Strasbourg Fransa’nın kuzeydoğusunda, Almanya sınırında bulunan tarihî bir şehir. Burada Avrupa Konseyi, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi ve Avrupa Parlamentosu gibi önemli Avrupa kurumları bulunuyor.

Ayrıca, özellikle Noel çarşısı ile ünlü şehir her sene milyonlarca turist çekiyor. Ama kanımca Strasbourg’un en önemli özelliği Fransa’nın en büyük ve en eski Üniversitelerinden birine ev sahipliği yapması.

Strasbourg Üniversitesi’nin 60 bin öğrencisinin üçte biri yabancı. Dolayısıyla çok genç, dinamik ve çok kültürlü bir şehir. Her sene onlarca sanat ve müzik festivali düzenleniyor. Şehrin Ortaçağdan kalma merkezi zaten 1988’den beri UNESCO Dünya Mirası listesindeydi. Strasburg Alman kontrolündeyken (1971-1918) inşâ edilen Neustadt mahallesi de 2017’de bu mirasa eklendi. Yani Strasbourg’un UNESCO ile ilişkisi oldukça sağlam ve derin.

DÜNYA KİTAP BAŞKENTİ

2001‘den beri UNESCO, Dünya Kitap Başkenti payesini bir Dünya kentine veriyor ve şehir kitapla iç içe bir sene geçiriyor. Örneğin 2001’de Madrid, 2003’de Yeni Delhi, 2007’de Bogota, ya da 2014’de Nijerya’nın Port Harcourt şehirleri Dünya Kitap Başkentliği yapmıştı. 2022’de Meksika’nın Guadalajara şehri Dünya Kitap Başkenti oldu. 2023’de ise Gana’nın başkenti Accra bu büyük etkinlikler dizisine ev sahipliği yapacak.

2024 senesi için 10 şehir yarışıyordu: Amman (Ürdün), Havana (Küba), Iasi (Romanya), Obidos (Portekiz), Plovdiv (Bulgaristan), Riyad, Salamanque (İspanya), Taşkent (Kazakistan), Veliko Tarnovo (Bulgaristan) ve Strasbourg (Fransa). Bir ara İstanbul’un da adaylığı dile getirilse de (İstanbul belediye Başkanı “niyetini” Dünya Kütüphaneler Birliği Başkanı Barbara Lison’a bildirmişti) herhalde hazırlıklar tamamlanamadı ve İstanbul adaylığını resmileştiremedi. Bu konuda İBB’den bir açıklama gelirse seve seve burada yayınlarım.

Nisan 2022’de Strasbourg’un çevreci yeni belediye başkanı Jeanne Barseghian, Strasbourg'un 2024 UNESCO "Dünya Kitap Başkenti" payesine adaylığını resmileştirmiş, “herkes için her yerde okuyabilme” temalı projesini sunmuştu. Strasbourg diğer 9 adayı geride bırakarak 2024 Dünya Kitap (ve “Telif hakları”!) Başkenti olarak ilan edildi.

KİTAPLAR ŞEHRİ

Strasbourg’da 59 kamu kütüphanesi var. Bunlardan Bibliothèque Nationale Universitaire (Ulusal Üniversite Kütüphanesi), Paris François Mitterrand Kütüphanesinden sonra Fransa’nın ikinci büyük kütüphanesi ve 1895 tarihli nefis bir neoklasik binanın içinde el yazmaları dahil 3 milyondan fazla belgeyi araştırmacılara sunuyor. Ayrıca 400.000 nüfuslu bu küçük şehirde 25 kitapçı ve 40 yayınevi var. Johan Gutenberg, matbaayı icat eden sistemini de Strasbourg'da yaşadığı sırada (1434-1444) geliştirmişti.

2024 senesi boyunca Strasbourg’da 25 farklı program çerçevesinde 200’den fazla etkinlik düzenlenecek. Bu etkinliklerin ana temalarından biri, şehre hâkim çevreci siyasete uygun bir şekilde “ekoloji” olacak. Bütün bu etkinlikler “Dünyamızı okumak için 5 yön” içinde düzenlenecek:

• Fikirlerin ve tartışmaların kavşağında Strasbourg: Şehrin bütün sakinleri, sanatçılar, siyasetçiler ve ekonomik aktörler dönemin zorlukları hakkında diyalog kurmak için sosyal ve güncel meseleleri ele alarak katılımcı demokrasiyi tartışacak ve okuyacaklar.

• Yaratıcı ve şiirsel şehir Strasbourg: Tüm sanatçılarının ve sakinlerinin sanatı, hayal gücünü ve yaratıcılıklarını kültürel çoğulculuk içinde cesaretlendiren şiirsel bir gelecek hayal etmelerini sağlayan şehir.

• Sığınma şehri Strasbourg: Kültürü ve okumayı, kültürlerarası alış verişi teşvik ederek barış, hümanizm ve insan haklarını hayatî bir kaldıraç haline getiren şehir.

• Özgürleştirici ve ekolojik şehir Strasbourg: sosyal entegrasyon ve eko-sorumluluk konularına özel önem veren, dirençli ve kararlı şehir.

• Çocuk dostu şehir Strasbourg: okuma zevkini yaşatmak için okumayı neşe ve kahkaha kaynağı kabul eden, okumayı günlük hayat pratiklerinin içine sokan şehir

Elbette Strasbourg Üniversitesi Türk Etüdleri bölümü olarak bizler de bu etkinliklerde yerimizi alacak ve Türkiye üzerine yapılan sosyal ve beşerî bilimler çalışmalarını, Türkiye kökenli özgün dilde edebiyatı ve çevirileri tanıtmak için 3 ayrı program düzenleyeceğiz. Şimdiden randevulaşalım.