Geçen haftadan beri Türkiye’den bir çok insan Clubhouse (kısaltması CH) isimli bir uygulamaya hücum etti. Özellikle Twitter’da bu platformlarla ilgili paylaşımlar çok artmaya başlayınca bu merak katlandı ve uygulama şu an yeni bir çekim merkezi olma yolunda hızla ilerliyor gibi görünüyor.

Ben de geçen hafta bir arkadaşımın daveti ile üye oldum ve yaptığımız podcast programı ile ilgili bu platformu kullanabilir miyiz diye düşünürken platformdaki farklı sohbetleri izleme fırsatım oldu. 

Bir araştırmacı olarak bunları da not etmeye başladım (tamamen öznel görüşlerimi içeren bu notları günün farklı zamanlarında girdiğim sohbet odalarından benim ağımda yayınlananları izleyerek topladım; kiminde birkaç dakika, kiminde birkaç saat geçirdim ve konuşulan konular ve insanların neden burada olduklarını anlamak üzere dağınık notlar almaya başladım), bu notları platformun ilk lansmanına dair bir ön anlama çabası gibi okumak mümkün olabilir diye düşünüyorum.

Başka sesler duymak

CH, pandemi döneminde insanların evde kalmaktan çok sıkıldıklarını, başka insanlarla tesadüfi şekillerde karşılaşıp sohbet etme hallerine olan ihtiyacı çok iyi bir zamanda karşılamış görünüyor. Bir çok grupta insanlar birbirlerine dokunmayı, ‘başka’ sesler duymayı ne kadar özlediklerini be uygulamanın bu nedenle hızla popülerleştiğini belirten konuşmalar yaptılar. Hatta galiba geçen haftanın uygulamada en çok açılan başlıkları ‘CH nedir, ne değildir’, ‘CH neden bu kadar popüler’ oldu gibi anlamlandırma çabalarıydı denilebilir. Herkes platformun hem teknik kapasitesine dair, hem de amaç ve misyonuna dair binlerce soru sordu.

Bu başlıklara bakmadan önce kimlerin girdiğini de biraz çerçevelemeye çalışma çabası da anlamlı olabilir. Şu an beta sürümünde olan uygulamaya bir arkadaşınızın daveti ile girebiliyorsunuz; bu yöntem zincirin halkaları misali katılanların profilini de birbirine yakın tutuyor gibi görünüyor. 

Katılımcı profili

Elimizde henüz platformun paylaştığı bir katılımcı profili verisi yok gördüğüm kadarıyla, ancak kaba bir profil çizmeye çalışacağım ben riskli olduğunu bilerek ve yanılma payı olabileceğini de öngörerek:

- Yaş dağılımının ağırlığını 20-45 olarak gözlemledim geçen hafta izlediğim seanstan; 45 üstü deneyim paylaşımı için gelenler var ancak platformda uzun süre vakit geçirenler ağırlıklı bu grup gibi görünüyor. 

- Platforma girenlerin cinsiyet dağılımı şu anda dengeli görünüyor; konulara göre farklı gruplarda ağırlıklar değişiyor (astroloji ve ilişki konuşulan gruplarda kadınların daha ağırlıklı olduğu; bitcoin ve girişimcilik gibi gruplarda ise erkeklerin daha ağırlıkta olduğunu gözlemledim; az da olsa LGBTİ bireylerin moderasyonunu yaptığı gruplara da denk geldim. 

- Katılımcılar kendi aralarında CH’ye kimlerin geldiğine dair fikirlerini belirtirken daha ağırlıklı ‘beyaz yakalı (ya da girişimci), kentli, daha seçkin zevkleri ve istekleri olan insanlardan’ oluşan bir grup tarif ediyorlar.  Bu platformda dönen sohbetlerin çok ‘kaliteli’ olduğuna hemen hemen tüm odalarda çok kez değinildiğini gözlemledim; diğer sosyal medya platformlarının artık baydığını ve eskidiğini düşünenlerin oranı da epey yüksek.

Katılan insanların profilleri ile ilgili daha fazla ayrıştırıcı özellikleri muhtemelen platform veri paylaştığında daha iyi göreceğiz; ancak belirli grupların ilgisini not etmek gerekiyor:

- GİRİŞİMCİLER: En çok oda açılan ve farklı içeriklerle konuşulan temel konulardan biri yeni araçlarla yapılan girişimcilik. Bu platform nereye verilir ve biz buradan nasıl para kazanırız motivasyonlarını da içeren bir çok seans yapılıyor.

- ÜNLÜLER: Ünlülerin belirli bir kısmının hemen platforma gelip yerleştiğini gözlemlemek mümkün; insanların ünlülerle yakın olma (tanışma-sohbet etme) heveslerini platform doğrudan karşılıyor. Bu ünlülerin katıldığı seanslar farklı dinamiklerle hareket ediyor ancak en kalabalık gruplar bu seanslarda oluşuyor diyebiliriz. Klasik medya formatları gibi ünlülere soru sorulan yayınlara da rastlamak mümkün, ünlülerin normal şekilde diğer insanlarla fikir alışverişinde bulunduğu yayınlara da. Platformun bir çok konuyu olduğu gibi bu konuda da ilişkilerin hiyerarşik yapısını daha demokratik bir ifade etme alanına çevirme ihtimali barındırdığını söylemek mümkün. Ancak ünlülerin geyikleri ve dedikoduları da çok ilgi çekiyor. Bir odada bir ünlü konuşurken paralel bir oda açılıp o ünlünün çekiştirildiği seanslara kardiyomla şansım oldu; hatta bazı ünlülerin ses kayıtlarının ya da görüntülerinin alınıp sızdırıldığına dair çeşitli gruplar oluşturuldu. Magazin kültürüne ne katkı sağlayacağını bu alanı takip edenlerin yorumlamaya başlaması iyi olabilir.

- INFLUENCER : Sosyal medyanın bize kazandırdığı yeni mesleklerden biri olan influencer adayları da yoğunlukla CH platformuna giriş yaptı. Nasıl ünlü olurum, nasıl daha çok para kazanırım başlıklı sohbetlerin önemli bir kısmını bu grubun yaptığını gözlemleyebiliyoruz. Hem bu platformlardan para kazanma refleksi, hem de etkili bir iş yaptıklarına dair bir inançla CH platformunu en pozitif bulan gruplardan biri olduğunu da ekleyelim.

- YURTDIŞINDA YAŞAYANLAR: Bu başlıkları çok gözlemledim, yurtdışına giden ve iş kuran, ya da orada doğmuş ve yerleşik gruplar Türkiye’ye uzak ulama hallerini farklı şekillerde konuşuyorlar. Bu durumun platformun Türkiye’den uzakta olan insanlar için hem ülkelerinden kişilerle sohbet etme, hem de içinde bulundukları duruma benzer kişilerle deneyim paylaşımı alanını açtığını görebiliyoruz. Son 5 yılda çok hızlanan beyin göçünün bir audio platformda ‘kendi dertlerini’ konuşmaya başladığını söylemek mümkün.

- ÖĞRENCİLER VE YENİ MEZUNLAR: iş ve kariyer derdi olan çok insanın farklı odalara girerek odada konuşulan konulara kendi durdukları yerden katkı yapmaya çalıştıklarını gözlemledim. Acaba bu platform üzerinden ya da vesilesiyle bir açılım yakalayabilir miyiz diye düşünen ve burada ilişki ağını geliştirmeye çalışan çok insana rastlamak mümkün.

CH ile ilgili duyduğum iki tanımı da ekleyip bir ikinci yazıya kadar burada durayım:

- Teknolojik - dijital kahvehane (bolca geyik sohbet yapıldığını anlatan bir tanımlama)
- Audio Tiktok (yine aynı geyik ve eğlenceli sohbetlerin işitsel versiyonuna bir gönderme)