Aralık ayında Renault tarafından yayınlanan bir podcast'te, firmanın deneyimli yöneticisi Ümit Batmaz, kariyerine ve otomotiv endüstrisindeki karmaşık süreçlere dair detaylı bir söyleşi gerçekleştirdi. Başından sonuna zevkle dinlediğim bu söyleşi, Batmaz'ın 1992'de Bursa Oyak Renault fabrikasında başlayan yolculuğu, otomobil üretiminin evrimi ve her aşamada kalite yönetiminin kritik rolü ve otomotivin nasıl bir endüstri olduğuna dair önemli bir kaynak değeri taşıyor. Ümit bey benim de kariyerimin ilk yıllarında beraber çalışma ve yakından tanıma şansına sahip olduğum çok değerli bir yöneticidir. Kendisinden bu podcast yayınını alıp bir makale haline getirmek için izin istedim, o da beni kırmadı ve izin verdi.

YouTube'da yayınlanan program İngilizce, özellikle otomotiv sektöründe çalışmaya meraklı veya kariyerinin ilk yıllarında olan mühendislerin mutlaka tamamını izlemesini önerdiğim bir söyleşi olmuş. Bir otomobilin son kullanıcıyla buluşup yollara çıkmasının tasarımdan satış sonrasına kadar nasıl süreçlerden geçtiğini öğrenmek, bu karmaşık dünyayı daha iyi anlamak açısından çok büyük önem taşıyor, İngilizcesi yeterli olmayanların biraz fikir sahibi olmaları için de ben bu söyleşiden notlar çıkardım ve burada paylaşmak istedim. Özellikle kariyerinin başındaki veya ileride bu sektörde çalışmak isteyen tüm otomotiv meraklılarının bu yazıyı okumaları ve videoyu izlemelerini o yüzden çok tavsiye ediyorum. Yine otomobillere meraklıysanız da bu ürünün ticari hayatında ne çok ayrıntıyla uğraşılması gerektiğine dair bir fikir sahibi olmak için biraz zaman ayırmanızı öneririm.

Kariyerin başlangıcı

Ümit Batmaz'ın kariyeri, Oyak Renault'ta eğitim departmanında başladı ve burada otomobillerin teknolojisini derinlemesine öğrenme imkânı buldu. Bu başlangıç görevi, 4 yıl içinde 4 binden fazla kişiyi eğiterek, bir otomobilin kimyasal ve plastik parçalardan elektronik sistemlere ve müşteri konforunu sağlamak için kullanılan malzemelere kadar 3 bin 500 bileşeni hakkında geniş bir bilgiye sahip olmasını sağladı. Otomobil, gündelik hayatımızda çok önem taşıyan ve maddi olduğu kadar manevi olarak da bizler için önemli olan bir ürün. Bu nedenle otomobillerimizi çok sevmek istiyoruz ve onlarla ilgili çok konuşuyoruz.

Gelişim ve uluslararası deneyim

Batmaz, Oyak Renault Eğitim Departmanı sonrasında Kalite Direktörlüğü'nde çeşitli görevlerde 15 yıl geçirdi ve sonunda Kalite Departman Şefi oldu. Bu süre zarfında, fabrikanın yerel bir tesisten günde 1400 otomobil üreten uluslararası bir operasyona dönüşmesine tanık oldu. Bu deneyim, garanti ve kalite sorunlarını küresel ölçekte yönetmenin karmaşıklıklarını öğrenmesine yardımcı oldu ve uluslararası projelerde yer almasını sağladı. Kariyeri onu en son olarak Romanya'ya yerleşmeden önce Hindistan, Fransa ve Fas gibi çeşitli yerlere götürdü.

Küresel yönetimde kültürel anlayışın önemi

Batmaz'a göre, uluslararası ekiplerin yönetiminde kültürel anlayışın önemi çok kritik. Farklı kültürel geçmişlere sahip ekipleri yönetirken empati ve ortak bir hedefe ulaşma yaklaşımlarının kültürler arasında farklılıklar sergileyeceği bir gerçek. O yüzden, ekipleriyle iletişim tarzları ve ekip dinamikleri farklı kültürler arasında ciddi şekilde değişebiliyor. İş dışında iletişim ve etkileşim yoluyla ekip ruhu oluşturmak, bu tür zorlukları aşmakta kendisine oldukça yardımcı olmuş.

Etkili kalite yönetimi için gerekli beceriler

Kalite yönetiminde başarı üç temel beceriye dayanmaktadır:

● Temel Yönetim Becerileri: Bu, insan dinamikleri hakkında güçlü bir anlayışa sahip olmayı, empati göstermeyi ve bir yöneticinin rolünün sadece müşterileri değil, çalışanları da memnun etmeyi içerdiğini kabul etmeyi gerektiren bir yetenek. Eğer çalışanlarınız mutluysa sizin için daha verimli iş yapacaklardır.

● Derin Ürün Bilgisi: Kalite yöneticisinin hem müşterilerden hem de çalışanlardan gelen soruları etkili bir şekilde ele alabilmesi için ürünün kapsamlı bir şekilde anlaşılması gereklidir. Bir sorun olduğu zaman hızlı çözüm geliştirebilmek için hem ürün hem süreç bilginizin en üst seviyede olması gerekir. Bu sadece yönetici değil, kalite departmanında özellikle sorunların analizinde çalışan ekiplerin tümünde en iyi seviyede olmalıdır.

● Müşteri Katılımı: Müşteriler, tedarikçiler ve bayilerle düzenli temas, beklentileri ve zorlukları anlamak için gereklidir. Ekiplerin müşteri ve tedarikçi ihtiyaçlarını anlamak için sahada olmaları büyük önem taşır.

Kalite yönetiminde esnekliğe de sahip olmak gerekir. Özellikle kalite gibi bazı anlamlarda sübjektif değer yargılarının da söz konusu olduğu alanlarda bu toplam memnuniyet algısını yakalamak oldukça zor, bir ülkede kalite problemi olarak algılanmayan bir durum, başka bir ülkede ciddi sorunlar yaratabilir. Sadece iki ülke arasındaki asfalt standartları arasındaki farklar, aynı aracın ses problemleri yaşayıp yaşamayacağı konusunda belirleyici olabilir. Bu nedenle bir kalite yöneticisi kararları uygularken katı olmak zorunda olsa da farklı koşullara uyum sağlayabilmelidir.

Kalite yönetim sürecine detaylı bir bakış

Batmaz, söyleşinin bir bölümünde yeni bir modelin ilk tasarım aşamasından aracın ömrünün sonunda geri dönüştürülmesine kadar kalite yönetim sürecine kapsamlı bir genel bakış sunuyor:

● Prototip Oluşturma: Prototip oluşturma aşamasında odak noktası, dokümantasyon ve öğrenmedir. Kalite yönetimi, bileşenlerin doğru şekilde bir araya gelmesini sağlar. Bu aşamada anahtar nokta, edinilen bilgiyi kaydetmek ve gelecekteki projeler için prosedürlere dahil etmektir, buna Fransızlar kapitalizasyon derler, bizde ise kısaca tecrübe diye özetleyebiliriz.

● Ürün Spesifikasyonu: Prototip oluşturma tamamlandıktan sonra ürün spesifikasyonları tanımlanır. Ürün ekipleri, tasarımın yasal gerekliliklere ve pazarlama bölümünden gelen taleplere uygunluğunu kontrol etmelidir. Bu, otomobilin tüm yasal ve güvenlik standartlarını karşılamasını sağlayan homologasyon sürecinin, yani yasal onayların devreye girdiği yerdir. Kalite ekipleri, aracı tasarlayan ekiplerin kanun yapıcıların şartlarını, tüm gerekli standartları ve pazarlama beklentilerini karşılayan bir çalışma yaptıklarından emin olmalıdır.

● Üretim: Ürün spesifikasyonları tamamlandıktan sonra seri üretim hazırlıkları başlar, fabrikalarda hazırlıklar yapılır ve ürün yüksek adetlerde üretilmeye başlanır. Seri üretim, süreç kurallarına sıkı sıkıya bağlılık gerektirir. Süreç mühendisleri araçları ve süreçleri tasarlar ve burada oldukça sıkı şekilde kalite yönetimi uygulanır. Kalite ekipleri, herhangi bir sorunun üretim hattına ulaşmadan çözülmesi için tedarikçilerle birlikte çalışır. Bu aşamadaki olası sorunlar şirketler için çok maliyetli olabilir, bu aşamada kalite ekiplerinin baskı seviyesi diğer dönemlere göre daha yüksektir.

● Lojistik: Kalite yönetimi, parçaların doğru ve verimli bir şekilde taşınmasını sağlamayı içeren lojistiğe de dokunur. Bu, örneğin tedarikçiden fabrikaya gelen kamyonların doğru miktarda yüklü olmasını (bazı parçaları birbirine çok yakın taşırsanız çizilmelerine sebep olabilirsiniz, çok seyrek taşırsanız da lojistik maliyetiniz artar) ve parçaların taşıma sırasında hasar görmekten korunmasını sağlamayı içerir. Farklı parçalar farklı işlem gerektirir ve kalite yönetimi bu karmaşıklıkları da çözmekle yükümlüdür.

● Satış: Kalite yönetimi, satış sürecinde de devam eder. Satış personelinin araçları müşterilere sunarken belirli prosedürlere uyması gerekir. Aracın özelliklerini düzgün bir şekilde iletebilmeli ve müşterilerden gelen soruları yanıtlayabilmelidirler. Bunun için de yetkili satıcılardan araç almaya gittiğinizde, içeride yaşadığınız her şeyi takip etmek için sistemler geliştirilmiştir. Bunlar arasında en önemlilerden birisi müşteri adaylarına yapılan anket aramalarıdır, o anketlerde alınacak olumsuz bir yorum satış danışmanının kazanabileceği bir başarı primine bile mal olabilir.

● Satış Sonrası: Bu, yedek parça üretimi, servis sağlama ve aracın ömrü boyunca müşteri hizmetleri dahil olmak üzere sürecin en zorlu kısmı olarak kabul edilir. Satış sonrası ekipleri, en zor müşteri grubuyla karşı karşıyadır: Çok sevdiği aracı bozulmuş veya kaza yapmış müşteriler ve yine aracına bakım yaptırmaya gelen ve buna vereceği ücrete hayıflanan müşteriler. Buradaki süreçler de en başından en sonuna kadar doğru tasarlanmalı, müşterinin mutlu bir şekilde servisten çıkabilmesi için yakından takip edilmelidir.

● Geri Dönüşüm: Ömrünü tamamlamış bir otomobilin geri dönüşüm süreci, aracın ilk tasarım aşamasından itibaren dikkate alınmalıdır. Kalite yönetimi, malzemelerin kolay geri dönüşümü sağlayacak şekilde seçilmesini sağlar. Geri dönüşüm süreçlerinde uygulanması gereken adımları da belirler. Hangi malzemelerin dönüştürülemeyeceği, sıvıların nasıl saklanacağı gibi bilgiler bile aracın tasarımı sonrasında hazır olmalıdır.

Otomotiv endüstrisinin elektrikli araçlara geçişi

Batmaz söyleşide ayrıca otomotiv endüstrisinin elektrikli araçlara (EV'ler) geçişinden de bahsediyor. Bu geçiş, fosil yakıtların gelecekte kaçınılmaz olarak tükenecek olması ve egzozlardan çıkan sera gazı emisyonlarının çevreye etkisi nedeniyle kaçınılmaz bir durum. Elektrikleşme, sadece arabaları ve kullanıcıları değil, enerji sektörünü de etkileyen toplum çapında bir değişiklik aslında. Burada daha önce de yazdığım üzere sektörün batarya teknolojisine ve şarj istasyonlarına yaptığı yatırımlar hız kesmiyor. Bu süreç de önümüzdeki yıllarda hızlanarak devam edecek.

Son dönemde EV satışlarında bir yavaşlama söz konusu. Dünya çapındaki bu durumesas olarak EV'lere olan ilgisizlikten değil, batarya üretim sınırlamaları ve ticari sorunlardan kaynaklanıyor. Bazı ülkelerde EV'ler için verilen teşviklerin kısılması bu ticari sorunların başında geliyor. Ayrıca batarya üretiminde Avrupa'nın henüz istediği seviyeye gelmediği bir gerçek, daha geçtiğimiz haftalarda büyük yatırım yapılan Avrupalı batarya üreticisi Northvolt'un iflas etmesi de bu süreçleri etkiledi. Ancak beklentilere göre önümüzdeki 3 yıl içerisinde farklı ülkelerde de batarya üretim kapasitesi artacak ve bu da EV arzının ve satışlarının artmasına yardımcı olacak.

Gelecek: Teknoloji, adaptasyon ve işgücü

Batmaz, söyleşinin son bölümünde mevcut nesil için fotonik, nanoteknoloji ve mobilite gibi yeni teknolojilerin önemini vurguluyor. Yakın gelecekte bizim neslimizin bildiği birçok teknoloji ve meslek eski değerini kaybedecek. Bir kaç örnek verelim; 3D yazıcıları kullanarak bazı yedek parçaların stoklarının tutulmasına gerek kalmadığı bir döneme giriyoruz. Hem eğitimli ve deneyimli profesyonellerin hem de daha yolun başında olanların bu yeni teknolojileri anlamaları ve kullanmaları gerekecek, burada geç kalanlar birkaç yıl içerisinde iş hayatındaki rakiplerinin gerisinde kalma tehlikesiyle karşı karşıyalar. Ayrıca, yaşlanan nesillerin değişen dünyaya uyum sağlamaları için yeniden eğitilmesi de gerekecek. Elektrikli araçlarla birlikte içten yanmalı motorların onarımı için uzman ihtiyacı azalacak, otonom araçların birkaç yıl içerisinde yaygınlaşmaya başlamasıyla uzun yol şoförlerinin işlerini kaybetme riski ortaya çıkacak. Bu durumdaki kişilerin de şimdiden durumun farkına varıp yeni beceriler öğrenmeye hazır olmaları gerekecek. Yakın gelecekte karşımıza çıkacak ve binlerce kişiyi etkileyebilecek bu değişimlerle baş etmeye hazır politikalarımız var mı? Umarım büyüklerimiz hazırlıklarını yapıyorlardır.

2025'in sizlere sağlık, mutluluk ve başarı getirmesini dilerim.