Yazı Dizisi - KKTC'nin seçimi 2: Federasyon tartışması gölgesindeki ekonomi

Yusuf Ertuğral

KKTC İstatistik Kurumu'nun 2024 Hane halkı İşgücü Anketi'ne göre, toplam işsizlik oranı yüzde 4.9 seviyesinde gerçekleşti. Ancak genç nüfusu (%15-24 yaş grubu) vuran tablo daha dramatik: Genç işsizlik oranı yüzde 16,9'a yükseliyor. Bu oran, AB ortalamasının (yüzde 14,5) üzerinde ve KKTC'nin genel işsizlik oranının üç katı. Bu durum, gençlerin mezuniyet sonrası “beyin göçü” dalgasıyla birleşince, KKTC’nin demografik geleceğini tehdit ediyor.

Doğu Akdeniz Üniversitesi’nden akademisyen Prof. Dr. Ahmet Sözen, işsizliğin izolasyonla bağlantısını şöyle anlatıyor: “KKTC’nin uluslararası tanınma eksikliği, ekonomik fırsatları kısıtlıyor. Gençler, AB ülkelerine göç ederek yüzde 30'luk bir kayıp yaşıyor; bu, federasyon veya iki devletli çözüm tartışmalarından ziyade, seçmenlerin asıl derdi.”

Gazeteci Nikolaos Stelya ise medyanın bu konuyu ihmal ettiğini eleştiriyor: "Kaynağı belirsiz anketler federasyon tartışmasını körüklüyor, ama sınıfsal sorunlar –işsizlik gibi– kayıplara karışıyor."

İzolasyonun yükü ve Türkiye bağımlılığı

KKTC'nin 1983'ten beri süren uluslararası izolasyonu, işsizliği besleyen bir kısır döngü yaratıyor. BM Güvenlik Konseyi'nin 541 (1983) sayılı kararından beri, KKTC'nin tanınmaması, ticaret ambargoları, uçuş kısıtlamaları ve liman boykotları, ekonomiyi Türkiye'ye bağımlı kılıyor.

KKTC'nin GSYİH'sının yüzde 70'i Türkiye yardımlarından geliyor. Turizm ve eğitim sektörü (KKTC'nin ana gelir kaynakları) AB ambargoları nedeniyle sınırlı kalıyor. KKTC Merkez Bankası'nın 2024 raporuna göre, enflasyon yüzde 80'i aştı, izolasyon nedeniyle ithalat maliyetleri yüzde 40 arttı.

"İzolasyon, sadece ekonomik sorunlara yol açmıyor, aynı zamanda gençlerde umutsuzluk da yaratıyor” diyen Eski Dışişleri Bakanı ve baş müzakereci Özdil Nami, izolasyonun Kuzey Kıbrıslı Türkler üzerinde "sosyo-psikolojik travma" yarattığını, anksiyete oranlarını yüzde 25 artırdığı ve gençlerde depresyonu tetiklediğini anlatıyor.

Seçimde işsizlik, adayların kampanyalarını farklılaştırıyor: Ersin Tatar’ın “iki devletli çözümle ekonomik bağımsızlık” vaadi, milliyetçi seçmenlerde yankı bulsa da, gençler arasında “izolasyon devam eder” eleştirisi alıyor. Tufan Erhürman ise “ortanın solu” stratejisiyle, AB entegrasyonu vaat ederek işsizliğe odaklanıyor.

Sözen ise izolasyonun, statükoyu sürdürülemez kıldığını, buna karşın federasyonun ise "ekonomik kurtuluş" olarak pazarlanmasını sağladığına dikkat çekiyor.

Yazı dizisi - KKTC'nin seçimi 1: Federasyon tartışmaları ve Ankara’nın gölgesi

Yazı dizisi - KKTC’nin seçimi 3: Kıbrıs'ta seçim sonrası senaryolar: Federasyon mu iki devlet mi?