Çok bilinmeyenli seçime doğru

20 OCAK 2023 - KISA DALGA BÜLTEN

DEMET BİLGE ERKASAP

Seçim sürecine girildi bundan sonra ne olacak?... Erdoğan’ın aday olabilir mi? Kim ne diyor?.../ Merkez faizi sabit tuttu.../ Et ve Süt Kurumu: Taze karkas et satışı yapılacak'.../ İspanya kıyılarında 2 bin 390 mülteci öldü: Yüzde 91'inin cesedi bulunamadı.../ Bir ülke bunu tartışıyor: Soğan nasıl etten daha pahalı oldu?.../ Bilim dünyasını heyecanlandıran keşif: Uzayda 8,8 milyar yıl öteden gelen bir sinyal keşfedildi... Gündemin öne çıkan gelişmelerinden derleyerek hazırladığımız Kısa Dalga Bülten Başlıyor

PODCASTİ DİNLEMEK İÇİN PLAY’E TIKLAYINIZ

GÜNDEM

Seçim sürecine girildi bundan sonra ne olacak?

Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın seçim tarihi olarak 14 Mayıs’ı işaret etmesi siyaset gündemini hareketlendirdi. CHP lideri Kılıçdaroğlu, “Sandıklar gelecek, 14 Mayıs’ta seçim olacak, güzel bir başlangıç yapacağız” derken İYİ Parti lideri Meral Akşener de “Mayıslar bizimdir” paylaşımında bulunarak tarihe herhangi bir itirazları olmadığını ortaya koydu.

Bundan sonraki süreçte tartışmalı konular var. Bunlardan biri erken seçim kararı Meclis’te mi alınacak yoksa Cumhurbaşkanı tarafından mı ilan edilecek sorusu…

Erken seçim kararının Meclis’te alınması için en az 360 milletvekilinin kabul oyu gerekiyor.

334 sandalyeye sahip olan Cumhur İttifakı, Meclis’te bu kararın alınması için yeterli oya sahip değil.

Kulislerden bazı bilgileri aktaralım:

Hürriyet Gazetesi’nden Bülent Sarıoğlu’nun haberine göre erken seçim kararının doğrudan Cumhurbaşkanı’nın kararıyla yürürlüğe girmesi bekleniyor. AKP kulisinde, Erdoğan’ın kararnameyi 10 Mart Cuma günü imzalayabileceği belirtiliyor.

Peki sonrasında Türkiye’yi nasıl bir süreç bekliyor. Kısaca anlatalım: Erdoğan tarafından seçim kararı alınırsa Yüksek Seçim Kurulu’nun (YSK) seçim takvimi de başlayacak.

* 60 günlük seçim takvimde adayların kesinleşmesi ve milletvekili aday listelerinin teslim edilmesi süreçleri işleyecek.

*21 Mart’ta Meclis’te grubu bulunan siyasi partiler ya da 100 bin imza ile cumhurbaşkanı adaylık başvuruları başlayacak.

* 22 Mart tarihinde ise seçmen listeleri askıya çıkartılacak.

*2 Nisan’da cumhurbaşkanı kesin aday listesi n yayınlanacak.

*27 Nisan tarihinde gümrük kapılarında ve yurt dışında oy verme işlemleri başlayacak. Türkiye’de sandıklar 14 Mayıs pazar günü kurulacak.

Erdoğan’ın aday olabilir mi?

Seçim sürecinde adaylık tartışmaları öne çıkacak. Altılı masa henüz adayını açıklamadı. Cumhur ittifakı ise adayını Cumhurbaşkanı Erdoğan olarak duyurmuştu. Ancak Erdoğan'ın da yeniden aday olup olamayacağı tartışmaları sürüyor. Meclis Başkanı Mustafa Şentop “Adaylıkla ilgili hiçbir tereddüt yok” demişti.

Adalet Bakanı Bekir Bozdağ'dan da benzer bir açıklama geldi. Bozdağ şunları söyledi: "Sayın cumhurbaşkanımız adaylığı anayasal hakkıdır, önünde hiçbir engel yoktur. Böyle hukuk uydurma yerine herkes seçime çalışsın, meydanda rekabetimizi yapalım."

Muhalefet ve hukukçular buna itiraz ediyor.

DEVA Partisi Genel Başkanı Ali Babacan, şu görüşleri dile getirdi: “Partimizdeki hukukçuların tamamı Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın ikinci dönemi olduğunu ve üçüncü bir kez aday olamayacağını söylüyor. Üçüncü bir kez aday olması ancak ve ancak Meclis'in erken seçim kararı almasıyla mümkün.”

TİP milletvekili Sera Kadıgil’in görüşleri de şöyle: “Erdoğan kendi kendine(!) alacağı bir seçim kararıyla 3. kez Cumhurbaşkanı adayı olamaz. ‘Sistem değişti’ yanıtı hukuki bir yorum değil, siyasi bir kıvırmadır.”

Cumhuriyet gazetesi Erdoğan'ın üçücü kez aday olup olamayacağını hukukçulara sordu. Bazı görüşleri aktaralım:

- Yargıtay Onursal Cumhuriyet Başsavcısı Sabih Kanadoğlu: TBMM, bir erken seçim kararı alırsa elbette aday olabilir. Anayasa, erken seçim kararı almazsa aday olamaz diyor. Yoruma açık bir madde değil.

Eski İstanbul Barosu Başkanı Turgut Kazan: “ Cumhurbaşkanı Erdoğan iki kez seçildi. Bir daha seçilemez. İstisnası var; erken seçim. O da Meclis tarafından erken seçim kararı alınırsa geçerli.

29 Ekim Kadınları Derneği Başkanı avukat Şenal Sarıhan: Bu konuda her şey net açık. Erdoğan’ın yeniden aday olması mümkün değil. Tersi anayasa ihlali olur.

Türk Hukuk Kurumu Başkanı Nail Gürman: Bence cumhurbaşkanının fesih yetkisi var. Ancak fesih olursa, üçüncü kez, ki onlar ikinci kez diyor. Aday olamaz. Meclis seçim iradesini kullanır erken seçime giderse o zaman aday olabilir. Diğer türlüsü mümkün değil.

Hrant Dink, 16. yılda anıldı: Kardeşimsin Hrant....

Agos Gazetesi Genel Yayın Yönetmeni Hrant Dink, katledilişinin 16’ncı yıl dönümünde vurulduğu yerde anıldı.

Yüzlerce kişi ellerinde Ermenice, Kürtçe ve Türkçe "Hrant için adalet için" ve "Hepimiz Hrantız hepimiz Ermeni'yiz’ yazılı dövizlerle Dink’in katledildiği yerde bir araya geldi. Şişli’deki Sebat Apartmanı’nın önünde bir araya gelenler Dink’in öldürüldüğü noktaya kırmızı karanfil ve Agos Gazetesi bırakarak mum yaktı. Burada toplananlar, "Faşizme inat kardeşimizsin Hrant" ve "Katil devlet hesap verecek" sloganları attı. Anma töreninde konuşan yönetmen Emin Alper şunları söyledi:

“İnsanlığın hikâyesini değiştirmek zorundayız çünkü biz Hrant'a söz verdik. Sömürüye ayrımcılığa dayanan bu sistemi biz yaratmadık ama bunu değiştirebiliriz. Hrant'a verdiğimiz sözü hatırlamak için buradayız. Tarih yazan kalemleri katillerin ellerinden almak için buradayız."

'Uludağ' yasası AKP ve MHP’nin oyları ile kabul edildi

Muhalefet ve yaşam savunucularının “Uludağ’ın ranta açılıp tahrip edileceği” gerekçesiyle karşı çıktığı, Uludağ Alanı Hakkında Kanun Teklifi, AKP ve MHP oyları ile kabul edildi.

Teklife göre; ulaşım, giriş kontrolü, alan güvenliğinin sağlanması, parklarına ve ziyaretçi merkezlerinde ödenecek ücretler ile Uludağ'dan faydalanma koşullarına yönelik usul ve esaslar, Uludağ Alan Başkanlığınca belirlenecek.

EKONOMİ

Merkez faizi sabit tuttu

Merkez Bankası (TCMB), yılın ilk faiz kararını açıkladı. Para Politikası Kurulu beklentiler doğrultusunda faizi yüzde 9’da tuttu. Kurul 2022 yılının son toplantısını gerçekleştirdiği aralık ayında da faizde değişikliğe gitmemişti.

Et ve Süt Kurumu: Taze karkas et satışı yapılacak'

Et ve süt fiyatlarındaki artış ve yaklaşan Ramazan ayı öncesinde fiyat istikrarı için yeni bir karar alındı. Et ve Süt Kurumu'na piyasayı düzenlemesi için yetki verildi. Kurumdan yapılan açıklamaya göre

Et ve Süt Kurumu satış mağazaları ve Tarım Kredi Birlik Marketlerde ekonomik fiyatlarla et satışı için tedarik süreçleri tamamlandı.
Ayrıca, ihtiyaç olması durumunda piyasaya taze karkas et satışı yapılacağı vurgulandı.

'Kart geçmiyor' devri kapanıyor, pos cihazı zorunlu olacak

Hazine ve Maliye Bakanlığı, iş yerlerine pos cihazı bulundurma zorunluluğu getirecek. hala sınırlı sayıda işletmelerde müşterilerin kartla ödeme talebine olumsuz cevap verildiği ve bu durumun mağduriyete yol açtığı belirtiliyor.

Uygulamanın 1 Nisan'da başlaması hedefleniyor.

Otobüsçüler Federasyonu: Zam yok demedik, sözlerimiz çarpıtıldı

Türkiye Otobüsçüler Federasyonu (TOFED), bilet fiyatlarına zam yapılmayacağına yönelik açıklamalarının çarpıtıldığını savundu. TOFED Genel Başkanı Birol Özcan'ın önceki hafta haber ajanlarına yansıyan açıklaması “2023 yılı için yeni bir tarife beklentimiz yok, bilet fiyatları aynı kalacak" şeklindeydi. Yapılan yeni açıklamada bu ifadelerin kullanılmadığı belirtildi

DIŞ POLİTİKA VE DÜNYA

Çavuşoğlu, ABD Dışişleri Bakanı Blinken ile görüştü: Türkiye’nin F-16 talebi ve İsveç ve Finlandiya’nın NATO üyeliği konuşuldu

Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu ile ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken ile görüştü. Bakan Çavuşoğlu, görüşme sonrasında yaptığı açıklamada, "Türkiye’nin F-16 talebi ile İsveç ve Finlandiya’nın NATO üyeliğinin bağlantılı olmadığını söylüyoruz" dedi. Biden yönetimi F16 konusuda ilerleme kaydedilebilmesi için Ankara'nın İsveç ve Finlandiya'nın NATO üyeliğini onaylamasını şart koşmuştu.

ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Ned Price günlük basın toplantısında ilk ülke arasındaki ilişkileri değerlendirdi.

"Türkiye ile oldukça yapıcı bir ilişkimiz var" diyen Sözcü, ABD Başkanı Joe Biden'ın Türkiye'ye F-16 satışını desteklediğini belirtti. Biden F16 konusuna sıcak baksa da son kararı Amerikan Kongres verecek. Kongre'de ise birçok senatör satışın yapılmasına karşı bir tavır takınmıştı.

İspanya kıyılarında 2 bin 390 mülteci öldü: Yüzde 91'inin cesedi bulunamadı

İspanyol sivil toplum kuruluşu Caminando Fronteras (Yürüyen Sınırlar), geçen yıl Kuzey Afrika'dan İspanya kıyılarına doğru deniz yoluyla göçte 2 bin 390 mültecinin öldüğünü açıkladı. Hayatını kaybedenlerden 288'inin kadın, 101'inin de çocuk olduğu bilgisi paylaşıldı. Mültecilerden yüzde 91’inin cesedi ise bulunamadı. İspanya’ya doğru düzensiz göçte "kara yıl" olarak gösterilen 2021'de 4 bin 639 kişi hayatını kaybetmişti.

AP yolsuzluk skandalı: Panzeri, Katar ve Fas bağlantısını kabul etti

Avrupa Parlamentosu'nu sarsan yolsuzluk skandalında "itirafçı" olan eski AP milletvekili Pier Antonio Panzeri, Katar ve Fas'ın yolsuzluk skandalına karıştığını doğruladı.

Panzeri, olaya karışan kişileri Belçikalı yetkililere bildirmeyi taahhüt etmişti. İşbirliği karşılığında Panzeri beş yıl ertelenmiş hapis cezasına çarptırılacak ve bunun en fazla bir yılı cezaevinde ya da elektronik gözetim altında geçirilecek. Ayrıca 80 bin euro ertelenmiş para cezası alacak ve 1 milyon euroya da el konulacak.

Bir ülke bunu tartışıyor: Soğan nasıl etten daha pahalı oldu?

Filipinler'de tam bir soğan krizi yaşanıyor. Soğan fiyatları tavuk ve sığır etini geçti. Yaklaşık bir aydır soğan Filipinliler için lüks bir ürün haline geldi.

Filipinler'de tüm bir tavuk 4 dolara alınabilirken, bir kilo kırmızı ve beyaz soğanın fiyatı bu hafta yaklaşık 11 dolara yükseldi. Filipinler'de günlük asgari ücret ise 9 dolar düzeyinde. BBC Türkçe'deki habere göre fiyatlardaki artışla birlikte, yetkililer yasadışı soğan sevkiyatlarına el koydu. Ocak ayı başında Çin'den gelen 310.000 dolar değerindeki soğan, giysi etiketiyle ülkeye kaçak sokulmaya çalışırken yakalandı.

Uzmanlar ülkedeki soğan krizini iki nedene bağlıyor. Bunlardan biri ülkede Ağustos ve Eylül aylarındaki tayfunun etkisiyle hasatın beklenenden daha kötü olması. Diğer ise soğan ithalatının fiyatlar yükseldikten sonra yapılması. Bu durum ülkede soğan kıtlığı oldu.

Bilim dünyasını heyecanlandıran keşif: Uzayda 8,8 milyar yıl öteden gelen bir sinyal keşfedildi

Gökbilimciler uzayda atomik hidrojen sinyali tespit etti. Yıldızları ve gezegenleri meydana getiren hidrojen, evrenin doğası ve gök cisimlerinin oluşumuna dair önemli bilgiler veriyor. Bu yüzden bilim insanları uzayın derinliklerinde bu elementten gelen sinyalleri tespit etmeye çalışıyor.

Sinyalin geriye bakış (lookback) süresi 8,8 milyar yıl olarak belirlendi. Bu da ışığın yayılmasından teleskobun algılayabileceği kadar ilerlemesine kadar 8,8 milyar yıl geçtiği anlamına geliyor. Araştırmacılar bu türden gözlemler sayesinde evrenin ilk zamanlarına dair önemli bilgiler elde ediyor. Zira bu ışık sinyali yayılmaya başladığında evren yalnızca 5 milyar yaşındaydı.

KISA DALGA’DAN

Eşit Haklar İçin İzleme Derneği ve Kısa Dalga işbirliğinde hazırlanan Yasaksız Meydan’da bu hafta DİSK Hukuk Dairesi Müdürü Avukat Necdet Okcan , Anayasa Mahkemesi’nin DİSK’in Taksim Meydanı’nda 1 Mayıs 2016 kutlamasına yönelik kararını anlatıyor.