Avrupa'da aşırı sağın yükselişi

KISA DALGA BÜLTEN

27 Haziran 2023

Gündemin öne çıkan gelişmelerinden derleyerek hazırladığımız Kısa Dalga Bülten’e başlıyoruz

PODCASTİMİZİ DİNLEMEK İÇİN PLAY’E TIKLAYINIZ

GÜNDEM

1 Ekim’de yasama yılına başlayacak olan Meclis’in olası gündeminde yeni Anayasa öne çıkıyor. Yeni Şafak'tan Resul Ekrem Şahan'ın haberine göre AKP, anayasa değişikliği için ‘uzlaşı’ planı yapıyor. Bunun için partilerle görüşme yapılacak.

Kulislere göre siyasi partilere “Gelin beraber yapalım” diyecek olan AKP, birliktelik olmaması durumunda da referandum sayısına ulaşmak için çalışacak.

Geçen yasama döneminde CHP’nin yasa teklifi ile gündeme gelen ve AKP'nin anayasa değişikliği ile cevap verdiği başörtüsüne anayasal güvence getirecek değişikliğin de raftan inmesi bekleniyor.

Gezi davası tutuklusu Avukat Can Atalay, 14 Mayıs seçimlerinde Türkiye İşçi Partisi'nden Hatay milletvekili seçilmesine rağmen tahliye edilmedi.

Atalay tutuklu bulunduğu Silivri’den Cumhuriyet’ten İklim Öngel'in sorularını yanıtladı. Atalay özetle şunları söyledi:

"Geçtiğimiz hafta TBMM’nin kanunla kurulan tek komisyonu olan İnsan Hakları İnceleme Komisyonu’na oybirliğiyle seçildim. O komisyon üyelerini ilk toplantılarını tam katılımla yapmak üzere Silivri 9 Nolu Cezaevi’ne davet ediyorum.”

Seçim sonuçlarıyla ilgili konuşan DEVA Partisi lideri Ali Babacan, "Bizim kimseye en ufak bir borcumuz yok. Bugün seçimi helalinden kazanmış, başı dik, alnı açık 15 milletvekilimiz var" dedi.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın atama kararları Resmi Gazete'de yayımlandı. Kararlara göre, Emniyet Genel Müdürlüğü'ne Eskişehir Valisi Erol Ayyıldız atandı.

Karar göre Hatay Valiliğine Amasya Valisi Mustafa Masatlı, Gaziantep Valiliğine Rize Valisi Kemal Çeber, Adıyaman Valiliğine Ağrı Valisi Osman Varol atandı.

İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı gazeteci Merdan Yanardağ’ hakkında Abdullah Öcalan hakkında açıklamaları nedeniyle "Suçu ve Suçluyu Övme" ve "Terör Örgütü Propagandası Yapmak" suçlarından resen soruşturma başlattı.

TELE1 televizyonunun yayın yönetmeni olan Yanardağ dün gözaltına alındı.

RTÜK de bu sözlerle ilgili inceleme başlatmaştı.

Sağlık Bakanlığı, kızamık vakalarının artışını kabul ederek 81 il valiliklerine yazı gönderdi ve kızamığa karşı alınacak önlemleri anımsattı.

Türk Tabipleri Birliği (TTB) Aile Hekimliği Kolu da aşısı eksik çocuklara aile sağlığı merkezlerinde ücretsiz aşı yapıldığını belirterek, aşı çağrısı yaptı.

EKONOMİ

Seçimlerin ardından dövizde başlayan tırmanış sürüyor. Merkez Bankası'nın politika faizindeki 650 baz puanlık artış kararına rağmen yükselmeye devam eden dolar kuru gün içinde 26 lirayı gördü. Euro da 28 lirannı üzerine çıkarak tarihi bir rekor kırdı.

Gram altın fiyatı 1575 liraya yükselerek zirvesini yeniledi.

Türkiye Giyim Sanayicileri Derneği (TGSD) Başkanı Ramazan Kaya, asgari ücretli bir çalışanın yemek, servis ve kreş yardımlarıyla beraber işverene maliyetinin 800 dolara ulaştığını ileri sürdü. Destek isteyen Kaya, önlem alınmaması durumunda sektörde iş yeri kapanmaları ve istihdam kayıplarının artacağı uyarısında bulundu.

Tarıma yeni düzenleme geliyor. Ekonomim gazetesi yazarı Ali Ekber Yıldırım'ın aktardığına göre bitkisel üretim, hayvancılık ve su ürünlerinde izinsiz üretim dönemi sona erecek. Bu üç alanda da üretim için izin alınması zorunlu hale geldi. İzinsiz ürün ekenlere para cezası verilecek.

Eğimi yüzde 6’nın altında olan arazilerde yeni meyve bahçesi tesisine izin verilmeyecek.

DIŞ POLİTİKA VE DÜNYA

Rus paralı asker grubu Wagner’ın hafta sonundaki isyan girişimi gündemdeki yerini koruyor.

Rusya Devlet Başkanı Putin'in yaklaşık 25 yıllık iktidarı boyunca yaşadığı en büyük iç kriz olarak görülen ayaklanma sonrası ülkede hayat normale dönmeye başladı. Krizden sonra ilan edilen "terörle mücadele rejimi" sona erdi.

İsyan, sadece ülkedeki güvenlik durumunu değil, ekonomiyi de etkiledi. Rus rublesinin ABD Doları karşısındaki değeri son 15 ayın en düşük seviyesine geriledi.

Rusya Savunma Bakanı Sergey Şoygu, Wagner isyanından sonra kamuoyu önünde ilk kez Ukrayna Savaşına katılan birlikleri ziyaret ederken görüntülendi.

Rus basınına göre, Wagner’in lideri Yevgeni Prigojin hakkındaki soruşturma, Kremlin’in suçlamaları geri çekeceğine dair güvence vermesine rağmen devam ediyor. BBC’nin haberine göre Prigojin'in Belarus’a gideceği belirtilmişti ancak nerede olduğu bilinmiyor.

2000 - 2004 yılları arasında Putin'in başbakanlığını yapan ve daha sonra muhalif olan Mikhail Kasyanov Putin için "sonun başlangıcı, şu anda başı büyük bir belada" dedi.

ABD Dışişleri Bakanı Blinken, Rusya’daki kargaşanın haftalar, hatta aylarca sürebileceğini iddia etti.

Çin yönetimi, Rusya'da Wagner'in yönetime isyanıyla ortaya çıkan krizi, bu ülkenin "iç işi" olarak gördüğünü belirtti.

Başarısızlıkla sonuçlanan isyan, Avrupa Birliği (AB) dışişleri bakanları toplantısının da ana gündemiydi. Toplantıya katılan bakanlar, isyanı Moskova'nın bir iç meselesi olarak gördüklerini, ancak olası sonuçlarının Rusya'nın sınırlarının ötesine geçeceğini belirtti.

NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg de isyanı iç mesele olarak yorumladı.

—

Yaklaşık bir ay içinde ikinci kez genel seçim için sandığa gidilen Yunanistan'da iktidardaki Miçotakis'in partisi Yeni Demokrasi, bu kez tek başına hükümet kurmasını sağlayacak meclis çoğunluğunu elde etmeyi başardı. Miçatakis yemin ederek görevine başladı.

Seçim sonuçları aşırı sağın yükselişini de ortaya koydu.

Cezaevindeki eski Altın Şafak liderinin desteklediği aşırı sağcı Spartalılar Partisi yüzde 5'e yakın oy alarak mecliste 13 sandalye kazandı. Aşırı muhafazakâr NIKI ve milliyetçi Yunan Çözümü partileri de yüzde 3'lük seçim barajını aşarak meclise girdi.

Sosyalist Syriza’nin lideri Çipras, aşırı sağın yüzde 13'ü bulmasının Yunanistan demokrasisi için "belirgin" bir tehdit olduğunu söyledi.

Aşırı sağın Avrupa’daki yükselişi sürerken İspanya'da 23 Temmuz'da yapılacak seçimler öncesinde yapılan anketler, ülke demokrasi tarihinde ilk defa aşırı sağın koalisyon ortağı olarak iktidara gelebileceğine işaret ediyor.

Polonya, Macaristan ve İtalya'nın ardından İspanya'da da sağ ve aşırı sağ işbirliğinde bir hükümet kurulması halinde bunun Avrupa Birliği’ni de etkileyeceği belirtiliyor.

Dış politika uzmanları, daha çok Polonya ve Macaristan eksenli olan AB içindeki karşıt görüşlerin artabileceğini ve bir bölünmeye neden olabileceğini vurguluyor.

İspanya tarihinde ilk defa iş müfettişleri süresiz greve gitti. İş hayatıyla ilgili kanunların uygulanmasını denetlemekten sorumlu müfettişler, çalışma şartlarının iyileştirilmesini talep etti.

İş müfettişleri, '20 milyon çalışana karşılık sadece 3 bin iş müfettişinin olduğunu' belirterek, özellikle istihdamın artırılması, çalışma sürelerinin ve maaş koşullarının düzeltilmesini talep etti.

Bağımsız Silah Şiddeti Arşivi’ne göre bu yılın ilk altı ayında ABD'de yaklaşık 700 çocuk silahla bağlantılı şiddette yaşamını yitirdi.

ABD Başkanı Joe Biden, “ Amerika'da silah şiddetini sonlandırmaya kararlı olduklarını söyledi.

Honduras'ta düzenlenen iki ayrı silahlı saldırıda 20 kişinin öldürülmesinin ardından 15 gün sürecek sokağa çıkma yasağı ilan edildi.

Orta Amerika ülkesi Honduras’ta çetelerin şiddetli bölge savaşları nedeniyle aralık ayından bu yana bazı bölgelerde kısmi olağanüstü hal uygulanıyor. Ülkede geçen hafta bir kadın cezaevinde çıkan isyanda en az 46 kadın yaşamını yitirmişti.

BM'nin Uluslararası Uyuşturucu ve Suç Ofisi dünyada her 17 kişiden birinin uyuşturucu kullandığını açıkladı.

Son 10 yılda uyuşturucu kullanımı yüzde 23 arttı.

Titanik'in enkazına düzenlenen turistik gezide kullanılan denizaltıda meydana gelen ve 5 kişinin ölmesine yol açan patlamanın aydınlatılması için uluslararası kurumlar tarafından çalışma başlatıldı.

Soruşturma ekibinde ABD Sahil Güvenliği, ABD Ulusal Ulaştırma Güvenliği Kurulu, Kanada Ulaştırma Güvenliği Kurulu, Fransız deniz kazaları soruşturma kurulu ve Birleşik Krallık Deniz Kazası Soruşturma Şubesi'nden müfettişler yer alıyor. Ekip, Titan isimli denizaltının başına neler geldiğini araştıracak.

KISA DALGA’DAN…

Gazeteci İbrahim Ekinci’nin bir haftanın ekonomi gündemini yorumladığı Marjinal Fayda’yı dinleyebilirsiniz