Dünya ayakta

23 OCAK 2023 - KISA DALGA BÜLTEN

DEMET BİLGE ERKASAP

Kılıçdaroğlu'ndan seçim tarihi açıklaması: 'Bizim için sorun yok'.../ Altılı masanın üç senaryosu.../ Kurak günler.../ Birleşik Kamu - İş: Meyve fiyatları yüzde 240, sebze fiyatları ise yüzde 343 oranında arttı.. / Borç yapılandırma paketinin detayları belli oluyor: Taksit sayısı artırılacak mı, hangi borçları kapsayacak?../ Irkçı politikacı Kuran'ı Kerim yaktı, Türkiye sert tepki gösterdi.../ Fransa, İsrail ve Almanya'da eylemler.../ Gündemin öne çıkan gelişmelerinden derleyerek hazırladığımız Kısa Dalga Bülten Başlıyor

PODCASTİ DİNLEMEK İÇİN PLAY’E TIKLAYINIZ

GÜNDEM

Kılıçdaroğlu'ndan seçim tarihi açıklaması: 'Bizim için sorun yok'

Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın seçim tarihi olarak işaret ettiği 14 Mayıs’la ilgili konuşan

CHP lideri Kılıçdaroğlu, "Bizim açımızdan herhangi bir sorun yok. Yeter, söz milletin olacak" dedi.

Altılı masanın üç senaryosu

İYİ Parti Genel Başkanı Meral Akşener’in ev sahipliğinde, 26 Ocak’ta yapılacak 6’lı masa toplantısı öncesinde trafik hızlandı. “Ortak Politika Metni” ve “Geçiş Süreci Yol Haritası” için son düzenlemeler yapılıyor. İki metin, 30 Ocak’ta paylaşılacak. Altılı masanın cumhurbaşkanı adayının da şubat ayında açıklanacağı belirtiliyor.

Geçiş dönemi de altılı masanın gündeminde. Cumhuriyet’in haberine göre üç senaryo üzerinde çalışılıyor.

*Buna göre masadaki partilerin toplam milletvekili sayısı 400 ve üzerinde olursa, “Seçilen ortak cumhurbaşkanı ve oluşturacağı kabine bir yıl görev yapacak.” Bu süreçte geçiş için altyapı oluşturulacak ve bir yılın ardından Türkiye seçime gidecek.” Böylece, “Tartışmalı cumhurbaşkanlığı hükümet sistemine” son verilecek.

*“6’lı masanın 360 ila 399 arası milletvekili çıkarması halide güçlendirilmiş parlamenter sisteme geçişe” ilişkin anayasa değişikliği referanduma götürülecek. “Cumhurbaşkanı ve kabinenin 2 yıl iktidarda kalması” öngörülüyor.

*En kötümser senaryoya göre 360’ın altında kalınması halinde muhalefet Meclis’te çoğunluğu sağlayacak ancak güçlendirilmiş parlamenter sistem değişikliği için referanduma gitme yeterliliğine ulaşamayacak.

HaberTürk yazarı Bülent Aydemir, Ankara kulislerine göre 6’lı Masa’nın adayını 4 Şubat’ta açıklayabileceğini yazdı.

Yargı harçları: Hak arayışına zam gölgesi

Resmi Gazete'de 30 Aralık'ta yayımlanan tebliğe göre yargı harçlarına yüzde 122,93 oranında zam yapıldı. Hukukçulara göre, yargı harçlarındaki artış adalete erişime yönelik engellerden biri.

Yeni harç listesine göre, istinaf başvuru harcı 492, temyiz başvuru harcı 886 lira oldu. Anayasa Mahkemesi (AYM) bireysel başvuru harcı ise 1.480 TL'ye çıktı. İstanbul Barosu, yargı harçlarına yapılan artışı Danıştay'a taşıdı.

DW Türkçe’den Burcu Karakaş’a konuşan Türkiye Barolar Birliği (TBB) Başkanı Erinç Sağkan, Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın değerleme oranını yüzde 50 oranında azaltma yetkisi olduğunu ancak bu yetkiyi kullanmadığını söyledi. Sağkan, "Ekonomik olarak çok zorlandığımız bir dönemi yaşarken yargı harçlarının artmasıyla özellikle dezavantajlı grupların daha çok etkileneceği bir başvuru süreci başladı" diyor.

Konya’da kurak günler

“Türkiye'nin tahıl ambarı" olan Konya Ovası'nda, beklenen yağışlar düşmediği için ciddi kriz yaşanıyor. .Karatay Ziraat Odası Başkanı Rıfat Kavuneker, ekim ve kasım sonundaki yağışlarda tohumun çimlendiğini ancak yağışlar kesilince çürümeye başladığını anlattı.

2 milyon 200 bin hektarlık ekim alanına sahip Konya'da, yılda yaklaşık 2,5 milyon ton buğday üretililiyor.

İstanbul'da her 23,18 dakikada bir yangın çıktı

İstanbul İtfaiyesi, 2022 yılında toplam 22 bin 554 yangına müdahalede bulundu. İstatistiklere göre İstanbul'da her 23,18 dakikada bir yangın çıktı, itfaiye ekipleri, yangınlara ortalama 6,30 dakikada müdahale etti.

İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) İtfaiye Dairesi Başkanlığı verilerine göre, 2022 yılında, İstanbul'da yangın çıkış nedenleri arasında "hatalı, dikkatsiz kullanım" ilk sırada yer aldı.

EKONOMİ

Birleşik Kamu İş araştırdı: Eylül 2021’de 100 liraya alınan gıda Ocak 2023'de 361 lira oldu

Birleşik Kamu İş Konfederasyonu’nun ocak ayı Halkın Enflasyonu Araştırması’nın sonuçları açıklandı.

Ortalama fiyatlar esas alındığında gıda fiyatlarında son 12 ayda yüzde 152,6 oranında artış yaşandı.

Un, bulgur, makarna fiyatlarında yüzde 113,5,

Et-balık fiyatlarında 94,

Süt ve süt ürünleri ile yumurta fiyatlarında yüzde 104 oranında artış oldu.

Bir yıl öncesine göre yağ fiyatları yüzde 40,7 oranında arttı.

Meyve fiyatları yüzde 240, sebze fiyatları ise yüzde 343 oranında artış gösterdi.

Borç yapılandırma paketinin detayları belli oluyor: Taksit sayısı artırılacak mı, hangi borçları kapsayacak?

Cumhurbaşkanlığı kabinesinde bugün ele alınması beklenen borç yapılandırma paketinin ayrıntıları belli olmaya başladı.

Yapılandırmada taksit sayısı 18’i geçecek. 20 ay taksit sunulursa borç 40 ayda ödenebilecek.

Yapılandırma paketinde, SGK tarafından takip edilen sigorta primleri, vergi alacakları, kasa ve cari hesap düzeltmesi, matrah-vergi artırımı, stok affı gibi düzenlemeleri yer alacak.

Paketin en geç şubat ortasında yasalaşması bekleniyor

Belediyelere olan borçlar, su ve öğrenim kredisi borçları yapılandırma kapsamında olacak.

Borsa’dan 83 bin çıkış

Altın, döviz, mevduat gibi araçlardan istedikleri reel getiriyi elde edemeyen tasarruf sahiplerinin yeni adresi bir süredir borsaydı. Geçtiğimiz yılının ortasında 2.5 milyon olan pay senedi yatırımcı sayısı, 2022 yılını 3.8 milyon kişiyle kapatmıştı.

Ekonomim'de yer alan habere göre; Borsa İstanbul'da yatırımcı sayısında uzun süre sonra ilk haftalık düşüş yaşandı. 83 bin kişi borsadan çıktı. Yeni yılın ilk iki haftasında da tasarruf sahiplerinin odak noktasında yer alan borsa, geçtiğimiz günlerde 4 milyon yatırımcı sayısı sınırına dayanarak kendi rekorunu tazelemişti.

2022'de en fazla konut Esenyurt ve Alanya'da satıldı

Türkiye genelinde 2022'de en çok konut satılan ilçeler belli oldu. İlk sırada 36 bin 315 adetle İstanbul Esenyurt yer aldı. Esenyurt'u, 26 bin 193 adet ile Antalya'nın Alanya ilçesi takip ederken Ankara'nın Çankaya ilçesi de 21 bin 578 adet konut satışıyla üçüncü sırada yer aldı.

TCMB Başkanı Kavcıoğlu: Merkez Bankası'nın herhangi bir kur hedefi yok

Merkez Bankası (TCMB) Başkanı Şahap Kavcıoğlu "Döviz kuru istikrarlı bir şekilde devam ediyor. Rezervlerimizdeki artış kura olumlu yansıyor. Merkez Bankası'nın herhangi bir kur hedefi yok" dedi.

DIŞ POLİTİKA VE DÜNYA

Irkçı politikacı Kuran yaktı, Türkiye sert tepki gösterdi

Danimarkalı ırkçı Sıkı Yön Partisi (Stram Kurs) lideri Rasmus Paludan, Türkiye'nin Stockholm Büyükelçiliği önünde Kur'an-ı Kerim yaktı.

Irkçı siyasetçinin bu hareketine Türkiye’den sert tepki geldi. İsveç’in Ankara’daki büyükelçiliği ve İstanbul’daki konsolosluk binaları önünde protestolar yapıldı.

Dışişleri Bakanlığı'ndan yapılan açıklamada eyleme izin veren İsveç’te tepki gösterilerek “Bu bir nefret suçudur. Bu aşağılık eylem aynı zamanda İslam düşmanlığının, ırkçı ve ayrımcı akımların Avrupa’da ulaştığı kaygı verici seviyenin de bir başka göstergesidir” denildi.

Bakan Mevlüt Çavuşoğlu, "Nefret suçu ifade özgürlüğü değildir" derken Meclis Başkanı Mustafa Şentop da "İsveç yönetiminin suç ortaklığı anlamına gelmekte" diye konuştu.

MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli Paludan’ın eylemine izin veren İsveç’e seslenerek "NATO üyeliği Gazi Meclis’in onayından geçemeyecektir" dedi.

CHP lideri Kılıçdaroğlu da “”nsanlık dışı saldırı kabul edilemez. Milyarlarca Müslüman’ı incitecek bu saygısızlığın amacını da, hedefini de iyi biliyoruz. Nefret suçunun zirvesi olan bu faşizmi lanetliyorum” diye konuştu.

HDP Eş Genel başkanları Pervin Buldan ve Mithat Sancar da eylemi kınadı ve Halkları ve inançları ayrıştıran ve düşmanlaştıran her türlü eylemin karşısındayız” dedi.

Gelecek Partisi Genel Başkanı Ahmet Davutoğlu “İslamofobiye karşı İsveç hükümeti gerekli adımları atmalı, insanlıktan nasibini almamış saldırganlar cezasız kalmamalı” açıklamasını yaptı.

Türkiye Barolar Birliği’nin açıklamasında " Kur’an-ı Kerim’in yakılması eylemi açık bir nefret suçudur" ifadeleri kullanıldı.

İsveç Başbakanı Ulf Kristersson, a yaptığı açıklamada, "Birçokları için kutsal olan kitapları yakmak son derece saygısız bir davranıştır. Stockholm'de yaşananlardan rahatsız olan tüm Müslümanlara sempatimi iletiyorum" dedi.” dedi.

Fransa’da emeklilik isyanı

Fransız hükümetinin emeklilik yaşını 64’e çıkarmayı hedefleyen reformuna karşı binlerce kişi eylem yaptı. "64 yaşında emekliliğe hayır", "Metro, iş, tabut", "60 yaşından sonra çalışmak öldürür" pankartları taşıyan göstericiler, “Macron istemese de işçilerin onuru ve daha iyi bir dünya için buradayız” sloganları attı.

Emeklilik yaşının 62 olduğu ülkede 1 Eylül'den itibaren yasal emeklilik yaşının kademeli olarak her yıl 3 ay yükseltilerek 2030'da 64'e çıkarılacak. 2027’de emeklilik maaşının tamamını alabilmek için 43 yıl boyunca prim ödenmesi şartı getiriliyor. Ülkedeki çok sayıda sendikanın çağrısıyla 19 Ocak’ta emeklilik reformuna karşı ülke genelinde 200’den fazla noktada düzenlenen gösterilere resmi verilere göre 1,12 milyon, organizatörlere göre ise 2 milyondan fazla kişi katılmıştı.

Ülkenin en önemli 8 sendikası Fransızları 31 Ocak’ta tekrar sokağa inmeye çağırdı.

İsrail'de yüz binin üzerinde gösterici hükümetin yargı düzenlemesini protesto etti

İsrail Başbakanı Netanyahu'nun yargının yetkilerinin kısıtladığı yasa teklifini protesto eden onbinlerce kiyi sokağa çıktı.

Başkent Tel Aviv'deki eyleme yaklaşık 100 bin kişi katıldı. Adalet Bakanı Yariv Levin, 5 Ocak'ta Yüksek Mahkeme'nin yetkilerini sınırlandıran, yargının, hakimlerin seçimi üzerindeki etkisini azaltan bir yasa planladıklarını açıklamıştı.

Netanyahu başbakanlığındaki koalisyon hükümetinin, yargının bazı yetkilerini meclise devretmeye yönelik hamleleri, hükümet ile yargı kurumları arasında gerilime yol açmıştı.

Almanya'da binlerce çiftçiden protesto

Almanya’nın başkenti Berlin’de toplanan çiftçiler, tarım ve gıda politikasının adil olması için protesto düzenledi. Çiftçi ve çevre örgütlerinin yer aldığı (Artık bıktık) adlı inisiyatifin çağrısıyla toplanan göstericiler, üzerinde Çiftlikleri güçlendirin, şirketleşmeyi durdurun” yazılı pankart ve dövizler taşıdı. Eylemde konvoy oluşturan 50’nin üzerinde traktör de korna çalarak tarımdaki sorunlara dikkat çekti. Protestoda adil fiyat, çiftçilere sosyal yardım sağlanması, çevre dostu tarımın desteklenmesi istendi.

Peru’da 60 ölü

Peru'da, Cumhurbaşkanı Dina Boluarte'nin istifa etmesini ve erken seçime gidilmesini talep eden protestocular ile polis arasında çıkan çatışmalarda ölü sayısı 60'a yükseldi. Cumhurbaşkanı Boluarte, göstericilere 10 Ocak'ta bir kez daha diyalog çağrısında bulunmuş, eylemlerin son bulmasını istemişti. Protestocular, Boluarte'nin istifasını, erken seçimin ilan edilmesini ve gözaltında bulunan eski Cumhurbaşkanı Pedro Castillo'nun serbest bırakılmasını istiyor.

ABD Başkanı Biden'ın evinde yeni gizli belgeler ortaya çıkarıldı.

ABD Adalet Bakanlığı yürütülen soruşturma kapsamında Başkan Joe Biden'ın evinde arama yapıldı. Biden'ın avukatları evde 6 gizli belge daha bulunduğunu açıkladı. Arama sırasında ABD Başkanı ve First Lady'nin evde bulunmadığı bilgisi paylaşıldı. Belgelerin bazılarının Biden'ın senatör olduğu, bazılarının ise başkan yardımcılığı görevini yürüttüğü döneme ait olduğu belirtildi.

Biden'ın başkan yardımcılığı döneminden kalma gizli belgeler, ilk olarak Kasım 2022'de bulunmuştu. Olay üzerine Adalet Bakanlığı soruşturma için özel savcı atamıştı.

Başbakana ceza

İngiltere Başbakanı Rishi Sunak’ın hareket halindeki bir araba içinde sosyal medya için video çekimi yaptığı sırada emniyet kemeri takmadığı görülmüştü. Londra polisi Başbakan’a ceza kesti.

"Çin'de Nüfusun Yüzde 80'i Enfekte Oldu"

Çin’de nüfusun yüzde’80’inin COVID-19 virüsüne yakalandığı önümüzdeki 2-3 ay içerisinde salgında bir sıçrama beklenmediği açıklandı. Salgının başından buy ana gerçek verileri açıklamamakla itham edilen Çin, 12 ocak haftasından bugüne dek hayatını kaybeden kişi sayısının 60 bini geçtiğini duyurdu.

KISA DALGA’DAN

İki usta gazeteci, Ayşe Yıldırım ve Sedat Bozkurt her hafta Politi-Cast serisinde siyasi gündemi yorumluyor...

Yedinci bölümde konu: Seçimler neden bir ay öne alındığı…