Cumhurbaşkanı kararıyla seçime...

9 OCAK 2023 - KISA DALGA BÜLTEN

DEMET BİLGE ERKASAP

Türkiye son hız 'öne alınmış' seçime doğru gidiyor... HDP’ kendi adayını mı çıkaracak? / Seçim tartışmalarında kim ne diyor? AK Partili Bülent Turan: Seçime Cumhurbaşkanı kararıyla gideceğiz... / Meclis'te bu hafta kritik konular var.../ ABD'de altı yaşında ilkokul öğrencisi, öğretmenini silahla ağır yaraladı.../ Sosyal medya devleri BM'nin hedefinde... Gündemin öne çıkan gelişmelerinden derleyerek hazırladığımız Kısa Dalga Bülten Başlıyor

PODCASTİ DİNLEMEK İÇİN PLAY’E TIKLAYINIZ

GÜNDEM

AKP’den anayasa için ikinci tur

Meclis’i yine yoğun bir hafta bekliyor. Meclis’te bu hafta memur ve emekli maaş artışlarına ilişkin kanun teklifi görüşülecek. Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT) ile ilgili taslak metnin de bu hafta Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı'nca Meclis'e gönderilmesi bekleniyor. Bu arada AK Parti Grup Başkanvekili Bülent Turan, en geç geç mart ayında EYT’lilerin maaşlarının yatacağını söyledi.

Meclis’te Anayasa-Adalet Karma Komisyonu da çarşamba günü İYİ Parti Kocaeli Milletvekili Lütfü Türkkan hakkında "şehit yakınına hakaret" ve "basit yaralama" suçlarından hazırlanan dosyayı görüşecek. Komisyonda ayrıca CHP Mersin Milletvekili Ali Mahir Başarır hakkında "mahkeme heyetine müdahale ve saygısızlık" suçlaması ile hazırlanan fezleke ele alınacak. Milletvekillerinin dokunulmazlıklarının kaldırılmasına yönelik karar alınırsa; 2 ayrı Hazırlık Komisyonu kurulacak.

Ayrıca AKP, anayasa değişikliği teklifi için muhalefet partilerini ikinci tur ziyaret edecek.

HDP’ kendi adayını mı çıkaracak?

HDP Eş Genel Başkanı Pervin Buldan cumartesi günü bir açıklama yaparak partisinin seçimlere kendi adayıyla gireceğini söyledi. Buldan, "HDP olarak en kısa zamanda kendi cumhurbaşkanı adayımızı Türkiye halklarıyla paylaşacağız” dedi. HDP Grup Başkanvekili Saruhan Oluç ise Buldan’dan sonra yaptığım açıklamada müzakere şartına dikkat çekti. Oluç “Bu müzakere bizimle yapılmayacaksa kamuoyunda minimum yüzde 12 – 13 oyu görünen bir parti olarak kendi yolumuzda yürümeye devam ederiz" dedi.

Buldan'ın ''HDP cumhurbaşkanı adayı çıkaracak'' açıklaması sonrası eski HDP Eş Genel Başkanı Selahattin Demirtaş'tan da şu açıklama geldi: "Eğer muhalefetin diğer bloku ortak aday çıkarmak için veya çıkacak ilkeler üzerinde ortaklaşmak için HDP’yle müzakere yürütmeyi düşünmüyorsa elbette HDP kendi adayıyla çıkacaktır. Bundan daha normal, bundan daha meşru bir tutum olamaz.”

HDP’nin de içinde olduğu Emek ve Özgürlük İttifakı ortaklarından TİP ve EMEP ise açıklama yaparak "ortak adaya daha yakın" olduklarını belirtti. Buldan dün yaptığı açıklamada da görüşünü yineledi ve “HDP kendi ittifakları ile birlikte adayını çıkaracak” dedi.

Peki muhalefet partileri HDP’nin çıkışına ne dedi? CHP Grup Başkanvekili Engin Özkoç, “HDP’nin üzerinde bir baskı var. Gelişen siyasi koşullara uygun olarak kendi tavırlarını ortaya koyuyorlar. Kararları saygı ile karşılamak gerekir” dedi. İYİ Parti Grup Başkanı İsmail Tatlıoğlu da “Bizim süreçlerimizi etkilemez” değerlendirmesinde bulundu.

Seçimin öne alınması tartışmalarında son durum

Seçimin 18 Haziran’dan öne alınmasıyla ilgili tartışmalar da sürüyor. Uzun süre muhalefetten gelen erken seçim çağrılarına kapıları kapatan AKP’de de seçimlerin öne alınmasına artık sıcak bakılıyor. AKP, bunu ‘erken seçim’ yerine ‘seçimlerin öne çekilmesi’ olarak adlandırıyor.

Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan geçen hafta ”seçim tarihini biraz öne alacaklarını söylemişti.

AKP Grup Başkanvekili Bülent Turan ise dün yaptığı açıklamada “Cumhurbaşkanımız seçim kararı aldıktan sonra bu karar Resmi Gazetede yayımlanacaktır. O yayınladıktan sonra da 60 gün sonraki ilk pazar günü seçim var demektir” dedi.

Seçimin erkene alınması muhalefetin de gündemide. Gazete Duvar’da yer alan kulis haberine CHP 14 Mayıs’a sıcak bakıyor.

CHP Genel Başkan Koordinatör Başdanışmanı Erdoğan Toprak, iktidarın seçimi 18 Haziran öncesine almak istemesini şu sözlerle yorumladı: “İktidar şimdiden cumhurbaşkanlığı seçiminin ikinci tura kalacağı doğrultusunda bir zihni ve siyasi kabullenmişlik içinde…”

HDP, hesaplarına bloke getirilmesine itiraz edecek

HDP Hukuk ve İnsan Hakları Komisyonu Eş Sözcüsü Av. Nuray Özdoğan, AYM’nin hesaplarına bloke getirilmesi kararının herhangi bir mevzuata dayanmadığını belirterek, yüksek mahkemeye itirazda bulunacaklarını bildirdi.

Bir yılda 'çevre kirliliği'nden 725 milyon TL ceza

Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, 2022 yılında çevre kirliliği denetimi kapsamında 400'e yakın işletmenin faaliyetini durdurdu. En fazla para cezası uygulanan iller Ankara, Konya, Tekirdağ, İstanbul ve İzmir oldu.

EKONOMİ

Erdoğan’a EYT mektubu

Türkiye Esnaf ve Sanatkarları Konfederasyonu (TESK) Genel Başkanı Bendevi Palandöken, Cumhurbaşkanı Erdoğan’a mektup yazarken esnaf ve sanatkarların da EYT’den faydalanmasını istedi. Palandöken, "2000 yılından önce oda, sicil ve vergi kaydı olduğu halde Bağ-Kur kaydı olamayan esnafa bu sürelerinden faydalanma imkanı verilmeli” dedi.

Bir market daha indirim zincirine katıldı

Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati'nin iş dünyasına "fiyat sabitleme ve indirim" çağrısının ardından Çağrı Market de ocak ayı boyunca 2000 ürünün fiyatını sabitlediğini duyurdu. Daha önce de BİM, Carrefour Sa, A101, Migros, Şok fiyat sabitleme açıklaması yapmıştı.

Bakan Kirişçi: Çiftçilikle ilgili algı değişecek

Tarım ve Orman Bakanı Vahit Kirişci, tarım ürünleri ihracatını 36 milyar dolara çıkaracaklarını söyledi. "Çiftçilikle ilgili algı değişecek” diyen Bakan Kirişçi, “Hiçbir iş yapamadık bari çiftçi olayım" demek tarıma haksızlıktır. Zorda kalınca yapılacak bir iş değildi” dedi.

DIŞ POLİTİKA VE DÜNYA

İran'da iki protestocu idam edildi

İran'da 16 Eylül'de gözaltındayken hayatını kaybeden Jina Mahsa Amini'nin ölümünün protesto edildiği gösteriler sırasında bir güvenlik görevlisini öldürdükleri gerekçesiyle yargılanan ve suçlu bulunan iki kişi idam edildi.

Uluslararası Af Örgütü, idam edilen 22 yaşındaki karate şampiyonu Mehdi Karami'nin itiraflarının zorla alındığını öne sürmüştü. Seyid Muhammed Huseyni'nin avukatı da müvekkilinden işkence altında alınan itirafların hukuken geçerli olamayacağını belirtmişti. İran, itirafların işkence altında alındığı yönündeki iddiaları reddediyor.

Uluslararası Af Örgütü, geçen ay İran'da en az 26 protestocunun idam talebiyle yargılandığını bildirmişti.

Zelenski: Moskova yalan söyledi

Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski, Ortodoks Noel'i kapsamında ateşkes ilan edilmesine rağmen saldırıya uğradıklarını söyledi. Zelenski, ”Moskova’dan gelen her türlü sözün ne kadar yanlış olduğunu bugün dünya bir kez daha görebildi" dedi. Rus Kilisesi Patriği Kiril, Ortodoksların Noel'i korku duymadan kutlayabilmeleri için ateşkes çağrısında bulunmuştu. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ise bu çağrının ardından ateşkes talimatı vermişti. Rusya Savunma Bakanlığı, 6 Ocak 2023 saat 12.00'den, 7 Ocak 2023 gece yarısına tüm cephelerde ateşkes ilan edildiğini duyurmuştu.

Almanya'da İranlı zanlı, kimyasal saldırı planlama şüphesiyle gözaltında

Almanya’da 32 yaşındaki bir İranlı, “radikal İslamcı motivasyonlu” bir saldırı düzenlemeyi planladığı iddiasıyla gözaltına alındı.

Polisin açıklamasına göre zanlının siyanür ve risinle “ciddi bir şiddet eylemi” planladığını belirtti.

Kevin McCarthy, 15. oylama sonunda ABD Temsilciler Meclisi Başkanı seçildi

ABD'de 8 Kasım 2022'deki ara seçimlerin ardından Cumhuriyetçilerin çoğunlukta olduğu Temsilciler Meclisi'nde başkan seçimleri 15. turun sonunda sonuçlandı.

Cumhuriyetçilerin çoğunluk lideri Kevin McCarthy, 216 oyla yeni Temsilciler Meclisi Başkanı seçildi. Oylama beş gündür devam ediyordu.

ABD’de böyle bir durum en son İç Savaş öncesi görülmüştü. Temsilciler Meclisi’nde çoğunluğu elinde tutan Cumhuriyetçi Parti, Başkan Biden’ın aile işleri ve yönetimi başlıklarında soruşturmalar açma taahhüdünde bulundu.

Şili'de Adalet Bakanı Marcela Rios istifa etti

Güney Amerika ülkesi Şili'de, Adalet Bakanı Marcela Rios, hükümete istifasını sundu. Şili basınında çıkan habere göre, istifası Devlet Başkanı Gabriel Boric tarafından kabul edilen Rios, görevi bırakma gerekçesini açıklamadı. 20 Aralık 2021'de Devlet Başkanlığına seçilen solcu Boric'in kabinesinde, Sosyal Kalkınma Bakanının istifasının ardından Rios da kabineden ayrılan ikinci isim olmuş oldu.

Alman vatandaşlığına geçişi kolaylaştıran tasarı hazır

Alman hükümeti, yabancıların vatandaşlığa geçişini kolaylaştırmayı planlıyor. Bu kapsamda İçişleri Bakanlığı tarafından hazırlanan tasarının onay için ilgili bakanlıklara gönderildiği bildirildi. Planlanan yasal değişiklikle birlikte, Alman vatandaşlığına geçmek isteyen yabancılar, sahip oldukları vatandaşlığı bırakmak zorunda kalmayacak. Böylelikle, Alman vatandaşlığına geçmek isteyen göçmen kökenlilerin çifte vatandaş olabilmesinin önü açılıyor. Almanya'da beş yıldır yaşayan yabancılara vatandaşlığa geçiş hakkı tanınması öngörülüyor.

Güney Sudan'da Devlet Başkanının altını ıslattığı görüntü nedeniyle 6 gazeteci gözaltında

Güney Sudan'da Devlet Başkanı Salva Kiir Mayardit'nin bir açılış töreninde altını ıslattığı görüntüyü yayınladığı gerekçesiyle 6 gazeteci gözaltına alındı. ABD merkezli Gazetecileri Koruma Komitesi (CPJ), gazetecilerin serbest bırakılması çağrısında bulundu. Açıklamaya göre astı gazeteci , devlet tarafından yönetilen Güney Sudan Ulusal Kanalı’nda görev yapıyor. Ancak aralık ayında meydana gelen bu olay kanalda yayınlanmadı, sosyal medyada yayıldı. Gazeteciler ise görüntüyü sızdırmakla suçlanıyor.

ABD'de altı yaşında ilkokul öğrencisi, öğretmenini silahla ağır yaraladı

ABD'nin Virginia eyaletinde 6 yaşındaki bir çocuk öğretmenin silahla "kasten" vurduğu gerekçesiyle gözaltına alındı. Öğretmeninin hayati tehlikesi bulunuyor. Polis müdürü çocuğun silahı nereden bulduğunun henüz bilinmediğini söyledi.

Alzheimer için geliştirilen 'lecanemab' adlı ilaca onay verildi: İlaç nasıl sonuç veriyor?

ABD Gıda ve İlaç Dairesi, iki biyoteknoloji şirketinin ürettiği yeni Alzheimer ilacına onay verdi. İlaçla ilgili ilk sonuçlar beyindeki gerilemeyi yavaşlattığı yönündeydi. İlaca dair denemeler küresel çapta Alzheimer hastalığının ilk evresindeki yaklaşık bin 800 hasta üzerinde yapılmıştı. İngiltere Alzheimer Araştırma Derneği de ilacı "çığır açan" bir gelişme olarak nitelemişti.

Birleşmiş Milletler'den sosyal medya şirketlerine sert uyarı: Değişim zamanı geldi

Birleşmiş Milletler, sosyal medyanın dev şirketlerinin patronları ve CEO’larına yaptığı çağrıda, insan haklarına saygı duyulmasını, ırkçı ve nefretle ilgili yapılan paylaşımlara izin verilmemesini istedi.

Yapılan ortak açıklamada, ifade özgürlüğünün de bir sınırının olduğu, bu özgürlüğün “ben her istediğimi söyleyebilirim gibi” kullanılamayacağı,” kişisel ifade özgürlüğünün” nefreti, ayrımcılığı ve ırkçılığı savunamayacağı hatırlatıldı.

BM Uzmanları, Elon Musk tarafından satın alınmasının ardından "Twitter'da ırkçı kelimelerin kullanımında keskin bir artış olduğunu belirtti. Bununla ilgili bir de somut bir örnek verildi. Araştırmacılara göre Musk’ın satın almasının ardından siyahlarla ilgili ırkçı bir kelimenin kullanımı yüzde 500 arttı.

ABD’de ise Seattle bölgesi devlet okulları, sosyal medya devi şirketleri mahkemeye verdi.

Şirketlerin, ruh sağlığının kötüleşmesine ve anksiyete, siber zorbalık gibi davranışsal bozukluklara neden olduğu belirtildi.

KISA DALGA’DAN

Yeşim Özdemir’in hazırlayıp sunduğu 3K: Kitap-Konuk-Kahve programının bu haftaki konuğu Çevirmen-Yazar Mahir Ünsal Eriş…