NATO anlaşmasının arka planı ortaya çıktı: Son anda kahve molasında uzlaşıldı, 'terör'ün tanımı zorladı

Türkiye'nin İsveç ve Finlandiya'nın NATO üyeliklerine karşı fiili vetosunu dün sürpriz bir kararla kaldırmasının arka planında yaşananların ayrıntıları netleşiyor. Reuters ajansı, başta Finlandiya Dışişleri Bakanı Pekka Haavisto olmak üzere bir dizi yetkiliye dayandırdığı haberinde, uzlaşmanın son anda ve bir kahve molası sırasında sağlandığını yazdı.

Hümeyra Pamuk imzalı haberde, üçlü memorandumun dünyaya duyurulmasından dakikalar önce bile sonuç alınamayacağının düşünüldüğü belirtildi.

'KAHVE MOLASINDA HARİKA FİKİRLER ORTAYA ÇIKTI'

Haavisto, dünkü görüşmelerin başlamasından iki saat sonra bile belirli konularda mutabık kalınamadığını, tarafların pozisyonlarını bıkkınlıkla tekrar ettiklerini anlattı. Finlandiya Dışişleri Bakanı, mutabakatın kahve molasından sonra sağlandığını söyledi: "Ve sonra bir kahve molası verdik ve her zaman olduğu gibi, kahve molasında harika fikirler ortaya çıktı. Ve nihayetinde, toplantının sonlarına doğru, sonuca varmak kolaylaştı."

After weeks of political wrestling, Turkey, Sweden and Finland were still struggling to bridge their gaps -- then came a U.S. nudge, a leaders summit and a coffee break. My story from Madrid on the 11th deal that cleared the way for the Nordics' NATO bid https://t.co/V6QmGbj0id
— Hümeyra Pamuk (@humeyra_pamuk) June 29, 2022

BASIN TOPLANTISI ÖNCESİNDE GAZETECİLERE HİÇBİR AYRINTI VERİLMEDİ

Reuters'ın haberine göre bu ilerleme öylesine beklenmedik ki, o aşamaya gelindiğinde NATO zirvesinin yetkilileri bile hazırlıksız yakalanmış görünüyordu. Buna göre, muhabirler bir imza törenini izlemek için salona davet edildi ama onlara, basının karşısına kimin ve niçin çıkacağı söylenmedi. Kısa süre sonra, Türkiye, İsveç ve Finlandiya'nın liderleri ile NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg, bu ülkelerin dışişleri bakanları bir belgeyi imzalarken gazetecilerin karşısında yan yana duruyordu.

Ancak haberde belirtildiği üzere "Türk yetkililer alkışlamaya başladı ama hâlâ kimse, neye tanıklık ettiklerini gazetecilere açıklamamıştı. Belge, esasında, haftalar süren bir dramaya son veren bir memorandumdu."

'TÜRKİYE'NİN TERÖRİZM TANIMINI KABUL EDEMEZDİK'

Ajansın görüştüğü Türk ve ABD'li yetkililerin yanı sıra NATO yetkilileri, İsveç ile Finlandiya'nın Ankara tarafından terörist olarak görülen isimler konusunda adımlar atacaklarına dair açık güvence vermesi gibi bazı kilit meselelerde karşılıklı tavizlerin son ana kadar verilmediğini anlattı. En büyük zorluklardan birinin "ülkelerin terörizmi nasıl tanımladığı" konusunda yaşandığı belirtildi.

Finlandiya Dışişleri Bakanı Pekka Haavisto ise bu konuda, "Türkiye'nin kendi terörizm ve terörist gruplar tanımı var ve biz, bu tanımı kabul edemezdik. Sonuç olarak, bu meseleleri yapılan açıklamada birbirinden ayırabildik" dedi. [Memorandumda Finlandiya ve İsveç'in terör örgütü olarak gördüğü PKK ile bu şekilde sınıflamadığı YPG ve FETÖ'nün isimleri farklı paragraflarda geçiyor.]

'STOLTENBERG HER İKİ TARAFI DA İKNA ETTİ'

Reuters'ın görüşmeler hakkında bilgi sahibi olan diğer kaynakları ise NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg'in görüşmelerde arabuluculuk yaptığını anlattı. Buna göre Stoltenberg Türkiye tarafını müzakereleri sürdürmeye teşvik ederken, İsveç ve Finlandiya'ya da Ankara'nın talep ettiği daha güçlü taahhütleri kabul etmeleri için baskı yaptı.

Ajansa isim vermeden konuşan bir Türk yetkili ise "Brüksel'de ciddi oranda ilerleme kaydedildi ama birkaç kilit konu liderlerin kendilerinin kararına bırakıldı" dedi.

'BIDEN NE ZAMAN MÜDAHALE EDECEĞİNİ ÖZEL OLARAK SEÇTİ'

Reuters'ın haberinde, krizin ilk patlak verdiği mayıs ayında "ABD'nin Ankara'ya F-16 satışı yapması gibi bir jestin krizi çözebileceği" yorumları hatırlatılarak, Washington'ın uzlaşmadaki rolü de irdelendi. Ajansa konuşan üst düzey bir ABD'li yetkili, Washington'ın kasıtlı bir strateji güderek konunun Türkiye-ABD ilişkilerine dair ikili bir mesele olmadığını vurguladığını, müdahil olmamaya çalıştığını söyledi.

Yetkili, ABD Başkanı Joe Biden'ın uzlaşma sürecinde ne zaman müdahil olacağına "seçici bir şekilde" karar vermek için özel bir çaba sarf ettiğini söyledi. "Finler ve İsveçliler başkanı en çok ihtiyaç duydukları sırada devreye sokmaya çok odaklanmışlardı" diye yetkili, Erdoğan ile Biden arasında dün yapılan görüşmenin iki kuzey ülkesinin talebi üzerine geldiğini söyledi.

'AKŞAM YEMEĞİNDE ALKIŞLA KARŞILANDIK'

Haavisto ise mutabakatın açıklanmasından sonra liderlerin akşam yemeği buluşmasını şu sözlerle anlattı: "İsveç Dışişleri Bakanı Ann Linde ile NATO bakanları yemeğine vardığımızda büyük bir alkış aldık ve sanıyorum ki oradaki herkes bu konunun aşılmasından ve diğer meselelere odaklanabileceklerinden dolayı epey rahatlamıştı." (Kısa Dalga)

Bozdağ açıkladı: İsveç ve Finlandiya'ya yeniden iade listesi gönderilecek