Türkiye'ye Ezidi Soykırımı suçlaması: 'Yetkililer IŞİD'e göz yumdu'

Devletlerin Ezidi Soykırımı'ndaki rolünü ve ihmallerini araştıran Ezidi Adalet Komitesi (YJC), üç buçuk yıldır üzerinde çalıştığı raporu tamamladı. Beş uluslararası insan hakları örgütünden önde gelen avukatların oluşturduğu komite, "Türkiye'nin Ezidi Soykırımı'ndaki işbirliği nedeniyle uluslararası bir mahkemede yargılanması" çağrısında bulundu. Raporda, Suriye ve Irak devletlerinin de katliamları engelleme sorumluluğunu yerine getiremedikleri belirtildi.

13 ÜLKENİN SOYKIRIM SIRASINDAKİ EYLEMLERİ İNCELENDİ

Raporda, IŞİD'in 2013'te gerçekleştirdiği soykırım sırasında 13 ülkenin eylemleri incelendi. Komite, soykırımı IŞİD gibi üçüncü bir tarafın gerçekleştirmesine rağmen ülkelerin, Soykırım Suçunun Önlenmesi ve Cezalandırılması Sözleşmesi kapsamında, kendi toprakları üzerinde bunu engelleme konusundaki bağlayıcı bir sorumluluğu olduğunu vurguladı. Ezidi Soykırımı'nda üç ülkenin gerekli adımları atmadığı sonucuna varılırken, en ağır eleştiriler Türkiye'ye getirildi.

Turkey should face international court over Yazidi genocide, report says https://t.co/AYlFt21hqJ
— The Guardian (@guardian) July 5, 2022

TÜRKİYE NE İLE SUÇLANIYOR?

278 sayfalık raporda, Türkiye devletinin "aralarında Türk vatandaşlarının da bulunduğu IŞİD militanlarının sınırdan özgürce geçişini engellemediği", "Türk yetkililerin Ezidi kadın ve çocukların para karşılığı satılmasına, yer değiştirilmesine ve köleleştirilmesine göz yumduğu", "IŞİD'le bağlantılı savaşçıların Suriye'de Kürtlerle savaşması için eğitilmesine yardım ettiği" ve bu şekilde "soykırımı yapanları güçlendirdiği" suçlamaları yer aldı.

'TÜRK YETKİLİLER GÖZ YUMDU'

Raporda, "Türk yetkililerin, bu kişilerin aldığı eğitimi Ezidilere karşı uluslararası hukukta yasaklı eylemler için kullanacağı yönündeki kanıtlardan haberdar olduğu ve/veya buna bilerek göz yumduğu" belirtildi. Komite, Katar gibi bazı Körfez ülkeleri hakkında benzer suçlamaların da bulunduğunu ama yeterli kanıt elde edilemediğini ekledi.

'IRAK VE SURİYE GEREKLİ ÖNLEMLERİ ALMADI'

YJC raporunda, Irak ve Suriye devletlerine de suçlamalar getirildi. Irak hükümetinin Haziran 2014'te Birleşmiş Milletler'e IŞİD'in yaptığı mezalimi tanıma çağrısında bulunduğu hatırlatıldı ancak Bağdat yönetimi, Kürt yetkililerle koordinasyon kurmamakla veya Ezidilerin güvenli bir alana tahliye edilmesi için önlem almamakla suçlandı. Suriye hükümetinin de köleleştirilmiş Ezidilerin topraklarına getirilip esir tutulmasını engellemediği belirtildi.

'EZİDİ SOYKIRIMI KONUSUNDA DERİN BİR DOKUNULMAZLIK VAR'

Raporu hazırlayan isimler arasında bulunan tanınmış insan hakları avukatı Helena Kennedy, Türkiye'nin "Ezidi halkına yönelik soykırımdaki işbirliği nedeniyle Uluslararası Adalet Mahkemesi'nde yargılanması" çağrısı yaptı. Kennedy, raporun ön sözünde de Ezidi soykırımı konusunda çok derin bir dokunulmazlık bulunduğunu, IŞİD'in devlet dışı bir aktör olarak uluslararası hukukta yargılanamayacağını ama sorumlulukları bulunan devletlere hesap sorulmaması halinde "Bir daha asla" sözünün boşa çıkacağını belirtti.

'EZİDİLERİ KURTARACAK MEKANİZMALAR OLUŞTURULABİLİRDİ'

Komiteye başkanlık yapan eski Yugoslavya Uluslararası Ceza Mahkemesi Başsavcısı Sir Geoffrey Nice QC ise devletlerin uluslararası hukuk kapsamında soykırımı engelleme sorumluluğu olduğuna dikkat çekerek, "Ezidilerin, artık geçmişlerinde kalan ve kısmen yok olmalarına yol açan şeyden kurtarılmasını sağlayacak mekanizmalar oluşturulabilirdi" dedi.

TÜRKİYE'NİN LONDRA BÜYÜKELÇİSİ YALÇIN'DAN RET

Raporu haberleştiren The Guardian gazetesi, iddiaları Türkiye'nin İngiltere Büyükelçisi Ümit Yalçın'a da sordu. "Suçlamaların temelsiz olduğu ve adil olmadığı" yorumunu yapan Yalçın, Türkiye'nin "Suriye'deki ihtilafın ilk yıllarından beri sivillerin ve Ezidiler dahil azınlıkların terörist grupların saldırı ve ihlallerinden korunmasında kilit bir rol oynadığını" savundu.

Yalçın, "Türkiye sadece milyonlarca Suriyeli ve Ezidiye kapılarını açıp onlar için güvenli bir sığınak olmakla kalmadı, aynı zamanda Suriye'de üç terörle mücadele mücadele operasyonu düzenleyerek bölgedeki insanlara koruma sağladı. Bugün Ezidiler, Suriye'nin kuzeyinde meşru Suriye muhalefetinin kontrolündeki bölgelerde huzur içinde yaşıyor" dedi. Yalçın, "Suriye'nin kuzeyindeki evlerine dönmeye çalışan birçok Ezidi ailenin YPG tarafından engellendiğini" söyledi. (Kısa Dalga)

* Fotoğraf: VOA

Bağdadi'nin akrabasının esir tuttuğu Ezidi kadın ve çocuğu fidye ödenerek kurtarıldı