Sansürde son nokta

KISA DALGA BÜLTEN

17 NİSAN 2023

Gündemin öne çıkan gelişmelerinden derleyerek hazırladığımız Kısa Dalga Bülten’e başlıyoruz

PODCASTİMİZİ DİNLEMEK İÇİN PLAY’E TIKLAYINIZ

GÜNDEM

Yüksek Seçim Kurulu (YSK) 14 Mayıs'ta yapılacak 28'inci dönem milletvekilliği genel seçimine ilişkin geçici aday listesini yayımladı.

Buna göre seçimde 24 siyasi parti ve 152 bağımsız aday yarışacak. Yüksek Seçim Kurulu, listelere yönelik itirazları değerlendirecek ve 19 Nisan’da kesin listeler yayınlacak.

Sandık güvenliği en önemli konulardan biri oldu. Sözcü gazetesine konuşan CHP Genel Başkan yardımcısı Onursal Adıgüzel seçim güvenliği hazırlıklarını şöyle anlattı: "Seçim günü seçim sonuçları bize üç ayrı kaynaktan gelecek. Mobil ve webden gelen sandık sonuçları ile YSK'dan her 3 dakikada bir aktarılan sonuçları karşılaştıracağız. En ufak bir tutarsızlık sistemlerimiz tarafından anında tespit edilecek ve avukatlarımızın ekranlarına düşecek.

Türkiye’de kadınlara seçme ve seçilme hakkının verildiği 1934’ten bugüne kadar hiç kadın milletvekili çıkaramayan 20 ilden biri olan Burdur'da 9 kadın aday, genel seçimlerde yarışacak.

Adalet Birlik Partisi'nin 3 adayı kadın olurken, Yeşil Sol Parti ilk sırayı kadın adaya verdi. 2018'de 2 milletvekili çıkaran AKP ise kadın aday göstermedi.

TBMM’nin 27’nci dönem milletvekilleri beş yıllık görev süresini tamamladı. 14 Mayıs seçimlerinde yeni milletvekilleri belirlenecek. Meclis’in 5 yıllık performansını inceleyen ANKA Haber Ajansı’nın aktardığına göre Meclis Genel Kurulu’nda 5 yıl boyunca 8 milletvekilinin hiç söz almadığı ve bunların tamamının da AKP’li olduğu ortaya çıktı.

AKP’li 11 milletvekili ise ant içme töreninden sonra yalnızca bir kez Genel Kurul’da söz aldı. İYİ Parti'de de bir milletvekili, MHP'de ise iki milletvekili de yemin dışında sadece bir kez kürsüye çıkıp Genel Kurul’a hitap ettiler.

İskenderun Limanı'ndan Ukrayna'ya maden taşıyan yabancı bir gemi 5 Nisan’da Antalya Kumluca açıklarında battı. Akdeniz Üniversitesi’nden Prof. Dr. Mehmet Gökoğlu, boksit madeni taşıyan geminin deniz kirliliğine yol açabileceği uyarısında bulundu. Geminin açıkta ve oldukça derinde batmasından dolayı yüzeye çıkarılmasının imkansız olduğunu belirten profesör gemideki 3 bin ton maden yükünün su altında metal kirliliğine yol açacağını söyledi.

Boğaziçi Üniversitesi'nden Prof. Dr. Levent Kurnaz, buzul erimesi ve su seviyesi yükselmesine dikkat çekerek İstanbul'da birçok yeri su basabileceğini söyledi. Kurnaz şu uyarıları yaptı: “Buzulların erimesi deniz seviyesinde 1 metrelik yükselmeye yol açacak. 2050 yılında Marmara Denizi'nde en az 50 santimetre civarında yükselme olabilir. 2050’ye kadar Boğaz'daki yalıları birkaç defa su basmış olacak.”

Muhafazakar – laik yaşam tarzı çatışmasını iki aile üzerinden anlatan Kızılcık şerbeti dizisi, ‘muhafazakar aile yapısına saldırdığı’ öne sürülerek hedef haline getirilmişti.

RTÜK, dizinin bazı sahnelerinde ‘kadına şiddetin özendirildiği’ gerekçesiyle kanala beş kez yayın ve program durdurma ile üst sınırdan idari para cezası vermişti.

Dizinin başrol oyuncuları ve izleyicileri Twitter üzerinden ‘RTÜKKızılcıkŞerbetineDokunma‘ diye etiket açarak kampanya başlatmıştı. Show TV’deki dizinin son bölümü yayınlanmamıştı.

Onun yerine yine RTÜK kararıyla ‘İslamafobi’ konulu bir belgesel gösterildi. Belgeselin önsüzünde ise Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın “Koronavirüs kadar tehlikeli olan, islam düşmanlığı virüsüdür. Bu virüs özellikle avrupa ülkelerinde hızla yayılıyor” sözleri vardı.

Senaryo ve Diyalog Yazarı Sinema Eserleri Sahipleri Meslek Birliği (SenaristBir) bu duruma tepki gösterdi. ‘Daha önce örneği görülmemiş şekilde verilen cezayı’ kabul etmediklerini kaydeden senaristler, ekranlarda Erdoğan’ın sözünün yer almasını da açık bir sansür ve tehdit olarak gördüklerini belirtti.

EKONOMİ

Amerikan yatırım bankası JPMorgan Türk Lirası’nın 14 Mayıs’taki seçimlerden sonra hızla değer kaybedeceği ve 1 doların 30 TL’ye yaklaşabileceği tahmininde bulundu. JPMorgan'a göre geleneksel makro ekonomik politikalara dönüş senaryosu, lirayı rayiç değerine geri çekebilir.

Rekabet Kurumu, Ramazan Bayramı öncesinde kırmızı et fiyatlarında spekülatif fiyat artışı ve arz kısıtlanması olup olmadığının tespiti için ön araştırma başlattı. Kurul, ön araştırma raporunun ardından bilgileri değerlendirerek soruşturma açılmasına veya açılmamasına karar veriyor.

Türkiye, 38 üyeli OECD ülkeleri arasında işgücüne katılım oranında son sırada yer aldı. 2022 yılı dördüncü çeyrek verilerine göre OECD ülkeleri arasında istihdam oranı yüzde 69,9'a, işgücüne katılım oranı ise yüzde 73,3'e yükseldi.

Türkiye ise yüzde 53,9'luk işgücüne katılım oranıyla OECD ülkeleri arasında son sırada yer aldı. Türkiye'nin ardından en düşük oranlar yüzde 60,7 ile Kosta Rika ve İtalya'da görüldü.

DIŞ POLİTİKA VE DÜNYA

Sudan'da ordu ile Hızlı Destek Güçleri (RSF) adlı paramiliter grup arasında başlayan çatışmalarda en az 56 sivilin öldüğü bildirildi.

Hızlı Destek Güçleri (HDG), başkanlık sarayını, ordu komutanının konutunu ve Hartum uluslararası havaalanını ele geçirdiğini duyurdu. HDG'yi yalanlayan ordu ise saldırılara karşılık verildiğini bildirdi.

İki taraf da çatışmaları başlatan tarafın kendileri olmadığını savunurken, başkent Hartum'da orduya ait uçaklar çeşitli noktaları bombaladı.

Hızlı destek güçleri, eski rejim döneminde Darfur'daki isyancılara karşı savaşmak, sınırları korumak ve asayişi sağlamak amacıyla milis gücü şeklinde oluşturulmuştu. Bu güçler 2013'te istihbarat teşkilatına bağlandı. Sudan ordusu paramiliter güçleri "paralel ordu" gibi hareket etmekle suçluyor ve kendisine tabi olmasını istiyor. HDGi se bunun ancak sivil yönetime geçilmesinin ardından mümkün olabileceğini belirtiyor. Askeri analistlere göre HDG'nin bazıları savaş suçlarıyla anılan 100 bin mensubu var.

Finlandiya, komşusu Rusya sınırına çit çekmeye başladı. Helsinki, Rusya'nın çok sayıda göçmeni sınırlarına yönlendirmesinden endişe ediyor. Yetkililer çitlerin göçü engellemek için çekildiğini belirtiyor. Maliyeti 380 milyon euro olarak tahmin edilen çitler sınır boyunca bin 300 kilometre uzunluğunda olacak.

Polonya ve Macaristan , Ukrayna'dan tahıl ithalatının durdurulduğunu açıkladı. Polonya Tarım Bakanlığı, ülkedeki çiftlçieri koruma amacıyla bu kararın alındığını, Ukrayna'ya desteğin süreceğini vurguladı. Macaristan da benzer açıklama yaparak bu sürecin ülke tarımına zarar verdiğini belirtti.

Ukrayna ve Rusya arasında esir takası gerçekleşti. Ukrayna Devlet Başkanlık Ofisi Başkanı Andriy Yermak, 130 savaş esirinin ülkeye döndüğünü duyurdu.

Brezilya Devlet Başkanı Lula, Çin ziyaretinin ardından yaptığı açıklamada ABD'nin savaşı teşvik etmeyi bırakıp, barış hakkında konuşması gerektiğini söyledi. Lula, “ Dünyada barışa istekli ülkeler bulmak gerekiyor. Dünyada yeniden barışı sağlayabilmemiz için Avrupa Birliği ve Amerika Birleşik Devletleri'nin iyi niyetli olması, Putin'in iyi niyetli olması, Zelenski'nin iyi niyetli olması gerekir” dedi.

Avrupa'nın en büyük ekonomisine sahip Almanya’da 60 yılın ardından nükleer enerji dönemi sona erdi. Ülkedeki son üç nükleer santralde tüm reaktörler cumartesi gecesi devre dışı bırakıldı. Bir nükleer santralin sökülme süreci yaklaşık 15 yıl sürüyor. Yetkililer, uzun yıllar ölümcül olabilen radyoaktif atıkların depolanması için de henüz kesin bir çözüm bulabilmiş değil.

2011’deki Fukuşima nükleer faciasının ardından Almanya'da nükleer enerjiye karşı eylemeler hız kazanmış ve eski Başbakan Angela Merkel döneminde nükleer enerjiyi terk etme kararı alınmıştı. Hükümet, nükleer santralleri devre dışı bırakma kararı sonrası Rusya ile enerji anlaşmaları yapmıştı.

Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, ülkede üç aydır yoğun protestolara, grevlere neden olan emeklilik yasasını imzaladı.

Anayasa Konseyi Cuma günü yasanın emeklilik yaşını 62'den 64'e çıkaran esas maddesini onaylamış, 6 maddeyi ise tamamen veya kısmen reddetmişti. Bunun ardından çeşitli şehirlerde gece boyunca zaman zaman şiddete dönüşen protestolar düzenlendi. Sendikalar 1 Mayıs İşçi Bayramı'nda yasaya karşı kitlesel gösteri çağrısında bulundu. Avrupa'da çoğu ülkede emeklilik yaşı 65 ve üzerinde bulunuyor.

İsrailliler da Başbakan Binyamin Netanyahu hükümetinin tartışmalı yargı düzenlemesine karşı haftalardır düzenledikleri protestoları sürdürüyor. 15’incisi düzenlemen eyleme İsrail'in siyaset, yüksek bürokrasi, sanat ve iş dünyası gibi farklı kesimlerinden isimler de katıldı.

Tepki gören "yargı reformu", Yüksek Mahkemenin yetkilerini sınırlandırıyor ve iktidarın yargı atamalarında söz sahibi olmasını sağlıyor.

Başbakan Netanyahu protestolar üzerine düzenlemenin ertelediğini açıklamıştı.

Ancak hükümetin, ertelediği düzenlemeyi mayıs başında yine Meclis’e getirmesi bekleniyor.

Mısır, Türk vatandaşlarına kapıda vize alma uygulaması başlattı
Türkiye’nin Kahire Maslahatgüzarı Salih Mutlu Şen, Mısır'a gitmek isteyenlerin önceden vize almadan seyahat edebileceklerini açıkladı. Mısır’dan resmi bir açıklama gelmedi.

KISA DALGA’DAN…

Gazeteciler Ayşe Yıldırım ve Sedat Bozkurt. seçime bir aydan az süre kala ittifakların aday listelerine olan tepkileri ve Selahattin Demirtaş'ın Kürt sorununa çözüm konusunda yaptığı paylaşımları konuşuyor.