Arap liderlerinin Gazze planı hazır: Türkiye'den destek, Beyaz Saray'dan tepki

Kısa Dalga - Arap liderler, Mısır'ın başkenti Kahire'de düzenlenen acil zirvede ABD Başkanı Donald Trump'ın ülkesinin "Gazze'yi devralması" ve bölgede yaşayan iki milyondan fazla Filistinlinin yerinden edilmesi fikrine alternatif oluşturacak 53 milyar dolarlık yeniden inşa planı üzerinde uzlaştı.

Türkiye’den uzlaşı kararına destek gelirken, ABD, Gazze planının bölgedeki gerçeği yansıtmadığını söyledi.

İsrail Dışişleri Bakanlığı da plana tepki gösterdi. Bakanlıktan yapılan açıklamada planın “modası geçmiş perspektiflere dayandığı” savunularak, plan çerçevesinde Hamas'ın iktidarda kalmaya devam etmesi kararı eleştirildi.

Zirvede neler konuşuldu?

4 Mart’ta saatler süren zirvenin ardından Mısır, planları detaylı bir şekilde anlatan ve yeşil mahallelerle, büyük kamu binalarını gösteren 91 sayfalık bir broşür yayımladı. Amaç, ABD'nin Gazze için "Orta Doğu'nun Rivierası" diye adlandırılan ve dünyayı şoke eden planlarına alternatif oluşturmak.

Bu planı diğerlerinden ayıran, sadece bina inşasından değil, siyasetten ve Filistinlilerin haklarından da söz edilmesi.

Mısır lideri Abdülfettah es-Sisi, açılış konuşmasında fiziksel yeniden inşanın yanı sıra, iki devletli çözüme ulaşılabilmesi için paralel bir plan çağrısında bulundu. İki devlet planı Arap ülkeleri ve pek çok diğer ülke tarafından çatışmanın tek kalıcı çözümü olarak görülüyor.

Ancak iki devlet fikri, Başbakan Binyamin Netanyahu ve müttefiklerince net bir şekilde reddediliyor.

Planda neler var?

Bu yeni planda Gazze'nin geçici olarak kalifiye teknokratlardan oluşan "Filistin hükümeti çatısı altındaki Gazze yönetim komitesi" tarafından yönetilmesi öngörülüyor.

Hamas'ın herhangi bir rol oynayıp oynamayacağı konusuna ise pek değinilmiyor. Militan örgütlerin oluşturduğu "engele" muğlak bir vurgu yer alıyor ve bu sorunun İsrail ile yaşanan çatışmanın nedenleri çözüldüğünde çözüme kavuşacağı vurgulanıyor.

Bazı Arap ülkelerinin Hamas'ın tamamen silahsızlandırılması çağrısı yaptığı biliniyor. Bazı ülkelerse kararın Filistinlilere bırakılması gerektiğine inanıyor. Hamas'ın Gazze'nin yönetiminde rol almamayı kabul ettiği, ancak silahsızlanmayı kırmızı çizgi olarak gördüğü belirtiliyor.

Maddi konular nasıl çözülecek?

Bir diğer hassas güvenlik meselesine ise BM Güvenlik Konseyi'ne uluslararası barış gücü çağrısı yapılarak değiniliyor.

Bu yeniden inşa projesi için gereken dev boyuttaki parayı toplamak için gelecek ay büyük bir uluslararası konferans yapılacak.

Varlıklı Körfez ülkeleri, büyük maliyetin bir kısmını karşılamaya istekli görünüyor. Ancak kimse, binaların bir başka savaşta yıkılmayacağına tam anlamıyla ikna olmadan yatırım yapmaya hazır değil.

Şu anda çökmenin eşiğindeki kırılgan ateşkes ise bu tereddütü daha da büyütecek.

Üç aşama var

Gazze'nin yeniden inşası için sunulan bu yeni Arap planında üç aşama öngörülüyor. Altı ay sürmesi düşünülen ve erken yeniden toparlanma diye adlandırılan ilk aşamada büyük miktarlardaki enkazın ve patlamamış mühimmatın temizlenmesi planlanıyor. Devamındaki iki aşamanın da birkaç yıl sürmesi bekleniyor.

Bu sürede sayıları 1,5 milyonu bulan yerlerinden edilmiş Filistinliler geçici konteynerlerde barındırılacak. Kuşe kağıda basılı, parlak broşürdeki fotoğraflarda bu konteynerler, çevre düzenlemesi yapılmış, güzel görünen yerlere konumlandırılmış.

Başkan Trump ise "Neden taşınmak istemesinler ki?" diye merak etmeye devam ediyor. Gazze'yi bir "yıkım alanı" diye tanımlaması, bölgenin nasıl bir enkaza dönüştüğünü gösteriyor. BM, Gazze'deki hanelerin yüzde 90'ının hasarlı olduğunu ya da tamamen yok edildiğini söylüyor.

Okullardan, hastanelere, kanalizasyon sisteminden, elektrik hatlarına hayatı yaşamaya değer kılan her şey yıkılmış halde.

Türkiye Dışişleri Bakanlığı’ndan destek

Dışişleri Bakanlığı’nın konuya ilişkin yazılı açıklamasında şu ifadeler yer aldı:

“Gazze’nin yeniden imarına yönelik bir plan kabul edilmesini memnuniyetle karşılıyoruz. Kalıcı ateşkesin sağlanması, Gazze’nin yeniden imarının başlaması ve Filistinlilerin kendi topraklarında huzur içinde yaşamasını hedefleyen girişimleri desteklemeyi sürdüreceğiz.”

Beyaz Saray’dan onay gelmedi

Beyaz Saray Ulusal Güvenlik Konseyi Sözcüsü Brian Hughes zirveyle ilgili yaptığı yazılı açıklamada, “Mevcut teklif Gazze'nin şu anda yaşanamaz olduğu ve bölge sakinlerinin enkaz ve patlamamış mühimmatla kaplı bir bölgede insanca yaşayamayacağı gerçeğini karşılamamaktadır" ifadelerini kullandı.

Başkan Trump'ın Gazze'yi Hamas'tan arındırarak yeniden inşa etme vizyonunun arkasında durduğunu belirten Hughes, "Bölgeye barış ve refah getirecek yeni görüşmeleri sabırsızlıkla bekliyoruz” dedi.

Netanyahu: Hamas’ın kalıcı ateşkes önerileri kabul edilemez