Paşinyan: Ermeni soykırımının tanınması önceliğimiz değil

Kısa Dalga - Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan, Erivan'da Türkiyeli gazetecilere yaptığı açıklamada, Ermeni soykırımının uluslararası alanda tanınmasının dış politika önceliklerimiz arasında yer almadığını söyledi.

Ermeni diasporasına da seslenen Paşinyan, uzaktaki bir ülkenin 1915 olaylarını soykırım olarak tanımasının Ermenistan devleti ve halkına güvenlik, refah ve barış getirmediğini savundu.

Başbakan, iki ülke arasındaki ilişkilerde 1915 olaylarından kaynaklanan tıkanıklığı aşmak için “Gerçek Ermenistan” tanımı üzerinden yeni bir bakış açısı da önerdi.

Bu aşamaya nasıl gelindi?

Türkiye ve Ermenistan, 2021 yılında ilişkilerde "normalleşmeye" karar vermiş, karşılıklı atanan özel temsilciler aracılığıyla diplomatik ilişkilerin tesis edilmesi ve sınırların açılmasını da içeren kapsamlı bir müzakere başlamıştı.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan, bu süre içerisinde iki kez yüz yüze görüştü. Hatta Paşinyan, Erdoğan'ın Mayıs 2023 seçimleri sonrası düzenlenen yemin törenine katılmak için Ankara'ya da geldi.

Ancak Ermeni soykırımına ilişkin farklı değerlendirmeleri Ankara ve Erivan arasındaki ilişkilerde sorun olmaya devam ediyordu.

Ermenistan, bağımsız bir devlet olarak kurulduğu 1991 yılından bu yana "Ermeni soykırımı" olarak tanımladığı tarihi olayların tüm dünyada kabul edilmesi ve Türkiye Cumhuriyeti'ne atfettikleri hukuki sorumluluklarını yerine getirmesi politikasını takip etti.

Türkiye ise Birinci Dünya Savaşı sırasında yaşanan Ermeni ölümlerini kabul etmekle birlikte bunun "soykırım" olarak tanımlanmasına karşı çıkıyor ve konunun kurulacak ortak bir komisyonda bağımsız tarih uzmanları tarafından araştırılmasını öneriyordu.

“Tarih ile bugünü ayıralım”

Paşinyan, ülkenin başkenti Erivan'da gazetecilerle görüşmesinde Ermeni soykırımı ile ilgili şu ifadeleri kullandı:

"Benim temel mesajım şu: Hem Ermenistan'da konuşurken hem de diasporadaki yurttaşlarımızla konuşurken, tarih ile bugünü birbirinden ayırmamız gerektiğini vurguluyorum. Tarihi ve bugünü aynı şekilde algılayamayız, çünkü bugün bugündür, tarih ise tarihtir."

"O zaman Ermenistan yoktu"

Tarihle ilgili bu yaklaşımın Türkiye ile ilişkileri nasıl etkileyeceğine ilişkin sorulara da yanıt veren Paşinyan, bu tartışmaların hem Ermenistan'da hem de diasporada olgunlaştığını, amacının tarihi değiştirmek değil "tarihe dayalı uygulamayı değiştirmek" olduğunu kaydetti.

"Burada da şu soru ortaya çıkıyor: Bildiğimiz gerçekleri, tarihî gerçekler de dahil olmak üzere, nerede ve nasıl vurgulamalı ve bu gerçeklere dayanmalıyız? Çünkü o büyük trajedinin yaşandığı dönem, Ermenistan Cumhuriyeti'nin olmadığı bir dönemdi.

"Bugün uluslararası alanda tanınan bir Ermenistan Cumhuriyeti var ve bu uluslararası tanınmış devlet, kendi vatandaşlarının güvenliğini ve refahını sağlama fırsatına sahip."

“Gerçek Ermenistan” tanımı ve yeni anayasa

Paşinyan'ın "Gerçek Ermenistan" tanımı, Ermenistan halkının bugün Türkiye ve Azerbaycan'ın sınırlarında yer alan topraklar yerine mevcut sınırları içindeki toprağa ve devlete sahip çıkması çağrısını içeriyor.

Ancak bu kavramın, başta diaspora ve muhafazakar grupların kullandığı "tarihi Ermenistan" kavramına karşı olarak geliştirildiği vurgulanıyor.

Öte yandan, Paşinyan'ın uzun süredir dile getirdiği anayasa değişikliği de Türkiye-Ermenistan ilişkilerinin geleceğini yakından ilgilendiriyor. Zira bu anayasa, 1915 olaylarının uluslararası platformlarda tanınması çabalarının destekleneceğini söylüyor.

Ancak Paşinyan'ın açıklamalarından sonra Ermenistan anayasasının ayrılmaz parçası olarak değerlendirilen bu deklarasyonun yeni anayasada yer alıp almayacağı merak konusu.

Türkiye-Ermenistan normalleşmesi: Özel temsilcileri sınırda el sıkıştı