Dünya diken üstünde

KISA DALGA BÜLTEN - 9 EKİM 2023

Gündemin öne çıkan gelişmelerinden derleyerek hazırladığımız Kısa Dalga Bülten’e başlıyoruz

PODCASTİMİZİ DİNLEMEK İÇİN PLAY’E TIKLAYINIZ

GÜNDEM

Dünya ve Türkiye’nin gündemi bir kez daha Ortadoğu’ya kilitlendi.

Hamas’ın silahlı kanadı Kassam Tugayları 7 Ekim Cumartesi sabahı Gazze Şeridi’nden İsrail’e binlerce roket ve füze eşliğinde 'Aksa Tufanı’ adı verdiği saldırıları başlattı. Eş zamanlı olarak Hamas militanları da İsrail’e sızdı.

Sosyal medyada saldırılarla birlikte sivil ve askerlerin esir alındığı görüntüler de yayıldı. Hamas, Filistinlilere ve bölgedeki diğer Araplara operasyonlara katılma çağrısında bulundu. Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas, Hamas’ın saldırılarının ardından "Filistin halkının kendini koruma hakkı vardır" dedi.

İsrail savaş durumu ilan etti. İsrail Başbakanı Netanyahu, Hamas’a karşı tüm askeri güçlerini kullanacaklarını söyledi.

İsrail de “Aksa Tufanı’na karşı başlattığı operasyona “Demir Kılıçlar” adını verdi. İsrail savaş uçakları Gazze'de birçok noktayı bombaladı. Gazze’ye elektrik, yakıt ve malzeme tedarikini kesen İsrail, abluka altındaki Gazze Şeridi'nin sınırındaki Yahudi yerleşim birimlerinde yaşayan İsraillileri tahliye etmeye başladı.

Devam eden çatışmalar nedeniyle açıklanan ölü sayısı her dakika arttı. İsrail, Kassam Tugayları'nın saldırılarında en az 400 kişinin, Gazze'deki Filistin Sağlık Bakanlığı ise İsrail saldırılarında en az 313 kişinin öldürüldüğünü duyurdu.

Çatışma, ölüm ve esir alma görüntüleri sık sık sosyal medyadan paylaşıldı. Hamas’a ait bir kamyonetin arkasında cansız bedeni teşhir edilen kadının barış konulu bir müzik festivaline katılmak üzere İsrail'e gelen Almanyalı bir dövme sanatçısı olduğu açıklandı.

İsrail basını, en az 750 kişinin kayıp olduğunu bildirdi. ABD'nin The New York Times gazetesinin haberine göre İsrail Ordu Sözcüsü Daniel Hagari, İsraillilerin rehin alındığı haberlerini doğruladı. ABD'nin The Wall Street Journal gazetesine konuşan Mısırlı yetkililer ise rehinelerin serbest bırakılması için İsrail'in Mısır'dan arabuluculuk talep ettiğini öne sürdü.

İsrail ordusu, Lübnan'dan İsrail topraklarına roketli saldırı düzenlendiğini duyurdu. Lübnan’ın Lübnan'dan yapılan atışı Hizbullah üstlendi. İsrail de , Lübnan'ın güneyindeki bazı hedefleri topçu atışıyla vurdu. Birleşmiş Milletler iki tarafa da itidal çağrısı yaptı. Lübnan Geçici Barış Gücü, gerginliğin daha ciddi boyuta ulaşmaması için iki tarafla temas halinde olduklarını bildirdi.

İsrail kamuoyu, Hamas saldırısının ardından istihbarat zafiyetini tartışmaya başladı. İsrail basınında yer alan habere göre hükümetin saldırıları ele almak üzere bir araya geldiği oturumda gerilim çıktı. Bilim ve Teknoloji Bakanı Ofir Akunis, saldırıların önceden bilinememesine tepki göstererek "Bugün her vatandaş İsrail istihbaratına ne olduğunu soruyor." dedi.

Hamas’ın saldırı dünyada şok etkisi yaratırken, Ortadoğu’nun ne kadar süreceği belli olmayan yeni bir çatışmalı sürece girdiği yorumları yapıldı. Uluslararası toplumdan Hamas’ı kınayan açıklamalar gelirken aralarında Türkiye’nin de olduğu birçok ülke taraflara sükunet çağrısı yaptı ve çatışmaların durdurulmasını istedi.

Dışişleri’nden yapılan yazılı açıklamada Türkiye’nin bölgede sükunetin bir an önce yeniden tesis edilmesine büyük önem verdiği, sivil can kayıplarını şiddetle kınadığı vurgulandı. Açıklamada, “Türkiye olarak elimizden gelen katkıyı sağlamaya daima hazırız” denildi.

Beyaz Saray, Hamas saldırılarını ‘kesin bir dille kınadığını’ açıkladı ve İsrail’in yanında olduğunu duyurdu. ABD'nin Ankara Büyükelçiliği, de sosyal medya hesabından yaptığı paylaşımda, şu ifadeleri kullandı: ”Filistin ve İsrail'de insanların büyük çapta acı çektiğine tanık oluyoruz. İtidalli olunması ve şiddetin azaltılması çağrısı yapan Türkiye hükümetine ve birçok dünya liderine katılıyoruz…”

İran Dışişleri Bakanlığı, Filistin halkını ve İsrail karşıtı direniş gruplarını, "Aksa Tufanı" saldırısı nedeniyle tebrik etti. İsrail Cumhurbaşkanı Isaac Herzog, Hamas'ın saldırıları İran'dan aldığı emir ve destekle başlattığını söyledi. Herzog, uluslararası topluma "Hamas ile müttefiki ve destekçisi İran'ı koşulsuz kınama" çağrısı yaptı.

Mısır yerel medyasında yayımlanan haberlere göre, İskenderiye’de bir polisin açtığı ateş sonucu iki İsrailli turist yaşamını yitirdi.

Bir Mısırlının da yaralandığı olayda, ateş açan polis ise gözaltına alındı.

—

Türkiye’nin siyaset gündeminde ise AKP’nin cumartesi günü gerçekleştirdiği olağan kongresi ile ana muhalefet partisi CHP’nin dün yapılan İstanbul kongresi vardı…

AKP’nin 4. Olağan kongresinde Cumhurbaşkanı Erdoğan, geçerli oyların tamamını alarak yeniden genel başkan seçildi.

Erdoğan, parti yönetiminde kapsamlı değişikliğe gitti. 75 üyeli Merkez Karar Yönetim Kurulu’nun (MKYK) yaklaşık üçte ikisi değişti. Erdoğan, mayıs seçimlerinde milletvekillerinin yaklaşık yüzde 65’ini ardından da kabinenin yüzde 90’ını değiştirmişti.

“A takımı” olarak da nitelendirilen 18 kişilik MYK üyelerinin büyük bölümü ise yerlerini korudu. AKP, kongrenin ardından yerel seçim çalışmalarına başlayacak.

CHP’de ise İstanbul kongresi yapıldı. İl başkanlığı seçimi, genel merkezin desteklediği belirtilen Cemal Canpolat ile değişimcilerin adayı olarak gösterilen Özgür Çelik arasında yapıldı. Seçimi Özgür Çelik 44 oy farkla kazandı.

İstanbul kongresi 4- 5 Kasım’da yapılacak büyük kurultayın provası olarak görülüyordu.

Kongrede İstanbul İl Başkanı Canan Kaftancıoğlu kürsüye geldiği sırada yuhalandı.

İstanbul Büyükşehir Belediyesi Başkanı Ekrem İmamoğlu ise yerel seçimlerde İstanbul’u kazanacaklarını belirtirken, 2028’de cumhurbaşkanlığının kazanacaklarını söyledi. İmamoğlu, “Taşları temizleyip yola çıkalım, yolumuz açık olsun…” dedi.

Kongrede söz alan CHP Diyarbakır Milletvekili Sezgin Tanrıkulu, isim vermeden Parti Sözcüsü Faik Öztrak'ı hedef aldı. Tanrıkulu, "Beni kurtlar sofrasına atanlardan bu partiyi kurtarmalıyız " ifadelerini kullandı. (Bültenimiz yayına hazırlandığı sırada kongrede sürüyordu..)

Yerel seçimler öncesinde muhalefette ittifak tartışmaları devam ederken İyi Parti’den bir istifa haberi geldi. Ankara İl Başkanı Faruk Köylüoğlu, görevinden istifa etti. İyi Parti’nin yerel seçimlerde 81 ilde aday çıkarma kararının ardından Köylüoğlu, Ankara gibi kritik illerde iş birliği yapılması gerektiğini savunuyordu.

—

Türkiye Büyük Millet Meclisi de hareketli bir haftaya başlıyor.

Genel Kurulda iki önemli Cumhurbaşkanlığı tezkeresi görüşülecek. Bunlardan biri Irak ve Suriye'ye asker gönderme tezkeresinin 2 yıl daha uzatılması diğeri ise Birleşmiş Milletler Geçici Görev Gücü (UNIFIL) kapsamında Lübnan'da bulunan Türk askerinin görev süresinin 1 yıl daha uzatılmasına ilişkin…

Öte yandan görev süreleri dolan Radyo ve Televizyon Üst Kurulu (RTÜK) üyelikleri için de Meclis’te seçim yapılması bekleniyor.

—

Hafta sonunun kasvetli gündemi için sağlıkta şiddet vakaları da önemli bir başlık oldu.

Kocaeli'nin Körfez ilçesinde aile sağlık merkezinde hasta yakınları üç doktoru darp etti. İki kişi tutuklandı, bir kişi aranıyor…

Şanlıurfa Balıklıgöl Devlet Hastanesi'nde bir hasta yakını, eşine erkek hemşire tarafından iğne yapıldığı gerekçesiyle sağlık çalışanına saldırdı. İfadesinde pişman olduğunu söyleyen kişi serbest bırakıldı.

Samsun Ondokuz Mayıs Üniversitesi’ne bağlı hayvan hastanesinde köpekleri ölen iki kişi 2 veteriner hekim ve 3 stajyer öğrenciyi darbetti. Stajyer öğrencilerden biri kalp krizi geçirirken, iki veteriner hekim ve iki öğrenci de yaralandı. Gözaltına alınan şüpheliler serbest bırakıldı.

İçişleri Bakanı Ali Yerlikaya, "Kahramanlar Operasyonları”na ilişkin yeni bilgiler aktardı. Bakan’ın açıklamasına göre operasyonlar kapsamında 81 ilde arama kaydı bulunan 2 bin 554 firari yakalandı.

EKONOMİ

Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, kayıt dışı ekonomiyle mücadele kapsamında Dijital Vergi Dairesi'ni devreye alacaklarını söyledi. Şimşek, böylece vergi dairesine gitmeden tüm işlemlerin yapılabileceğini, mükellefiyet ve "Borcu yoktur" yazısı gibi bazı işlemlerin tamamen elektronik ortamda yapılacağı belirtti.

Uluslararası Para Fonu (IMF) Türkiye için ekonomik değerlendirmesini tamamladı. IMF, enflasyonu 2023’te yüzde 69 , 2024’te ise yüzde 46 olarak tahmin etti.

IMF, ayrıca politika faizinin daha da yükseltilmesi gerektiğini savundu.

Geçtiğimiz ay politika faizini 5 puan artırarak yüzde 30'a yükselten Merkez Bankası Para Politikası Kurulu bu ay toplantısını 26 Ekim’de yapacak.

DIŞ POLİTİKA VE DÜNYA

Afganistan'ın batısında meydana gelen 6.3 büyüklüğündeki depremde 2 binden fazla kişi hayatını kaybetti. Ülkede Haziran 2022'de meydana gelen depremde de bin kişi ölmüş, 1500 kişi yaralanmıştı.

Avrupa Birliği'nde göç ve sığınmacı tartışması sürüyor. Macaristan ve Polonya, Brüksel'in göç ve iltica politikasına onay vermeyeceğini bildirdi. Bu iki ülke göçmen sayısının arttığı kriz durumlarında devreye girecek mekanizmayı da onaylamamıştı.

Analistler, Macaristan ve Polonya'nın bütçe müzakerelerini iltica reformunda baskı yapmak için kullanabileceğini belirtiyor. Bütçenin kabul edilmesi için oy birliği gerekiyor.

İtalya Başbakanı Meloni ve İngilitre Başbakanı Rishi Sunak, yasa dışı göçle mücadele için ortak çalışma kararı aldı.

Londra ve Roma, tüm tepkilere rağmen düzensiz göçmenlerin "güvenli" gördükleri üçüncü ülkelere sınır dışı edilmesi sürecini hızlandırmaya çalışıyor.

Uluslararası toplum ise "güvenli" diye lanse edilen üçüncü ülkelerin hiç de güvenli olmadığı konusundaki ısrarını sürdürüyor.

İran hükümeti, 2023 Nobel Barış Ödülü'nün İran'da insan hakları aktivisti Nergis Muhammedi’ye verilmesini kınadı. İran bunun siyasi bir hamle olduğunu savundu.

Norveç Nobel Komitesi Muhammedi'nin "İran'da kadınlara yönelik baskıya ve sistematik ayrımcılığa karşı verdiği mücadele"ye vurgu yapmıştı.

İran'da "ulusal güvenliğe karşı eylem", "rejime karşı propaganda" gibi değişik nedenlerle değişik dönemlerde hapis cezalarına çarptırılan insan hakları savunucusu Muhammedi en son 2022 yılında görülen davada 8 yıl hapis ve 70 kırbaç cezasına mahkum edilmişti.

Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu (UNICEF) iklim kriziyle ilgili çarpıcı bir rapor yayınladı. Rapora göre 2016-2021 yılları arasında 44 ülkeden yaklaşık 43 milyon çocuk, iklim değişikliği nedeniyle yaşadığı yeri terk etmek zorunda kaldı…

KISA DALGA’DAN…

Sedat Bozkurt ve Ayşe Yıldırım gündemdeki sıcak konuları yorumluyor…