MEHVEŞ EVİN
Ebabiller, penguenler ve algı operasyonları
Kim derdi ki ilkbaharın habercisi, uğur ve bereket getirdiğine inanılan ebabil kuşu, İçişleri Bakanı Soylu’nun trol ordusuyla birlikte anılacak! Üstelik Emin Şen’in başında olduğu çete, Jandarma ve Emniyet Genel Müdürlüğü’nün hesaplarını da yönetiyor…
Ebabillere yazık, bize de!
Malum, CHP Grup Başkanvekili Özgür Özel, İçişleri Bakanı Süleyman Soylu'nun 'troll ordusu'nu Emin Şen isimli müşavirin yönettiğini açıkladı. Şen’in devletten yüklü ihaleler aldığını ve 8 bin kişilik bir “troll ordusu”nu yönettiğini ortaya koydu.
Hemen ardından Şen’in İçişleri’ndeki “müşavir” sıfatı “basın danışmanı” olarak değiştirildi. Şen, “Ebabil harekâtı”nın yüksek maaş aldığını reddetse de böylesine organize bir işin bedavaya yapılmayacağını tüm dünya biliyor. (1)
Ebabil Harekâtı’nı hem İçişleri Bakanlığı’nın finanse etmesi, hem itibar suikastı yaparak suç işliyor olması bir skandal. Fakat T24 muhabiri Hazar Dost, Ebabil’in trol hareketinin sadece bir parçası olduğunu söylüyor. (2)
Soylu’ya çok daha ağır suçlamalar yönetilip soruşturma açılmazken şimdi, troller için soruşturma açılması, tek adam rejiminde herhalde sürpriz olur. Buna karşılık, Özel’e sızdırılan belgeler gibi yöntemlerle kamuoyunda farkındalık yaratılması, gazetecilerin bu konunun üzerine gitmesi çok önemli.
Çünkü seçimlere doğru medyadan sosyal medyaya, bazen birbiriyle bağlantılı, bazen alakasız bir “etiket”le veya çarpıtılmış haber+videoyla başlayan algı operasyonları çoğalacak.
Devlet imkânları sayesinde bu ve benzeri gruplar, yancı medya işbirliğiyle dezenformasyon, feyk haber, algı operasyonlarını artıracak.
TROLLER 10 YILLIK TARİHİ VAR
İster siyaset, ister magazin figürü olsun, Cumhur ittifakını savunmayan, ya da farklı görüşleri telaffuz eden herkesin açık hedef olduğunu zaten biliyoruz. Kılıçdaroğlu’ndan Gülşen’e, liste her gün “şekilleniyor”.
Hatta iktidarın içinden de isimler hedef seçilebiliyor. Geçen yıl TBMM Başkanı Mustafa Şentop’un 300 bin takipçili “Cumhur Frankfurt” adında bir trolün hedefi olduğunu hatırlayalım. Bu hesap, Ebabil harekatının başındaki “Selami Haktan” feyk hesabıyla da bağlantılı olduğu anlaşılıyor. (2 ve 7)
Muhalefete yakın yayınları para cezaları ve karartmalarla boğan, sosyal medya ve haber platformları üzerinde “sansür yasası” kılıcını sallandıran iktidar için, kaybetme olasılığı belirdikçe saldırganlığın artacağını söyleyebiliriz.
Trol ordusu yeni değil, ancak çeşitlendiler ve yöntemleri de gelişti:
2013’te Gezi isyanı sonrasında AKP, sosyal medyanın gücünü fark edip “kolları sıvadı”- bunu en son DEVA Genel Başkanı Ali Babacan da teyit etti.
“AK Trol” tanımı 2014’te çıktı, haberleri yapıldı: AKP’nin gençlik kollarında görevli partililerin, AKP’li yöneticilerinin yakınlarından seçildiği, feyk hesaplar oluşturdukları, kayıtdışı ödemelerin genelde AKP belediyelerinden iş alan firmalar üzerinden yapıldığı, 2015 şartlarında en düşük ücretin bin liradan başladığını yalanlayan olmadı. (3)
Bir yıl sonra ise Beşir Atalay “Yeni Türkiye Dijital ofisi”ni tanıttı: AKP’nin sosyal medya merkezi olarak tasarladığı bu ofiste, 180 kişi çalıştığı açıklandı.
Tahminen bu ofis, CB sistemine geçildikten sonra Saray’a devredildi… Birgün'ün haberine göre, İletişim Başkanlığı’nın 2019’da 344 milyon 531 milyon TL olan toplam bütçesinin 2023 itibarıyla 1,6 milyar TL’ye fırlaması, İletişim Başkanlığı’nın sosyal medya trollerine yatırım yaptığı olarak yorumlanıyor.
Bütçe sosyal medya için mi, başka işler için mi? Bilmiyoruz. Fahrettin Altun’un da bizzat algı çalışmaları yaptığı sır değil. Boğaziçi Üniversitesi’ne kayyım ataması sırasında İngilizce yayınladığı “Boğaziçi’nde Ne Oluyor” videosunun altı, feyk “laik, kadın” görünümlü hesaplarca paylaşılması bunun bir operasyon olduğunu gösterdi. (4)
OSMANLI OCAKLARI DA TROLCÜLÜK İŞİNDE
Dezenformasyon yasasının neden çıkarıldığı üzerine Kısadalga’ya birkaç ay önce yazdığım yazıda “trolcülük” üzerine iki örnek vermiştim.
2021’de Osmanlı Ocakları Eskişehir il başkanı Esat Demirtaş’ın şu konuşması sosyal medyada paylaşılsa da çabuk unutuldu:
“Sosyal medyada 200 bin kişilik ordumuzun ben yönetimindeyim. Sizin bilmediğiniz bir sosyal medya savaşı da veriyoruz. Artık bizim elimizde. Bunu bilmenizi istiyorum. Her gece 23.00’e kadar, ailemden uzak kalma pahasına bir odaya çekilip bir mücadele veriyoruz. Ne mücadelesi veriyoruz biliyor musunuz? 2023 mücadelesi veriyoruz. Çünkü o günü almalıyız.” (5)
CHP lideri Kemal Kılıçdaroğlu ise 2022 Şubat’ında 10 ila 12 bin arasında trol hesabın parti ve kendisi aleyhinde düzenli faaliyet gösterdiğini anlatan bir rapor açıklamıştı.
Gazeteci Barış Pehlivan, “AK Parti ile ilişkili üç-dört ayrı trol ekibi” olduğunu yazmıştı. Soylu’nun Ebabilleri de bu kümede yer alıyor.
Bir de yeni bir trol tuzağı türedi ki bazen gazeteciler bile gerçek sanıp, RT’liyor: Can Ertuna, anonim haber hesaplarından önce kedi-köpek, magazin paylaşılan bu “isimsiz” video ve haberlerin, birdenbire siyasi bir paylaşımla viral olduğuna dikkat çekiyor. (6)
Sosyal medyanın halklara özgürlük getireceği düşünülürken, devletlerin, siyasi partilerin ve şirketlerin parayla algı yönetimine yarıyor. Bir başka sefer Dünya’dan örnekler vereceğim.
1) Ebabil oluşumuyla ilgili Alican Uludağ’ın haberi: https://kisadalga.net/haber/detay/ebabil-harekati-nedir_53083
2) Candan Işık, Hazar Dost, Füsun Nebil Sarp’ın yayını:
3) https://www.sozcu.com.tr/2015/gunun-icinden/aktroller-ne-kadar-maas-aliyor-945937/
4) https://www.cumhuriyet.com.tr/haber/fahrettin-altunun-troll-agini-ifsa-etti-1811483)
6) https://medyascope.tv/2023/01/14/gundem-medya-65-kamu-kaynaklariyla-beslenen-troller/
https://medyascope.tv/2023/01/14/gundem-medya-65-kamu-kaynaklariyla-beslenen-troller/
