

Başsavcı Khan, savaş ve insanlığa karşı suç işledikleri gerekçesiyle Hamas'ın Gazze Şeridi'ndeki lideri Yahya Sinvar, Hamas'ın El Kassam Tugayları olarak bilinen askeri kanadının başkomutanı Muhammed El Masri ve Hamas Siyasi Bürosu Başkanı İsmail Haniye hakkında da tutuklama istedi.

Hamas liderleri, özellikle 7 Ekim 2023’teki saldırılar başta olmak üzere, sivillere yönelik cinayet, işkence, tecavüz ve cinsel şiddet uygulamakla suçlanıyor.

Başsavcı, Hamas liderlerinin, “7 Ekim saldırılarını planlayıp kışkırttıkları ve kaçırılmalarından kısa bir süre sonra rehinelere kişisel ziyaretler yapmak da dahil olmak üzere kendi eylemleriyle bu suçlara ilişkin sorumluluklarını kabul ettiklerini” belirtti.

Bundan sonra süreç nasıl işleyecek?

Başsavcı Khan, İsrailli yetkililer ile Hamas liderleri hakkındaki tutuklama talebi için ICC'nin Ön Yargılama Dairesi’ne resmen başvurdu.

Khan, başvuru dilekçesinde, şüphelilerin kaçmasını, delilleri yok etmesini veya daha fazla suç işlemesini önlemek için tutuklama emrinin gerekli olduğunu ayrıntılı biçimde açıkladı.

Ön Yargılama Dairesi, savcılık tarafından sunulan kanıtlar ışığında, Netanyahu ve Gallant ile üç Hamas liderinin tutuklanıp tutuklanmayacağına karar verecek.

Daire, Khan’ın, Filistin’de işlenen suçlar konusunda eşiğin aşıldığı görüşüne katılırsa, Netanyahu ve diğer isimler hakkında tutuklama emri çıkaracak.

Ön Yargılama Dairesi daha sonra savcının delillerini ve iddialarını değerlendirecek. Ön Yargılama Dairesi eşiğe ulaşıldığını ve etkili alternatiflerin bulunmadığını düşünürse tutuklama emri çıkaracak.

Mahkemenin tutuklama kararı vermesi durumunda neler yaşanabilir?

Ön Yargılama Dairesi’nin tutuklama emri vermesi durumunda, bu karar ICC tarafından Roma Statüsü'ne taraf olan devletlere bildirilecek.

Sözleşmeye taraf olan devletler, uluslararası mahkeme ile işbirliği yapmak zorunda. Bu nedenle hakkında tutuklama emri verilen Netanyahu veya diğer isimler, herhangi bir taraf ülkeye topraklarına adım attıklarında, tutuklanıp Lahey’deki Uluslararası Ceza Mahkemesi’ne iade edilecek.

İsrail, Roma Statüsü’ne taraf değil. Bu nedenle İsrail makamlarının işbirliği olmadan Netanyahu’nun tutuklanması pek mümkün görünmüyor.

Filistin ise birçok ülke tarafından devlet olarak tanınmasa da 2015 yılında ICC’ye taraf olmuştu.

Uluslararası Ceza Mahkemesi’ne 123 ülke taraf. Türkiye, Avrupa Konseyi üyesi 46 ülke arasında Roma Statüsü’ne taraf olmayan tek ülke.

ICC, Ukrayna’nın işgali nedeniyle Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin hakkında da tutuklama kararı çıkarmıştı.

İsrail ve Hamas karara ne tepki gösterdi?

İsrail, Netanyahu ve Gallant hakkındaki tutuklama talebine sert tepki gösterdi.

İsrail Savaş Kabinesi üyesi Benny Gantz, Başsavcı Khab’ın talebini, "tarihi boyutlarda bir suç" olarak değerlendirdi.

Gantz, “Demokratik bir ülkenin liderleri ile kana susamış bir terör örgütünün liderleri arasında paralellik kurmak, derin bir adalet sapkınlığı ve bariz bir ahlaki iflastır" dedi.

İsrail ana muhalefet lideri Yair Lapid iddianameyi “felaket” olarak değerlendirdi.

Netanyahu geçtiğimiz günlerde İsrail'in üst düzey isimlerinin ICC'nin arananlar listesine girme ihtimalini "tarihi boyutlarda bir rezalet" olarak nitelendirmişti

Hamas yönetimi de, savcının talebi konusunda, "kurbanı cellatla eşitliyor ve İsrail'i imha savaşını sürdürmeye teşvik ediyor” değerlendirmesini yaptı. (Kısa Dalga)

Uluslararası Ceza Mahkemesi Başsavcısı Netanyahu ve Hamas liderinin tutuklanmasını istedi