Felaket fırsatçıları

24 ŞUBAT 2023 - KISA DALGA BÜLTEN

Gündemin öne çıkan gelişmelerinden derleyerek hazırladığımız Kısa Dalga Bülten Başlıyor

PODCASTİ DİNLEMEK İÇİN PLAY’E TIKLAYINIZ

GÜNDEM

Depremlerde can kaybı 43 bini geçti

Kahramanmaraş depremlerinde hayatını kaybedenlerin sayısı yükseliyor. İçişleri Bakanı Süleyman Soylu, 43 bin 556 kişinin yaşamını yitirdiğini açıkladı.

Soylu, özellikle Hatay'da büyük bir yıkım yaşandığını belirterek "Hatay ters dönmüş" ifadesini kullandı.

Sağlık Bakanı Fahrettin Koca da Hatay'da musluk suyu içilmemesi uyarısını yineledi. "Bir süreliğine daha içme suyu olarak sadece tankerlerle getirilen suyu ve ambalajlı hijyenik suları kullanacağız" diyen Koca, musluk suyunun ne zaman içilebileceğini Hatay Valiliği veya kaymakamlıkların duyuracağını belirtti.

164 bin ağır hasarlı bina

Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum, bölgede 1 milyon 250 bin bina incelendiğini 164 binden fazla binanın ağır hasarlı olduğunu söyledi.

TOKİ konutları fay hattından 500 metre uzağa yapılacak

Diğer yandan Toplu Konut İdaresi Başkanlığı (TOKİ), depremden etkilenen kentlerde rezerv konut alanlarının belirlendiğini açıkladı. TOKİ Başkanı Ömer Bulut, konut alanlarının fay hattına 50-100 metre uzaklıkta olmasının teknik açıdan yeterli olmasına rağmen, yeni konutların fay hattından en az 500 metre uzağa yapılacağını söyledi.

Sosyal konut çalışmaları nedeniyle zemin açısından projeleri daha önceden hazır olan İslahiye, Nurdağı, Kilis ve Adıyaman Kahta’da kalıcı konutlara başlandığını belirten Bulut, Nurdağı’nda zemin etüt çalışması yapılan alanın 1 milyon metrekare olduğunu ve bölgeye 3 bin 500 ile 5 bin arası konut yapılmasının öngörüldüğünü kaydetti.

BM: Depremde 1,5 milyon kişi evsiz kaldı, en az 500 bin konut gerekiyor

Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP), Kahramanmaraş merkezli depremlerde 1,5 milyon kişinin evsiz kaldığını bildirdi. Uzmanlar en az 500 bin yeni konut inşa edilmesi gerektiğini kaydetti.

Ali Babacan, deprem bölgesindeki 9 günü anlattı: İlk 48 saat ne oldu?

Deprem sonrası 9 gün bölgede kalan DEVA Partisi lideri Ali Babacan, depremin etkilediği yerlere geç ulaşıldığını, birçok eksiklik nedeniyle binlerce insanın kurtarılamadığını, yardımların tek elden yönetilmeye çalışılmasının sorun yarattığını söyledi. Gazete Duvar’a konuşan Babacan “Bize orada bulunduğumuz süre boyunca vatandaşın ilettiği sorular var” diyerek şunları söyledi:

“İlk 48 saat ne oldu? Neden kimse harekete geçmedi? Gönüllüler neden AFAD tarafından organize edilmedi? Silahlı kuvvetler personeli, madenciler neden harekete geçirilmedi? İnsanlar enkaz altında can çekişirken iş makineleri niye mobilize edilmedi? İlk 48 saat ne beklendi, kimden talimat beklendi?

'İstanbul'da 175 bin riskli yapı ve buralarda yaşayan 680 bin kişi var'

Kahramanmaraş ve Hatay merkezli depremlerin ardından olası İstanbul depremi yeniden gündemde. İstanbullular İstanbul Büyükşehir Belediyesi'ne başvurarak binalarının durumunu soruyor. KİPTAŞ Genel Müdürü Ali Kurt NTV'den Özgür Yılmaz'a yaptığı açıklamada sadece bir haftada başvuruların yüzde 25 arttığını söyledi. Kurt, "İstanbul Yenileniyor projesine 11 bin 500 başvuru oldu bu da 175 bin riskli yapıya denk geliyor. Burada insanlarımızın sayısı 680 bin." diye konuştu.

Adana Valiliği, deprem öncesi başlayan inşaatları durdurdu

Adana Valiliği Kahramanmaraş merkezli iki depremin yaşandığı 6 Şubat Pazartesi gününden önce başlatılan ve yapımı süren inşaat çalışmalarının durdurulduğunu açıkladı. İnşaatlarla ilgili teknik bir heyet rapor hazırlayacak.

Tunç Soyer: 'Bir Kira Bir Yuva' kampanya sitesine 3 milyon 700 bin siber saldırı yapıldı

İzmir Büyükşehir Belediyesi ve ihtiyacharitası.org, depremzedelerle dayanışma için 'Bir Kira Bir Yuva' kampanyası düzenledi. Halk Tv özel yayında 33 bin depremzede ailenin bir yıllık kirasını karşılayacak miktarda bağış yapıldı. Ayrıca binlerce aileye de destek verilebilecek yardım toplandı.

İzmir Büyükşehir Belediyesi Başkanı Tunç Soyer, kampanyanın internet sitesine 3 milyon 700 bin siber saldırı gerçekleştiğini söyledi. Soyer, “Bu iyilikle kötülüğün mücadelesi” dedi.

Reuters: Seçimler 18 Haziran'da düzenlenecek, slogan değişti

Maraş ve Hatay merkezli depremlerin 42 bini aşkın kişinin ölümüne sebep olmasının ardından seçim takvimine ilişkin tartışmalar dış basında da yer buluyor. Bloomberg'e konuşan kaynaklar seçimlerin 14 Mayıs'ta düzenleneceğini söylerken, İngiltere merkezli Reuters, seçimin 18 Haziran'da yapılması görüşünün öne çıktığını bildirdi.

Reuters'a konuşan hükümet yetkilisi, "Seçimlerin 18 Haziran'da yapılması konusunda anlaşmaya varılması çok muhtemel" dedi.

Başka bir hükümet yetkilisi, "Yeter söz milletindir" sloganının da rafa kaldırılacağını ve yenin sloganın 'Türkiye'yi birlikte inşa ediyoruz' olacağını belirtti.

Bloomberg’in haberine göre ise, Cumhurbaşkanı Erdoğan ile AK Parti yetkilileri, daha önce belirlenen 14 Mayıs tarihine bağlı kalmakta karar kıldı. Ancak söz konusu görüşmede, 18 Haziran tarihine dönüşün de 'hala masada olduğu' belirtildi.

Hürriyet Ankara Temsilcisi Hande Fırat, ise Cumhurbaşkanı Erdoğan'a seçimlerin hangi tarihlerde yapılacağıyla ilgili sunum yapıldığını belirterek, "Toplantıdan bana gelen bilgi seçimin 14 Mayıs tarihinde yapılacağı yönünde" dedi.

TÜİK, 2 yıl sonra ölüm istatistiklerini açıkladı

TÜİK, açıklamadığı için eleştirilere hedef olduğu 2020 ve 2021'e dair ölüm istatistiklerini yayınladı. Pandemi döneminde ölüm sayılarının son on yıl ortalamasının çok üstünde olduğu dikkat çekiyor.

Verilere göre 2019 yılında 435 bin kişi ölürken, korona virüsü pandemisinin etkili olduğu 2020 yılında 507 bin 938 ve 2021 yılında 565 bin 594 kişi hayatını kaybetti.

En çok görülen ölüm nedeni dolaşım sistemi hastalıkları olurken, Covid-19 kaynaklı ölüm oranı 2020'de yüzde 4,4, 2021'de 11,5 oldu.

EKONOMİ

Deprem bölgesi ve depremzedeler için alınan yeni kararlar Resmi Gazete'de yayımlandı.

Kasım 2020 tarihli son yapılandırma yasasından yaralananların taksit ödeme süresi uzatıldı. Taksitler, mücbir sebep halinin sona erdiği 31 temmuzu izleyen ayda başlayacak.

Depremzedeler, kamu kurum ve kuruluşlarına ait misafirhane ve sosyal tesislerde konaklama ve yemek hizmetlerinden ücretsiz yararlanacak.

Deprem bölgesindeki orman köylüleri ve kooperatiflerinin kredi taksitleri 31 temmuza kadar ertelendi. Erteleme işlemi başvuru şartı aramadan yapılacak. Erteleme süresince bir faiz tahakkuk ettirilmeyecek

Yılsonuna kadar tüm prefabrik ve konteyner teslimlerinde KDV yüzde 1 oldu.

Paylan’dan kararname tepkisi

HDP Diyarbakır Milletvekili Garo Paylan, “OHAL kapsamında çalışma ve sosyal güvenlik alanına ilişkin alınan tedbirler”le ilgili Cumhurbaşkanlığı kararnamesine tepki gösterdi. Paylan, itirazlarını şöyle açıkladı:

”Bu OHAL Kararnamesi işverene nasıl bir hak veriyor biliyor musunuz? Eğer ki sizin bir yakınınız ölmüşse ve oradan gitmek zorunda kalmışsanız; işverene diyor ki devamsızlık yapan işçini işten çıkarabilirsin. Böyle vicdansızlık olabilir mi ya? İşçi, devamsızlık yaparsa işten çıkarma durumu ile karşı karşıya bırakıyor. Böyle bir vicdansızlıkla karşı karşıyayız. “

Kira fırsatçıları…

Depremin arından başlayan göçle kira fiyatları da fahiş oranda arttı.

Mersin'e, yoğun göçü fırsat bilen bazı ev sahipleri, kiralarda fahiş artış yaptı. Kentte; en düşük ev kirası 3 bin TL'den 8 bin TL'ye çıktı.

Bduruma tepki gösterip, mülk sahiplerine çağrı yapan Tüm Girişimci Emlak Müşavirleri Derneği (TÜGEM) İl Başkanı Ümit Mete, "Bu felaket, hepimizin başına gelebilir; insanlık namına ellerini vicdanlarına koymalarını tavsiye ediyorum" dedi.

Deprem bölgesindeki ailelerin göç ettiği illerden Konya'da, ev kiralarında büyük artış oldu. Konya Ticaret İl Müdürlüğü, bunun üzerine çalışma başlattı. Emlakçılara ve ev sahiplerine 100 bin liraya kadar cezai işlem uygulanacak.

Kiraların arttığı illerden biri de Antalya… Antalya Emlakçılar, Oto Galericileri ve İş Takipçileri Odası Başkanı İsmail Çağlar da durumu isyan ederek şunları söyledi: “5 liralık yere 15 lira vermek ne demek! Akşam yatıyorsun, sabah kalktığında fiyat değişmiş oluyor.Evlerini yüksek fiyata kiraya veren ev sahipleriyle çalışılmaması yönünde üyelerimize görüş bildirdik.”

Öte yandan, depremi fırsata çeviren fırsatçıların, konteyner üretiminde kullanılan maddelere zam yaptığı, konteyner fiyatlarına yüzde 30 zam yaptığı ortaya çıktı.

Et fiyatları yılbaşından bu yana yüzde 30 arttı

Et fiyatlarında artış yılbaşından bu yana yüzde 30'a ulaştı. Yağsız dana etinin fiyatı 5 Ocak tarihinde ortalama 126,87 lirayken fiyat 16 Şubat tarihinde 163,87 liraya yükseldi.

Merkez Bankası faiz indirdi

Merkez Bankası Para Politikası Kurulu yüzde 9’ olan politika faizini yüzde 8,5'e indirdi.

Bloomberg HT'nin anketine katılan 16 kurumun medyan beklentisi, politika faizinin 100 baz puan indirimle yüzde 8'e çekilmesiydi.

DIŞ POLİTİKA VE DÜNYA

İsveç'in NATO üyeliği: Görüşmeler Mart'ta yeniden başlıyor

İsveç'teki Kur'an yakma eylemi sonrasında Türkiye'nin askıya aldığı NATO üyelik görüşmeleri yeniden başlıyor. İsveç Başbakanı Ulf Kristersson, ülkesinin NATO üyeliğiyle ilgili Türkiye ile yürütülen görüşmelerin Mart ayı ortasında yeniden başlayacağını açıkladı.

İsveç ve Finlandiya'nın İttifak'a dahil olabilmesi için 30 üyenin de onayı gerekiyor. Türkiye ile birlikte Macaristan henüz onay vermedi. Macaristan ise İsveç ve Finlandiya'nın NATO'ya üyeliğini mart ayı başında parlamentoda oylayacak.

Biden'dan Doğu Avrupa ülkelerine askeri destek sözü

Amerika Birleşik Devletleri (ABD) Başkanı Joe Biden, NATO'nun doğu kanadındaki müttefik ülkelere Rusya'nın saldırması halinde savunma desteği sözü verdi. Biden “NATO'nun her bir santimetresini savunacağız" ifadelerini kullandı.

Biden, Rusya’nın START anlaşmasını askıya alma kararının da "büyük bir hata" olduğunu söyledi.

ABD ile Rusya arasında 2010 yılında imzalanan anlaşma, iki ülkenin konuşlandırabileceği uzun menzilli nükleer başlık ve nükleer silah taşıyabilecek füze sayısının sınırlandırılmasını öngörüyor. Anlaşmanın süresi 2021 yılında beş yıllığına uzatılmıştı.

Putin dün yaptığı açıklamada, Rusya'nın anlaşmayı askıya aldığını duyurmuştu.

Rusya-Çin görüşmesinde 'işbirliği' mesajı

Bu arada Rusya - Çin yakınlaşması sürüyor.

Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, Çin'in en kıdemli diplomatı Vang Yi ile görüştü. Lavrov, iki ülke arasındaki ilişkilerin istikrarlı ve dinamik bir şekilde geliştiğini bildirdi. Vang ise "Yeni anlaşmalara varmayı bekliyorum" diye konuştu.

AB, Çin’in Ukrayna’daki savaşta kullanılmak üzere Rusya’ya silah sağlamasının ‘kırmızı çizgileri’ olacağını açıklamıştı.

Medvedev: ABD Kiev rejimine silah tedarik etmeyi bırakırsa, savaş sona erecek

Eski Rusya Başbakanı Dimitri Medvedev, "operasyonu" bitirmesi halinde Rusya’nın yok olacağını iddia etti. Medvedev, "ABD Kiev rejimine silah tedarik etmeyi bırakırsa, savaş sona erecek" dedi.

Britanya sığınmacıları 'anket'le kabul edecek

Britanya, aşırı yoğunluk nedeniyle 12 bin sığınmacının ülkeye kabulü için yüz yüze görüşme yapmak yerine anket doldurmasına karar verdi.

Buna göre Temmuz 2022’den önce Afganistan, Eritre, Libya, Suriye ve Yemen’den gelip iltica başvurusu yapanlara 10 sayfalık bir anket verilecek ve değerlendirme bunun sonunda yapılacak. İçişleri Bakanlığı bunun bir iltica affı olmadığını, ancak sistemi beş ülke için düzene sokacağını söylüyor.

Açıklanacak yeni verilere göre başvuru dosyası bekleyen sığınma başvurusu sayısının 150 binin üzerinde olması bekleniyor.

Avrupa Komisyonu çalışanlarına TikTok yasağı: Süre verildi

Avrupa Birliği'nin (AB) yürütme organı Avrupa Komisyonu, çalışanlarının iş telefonlarından TikTok'u silmelerini istedi. TikTok'u silmek istemeyen personeller, kişisel telefonlarından işle ilgili uygulamaları silmek zorunda olacak.

Avrupa, Çin'in güvenlik servislerinin, gizli bilgilere ulaşmasından endişe ediyordu.

Robotlar geliyor…

İngiltere’ ve Japonya'dan araştırmacılar tarafından yapılan bir çalışmaya göre, 10 yıl içerisinde ev işlerinin yüzde 39’u robotlar tarafından yapılacak. Araştırmaya göre otomasyondan en fazla etkilenecek iş market alışverişi olacak. Genç ve yaşlı kişilerin bakımı ise yapay zeka teknolojilerinden en az etkilenecek iş.

KISA DALGA’DAN

Günlerdir depremlerdeki büyük yıkımın nedenlerini tartışıyoruz. Tek sorun, çürük bina, imar afları ve denetimsizlik mi? Ferdi Akarsu ve Mehveş Evin, afetlere hazırlıklı “dirençli kent”leri konuştu.