Mahkeme 7 kez iptal etmişti: Bakanlık’tan Maslak 1453’e 8’inci imar planı

Canan Coşkun

Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, müteahhit Ali Ağaoğlu’nun imar planları yedi kez iptal edilen Maslak 1453 projesi için 8’inci kez imar planı hazırladı.

Askıya çıkarılan planda, mahkemenin bir önceki planı iptal etme gerekçelerinden bahsedildi ve “Planlama alanında, sosyal donatı alanları hariç yapılaşmanın tamamlandığı görülmekte olup planın amacı, yaşayanların mağdur olmasının engellenmesi ile sosyal donatı alanlarının üretilememesinin ve kamusal faaliyetlerin sağlıklı bir şekilde yürütülememesinin önüne geçilebilmesi amaçlanmıştır” denildi.

Raporda, planlama alanını bünyesinde barındırdığı doğal, yapay ve yasal eşiklerle dere vadilerinden dolayı taşkın riski taşıdığı ve eğimli arazi yapısı nedeniyle jeolojik açıdan özel önlemler gerektiren bir yapıya sahip olduğu belirtildi. Buna karşılık, “yakın çevrede yer alan konut projeleri ve merkezi iş alanı”ndan bahsedilerek “Kent için önemli prestij niteliğindeki alanlar arasında yer alma potansiyeli taşımaktadır” denildi.

Planda, alan içindeki dere ve orman alanlarının dikkate alındığı belirtilerek, Ayazağa ve Maslak dereleri aksı boyunca dere koruma kuşağı oluşturulduğu öne sürüldü.

İnşa edilmiş yapılar korunacak

İptal edilen bir önceki imar planında yapıların ölçüleri ve yüksekliklerinde ondan önceki imar planı kapsamında verilen inşaat ruhsatına bağlı kalınacağı yazıyordu ancak bağlı kalınan imar planı da iptal edildiğinden bu not, mahkeme tarafından iptal gerekçesi yapılmıştı. Heyet, bu notla mahkeme kararıyla iptal edilen planın yapılaşma koşullarının korunmaya çalışıldığını kaydetmişti. Yeni imar planında bu durumla ilgili “Bu planın onayından önce yürürlükte olan imar planlarına uygun olarak ruhsat alınmış ve ilgili mevzuat kapsamında yapılaşmış ve yapı kullanma izin belgesi almış olan alanlarda bulunan yapılar korunacaktır” ifadesine yer verildi.

Ne olmuştu?

Maslak 1453 projesinin yapıldığı yer Fatih Ormanı’nın içinde yer alan Jandarma Genel Komutanlığı’na ait askeri bir bölgeydi. Ayazağa ve Maslak derelerinin vadilerinin arasında gecekonduların olduğu bir yerdi.

Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, İstanbul Çevre Düzeni Planı’nda değişiklik yaparak alanın “askeri alan” lejantını “kentsel meskun (yerleşik) alan” yaptı. Gecekondu baskısı altında olduğu belirtilen arazi kanun kapsamında “Gecekondu Önleme Bölgesi” ilan edildi.

Kanunun amacı mevcut yapıların ıslah edilmesi, tasfiyesi, yeniden yapılmasının önlenmesi ve tedbir alınmasıydı. 32,4 hektarlık alan o dönem Erdoğan Bayraktar'ın başkanı olduğu Toplu Konut İdaresi Başkanlığı’na (TOKİ) devredildi. İmar planları 2010 yılında onaylandı ve inşa edilecek konutların ihalesi Ağaoğlu’na ait Akdeniz İnşaat’a 3 milyon 250 bin TL’ye verildi.

Projeye imkan veren plan değişikliklerine karşı TMMOB Mimarlar Odası ve Şehir Plancıları Odası tarafından dava açıldı ama davanın sürüyor olması inşaatı hiç durdurmadı. Odalar, bu lüks projenin planlama alanında yapılaşma, nüfus ve trafik yoğunluğunu artıracağını söylüyordu. Mimarlar Odası, İstanbul’un gelişiminin kentin oksijen kaynağı niteliğinde olan kuzey ormanlarına doğru olmasının uzun vadede çok ciddi ekolojik zararlara neden olacağıyla ilgili uyarıyor, projenin kentin kuzeye doğru büyümesini özendirdiğini savunuyordu.

Bilirkişi raporları ne diyor?

Dava dosyasına giren bilirkişi raporları da Mimarlar Odası’nın işaret ettiği sorunları konu alıyordu. Raporlara göre, alan, doğal su kaynakları ve dere yatakları nedeniyle yapılaşmaya uygun değildi, zemin taşıma kapasitesi düşük olduğundan taşkın riskinin de yüksek olduğu vurgulanıyordu. Bilirkişilere göre, ana yollar dere kotuna planlanmış, vadilerin doğal drenaj kanalları dikkate alınmamıştı.

Ayrıca, proje alanının büyük bir kısmının jeolojik açıdan riskli olması, detaylı etüt gerektirmesine rağmen bu alanların yapılaşmaya açıldığı aktarılmıştı.

Raporda söz konusu alanın yapılaşmaya açılmasının ormanları koruyan tampon bölgeyi ortadan kaldıracağı, yapılaşma baskısını artıracağı ve doğal yaşamın sürekliliğini tehdit edeceği belirtilmişti.

Bilirkişilerin uyarıları bir bir hayata geçti ve Maslak 1453’ten sonra söz konusu alan yapılaşmanın ciddi oranda arttığı bir bölge haline geldi.

Mahkemelerin iptal kararları

Odaların açtığı davalarla Maslak 1453’ün imar planları daha önce yedi kez iptal edildi. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, Maslak 1453 için son imar planını 27 Şubat 2023’te onadı. Bu planlara karşı da Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi tarafından dava açıldı. Davaya bakan İstanbul 5. İdare Mahkemesi dava kapsamında bilirkişi raporu hazırlanmasına karar verdi. Bilirkişiler 22 Ocak 2024’te yeni bir rapor hazırladı.

Raporda, yeni imar planıyla daha önce iptal edilen planlara göre inşa edilen yapıların korunduğu belirtilmişti. İstanbul 13. İdare Mahkemesi de bu rapora dayanarak geçtiğimiz yıl haziran ayında planları yedinci kez iptal etmişti. Mahkeme, iptal edilen planlara göre ruhsat ya da tadilat ruhsatı alınmasının mümkün olmadığını hatırlatarak, daha önceki iptal kararını veren mahkemenin kararını uygulama dışı bırakacak şekilde plan notu getirilmesinin hukuka aykırı olduğu sonucuna varmıştı.

Kışladan şantiyeye-1: Yeşil alan vadettiler, betona boğdular

1453 projesinde karar: İmar planları iptal edildi

Bakırköy, Beşiktaş, Sarıyer ve Çekmeköy’deki askeri kışlalar ranta açıldı

Erdoğan sözünü tutmadı: Askeri alanlar yapılaşmaya açıldı