Faiz arttı, dolar rekor kırdı

KISA DALGA BÜLTEN - 23 Haziran 2023

Gündemin öne çıkan gelişmelerinden derleyerek hazırladığımız Kısa Dalga Bülten’e başlıyoruz

PODCASTİMİZİ DİNLEMEK İÇİN PLAY’E TIKLAYINIZ

GÜNDEM

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın imzasıyla gece yarısı Resmi Gazete’de yayınlanan kararnameyle mevcut 17 bakanlığa 68 bakan yardımcısı atandı.

Birçok bakanlıkta en az iki bakan yardımcısı yerini korudu iki yeni atama yapıdı.

Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın “yeni Anayasa” çıkışından sonra gözlerin çevrildiği Adalet Bakanlı Yılmaz Tunç iki eski, iki yeni bakan yardımcısı ile çalışacak. Eski bakan yardımcılarından Akın Gürlek ve Hasan Yılmaz görevlerine devam ediyor.

Süleyman Soylu’nun yerine gelen Ali Yerlikaya’nın yeni bir yapılanmaya gitmesi bekleniyordu. İçişleri Bakanlığı’nda, tüm bakan yardımcıları değiştirilerek ilk adımlar atıldı.

Daha önce dört dönem milletvekilliği yapan eski AKP Meclis Grup Başkan Vekili Bülent Turan ile birlikte Mehmet Sağlam, Mehmet Aktaş ve Münir Karaloğlu İçişleri Bakan Yardımcılığı’na atandı.

, Hazine ve Maliye Bakanlığı’nda da bütün bakan yardımcıları değiştirildi.

Seçimden CHP’de başlayan değişim tartışmaları sürüyor. 81 il başkanı, CHP lideri Kemal Kılıçdaroğlu ile görüştükten sonra ortak açıklama yaptı.

Açıklamada kişi bazlı kurtarıcı söyleminin sağlıklı bir sonuç doğurmayacağı belirtildi. Açıklamada kurultay sürecinin fiilen başladığı da vurgulandı.

İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu’ndan dün önemli açıklamalar geldi.

“21 yıllık iktidarın en zayıf olduğu bir dönemde seçimleri kaybettik” diyen İmamoğlu, iktidarı değiştirecek bir güven ve umut yaratamadıklarını söyledi.

İmamoğlu, “Çaresizlik ve ümitsizlik Türkiye’yi, giderek muhalefetsiz bir otoriterliğe doğru sürüklüyor” ifadelerini kullandı. CHP’de değişim talebini yineleyen İmamoğlu, bunun gerçekleşmemesi halinde toplumla aradaki mesafenin açıldığına dikkat çekti. İmamoğlu tablonun böyle gitmesi halinde yerel seçimlerin de kaybedileceğini söyledi.

Gezi davasında tutuklu olan avukat Can Atalay, 14 Mayıs'ta yapılan seçimlerde TİP'den Hatay Milletvekili seçildi. Atalay, mazbatasını aldı ancak tahliye edilmediği için Meclis'te yemin edemedi.

Atalay'ın serbest bırakılması ve görevine başlaması için başta partisi ve muhalefet olmak üzere çağrılar artarken HP'nin Hukuk ve Seçim İşlerinden Sorumlu Genel Başkan Yardımcısı Feti Yıldız'dan konuyla ilgili açıklama geldi. Yıldız, “Seçilen kişi anayasa 83.maddesi koruması altında mı değil mi.?. cevabı geciktirilmeden verilmeli” dedi.

Anayasa'nın 83. maddesi şöyle: Türkiye Büyük Millet Meclisi üyesi hakkında, seçiminden önce veya sonra verilmiş bir ceza hükmünün yerine getirilmesi, üyelik sıfatının sona ermesine bırakılır; üyelik süresince zamanaşımı işlemez."

Bu arada çağrıların odağında olan Meclis başkanı Numan Kurtulmuş da açıklama yaptı. Kurtulmuş, katıldığı bir yayında çağrılara şöyle yanıt verdi: ”Numan Kurtulmuş'un oradan onu çıkarıp getirmek gibi bir sorumluluğu da yoktur, böyle bir gücü de yoktur" dedi.

Maraş depremlerinden sonra olası İstanbul depremi gündemdeki yerini koruyor. İBB Genel Sekreter Yardımcısı Buğra Gökçe’nin paylaştığı verilere göre, depremde İstanbul'da hasar görmesi beklenen tahmini bina sayısı 207 bin. Bu binaların yüzde 95'i yani 196 binden fazlası Avrupa yakasında bulunuyor. Hasar görmesi beklenen her 3 binadan biri 2000 sonrası yapılmış. Anadolu yakasında ise hasar görmesi beklenen tahmini bina sayısı 10 bin 790.

Tüm Türkiye’de pandemi döneminde hayata geçirilen ve tüm önlemler kaldırılmasına rağmen uygulanmaya devam edilen gece 1’den sonra müzik yasağı turizm merkezi Antalya’d kaldırılmıştı. Benzer karar İzmir’de de çıktı. İzmir Valililiği’nin aldığı karara göre kentte müzik yasağı kapalı mekanlarda saat 04:00’te başlayacak. Karara il müftüsü ve İzmir Ticaret Odası Başkanlığı şerh düştü. Türkiye’nin diğer kentlerinde müzik kısıtlaması devam ediyor.

EKONOMİ

Hafize Gaye Erkan’ın başkanlığını yaptığı Merkez Bankası Para Politikası Kurulu, politika faizini 650 baz puanlık artışla yüzde 15 düzeyine yükseltti. Banka, Mart 2021'den ilk kez faiz artırdı.

Yapılan faiz artışı piyasa beklentilerin altında kaldı.

Banka tarafından yayımlanan metninde “artışa devam” sinyali verildi ve parasal sıkılaşmanın gereken ölçüde kademeli olacağına vurgu yapıldı.

14 Mayıs seçimlerinden sonra ekonomi yönetiminin yenilenmesiyle Hazine ve Maliye Bakanlığı'na Mehmet Şimşek, Merkez Bankası Başkanlığı'na ise Hafize Gaye Erkan getirilmişti. Şimşek, “Rasyonel zemine dönüş” mesajı vermişti.

Karar sonrası dolar 24 lirayı, euro ise 26 lirayı aştı.

Merkez Bankası kararı dün saat 14’te açıklandı ve gündemin öne geçen maddesi oldu.

Ekonomistler faiz artırımını yeterli bulmadı ve beklentinin altında kaldığını vurguladı. Ekonomist Mahfi Eğilmez, “Faiz artışını yapısal reformlar izlemezse ikinci senaryoda kalırız ve ekonomiyi toparlamak mümkün olmaz” dedi.

Nesrin Nas da kararı “Piyasalara, yetmez ama rasyonele döneceğim mesajı veriyor. Burada doları 23-25 bandına oturtmaya çalışıyorlar” sözleriyle değerlendirdi.

DEVA Partisi Genel Başkanı Ali Babacan, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın seçim süreci boyunca faizin daha da ineceğini söylediğini hatırlatan Babacan, Erdoğan için “ya herkesi aldattı ya da yine aldatıldı” dedi.

İngiltere Merkez Bankası da politika faizini 50 baz puan artırdı. Böylelikle ülkede faiz oranları 2008'den sonra en yüksek seviyeyi gördü.

Avrupa Merkez Bankası 15 Haziran’da 3 temel politika faizini 25 baz puan artırmıştı. ABD Merkez Bankası (Fed) ise politika faizini sabit tutmuştu.

Hükümetin en düşük memur maaşının 22 bin lira olacağı yönündeki açıklamasına CHP’li Veli Ağbaba’dan tepki geldi. “Acaba hükümetin amacı bütün memur maaşlarını 22 bin civarında eşitlemek mi” diye soran Ağbaba, asgari ücretin 11 bin 402 lira olduğunu hatılattı. Ağbaba, “Kimse özel sektörde çalışmaz. Herkes kamuya girmek için daha büyük uğraşlar verir" dedi.

DIŞ POLİTİKA VE DÜNYA

Suriye'de ateşkes ve barış sürecinin ele alındığı Türkiye ve Rusya tarafından başlatılan Astana toplantılarına yeni ev sahibi aranıyor.

Astana toplantılarını 2017'de Türkiye ve Rusya başlatmıştı. Sonra İran garantör olarak dahil olmuştu. Astana, Suriye’nin de katılımıyla dörtlü görüşmelere ev sahipliği yapıyordu.

Ancak 20'nci Astana görüşmelerinin son gününde Kazakistan’dan sürpriz bir açıklama geldi. Kazakistan Dışişleri Bakan Yardımcısı Kanat Tumış, Astana formatının hedeflerine ulaştığını belirterek üçlü görüşmelerin sonlandırılması çağrısı yaptı.

Tumış'ın açıklaması, taraf ülkelerde şaşkınlık yarattı. Toplantılarda Rus heyetine başkanlık eden Aleksandr Lavrentyev, “Sürecin sona erdiğini söyleyemeyiz. Ama Kazak tarafı toplantıların farklı bir yere nakledilmesi gerektiği yönünde bir karar aldıysa başka bir yer seçeriz" açıklamasını yaptı.

Litvanya'nın başkentinde 11 - 12 Temmuz tarihlerinde yapılacak NATO Zirvesi yaklaşırken Türkiye'ye İsveç'in NATO üyeliğine yeşil ışık yakması için çağrılar da artıyor. NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg İsveç'in Türkiye'ye karşı yükümlülüklerini yerine getirdiğini ve artık NATO'ya üye olmaya hazır olduğunu yinelemişti. Benzer açıklama Almanya ve ABD’den de gelmişti.

Ukrayna, yeniden inşa konferansında bir yıl için 6 milyar dolarlık ek kaynak talep etti. Batılı ülkeler milyarlarca dolarlık ek yardım taahhüt ederken AB Rusya'ya karşı 11'inci yaptırım paketini açıkladı.

Rusya, Doğal Hayatı Koruma Vakfı'nın çalışmalarını yasakladı. Savcılar, Doğal Hayatı Koruma Vakfı'nın Rusya'da "ekonomik alanda güvenlik tehditleri oluşturan projelerin uygulanması için bir kılıf" olarak kullanıldığını iddia etti. Greenpeace de mayıs ayında Rusya'da "istenmeyen" bir örgüt olarak etiketlenmişti.

Sudan ordusu ile Hızlı Destek Kuvvetleri (HDK) arasında 15 Nisan'dan beri devam eden çatışmalar, 18 Haziran'da başlayan 3 günlük ateşkesin bitmesi ile şiddetlendi. Görgü tanıklarına göre, ağır ve hafif silahların kullanıldığı şiddetli çatışmalar yaşandı.

15 Nisan’dan beri devam eden çatışmalardan en az 1000 kişi yaşamını yitirdi. 5 bine yakın kişi yaralandı.

ABD Tarım Bakanlığı, laboratuvarda hayvan hücrelerinden üretilen tavuk etinin satışını onayladı. ABD, Singapur'un ardından satışa izin veren ikinci ülke oldu.

Amerikan Senaristler Birliği'nin (WGA) başlattığı grev yaklaşık 50 gündür devam ederken, çok sayıda Hollywood senaristi Los Angeles'ta gösteri düzenledi.

İş garantisi ve maaş güvencesi talebiyle gerçekleştirilen eyleme 1000'e yakın senarist katıldı.

Yıllık dizi ve film üretiminde hızlı artışın yaşandığı son yıllarda senaristler, daha zor şartlar altında çalıştıklarını ve bunun karşılığında daha az ücret aldıklarını söylüyor.

Senaristler, en son 2007'de greve gitmiş ve çalışanların 100 günlük iş bırakmaları yaklaşık 2 milyar dolar zarara yol açmıştı.

KISA DALGA’DAN…

Gazeteci Filiz Yavuz ve Gıda Mühendisi Akademisyen Bülent Şık’ın Kısa Dalga için hazırladığı podcast serisi “Çocuklar İçin”in tarımsal zehirlerin anlatıldığını bölümünü dinleyebilirsiniz