MEHVEŞ EVİN
Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, geçen hafta “Yeşil Finans Projesi” için Dünya Bankası’ndan 155 milyon dolar kredinin onayladığını açıkladı.
Kısaca “Türkiye Yeşil Fonu” denen bu mekanizmadan yararlanmak isteyenler, Türkiye Sınai Kalkınma Bankası’na başvuracak.
Peki kim, nasıl bu fondan yararlanacak? “Yeşil teknoloji”lere yatırım ve geliştirme için bu miktar yeterli mi?
Her şeyden önemlisi bu anlaşma, Türkiye’nin son derecede yetersiz bir performans sergilediği “iklim politikaları” açısından bir adım, bir umut olabilir mi?
Savaşlar, siyasi kulisler, hukukun ilgası, ekonomik darboğaz derken “iklim ve yeşil dönüşüm” gündemde yeterince yer bulamıyor. Oysa önümüzdeki hafta Dubai’de başlayacak İklim Zirvesi (COP28) öncesi yine rekorlar, uyarılar peş peşe geliyor:
- 2022’de salınan karbondioksitin küresel ortalaması, ilk kez Sanayi Devrimi öncesi seviyelerin yüzde 50 üzerine çıktı. Dünya Meteoroloji Örgütü’nün (DMÖ) açıklamasında, seragazı salımlarının artması durumunda, karbondioksitin havada birikeceği ve bu sene kaydedilen sıcaklık rekorlarının, “bu yüzyılın sonuna kadar devam edebileceği” uyarısı yaptı. Emisyonlar sıfıra düşürülse bile!
- “Lancet Countdown”ın sekizinci yıllık raporu, iklim değişikliğiyle mücadeledeki gecikmenin insan sağlığını ciddi ve artan bir şekilde tehdit ettiğini ortaya koydu. University College of London’un DSÖ, BM ve DMÖ işbirliğiyle yaptığı araştırma, yüzyılın ortalarına kadar dünyada sıcaktan kaynaklanan ölümlerin üç kat artacağını öngörüyor. Milyarlarca insanın sağlığı ve yaşamı tehlikede.
"Türkiye öz sermayesini yaratmalı"
Türkiye’ye dönelim… Paris İklim Anlaşması’nı onaylayıp Yeşil Mutabakat Eylem Planı’nı açıklayalı iki yıl oldu: Yani Türkiye, sanayiden tarıma, tüm sektörlerde yeşil dönüşüme geçiş yapacağını ilan etti.
Türkiye iklimi taktığından değil- milli park ve ormanlardan deniz ve kıyılara, en kıymetli yerleri talan eden projelere hâlâ yol veren bir ülke yönetiminin ne doğayı ne gezegeni dert edindiğini iddia edebiliriz.
Neyse ki AB ülkeleri ile ihracatı sürdürebilmek için yeşil dönüşüme mecburuz. Ha diyeceksiniz ki “yeşil dönüşüm” de bir kandırmaca değil mi? Bunun cevabını geçen yıl yayımlanan Yeşil Dalga podcastlerinde bol bol aradık.
Hal böyleyken Yeşil Fon için “nihayet bir başlangıç” diyebiliriz. Şimşek, KOBİ ve orta ölçekli şirketlere öncelik verileceğini söyledi. Ancak gerçekten bir “yeşil dönüşüm” hedefleniyorsa çok daha fazlasının, çok daha hızlı biçimde yapılması gerekiyor.
DW Türkçe’ye konuşan Prof. Ayşe Uyduranoğlu, “Türkiye’nin kendi öz sermayesini yaratması gerekiyor. Dünyanın en büyük 20 ekonomisinin arasında yer alacağız deyip yeşil dönüşüm için ‘Kaynak yok’ demek, kaynakların yanlış kullanıldığını gösteriyor. Kaynak yok değil, dağıtımında hata var” diyor.
Şunun şurasında iki yılımız kaldı
Podcast program ortağım, sektörel sürdürülebilirlik uzmanı Ferdi Akarsu da yeşil mutabakat süreçleri, sınırda karbon vergisi için çok az zaman kaldığını vurguladı:
“155 milyon dolar iyi, güzel ama Türkiye’nin AB ile ticaret hacmine bakarsak çok az. Bu düzenlemelerin, iş camiasının 2/3’ünü kapsaması gerekir. Yabancı kaynağın artması ve yerli kaynak yaratılması lazım. Devletin şirketlere yeşil kredi vermesi, gibi. Şunun şurasında sınırda karbon mekanizması, yeşil mutabakat süreçleri için sadece 2 yıl kaldı…”
Yeşil fon neleri kapsıyor, kimleri destekliyor derseniz…
Dünya Bankası'nın 2022 yılında yayınladığı Ülke İklim ve Kalkınma Raporu’na göre enerji sektörü, en büyük CO2 emisyon kaynağı. Bu sektörü imalat sanayii ve tarım sektörleri izliyor. Dolayısıyla bu sektörlerde yeşil dönüşüm, öncelik. BM sürdürülebilirlik ilkelerine uyum gibi, uluslararası kriterler gözetilecek.
Bu arada COP28’e doğru dünyanın en büyük ekonomileri ABD ve Çin’in emisyonları azaltmak ve yenilenebilir enerji yatırımları için kendi aralarında anlaşma yaptığını da ekleyelim.
Anlaşmanın hedefleri net değil, fakat şimdiye kadar sadece karbondioksit azaltımına söz veren Çin’in, metan gazı gibi iklimi etkileyen başka maddeleri de azaltacağını söylemesi açısından önemli.
