TEZCAN KARAKUŞ CANDAN

Güven toplumsal süreçlerin ve kişiler arası ilişkilerin en önemli belirleyeni. Kimsenin kimseye neredeyse güvenmediği, toplumla siyaset arasında, yönetenle yönetilen arasından uçurumların olduğu bir dönemdi. Dünyanın öteki ucunda, binlerce kilometre uzaktan kırmızı mühürlenmiş bir vekâlet geldiğinde inanılmaz heyecanlanmıştım. Her şeyi ince eleyip sık dokuyan Almanya vatandaşları, dünyanın öteki ucunda dedelerinin eser haklarının korunması için hiç tanımadıkları üç kadına vekâlet veriyorlardı. Benimle birlikte Mimarlar Odası Ankara Şubesi’nin avukatlarına noterden verilen bu vekâlet, verdiğimiz mücadelenin uluslararası güven temsilinin simgesiydi.

Cumhuriyet’in ilk toplu konut alanı Başkentin ortasında saklı bir cennet olan Alman mimar Paul Bonatz tarafından tasarlanan Saraçoğlu Mahallesi Ankara’nın en önemli mücadele alanlarından birisi. Mimarlar Odası Ankara Şubesi’nin 30 yıldır yürüttüğü kararlı mücadele ve kamuoyu desteği ile yıkılmaktan kurtarıldı. Koruma amaçlı imar planlarından, parselasyon planlarına, zorla boşaltmalardan koruma kurulu kararlarına, kültür varlığı olarak verilen zararından, eser sahibinden izin alınmadan mimari projelere müdahale edilmesine, mahkeme kararlarına uyulmamasına kadar onlarca hukuksal süreç işletildi. Ankara’da Mimarlar Odası Ankara Şubesi’nin sekreteryasını yürüttüğü Başkent Dayanışması Saraçoğlu Mahallesi’nin yıkılmamasına ve korunmasına yönelik onlarca yaratıcı eylem gerçekleştirdi.

Saraçoğlu Mahallesi'nin yıkılmaması başarımız, satılması iktidarın ayıbı

Ağaçları ile binaları ile alanı ile kentsel sit alanı olan Saraçoğlu Mahallesi 1994 yılında Lojman statüsünden çıkartılarak satılmak istendi ve TBMM bunu kabul etti. Mimarlar Odası Ankara Şubesi’nin verdiği mücadele kamuoyu yaratılması, Cumhurbaşkanı’na yazılan mektup ve görüşmelerle, dönemin Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel Saraçoğlu Mahallesinin satışı kararını veto etti. Saraçoğlu Mahallesi’nin satışı le başlayan mücadele 30.yılını dolduruyor. Gezi isyanının hemen arkasından Saraçoğlu Mahallesi’nin bu kez de yıkılarak yüksek yoğunluklu bir yapılaşma önerisi, riskli alan kararları ile yeni bir mücadele başladı. Mimarlar Odası Ankara Şubesi, hukuksal süreçler, eylemlilikler, proje fikir yarışmaları ile mücadele içerisinde ikince kez dönemin Cumhurbaşkanına gidildi. Cumhurbaşkanı Abdullah Gül “Saraçoğlu Mahallesi Ankara’nın incisi yıkılmasın, Mimarlar Odası ne diyorsa öyle yapın” dedi. Saraçoğlu Mahallesi yıkılmaktan kurtuldu. Mücadelenin üçüncü döneminde ise, kamusallığının özelleştirilerek, özgünlüğünün bozulması dönemi yaşandı. Hukuksal süreçler yargı kararları, telif davaları, karşılıklı görüşmeler eylemlilikler özgünlüğün bozulmasını ve kamusal alanın satışa çıkartılmasını engelleyemedi. Saraçoğlu Mahallesi üç mücadele döneminde üç Cumhurbaşkanı ve tavırları açısından da örnek oluşturan kent mücadelesinde demokrasinin , kent hakkının sınandığı bir alan haline geldi. Halkın ve meslek örgütlerinin taleplerini dikkate alan Cumhurbaşkanları ile bildiğini okuyan yöneticileri gördü. Saraçoğlu Mahallesi’ni satmak istediler satamadılar, Yıkmak istediler yıkamadılar, bu bizim başarımız. Şimdi özgünlüğünün bozulduğu, kamusallığının yok edildiği bir inşai sürecin sonunda, daire daire, parsel parsel satışa sunuluyor, bu da iktidarın ayıbı.

Başkent’in kalbinde kamuya ait olan bir alanın satışı, memleketin kamu ve Cumhuriyet varlıklarının nasıl sermayeye çevrildiğinin göstergesi. Saraçoğlu Mahallesi koruma amaçlı imar planlarının, koruma kurulundan geçen kararların yargı tarafından iptaline rağmen, mahkeme kararlarının arkasından dolanılarak, tartışmalı inşai müdahalelerle tamamlanarak satışa sunulmaya başlamış olsa da hukuk devletinin ne duruma geldiğinin bir kez daha hatırlatılması açısından yine bir hukuksuzluk mahali…

Saraçoğlu’nun değeri Cumhuriyet ideolojisidir

Saraçoğlu Mahallesi’nin Bakanlık tarafından Ağustos ayında e-ihale ile satışa çıkartılması planlanırken, EMLAK GYO Kasım 2023 tarihinde Gayrimenkul değerleme raporu hazırlattı. 1 Aralık 2023 tarihinde Saraçoğlu Mahallesi Gayrimenkul Değerleme Raporu onaylandı.

Saraçoğlu Mahallesi değerlendirme raporu, bu biricik olan ve varlık değeri ölçülemeyecek bir bakış açısından uzak şekilde bir rant aracı olarak Saraçoğlu Mahallesi’ni “değer”lemiş. Saraçoğlu Mahallesi’nin varlık değeri ve Cumhuriyet değeri olarak parasal karşılığı yok. Saraçoğlu Mahallesi’nin yöntemi ne olursa olsun, kamusallaştırmak, kamuya açmak yerel yönetimlerin de hepimizin de sorumluluğunda. Saraçoğlu Mahallesi bir Cumhuriyet değeridir. Değerinin raporu Cumhuriyet ideolojisinin kendisidir.